4Wij
wonen in een
grot'
'Holbewoners' bij Houthem, ver weg van alles en iedereen
DESTEM
BINNENLAND
'Zelfs windkracht
tien gaat
geruisloos
aan ons voorbij
De kelder heeft
een lengte
van 25 kilometer
mèt een kapel
1AART 1994 J\)
II Street
signal
brands
tel.tel
ocorp
o inc.
Ier
rp
edison
iquipm.
it nemours
lan kodak
i corp
lotor
ilectric
notors
/ear
3tt-pack.
is.mach.
I tel
irlines
nnell
kco.
oil
central
s
dutch
roebuck
outh.pac.
:o inc.
Iers
d techn.
inghouse
nan corp
worth
10/03 U/03
76% 78
31% 32%
51% 50
51 51%
25 26%
22 21
46 47%
16% 16
87 88%
17% 18%
60 60%
38% 39%
30% 30
31 31
55 55%
44% 44%
64 65%
65 65%
104% 105%
62% 63
44 44%
90 90%
56 55
85% 86%
25 25%
119% 120%
31 32%
77 78%
25% 25%
28 28
105% 105%
48% 48%
23% 24%
66 66%
35% 36
67% 69%
13% 13%
15% 15%
20% 20%
ZATERDAG 12 MAART 1994
ud
ewerkt 23,300-23,900 per kg.
zerkt 25,500 per kg.
ver
ir onbewerkt 290-360 per kg.
rerkt 400 laten per kg.
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c ex claim
e gedaan/bieden
d ex dividend
f gedaan/laten
g bieden en ex dividend
h laten en dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
496
3,80
3,20
24
2,40
1,80
406
1,40
0,90
75
0,20
0,20
71
16,50 a
15,20
40
1,80
1,40
36
2,60
3,30
57
1,20
0,60
27
2,90
2,30
27
1,25
2,20
89
5,30 a
6,70 a
i05
6,00
7,10
•65
4,70
6,50
151
9,30
6,00
169
5,70
3,00
124
3,00
1,50
1831
8,50
6,50 b
>90
6,80 a
4,40
1318
13,00 a
10,30
480
1,00
1,30
B69
1,90
2,90
975
3,50
4,80
363
5,70
7,80
1216
2,60
3,40
331
5,50 b
7,50
384
7,80
9,50 a
577
2,80
2,90
500
10,00 a
13,00
419
8,50 a
9,70
311
7,50
7,50
359
5,20
6,00
314
0,80
0,60
510
29,30
29,10 b
503
0,60
0,60
2129
2,50
2,40
400
1,00 a
1,30
309
17,30 a
15,00
560
0,50
0,40
654
0,90 a
1,30
1090
2,20
3,00
1055
6,20
7,00
443
6,00
4,60
444
2,50
1,80
546
4,20
3,20
348
5,40
4,80
529
3,50
2,70
660
22,60
21,30
430
4,40
5,00
608
3,30 a
1,50
592
1.10
0,40
mi
OS
en
rpat I
Consultancy en projektmana-
i het gebied van de automatise
rend B.V. i.o., Nieuwstraat 16,
Vlade. Verkoop van schoenen en
als groothandel.
anselenos B.V. i.o., Oud Drimme-
>4 EK Drimmelen. Exploitatie huis
ktijk.
Dgaschool Myla de Vries Robles-
Van Beuckelaerstraat 25, 4931
uidenberg. Yogalessen.
|S Groep B.V., Sterrekroos 9, 4941
idonksveer. Vermogensbeheer/di-
andere ondernemingen/holding.
,D» Management en Beheer B.V., i
9, 4941 VZ Raamsdonksveer.
beleggingsmaatschappij.
Kdt B.V. i.o., Sterrekroos 9, 4941
sdonksveer De assemblage van
oothandel in kaartsystemen, ba-
's, keukens en ander kantoor- en
eub'lair.
igital Games, Spieringen 8, 4261
Aalburg. Mobiel verhuurbedrijf
snpllptips
P Handelsprac. Inst Vakopl.
Rijensestraatweg 79, 5101
Opleidingen en cursussen voor
en- en kleinbedrijf, adviezen die
oortvloeien, opleidingen en cur-
ondernemers in het personen-
/larcus Sanders International
Nieuwstraat 49c, 4921 CV Made
emiddeling.
\Iebo Heftrucks B.V. i.o., Lissen-
9941 VL Raamsdonksveer. De m-
op van heftrucks, materialen en
;n daavan, alsmede de reparatie
jcks en het verlenen van service,
iele Beheer B.V., Schapendonk
CG Raamsdonksveer. Verkrijgen,
vervreemden, exploiteren, verhu-
n van onroerende zaken, beleg-
jrmogenswaarden, ter leen ver
van gelden, beheren van pen-
taal, alles in de ruimste zin des
ndumatic Beheer B.V.", Elftweg 1#
Raamsdonksveer. Verkrijgen, be-
rvreemden, exploiteren, verhuren
van onroerende zaken, beleggen
„genswaarden, verstrekken van
gen, beheren van pensioenkapi'
de ruimste zin des woords,
Jerlemans Schilders- en AfwfiJ"
ijf, Stoomberg 23, 5101 AA Don-
ders-, behangers- en afwerkings-
C.P. van Rooij, Tramstraat 83,
ongen,. Onroerend goed-behee
louthandel H. Broeders, Dorps-
4271 AB Dussen. Groothandel m
en kleinhandel in brandhout,
mbra Felice, Schoolstraat 17, b
ik. Bemiddeling, handel in scnoe-
Door Pascale Thewissen
Een ijzeren hek, omgeven door
robuuste mergelwanden en eeu
wenoude eikebomen. Tralies ver
sperren de weg naar een kilome
ters lang gangenstelsel. Zwart en
kil In het duister doemt een
gedaante op. Romy van Muiken
heeft door de intercom een auto
horen aankomen. Ze steekt de
sleutel in het zware ijzeren slot
en wijst de weg door de schaars
verlichte gangen. Bij een ver
scholen houten deur stopt ze. Ze
zwaait hem open, en loopt de
trappen af. De huiskamer in.
Het contrast: de grauwheid van
grot tegenover witgeverfde
muren, roze lampekappen,
wandkasten met Louvre-deur-
tjes en een blinkende tegelvloer.
Alleen in de woonkamer zijn
sporen van mergel zichtbaar. De
schouw is uit het goudgele mate
riaal opgetrokken.
Niets doet meer denken aan de
oneven structuur van de grotten.
Noch aan de ouderwetse en so
bere grotwoningen, even verder-
op in het nostalgische Geulhem.
Zonlicht schijnt door een grote,
glazen schuifdeur naar binnen.
Het raam biedt uitzicht over een
idyllisch terras, hangende tak
ken, bomen en de schapeweide
aan de overkant.
„De woning is nog niet helemaal
klaar." Het klinkt haast veront
schuldigend. De keuken moet
betegeld, en hier en daar is
j een likje verf nodig. Het zijn
futiliteiten.
Grotvirus
Soms zien mensen haar naar
buiten komen. Zeggen: „Góh,
bet moet een verademing voor je
zijn dat je weer eens daglicht
ziet." Of: „Het zal wel vochtig
zijn, daar bij jou."
Romy (35) glimlacht. „Ja, zeg ik
dan. Het water loopt langs de
muur naar beneden." Soms er-
het haar, geeft ze toe. De
I opmerkingen van mensen. De
onwetenheid.
Zeven jaar lang woonde ze in
j en Terblijt. In het ouderlijk
I kuis van echtgenoot Frans Berg-
s:eyn (50). Ze had er moeite mee;
vindt een rijtjeshuis maar niets.
.Ik kom uit het Belgische Re-
I kem. Ben gewend om afgelegen
I te wonen, rustig en stil. Heerlijk
I vind ik dat. Hier hoor ik niets.
I Windkracht tien gaat geruisloos
ime voorbij."
I Frans was degene die haar be
smette met het grotvirus, zegt ze.
3ergsteyn is grotopzichter, in
dienst van de gemeente Valken-
ourg. En bovendien al jaren ver
zonden aan de Stichting De
I Rotswoning, die de Geulhem-
mergroeve en de bijbehorende
Mtswoningen beheert. Hij zit
ontspannen op de bank. Lacht:
Als mensen willen horen dat ik
I baar aan de haren naar binnen
sleur, als een echte holbewoner,
dan laat ik ze in die waan."
I Blokbreker
Geulhemmergroeve, gelegen
I tassen Berg en Terblijt en het
'lalkenburgse kerkdorp
|Houthem. Voor de entree staat
mergelbeeld: de blokbreker.
eerbetoon aan de mensen
ie in vroeger jaren voor een
armzalig dagloontje in de grot
ten vertoefden, om mergelblok-
sen voor de woningbouw uit te
kappen. Soms met gevaar voor
eigen leven.
|Een gedeelte van de Geulhem-
j tergroeve is afgesloten voor het
publiek. Vanwege instortingsge-
vaar. In het veilige gedeelte kun
nen belangstellenden op af
spraak een rondleiding krijgen.
Óok toen Romy en Frans aan het
j bouwen waren, kon het publiek
pn het grottencomplex terecht.
•Ik nep wel eens tegen die men
sen: Kijk, hier komt nou het
tonrecht," lacht Frans. Vervol
liep hij dan een stukje ach-
>er hen aan. Gewoon, uit
'•ïeuwsgierigheid. Om hen te ho
ls® mompelen: Die vent is hart
stikke gek.
ns doolt al sinds 1971 door
mergelgrotten. In dat jaar
pesloten de leden van de vrijwil-
brandweer, waar Frans toe
l'ehoorde, om het uitgestrekte
pgenstelstel (zo'n 25 kilome
ier) en de drie bijbehorende
krotwoningen op te schonen.
Vrachtladingen puin hebben we
(eruit gehaald. Ordinair huisvuil.
"e vroegen ons af waar het
•bemaal vandaan kwam. Schan-
ialig."
Ze woonden jarenlang in
een doorsnee woning in
Berg en Terblijt. Hun
vrije tijd brachten ze
door in de nabijgelegen
grotten. De Geulhem
mergroeve werd door hen
onderhouden, beheerd.
Vrienden maakten wel
eens opmerkingen, als;
„Waarom zet je je bed er
niet neer?" Frans Berg-
steyn moest er hard om
lachen, totdat hij besefte
dat dat niet eens zo gek
zou zijn. Samen met
echtgenote Romy van
Muiken werkte hij het
idee uit. Met veel hak-,
zaag- en breekwerk heb
ben ze een huis in de
grotten ingericht. Voor
zien van alle comfort,
zonder vocht, mèt warm
te en zonlicht. En vooral
héél veel rust en privacy.
Frans en Romy op het terras
voor hun grotwoning. Hun
naaste buren zijn de wijn
gaardslak, boomklevertjes en
de uil.
Wonder boven wonder bleek de
gemeente Valkenburg helemaal
niet afkerig van het idee. Die zag
wel mogelijkheden in onder
gronds bouwen.
Dienstwoning
Dat was in september 1990.
Frans wist op dat moment eigen
lijk niet wat hij ermee aan
moest. Een bouwtekening laten
maken, kostte veel geld. En
Frans was nog steeds niet zeker
van zijn zaak. Het Staatstoezicht
op de Mijnen, de Provincie Lim
burg, allemaal hadden ze een
vinger in de pap. En: allemaal
gingen ze akkoord. Zij het onder
strenge voorwaarden.
Een vriend van Frans, de archi
tect Funs Naus, schoot te hulp.
Hij toonde zich bereid een
bouwtekening te maken. Frans
zelf, bij de gemeente in dienst als
grotopzichter, begon hoe langer
hoe meer toekomst te zien in zijn
'dienstwoning', zoals hij die zelf
noemt.
Op basis van de kennis, die hij in
de loop der jaren had opgedaan
door samen te werken met men
sen als Lei Notermans ging hij
aan de slag. Notermans is een
van de dorpsoudsten, een man
die zijn hele leven in de grotten
vertoefde. Eerst als blokbreker,
later als lid van de Stichting de
Rotswoning.
Frans' eerste opdracht: onder
zoeken hoe, en vooral waar.
„Want," zegt hij, „lang niet
overal in dit gangenstelsel kun je
bouwen. Dieper in de groeve is
het te vochtig. Er schijnt boven
dien nooit en te nimmer dag
licht, terwijl dat wel een vereiste
is."
De plek die Bergsteyn voor zijn
woning heeft uitgezocht, grenst
aan een weg en ligt aan de voet
van het bos. „De wortels van de
bomen ontrekken water aan de
grond. Dat is mede de reden
waarom het hier zo droog is en
wij dus geen last hebben van
vocht."
Seismograaf
De contacten die Frans in zijn
functie als grotopzichter had op
gedaan, kwamen goed van pas.
Zo vroeg hij de Technische Uni
versiteit in Delft om advies. De
onderzoekers van die universi
teit zijn regelmatig in de grotten
te vinden. En ook bij het Ko
ninklijk Nederlands Meteorolo
gisch Instituut klopte hij aan
voor hulp, en wel voor meetap
paratuur om zo het vochtgehalte
te kunnen aflezen. „Het KNMI
heeft hier een seismograaf staan,
vandaar.
Niet met ouderwetse opzetzaag
en bergbeitel, maar met ketting
zaag gingen Frans en companen
de harde mergelmuren te lijf.
„De ruimtes waren te laag, we
konden amper staan," zegt
Frans.
Romy veert op van haar stoel,
om twee dikke fotoklappers te
halen. „Kijk maar," zegt ze even
later. Op de foto is te zien hoe
Romy moeiteloos het plafond
kon aanraken. Een dikke meter
ponder
hter verenigden die vrijwilli
gs zich in de Stichting de Rots
woning. De leden van het eerste
j®. waaronder de gebroeders
hans en Jef Goyen en Pier Col-
hebben de grotopzichter ook
Seholpen bij de bouw van zijn
woning. Zij waren ook degenen,
grappen maakten over de tijd
5'e ze in de donkere, onderaard-
;S gangen doorbrachten. Opmer
ken maakten als: waarom
zetten we hier eigenlijk ons bed
"iet neer? Aanvankelijk moesten
?e er met z'n allen vreselijk om
lachen.
Maar achteraf vond ik dat hele
maal zo gek nog niet. Op aanra-
van een vriend, die bij de
(emeente werkte, heb ik uitein
delijk een bouwvergunning aan
gevraagd. Zo van: dat lukt
nooit!"
tje waar het licht door een
schacht, een uitgegraven aard-
pijp, naar binnen schijnt. Met
cactussen niet vóór, maar achter
het raam.
Om de lippen van de grotopzich
ter verschijnt een zelfvoldane
glimlach. „Tuurlijk ben ik trots.
Ik heb bewezen dat het kan: dat
mensen wel degelijk onder
gronds kunnen wonen. En dan
bedoel ik niet primitief. Nee,
luxueus en comfortabel."
Hij leunt achterover. „Deze
week kwam ik 's ochtends bui
ten. Zag dat het 's nachts vrese
lijk tekeer was gegaan, hevig
gestormd had. Niets van ge
merkt, hè." Romy knikt instem
mend. Stilte. Alleen het geruis
van de bladeren is door de inter
com hoorbaar.
Bunker
In de mergelgrotten heerst een
constante temperatuur van elf
graden. De vochtigheidsgraad is
hoog. In de woning daarentegen
is het aangenaam warm. „Twin
tig graden," zegt Frans stralend.
„En van vocht hebben we ook
geen last." Frans noemt het zelf
'een doosje in een doos'. Zijn
woning heeft alle eigenschappen
van een bunker, beweert hij. „Je
zou er als het ware een bom op
kunnen laten vallen."
Het huis is gebouwd onder een
breuklijn. „Niet dat hier instor
tingsgevaar is. Maar de muren
en plafonds moesten wel vol
doende gestut worden. We heb
ben drie stutten van tachtig ton
per stuk gebruikt. Behoorlijk
stevig dus."
Wie door de donkere mergelgan-
gen loopt, kan de woning niet of
nauwelijks traceren. De wanden
zijn afgewerkt als ware het een
mergelkolos. Frans wil absoluut
geen afbreuk doen aan het gan-
genstelstel. „Ik hou van de grot
ten, en van de natuur."
Vleermuizen
Hij heeft aan alles gedacht. Tus
sen het plafond, gemaakt van
vochtwerend materiaal, en de
mergelwanden is speciaal ruimte
gelaten voor de vleermuizen die
in het gangenstelsel overwinte
ren.
Romy staat opnieuw op. Komt
terug met een glazen potje, met
daarin een muurhagedis. „Kijk,
dat diertje hebben we hier ge
vonden, dood. Zijn moeder leef
de nog, was ook een stuk groter,
wel tien centimeter. Leuk hè."
Romy barst in lachen uit als ze
het verbaasde gezicht tegenover
haar ziet. „Heel veel mensen
reageren zo. Zijn bang voor de
hagedis. Ja, je moet er wel van
houden. Dit is een zeldzaam en
beschermd dier. Prachtig, dat
zo'n beestje nog in deze grotten
voorkomt. In mijn huis, als het
ware."
hebben de werkers moeten uit
graven om aan de minimum
hoogte van tweemetervijftig te
kunnen komen.
Behelpen
Ruim een jaar geleden konden
Romy en Frans hun woning be
trekken. Al waren op dat mo
ment alleen de badkamer en de
bijkamer klaar. „Tja, dat was
wel behelpen."
Inmiddels heeft het echtpaar een
luxe woon- en slaapkamer met
uitzicht op het terras, omgeven
door mergelwanden, een sjieke
badkamer en een knus bijkamer-
„Het is eigenlijk een doosje
in een doos." De Bergsteyns in
de huiskamer, foto's thus habets
Kapel
De wijngaardslak, boomklever
tjes en de uil. Het zijn de naaste
buren van Frans en Romy. „We
zitten middenin de natuur. Ik
heb een daktuin van negen hec
tare en een kelder met een lengte
van 25 kilometer mèt eigen ka
pel," zegt Frans vol bravoure.
Die kapel is zijn pronkstuk,
symboliseert een stukje bijzon
dere mergelhistorie. In de Franse
tijd bood het schuilkerkje onder
dak aan anti-revolutionaire
priesters, die weigerden de voor
geschreven eed van trouw af te
leggen aan de republiek. In het
geheim droegen ze erediensten
op, ondergronds.
Bijna twee eeuwen lang had de
kapel geen enkele functie meer.
Tot in 1973 de vrijwillige brand
weer besloot het bijzondere
kerkje te restaureren. Sindsdien
wordt er elk jaar met Kerst een
mis opgedragen, en worden er
kinderen gedoopt.
Ook afgelopen Kerstmis werd
het grottencomplex met weer
opengesteld voor het publiek.
„Dan kan ik de deur niet uit,"
zegt Romy. Ze is gesteld op haar
privacy. Wil niet Jan en Alleman
over de vloer hebben. Geïrri
teerd: „We wonen hier hartstik
ke rustig. Hebben last van niets
of niemand. Alleen van nieuws
gierige mensen."
Verboden toegang
Ze zouden zowaar door de
schoorsteen komen, om eens een
kijkje te kunnen nemen in de
grotwoning, zegt ze. Frans: „Ik
herinner me dat het gasbedrijf
kwam om ons te bevoorraden.
Het hek stond dus open. Plots
stond er iemand voor onze neus.
Tja, hij had het bordje verboden
toegang wel gezien. Maar ach,
had daar eigenlijk niet al te veel
waarde aan gehecht. Zoiets is
wel vervelend."
Niet voor niets heeft het echt
paar een intercom. Niet alleen
om te horen of er bezoek komt,
maar ook om ongewenste gasten
op tijd op te merken. Frans staat
op, loopt naar de uitgang. Vijf
meter verderop, zegt hij, hebben
zijn opa en oma ooit hun namen
in de mergelmuur gekrast.
Hij opent de houten poort, wan
delt de kilte en het duister tege
moet. Over ongelijke paden,
langs schaarse lantaarns. Een
maal buiten doen alleen een
brievenbus en het huisnummer -
30a - vermoeden dat in de don
kere gewelven een luxe woon
huis staat.
