DE STEM
ïer m/v
dbureau
ONZE RUBRIEK
'REIZEN EN
REKREATIE'
BEHOORT TOT
DE MEEST
AANTREKKELIJKE
BESTEMMINGEN.
Nerveuze Zuidafrikaners bewapenen
zich tot de tanden tijdens de aanloop
naar de eerste democratische
verkiezingen.
De politie kan de meer dan 1000
aanvragen per dag voor
vuurwapenvergunningen nauwelijks
aan.
Criminaliteit is de belangrijkste
reden voor wapenaankopen, maar de
huidige, stormloop is volgens de
Zuidafrikaanse Wapen Associatie
ook te wijten aan politieke
onzekerheid.
Er zijn in Zuid-Afrika nu al zo'n 4
miljoen geregistreerde wapens in
omloop en de meeste zijn in bezit
van de vijf miljoen blanken.
ere
De zwaarte van
rooms verleden
Hugo Camps is
vooral verbaasd
Milieubeleid
lijdt onder
communicatie
Het bezit van een
vuurwapen is
inmiddels even
normaal als het
dragen van
een horloge
Het aantal
moorden in
Zuid-Afrika is
in '93 met bijna de
helft gestegen
tot 55 per dag
n en Rekreatie is een
lenlijke rubriek van be
Dagbladengroep,
tentiereserveringen:
3-125225, fax 073-1377^
jus 449, 5201 AK DenBoscj,
Door Raymond Hasselerharm
Weekend
ZATERDAG 12 MAART 1994 DEEL
i wij voor ons kantoor in
aktijk. Deze zal na een
iften met alle daaraan
ijk gaan verzorgen.
erker op HEAO (BI/BA)
'oorbeeld SPD-niveau).
i opleidingsprogramma
ïg in de aangiftepraktijk,
/oornemen is dat u de
Belastingadviseurs gaat
ing en het behalen van
van Belastingadviseurs
len met KPMG Meijburg
i, telefoon 076-240 280
KPMG Meijburg Co,
ir mr. C.M. Dubbelman,
rtrouwelijk behandeld,
itmaken van de
zwarte wijken waar de misdaad vele hoger is dan in de blanke, wordt de
jtitie gewantrouwd en eerder gezien als veroorzaker van geweld dan als degene die
ikan oplossen.
In de zwarte wijken is door het gewapende politieke verzet van de jaren tachtig een cultuur ontstaan die
het gebruik van geweld 'sociaal acceptabel' maakt, zeggen deskundigen. foto's sunshine
M00RDSTAD
Johannesburg
■HHH
Er zijn in Zuid-Afrika nu al zo'n 4 miljoen geregistreerde wapens in
omloop en de meeste zijn in bezit van de vijf miljoen blanken.
jetinchem, Dordrecht, Eindhoven,
Hoorn, Leeuwarden, Maastricht,
Curagao, Aruba en St. Maarten,
erland.
aan passend werk.
;markt.
aar een
de mentaliteit
of HBO-
mmercieel/
imaast beschikt u-
i een buitendienst-
ictie vereist
an zelfstandigheid,
tingsvermogen
elling. U bent in
en een auto.
dat u de pionier
t u dan binnen
-ief voorzien
tae aan:
;au
maakt
dure.
ZIE WEEKEND 2
ZIE WEEKEND 3
Soms geven taxi-chauf
feurs een representatief
beeld van de stad waarin
ze leven. Mirro is een
43-jarige Serviër die tien
jaar geleden naar Zuid-
Afrika vertrok als goed betaald
computer-programmeur. Maar de
recessie sloeg toe en nu rijdt hij
rond in een oude Datsun 'omdat
een nieuwe taxi binnen twee uur
onder mijn gat wordt weggekaapt.'
Johannesburg, zijn werkterrein, is
de meest gewelddadige stad ter
wereld waar iedere dag twintig
mensen worden beroofd van hun
auto, Mirro weet dat zelfs zijn oude
taxi doelwit kan worden van een
aanval en daarom verstopt hij een
9 mm-pistool onder het dashboard.
Vorige maand bracht hij 's avonds
enkele klanten naar het beruchte
stadscentrum, ineens kreeg hij een
mes op zijn keel gedrukt en de
opdracht om de auto te verlaten.
Miro bewoog naar voren om uit te
stappen, voelde dat het mes even
van zijn keel verdween, greep zijn
pistool en opende het vuur. Hij
schoot zijn naaste belagerin de
maag, de anderen rende hij achter
na en knalde hen neer voor een
grote supermarkt.
„Ik was zo woedend dat ik terug
rende naar mijn auto voor munitie
om ze af te maken," zegt Mirro.
Maar hij bedacht zich toen hij, met
weer geladen pistool, terugkwam
bij de gewonde mannen. Hij lever
de ze over aan de politie maar heeft
daar nu spijt van. „Over twee jaar
moet ik een ander vak zoeken want
dan worden die jongens vrijgelaten
en de kans is groot dat ze me
komen zoeken", aldus Mirro.
Hij prijst zich echter gelukkig,
want gisteren werd een collega van
hem gevonden die naar Soweto was
gelokt met een verhaal over een
diamantentransactie. Met een ko
gel werd hij uitgeschakeld om le
vend te worden verbrand.
Het bezitten van een vuurwapen is
inmiddels in Zuid-Afrika even nor
maal geworden als het dragen van
een horloge. Meisjes en vrouwen
stoppen hun kleine Beretta in de
handtas en mannen verbergen hun
stoere 9 mm-pistool vaak in een
leren geldbuidel die voor het kruis
bengelt. Liefst met een shirt erover,
want een revolver of pistool opval
lend dragen, maakt je tot een ge
wild doelwit.
Bewapening werkt niet altijd af
schrikwekkend, integendeel. Er
zijn veel mensen omgekomen door
een snelle messteek omwille van
hun revolver en ook de bewapende
veiligheidsdiensten worden steeds
vaker doelwit van overvallen. Bij
een aanval op Personal Home Se
curity in Johannesburg slaagden
overvallers er onlangs in om vuur
wapens te stelen, nadat twee bewa
kers waren neergeschoten.
Er zijn nu al meer dan een half
miljoen particuliere veiligheidsbe
ambten, meer dan politieagenten,
om de misdaad op afstand te hou
den. De huizen worden steeds beter
beveiligd met camera's, waakse
honden, tralies, infra-rood alarm
en hekken die elektrische schokken
geven.
Achter de muren slapen nerveuze
blanken gezinnen met revolvers
onder het kussen. Die nervositeit
leidt vaak tot ongelukken. Pro
gramma's op televisie benadrukken
dat vuurwapens thuis in een kluis
moeten worden bewaard en dat je
bijvoorbeeld niet iemand mag
neerschieten, omdat hij alleen even
wat drinkt van de gaz'onsproeier.
Niet dat al die adviezen veel hel
pen, want er zijn nogal wat huisge
noten die na een onverwachte
thuiskomst werden neergeschoten
door doodsbenauwde familieleden.
Ook is er iedere week wel een kind
dat omkomt tijdens het spelen met
een slordig opgeborgen revolver of
blijft hangen aan een hek met te
veel elektriciteit.
In de kranten staan lugubere ver
halen over fanatieke honden,
meestal populaire pitbulls, die ar
geloze zwarte voorbijgangers heb
ben verscheurd. De meeste honden
in Zuid-Afrika zijn overigens ge
traind om zwarten aan te vallen en
blanken met rust te laten. 'De post
bode is blank en de inbreker is
zwart,' meent de gemiddelde 'libe
rale' blanke.
Zuid-Afrika is in de ban van het
geweld en dat is niet gebaseerd op
hysterische paranoia. Het aantal
moorden is vorig jaar met bijna 50
procent gestegen tot 55 per dag.
Dat maakt het land tien maal do
delijker dan de Verenigde Staten
en 100 keer een gemiddelde Euro
pese stad.
Zuid-Afrika verschilt met de mees
te andere landen, doordat er twee
motieven voor moorden zijn: poli
tieke en criminele. Soms overlap
pen ze elkaar, maar volgens de
statistieken heeft slechts 15 pro
cent van de moorden een politieke
motivatie, meestal de strijd tussen
het Afrikaans Nationaal Congres
(ANC) en de Zulu-beweging Inka-
tha.
Sinds president De Klerk vier jaar
geleden begon met zijn hervor
mingspolitiek zijn alle misdaadca-
tegoriën met 40 tot 80 procent
gestegen en de moordcijfers ver
dubbeld. Lloyd Vogelmann, direc
teur van het Gewelds Instituut aan
de Wits-universiteit, meent dat
door het schrappen van apart-
heidswetten het deksel werd ge
licht van een ketel die onder hoge
druk was door langdurige onder
drukking en apartheid.
„Zwarten mochten zich na 1990
vrijer bewegen, kregen meer zelf
vertrouwen en etaleerden hun haat
ten aanzien van de blanke onder
drukker," aldus Vogelman.
Die haat geeft de criminaliteit een
sinistere ondertoon, want terwijl
slachtoffers al zijn beroofd, worden
ze alsnog, zonder enige aantoonba
re reden, doodgeschoten of ver
brand. Het plegen van dergelijke
misdaden is makkelijk geworden
door de stroom van goedkope ma
chinegeweren uit Mozambique,
waar ze na 16 jaar burgeroorlog
overbodig werden door een vredes
akkoord.
Vogelman: „Verder is in de zwarte
wijken door het gewapende politie
ke verzet van de jaren tachtig een
cultuur ontstaan die het gebruik
van geweld 'sociaal acceptabel'
maakt."
Andere motieven voor misdaad
worden gevormd door een econo
mie in diepe recessie, werkloos
heidcijfers van rond de 50 procent
en het ontbreken van sociale uitke
ringen.
„We hebben geen keus. Als ik niet
ga stelen, moet ik op de grond gaan
liggen om te sterven en dat verdom
ik. Mijn gezin moet eten," zegt
Stanley, een 28-jarige inwoner van
Soweto die er rond voor uit komt
dat hij onlangs bij een inbraak
iemand heeft neergeschoten.
„Ik haat blanken, ik haat ze. Zij
zijn verantwoordelijk voor de el
lende waar we in zitten!," zegt hij,
wijzend naar de krotwoningen
rondom de bar, waar hij met zijn
kornuiten biertjes drinkt.
Door de gedegen beveiliging van
huizen, kantoren en banken ver
plaatsen Stanley en verwante gees
ten hun aandacht steeds meer naar
het roven van auto's en bestelbus
jes. Iemand die nu nog met een
bestelbus door Johannesburg rijdt,
is overmoedig. De kans is namelijk
groot dat de wagen binnen enkele
uren wordt gekaapt om nog dezelf
de dag met een nieuw kleurtje en
andere nummerborden dienst te
doen als personentaxi in de zwarte
wijken.
Vorige maand werden 780 automo
bilisten in Johannesburg van hun
auto beroofd en sommigen verloren
ook hun leven nadat ze zonder
aanleiding werden neergeschoten
door een AK-47 machinegeweer of
een handvuurwapen. Zo werd in de
chique wijk Sandton een vrouw,
voor de ogen van haar kinderen,
vermoord nadat ze de sleutel van
haar busje al had overhandigd.
Auto's worden vernuftig beveiligd.
De allernieuwste uitvinding zorgt
ervoor dat vijf minuten nadat een
ZIE WEEKEND 4
wagen wordt gestolen de motor
uitvalt zodat de rover gedwongen
wordt om naar de kant van de weg
te gaan. Als de gefrustreerde boef
vervolgens uit wil stappen, krijgt
hij een stroomstoot die hem min
stens een kwartier volledig uit
schakelt.
Deze trucs zijn inmiddels bekend
bij de meest ontwikkelden van het
boevengilde en zij nemen dus gijze
laars mee, bij voorkeur vrouwen
die eerst voor de ogen van echtge
noten worden verkracht. De politie
adviseert om autodeuren tijdens
het rijden af te sluiten en de wagen
's avonds in beweging te houden bij
kruispunten, zelfs bij rood licht.
Veel blanken die laat uitgaan zor
gen ervoor dat ze onder geleide
naar de auto worden gebracht en
dat een particuliere veiligheids
dienst bij de poort staat als ze
thuiskomen. Pas dan durven ze uit
te stappen om samen met de bewa
kers het huis te verkennen.
Mervyn Rees heeft gedurende twin
tig jaar misdaadverslaggeverij de
samejileving zien verharden. „Er
was altijd wel criminaliteit, maar
nu lijkt het op een oorlogssituatie,"
meent Rees die twee maanden gele
den zelf slachtoffer werd. Nadat hij
's avonds in de wijk Sandton ach
ter het stuur stapte van zijn witte
Mercedes, trok de ene overvaller de
achterdeur open, terwijl de andere
een revolver tegen het hoofd van
Rees zette.
„Ga achterin liggen," schreeuwde
de overvaller die de revolver hard
liet neerkomen op het hoofd van
Rees. Meer klappen volgden op zijn
rug, armen en hoofd, terwijl de
man achterin hem op de grond
duwde. „Als je je verzet schieten
we je dood. Waar is je credit card?
En de pincode, als je het niet geeft
hebben je kinderen morgen geen
vader meer."
De overvallers gingen op zoek naar
geldmachines om geld te trekken
met de credit card van Rees, maar
overal stonden mensen in de rij.
Een van de overvallers verloor zijn
geduld: „Ik heb er genoeg van,
laten we ergens anders naartoe
gaan om hem dood te schieten en in
de kofferbak te gooien."
Rees besefte dat het gemeende
woorden waren. Hij kon een para
plu op de vloer te pakken krijgen,
waarmee hij de overvaller naast
zich op het hoofd sloeg. De chauf
feur slingerde met de auto toen hij
zijn revolver naar achteren stak om
Rees neer te schieten. Hij remde,
Rees liet zich uit de auto rollen en
zag dat een revolver op hem werd
gericht. Maar de overvaller reali
seerde zich dat hij fel werd verlicht
door koplampen van passerende
auto's, draaide zich om en vertrok
met de gestolen auto.
Niet alleen journalisten worden
overvallen, maar ook de vele inter
nationale waarnemers en anti-
apartheidsstrijders die het land be
zoeken. Sietse Bosgra van het Ko-
mitee Zuidelijk Afrika is beroofd
evenals Klaas de Jonge.
De politie heeft inmiddels teams
gevormd om toeristen te bescher
men die willen winkelen in het
centrum van Johannesburg. Niet
dat daar nog veel animo voor be
staat, want het immense Johannes-
burgse Sun Hotel heeft vanwege de
stijgende misdaadcijfers haar deu
ren gesloten.
Het politiekorps is onderbemand
en slecht opgeleid en lost nog geen
15 procent van de geweldsmisdrij
ven op. In de zwarte wijken waar
de misdaad vele hoger is dan in de
blanke, wordt de politie gewan
trouwd en agenten worden eerder
gezien als veroorzakers van geweld
dan als degenen die het kunnen
oplossen. Door de afwezigheid van
officieel gezag is in de townships
een cultuur .ontstaan van straat-
recht en wraakacties die het ge
weld alleen maar aanwakkert.
„Een nieuwe regering zal hard
moeten ingrijpen en veel meer poli-
tie-agenten inzetten, want anders
wordt misdaad de ondergang van
Zuid-Afrika," meent Mervyn Rees.
Een democratisch gekozen ANC-
regering heeft daarvoor meer legi
timiteit dan de blanke dictaturen
maar zonder een oplevende econo
mie is de kans van slagen mini
maal.
„Mensen moeten werk, scholing en
een toekomst hebben, anders zullen
ze blijven grijpen naar geweld om
te overleven," concludeert ge-
weldsdeskundige Lloyd Vogel
mann.
Optimistisch is hij niet: „De econo
mische kloof kan niet snel worden
gedicht en daarom zal het geweld
nog lang doorgaan. De criminali
teit is zeer professioneel geworden
en zelfs een ANC-regering kan
daar niet veel tegen doen."
