Weekend
Mi
Luchtgevecht
boven
Singapore
DE STEM
Griekenland is op oorlogspad. Althans, zo lijkt het.
Na een handelsembargo tegen de voormalige
Joegoslavische republiek Macedonië, heeft Athene nu
ook opgeroepen tot een olie-embargo tegen
oer-vijand Turkije. En hoe zat het ook alweer met
Albanië, dat in het verleden ook al menigmaal met
Griekenland overhoop heeft gelegen? „We leven hier
inderdaad in een regio met veel problemen die
uiteindelijk een explosieve situatie kunnen
veroorzaken," zegt Angolos Avgoustidis,
woordvoerder van de Griekse ambassade en zelf een
Grieks-Macedoniër. Maar wat het Westen als extra
olie op het Balkan-vuur ziet, vinden de Grieken
'extra bluswerk'. „Jullie snappen niets van de
Balkan."
'Het Westen ziet de
blokkade van
Macedonië als een
extra vonk, wij
zien het als extra
bluswerk'
„Wij hebben geen
enkele aspiratie om
ook maar enig
Grieks
grondgebied op te
eisen'
ZATERDAG 26 FEBRUARI 1994 E3
Door Gerard van den Broek
Massaal Grieks protest in Thes
saloniki tegen de Westerse erken
ning van Macedonië in 1992.
foto epa
Macedonië: de claim op de geschiedenis
Op 7 augustus in het jaar
338 v.Chr. staan de
Atheense troepen ein
delijk oog in oog met
het leger van de Mace
donische koning Phi-
lippus. Hier had de Atheense poli
ticus Demosthenes lang naar uitge
keken. Hij had het niet-aanvalsver-
drag dat zijn stad met de Macedo
niër had gesloten, nooit vertrouwd.
En terecht, want in het voorjaar
van 338 rukt Philippus plotseling
op naar het zuiden en onderwerpt
alle stadstaten van het 'Oude Grie
kenland' meedogenloos aan zijn
macht.
Eigenlijk had Demosthenes Philip
pus willen verrassen in diens kam
pement bij de stad Elatea in het
landsdeel Phocis. Maar de ervaren
Macedonische krijgsheer blijkt ge
waarschuwd te zijn en staat de
Atheners al vóór de grens van Pho
cis, in de vlakte van Chaeronea, op
te wachten.
De Atheners hebben zich ernstig
misrekend in de overmacht van de
Macedoniërs. De ongelijke strijd
wordt een enorm bloedbad, waarin
de soldaten van Demosthenes uit
eindelijk een verpletterende neder
laag lijden. Beslissend is de charge
die de Macedonische garden te
paard uitvoeren, onder aanvoering
van Alexander, de 18-jarige zoon
van Philippus die vele jaren later
om andere krijgsverrichtingen in
het verre Azië de bijnaam 'De Gro
te' zal krijgen. Demosthenes heeft
zich dan al uit de voeten gemaakt.
Voor hem is hier geen eer meer te
behalen; het Oude Griekenland is
gevallen.
Deze overwinning, die de geschie
denis in zou gaan als 'De Slag op
de Vlakte van Chaeronea', was de
definitieve bevestiging van de
macht van het Groot-Macedoni-
sche Rijk en vormde het einde van
de voortdurende veldslagen die de
Macedoniërs en Grieken in de loop
van de eeuwen met elkaar hadden
uitgevochten. Over en weer waren
de volkeren uit het zuiden en het
noorden eikaars machtsgebied bin
nengetrokken en hadden zij elkaar
de bergen in gejaagd. Dat zou nu
niet meer gebeuren.
Alexander de Grote bouwde het
Macedonische Rijk uit tot een gi
gantisch imperium dat zich uit
strekte tot ver in India en de Grie
ken profiteerden gretig mee van de
enorme rijkdom die dat met zich
meebracht. Met Alexanders dood
in 323 v.Chr. kwam echter ook een
eind aan Groot-Macedonië. Ver
deeldheid en wedijver tussen zijn
nakomelingen zorgden voor een
versplintering van het vorstendom,
dat daarmee in 197 v.Chr. een
gemakkelijke prooi werd voor de
Romeinen.
Daarna heeft het ruim tweeduizend
jaar geduurd eer Griekenland en
Macedonië zich weer zelfstandige
staten konden noemen. Zowel in
het Romeinse Rijk (tot in de vijfde
eeuw), het Byzantijnse Rijk (tot in
de 15e eeuw) als het Ottomaanse
Rijk (tot in de 20e eeuw) waren de
voormalige wereldmachten niet
meer dan onbetekenende provin
cies en hadden zij geen van beide
enige politieke zelfstandigheid.
Met name de Turkse overheersing
heeft zijn uitwerking niet gemist en
werpt vandaag de dag nog altijd
zijn schaduw op de relatie tussen
Griekenland en Turkije.
acedonië is altijd een
twistpunt in de regio ge
bleven. Kwam de bevrij
ding voor de Grieken al
vrij snel - in 1829, vooral dank zij
hulp van Engeland, Rusland en
Frankrijk die elk hun eigen territo
riaal belang hadden bij de beëindi
ging van het Ottomaanse Rijk - de
Macedoniërs vielen ten próoi aan
de expansiedrift van hun buurlan
den.
In de Eerste Balkanoorlog
(1912-1913) vochten Griekenland,
Servië, Montenegro en Bulgarije
om het nog door de Turken bezette
Macedonië. De strijd eindigde in
een opdeling van het gebied tussen
Servië, Bulgarije en Griekenland.
De Tweede Balkan-oorlog brak nog
geen maand later uit omdat Bulga
rije niet tevreden was met het klei
ne stukje Macedonië dat het gekre
gen had. Maar Sofia bleek niet
opgewassen tegen de overmacht
van de andere landen en de situatie
bleef uiteindelijk zoals we die tot
voor enkele jaren gekend hebben.
Eind 1991 zorgde de ineenstorting
van Joegoslavië voor een nieuwe
alarmfase in de Balkan. De Mace
donische deelrepubliek kreeg zijn
onafhankelijkheid terug en joeg de
Grieken de stuipen op het lijf door
zich officieel 'Macedonië' te noe
men, haar vlag vol verwijzingen
naar Griekenland te stoppen en
haar geld met gebouwen uit de
Griekse havenstad Thessaloniki te
bedrukken. In de grondwet kwam
bovendien te staan dat de nieuwe
staat haar bestaansrecht baseerde
op het oude Groot-Macedonië.
De Griekse premier Papandreou
zag dit alles als een regelrechte
oorlogsverklaring. Deze 'provoca
tie' kon immers op niets anders
duiden dan dat die nieuwe staat uit
was op de erfenis van koning Phi
lippus: herovering van Grieks-Ma-
cedonië.
Zijn bezwaren tegen de erkenning
van de nieuwe republiek door
Griekenlands Europese partners
vonden binnen in Brussel echter
geen gehoor en dus besloot Pa
pandreou het heft in eigen hand te
nemen: hij kondigde een handels
boycot tegen Macedonië af en gooi
de de grenzen tussen beide landen
dicht. Vier dagen vóór het verstrij
ken van het Navo-ultimatum tegen
de Bosnische Serviërs en dus op
een moment dat de wereld toch al
de adem inhield in verband met
een mogelijke uitbreiding van de
oorlog.
„Een ongelukkig moment? Welnee.
In jullie Westerse ogen is het onge
lukkig, maar jullie snappen dan
ook niets van de situatie op de
Balkan," zegt Angolos Avgoustidis,
woordvoerder van de Griekse am
bassade in Nederland. „Er zal in
derdaad een nieuw Bosnië ontstaan
als deze nationalisten hun gelijk
krijgen en onvoorwaardelijk ge
steund blijven door het Westen. Al
die erkenningen van Westerse lan-'
den zijn voor deze extremisten al
leen maar aanmoedigingen om hun
provocaties voort te zetten."
„Dan kun je wel zeggen: 'Ach,
Macedonië is maar een klein landje
dat niets kan uitrichten tegen het
grote Griekenland'. Nee, natuurlijk
zullen we morgen niet aangevallen
worden, maar op den duur kunnen
zulke provocaties tot vreselijk gro
te spanningen leiden. Kijk maar
naar Joegoslavië, dat had toch ook
niemand voor mogelijk gehouden?
baarom moeten wë niet gaan zitten
afwachten, maar iets doen. Het
Westen ziet de grensblokkade als
een extra vonk in een explosieve
situatie, wij zien het als extra blus
werk."
Griekenland heeft de republiek
Macedonië nooit erkend en zal dat
ook niet doen zolang die staat zijn
naam, vlag en grondwet niet veran
dert. Elke hervatting van het over
leg dat ooit door bemiddeling van
de Amerikaanse ex-minister Cyrus
Vance op gang kwam, staat dan
ook in het teken van die drie voor
waarden.
Avgoustidis: „Het gaat ons eigen
lijk niet eens meer om de naam.
Onder president Tito van Joegosla
vië heette de republiek ook al Ma
cedonië en daar hebben we nooit
moeilijk over gedaan. Maar Tito
stond ook niet toe dat er enige
aanspraak werd gemaakt op Grieks
grondgebied, omdat voor hem de
goede band met Griekenland voor
op stond."
„Maar Skopje legt een claim op de
geschiedenis en dat kan straks een
claim op grondgebied worden. Dat
kunnen wij niet over ons kant laten
gaan. Bovendien, hoe zit het dan
met de Griekse Macedoniërs. Heb
ben die geen recht op hun geschie
denis? Ik kom zelf uit Thessaloniki,
ik ben ook een Macedoniër. Ben ik
dan een bezetter of ben ik zelf
bezet?"
De regering van Macedonië ont
kent echter dat het aanspraak
maakt op Grieks grondgebied. „Wij
hebben geen enkele aspiratie om
ook maar enig grondgebied op te
eisen. De besprekingen zijn op ver
zoek van Athene stopgezet wegens
verkiezingen in Griekenland. Wat
ons betreft lopen de onderhande
lingen nog steeds," zei de Macedo
nische minister van Buitenlandse
Zaken' Stevo Crvenkovski deze
week tijdens zijn bezoek aan Ne
derland, daarmee de schuld van de
hele kwestie weer naar Athene
schuivend. Volgens hem en zijn
president Gligorov is 'de Griekse
paniekreactie' louter en alleen te
wijten aan 'wat uitlatingen van de
Macedonische nationalistische op
positie'. Toevallig vormt die oppo
sitie echter wel de grootste partij
van het Macedonische parlement.
Natuurlijk komt de hele Macedoni
sche kwestie president Papandreou
inderdaad heel goed uit. Wellicht
nog groter dan de woede in het
Westen, is immers het enthousias
me waarmee de Griekse bevolking
de grensblokkade begroet en de
populariteit van de nationalistische
premier stijgt in Griekenland zien
derogen. Vers in ons geheugen ligt
natuurlijk ook nog de handelsboy
cot door Griekse ondernemers te
gen Nederland dat zich als EG-
voorzitter als eerste had uitgespro
ken vóór erkenning van de repu
bliek Macedonië.
Volgens Avgoustidis een duidelijk
bewijs van hoe gevoelig de kwestie
in Griekenland ligt. „Die boycot is
nooit het standpunt van de Griekse
regering geweest, maar was een
spontane actie van de bevolking.
Laat ik een voorbeeld geven: een
tijd terug maakte de grootste oppo
sitiepartij van Skopje bekend dat
zij haar volgende partijcongres in
Thessaloniki wil houden. Dat is
toch pure provocatie. Maar dit
soort onzin wordt niet door de
officiële autoriteiten van Skopje
weersproken, dus mogen we aanne
men dat ze erachter staan."
Het enige wat de Griekse regering
wil, is een vredelievend contact
met haar buurlanden, bezweert
Avgoustidis. „Griekenland is van
goede wil." Toch had het er deze
week meer van weg dat Grieken
land op oorlogspad was gegaan:
een blokkade van Macedonië, een
knallende ruzie met de Europese
Unie en als klap op de vuurpijl nog
de oproep tot een olie-embargo
tegen Turkije.,
Dat laatste wordt door het Westen
zo mogelijk nog gevaarlijker geacht
voor de rust in de Balkan-regio.
Temeer daar het hier twee Navo-
leden betreft en het bovendien het
derde regionale conflict is. Want
ook de oude ruzie tussen Athene en
Albanië is nog steeds niet helemaal
opgeklaard. Met dat land vocht
Griekenland al eind vorige eeuw
om Macedonië en enkele jaren te
rug raakten de gemoederen op
nieuw verhit toen de Griekse rege
ring Tirana onder druk zette om de
Griekse minderheid in Albanië be
ter te behandelen. Afgelopen week
deed Albanië zijn duit in het zakje
door de Macedoniërs de Tiraanse
haven aan te bieden om de han
delsblokkade van Papandreou te
omzeilen.
De vete met de Turken gaat echter
nog steeds om land. Weliswaar niet
Macedonië -al bood ook Ankara
deze week zijn havens aan Skopje
aan -, maar Cyprus. Sinds Turkije
dit eiland in 1974 binnenviel, be
staat het uit een Turks-Cypriotisch
en een Grieks-Cypriotisch deel.
Een 'misdadige' bezetting, aldus
minister van Europese Zaken Pan-
galos.
Griekenland wil dat de VN-
resoluties die de Turkse be
zetting van Cyprus veroor
delen, worden uitgevoerd,"
licht woordvoerder Avgoustidis
toe. „Ook voor Turkije geldt dat we
met dat land in vrede willen sa
menleven, maar de regering in An
kara werkt niet altijd mee. Wij
hebben bijvoorbeeld ooit voorge
steld om samen naar het Interna
tionaal Gerechtshof in Den Haag te
stappen om een uitspraak over de
Cyrpiotische kwestie te vragen,
maar Turkije heeft dat steeds ge
weigerd. Ook in de onderhandelin
gen daarover heeft Griekenland
steeds veel concessies gedaan, zon
der dat de andere partij over de
brug kwam."
Toch blijft een vergaand handel
sembargo dan wel een heel straf
middel. Avgoustidis: „Weet je wat
pas gevaarlijk is? Dat Turkije zich
bij het laatste Navo-ultimatum be
reid heeft verklaard mee te doen
aan eventuele bombardementen op
Servische stellingen. De Griekse
regering staat op het standpunt dat
we ten koste van alles willen voor
komen dat we ooit in het Bosnische
conflict betrokken raken en vindt
ook dat er geen enkele regionale
deelname moet zijn. De hele ge
schiedenis van de Balkan is door
drenkt met bloed en de Turken en
Serviërs hebben ook eeuwenlang
gevochten om de macht in dit ge
bied. Eén Turkse bom op de Ser
viërs in Bosnië en je hebt weer een
nieuwe Balkan-oorlog. Dat is pas
een vlam in de pan!"
Mei Kroon: „Dat wij een partner van Dasa zijn, heeft het vinden van financieringsmogelijkheden
vergemakkelijkt.foto de stem
VERVOLG VAN VOORPAGINA
„Wij moeten dat vliegtuig dan bij
een bank of een andere financiële
instelling zien onder te brengen,"
zegt Kroon. „In feite moet je dan
het vliegtuig voor de tweede keer
verkopen. Dan moet je weer uitleg
gen dat de klant meteen geld ver
dient als ie het toestel koopt. Dat
de restwaarde van een Fokker heel
goed is, zodat de financiering heel
behoorlijk gedekt is."
Daarvoor moeten banken over de
hele wereld worden ingeschakeld,
zegt Kroon. Naar elders verluidt,
onder meer omdat de Nederlandse
banken zeer terughoudend zijn.
„Dat wij een partner van Dasa zijn,
heeft het vinden van financierings
mogelijkheden vergemakkelijkt,"
zegt Kroon.
Het laatste moment is tegenwoor
dig niet altijd even romantisch.
Geen ferme handdruk en een kurk
van een fles champagne die tegen
het plafond knalt. „De laatste fase
van de onderhandelingen gaat te
genwoordig per telefoon. Of zelfs
per fax. Je mag eerst nog een dag
wachten en dan komt de fax bin
nen."
Een verkoper staat onder grote
druk. Maar er heersen mores. Te-
genstanders uit Frankrijk kraakten
de Fokker in de strijd om Brunei
tot op de bodem af, een houding
die door de Nederlandse als zeer
onsportief en absoluut not done
wordt ervaren. De wraak was zoet
toen Brunei voor de Fokker 50
koos.
Soms gaat het fout. Een order was
op de handtekening na rond. Maar
toen nam Air France dertig procent
van de aandelen van het bedrijf
over en verplichtte de semi-dochter
de Franse ATR te kopen. Daar is
Nederland te zakelijk voor. „Wij
hebben met KLM de beste relatie
die je kunt bedenken."
Grote kansen liggen weer in de
Verenigde Staten, constateert
Kroon. „Je ziet dat de economie
weer opleeft en op de markt ver
schijnen nu een heleboel starters.
Die kunnen kleine lijnen onder
houden, die voor de grote maat
schappijen door hun overhead te
duur zijn."
„De grote gok is of je het goede
bedrijf er tussen uitpikt. Wij moe
ten voor de financiering zorgen. Je
moet helemaal afgaan op de per
soon en zijn businessplan. Als je de
goeie pikt, dan heb je over een paar
jaar een flinke klant. Maar de helft
bestaat volgend jaar niet meer."
Over onderhandelingen doet Fok
ker geen mededelingen. Dat onder
tussen Singapore een vervolgorder
plaatst voor vijf speciale Fokkers
50 Maritime Enforcer, volgestouwd
met elektronische apparatuur, en
voor drie toestellen in een gewone
uitvóering, kan Kroon dus - in het
hol van de leeuw - niet bevestigen.
In de bus terug van de show vertelt
een piloot van Finnair dat zijn
maatschappij een flink deel van de
vloot moet vervangen. „Ze zijn de
Fokker 100 serieus aan het bestu
deren."
„Ja, dat klopt. Weten ze dat wat
verder in het bedrijf ook al?," rea
geert Kroon verrast. „Dat is leuk.
Dan gaat het daar de goede kant
uit, want ik weet dat ze ook bezig
zijn met het opknappen van de
DC9's."
