Oorlog bedreigt ontwikkeling,
ontwikkeling bedreigt vrede
Kim
Centraal Planbureau: supermarkt voor politieke partijen
Politici worden niet beter van thuisblijvende kiezer
Afval
-DE STEM-
In Italië
DE STEM
Haast geb
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Harmonie
pE STEM
ZATERDAG 26 FEBRUARI 1994
Dwingender dan
woorden kunnen
geuren ons weg
dragen naar een andere tijd
en een andere plaats, naar de
schuilhoeken van ons geheu
gen waar onze herinnering
onzegbare souvenirs bewaart:
de zoete geur van linden
brengt mij nog altijd onmid
dellijk terug naar de veilig
omheinde speelplaats van de
bewaarschool bij de zusters,
boenwaslucht vervoert mij
meer nog dan wierook naar
de schemerige stilte van een
lege kerk.
Plaatsen hebben hun eigen
geur, tijden hebben hun eigen
geluiden. In mijn jeugdjaren
begon de dag met het fanfa-
ronnerend kraaien van een
haan, wat later hing de weer
galm van klokgelui in de
lucht, in een tuin verderop
blafte soms een hond, een
stootkar dokkerde over de
keien, op de zondagmiddag
was er het geklapwiek van
duiven die hun hok terug
zochten. In de avondstraat
waren enkel de wegstervende
voetstappen van een voorbij
ganger te horen.
De dag kreeg een onvermoe
de feestelijkheid als er, meest
al onverwacht, een harmomie
door de straten trok, aange
kondigd door het nog wat
doffe geroffel van trommen
dat vanachter de huizen naar
ons toe kwam. Even later ver
anderde de straat waar ik
woonde in een openluchtcon
certzaal, onder de zangerige
klanken van hobo en klarinet,
de uitbundigheid van bugel en
trompet, de goedmoedige to
nen van tuba en bombardon,
- geen instrument kreeg ooit
een klankschilderender naam
- de dreunende slagen op de
grote trom of het daverende
gekletter van de bekkens. Als
de harmonie voorbij was ge
trokken, lag de straat er op
eens vreemd uitgestorven en
doods bij en waren het mus
sen die met hun bescheiden
bezigheden de geluidloosheid
weer verbraken.
In onze kleine provinciestad
waren er drie harmoniegezel
schappen, ieder met zijn eigen
status en aanhang, omdat het
sociale leven zich toen meer
dan nu in maatschappelijke
coterieën voltrok. De welge
stelde, min of meer gezeten
middenstand misiceerde in
een harmonie die, met een
aan 18e eeuwse dichtgenoot
schappen herinnerende naam,
'Vlijt en volharding' heette.
De repetities vonden op zon
dag na de ltoogmis( plaats ir
een lokaal achter een café
restaurant, dat vanzelfspre
kend 'De Vlijtzaal' was ge
noemd.
Leden van het rooms-katho-
lieke werkliedenverbond, be
ambten van spoor, post en
douane, alsmede handarbei
ders, speelden met niet min
der toewijding en muzikaliteit
in de harmonie 'De Gildezo-
nen'. Zij oefenden op een
doordeweekse avond in, 'Het
Gildenhuis', een wat morsig
gebouw waarin het altijd naar
tabaksrook en bier stonk.
Daarnaast was een tuin die uit
louter bomen bestond, met
een metselstenen kiosk waar
in op zomeravonden wel mu
ziekuitvoeringen werden ge
geven. Meer gebonden aan de
wijk aan de overzijde van de
spoorlijn musiceerden in een
gelijknamige zaal de leden
van een harmonie die als
schutspatroon geen be
schermheilige, maar Erato, de
muze van het minnelied had
den gekozen.
Waar zijn de dagen gebleven
dat een neomist, omringd
door zijn familie, onder de
welluidende tonen van een
harmonie naar de kerk werd
geleid? Welke jubilaris krijgt
nog een serenade van hout
en koperblazers? Waar is de
tijd dat bij een concert van de
harmonie op de markt het
verkeer werd stilgelegd en
zelfs voetgangers voor de
duur van het uit te voeren
stuk door de politie staande
werden gehouden? Wie zich
nu in winkelcentrum of feest
zaal waagt, wordt sprakeloos
onder de vele decibelen ster
ke sound van elektrische gita
ren en oorverdovend slag
werk. Tientallen jaren gele
den vroeg Paul van Ostaijen
al, wie er de kleine of de grote
bugel had gezien en waar
Gaston zat met zijnen basson.
Tenslotte wen je aan het nieuwe ritme dat de afvalscheiding je
oplegt. De groene vuilcontainer - een keer per week naar de
.verzamelplaats - is die met de tussenwand; voorin het gft-afval en
achterin de rest. De grijze is voor het papier en het karton - eens per
maand naar buiten. De milieubox is die kleine rood-zwarte.
Althans in Etten-Leur.
Want in Breda moet juist het papier in de groene container. In een
bruine gaan het gft- en rest-afval (achterin gft, voorin de rest). De
milieubox is hier gifgroen.
En elders is het weer 'n slag anders. Elke gemeente haar eigen
kleursortering.
Hoe milieubewust kan de burger worden onder deze kleur-verspil-
ling? (HC)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
(alleen voor edities Breda, Oosterhout en Etten-Leur; overige edities:
zie rayonkantoor)
Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis) ma. t/m vrij. 8.00-17.00
uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Etten-Leur, Markt 28, W 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051, 4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen per 1 januari 1994
(bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05,
per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Gin-
nekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend S 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00
uur 076-236881zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-
236242/236911.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447. i
Door Guido de Bruin (ips)
In 1993 telde de wereld 160
conflicten, variërend van re
gelrechte oorlogen tot ernsti
ge geschillen. Hiervan speel
den zich 106 af in de Derde
Wereld. Op dit moment kun
nen we spreken van 22 actie
ve oorlogen, waarvan 17 in de
Derde Wereld. Tezamen heb
ben die oorlogen al aan min
stens 3,7 miljoen mensen het
leven gekost.
Voorwaar geen opwekkende ge
gevens. Waar met name in Afri
ka geweld zo gemakkelijk uit
breekt en zo bloedig is, lijkt
ontwikkeling uitgesloten. Maan
dag organiseert de Nationale
Commissie Voorlichting en Be
wustwording Ontwikkelingssa
menwerking (NCO) in Den Haag
een congres over de gevolgen
van geweld voor ontwikkeling.
Aan de Leidse universiteit, bij
het Programma Interdisciplinair
Onderzoek naar de Oorzaken
van Mensenrechtenschendingen
(Pioom), worden de macabare
feiten nauwkeurig bijgehouden.
Van elk conflict in de wereld
registreert men de intensiteit,
het aantal doden, vluchtelingen
en ontheemden. Sudan, Angola
en Afghanistan voeren qua bloe
digheid de ranglijst aan.
Ook weet het Pioom te melden
dat in 1993 meer dan 14 miljoen
mensen als gevolg van gewapen
de strijd in hun land direct af
hankelijk waren van internatio
nale noodhulp: vier miljoen in
het voormalige Joegoslavië, drie
miljoen in Angola, twee miljoen
in Somalië, tussen 800.000 en 1,5
miljoen in Sudan, 1,4 miljoen in
Azerbeidzjan, een miljoen in
Rwanda, 500.000 in Burundi,
110.000 in Liberia en 20.000 in
Georgie.
Is er in het licht van dergelijke
onthutsende cijfers nog hoop op
ontwikkeling? Minister Pronk
van Ontwikkelingssamenwer
king is er in zijn vorig jaar
verschenen nota 'Een wereld in
geschil' duidelijk over: voordat
je aan structurele ontwikke
lingssamenwerking kan denken
moet je eerst voor vrede en vei
ligheid zorgen.
Volgens professor Alex Schmid
van Pioom beklemtoont Pronk
terecht 'de politieke kant van
ontwikkelingsvoorwaarden'. „In
toenemende mate zien we dat in
oorlogen op systematische wijze
de maatschappelijke infrastruc
tuur wordt vernietigd, zoals ge
zondheidszorg, onderwijs en
transport, met rampzalige gevol
gen voor het ontwikkelingspro
ces. Zonder vrede en veiligheid
heb je vluchtelingenstromen,
brain-drain en kapitaalvlucht."
Ontwikkelingssamenwerking
wordt dus ook steeds meer nood
hulp, maar die noodhulp moet
dan wel in een breder kader
geplaatst worden, meent
Schmid. „Als vluchtelingenkam
pen door een bredere opvatting
van noodhulp veranderen in eco
nomische centra worden vluch
telingen een aanwinst in plaats
van een probleem."
„Geweld doet ontwikkeling te
niet," zegt ook Luc van de Goor,
onderzoeker bij het Instituut
voor Internationale Betrekkin
gen Clingendael. „Voor structu
rele ontwikkeling is een basis
van vertrouwen nodig. Ont
breekt die, dan is het moeilijk
om ontwikkeling in stand te
houden."
„Kenmerkend voor veel conflic
ten in de afgelopen jaren is de
volledige ineenstorting van het
staatsgezag," aldus Schmid.
„Het vacuum dat hierdoor ont
staat wordt opgevuld door ge
wapende bendes. Zij vervullen
de taken die niet meer door de
staat kunnen worden vervuld. In
zulke situaties krijgt de zwarte
economie de overhand en ver
dwijnt het verschil tussen legaal
en illegaal volledig."
Volgens Van de Goor is het pro
bleem van door intern geweld
geteisterde landen in de Derde
Wereld dat ze nog maar net
begonnen zijn aan een proces
van staatsvorming. Deze landen
hebben een 'zwakke staat' met
onvoldoende gezag om een goed
bestuur op poten te zetten, be
lastingen te innen en de burgers
veiligheid te garanderen.
„Van ontwikkelingslanden
wordt verwacht dat ze het pro
ces van staatsvorming, dat in
Europa eeuwen heeft geduurd,
ineenschuiven tot enkele decen
nia," aldus Van de Goor. „Een
centrale staatsmacht, die wij in
het Westen als vanzelfsprekend
aanvaarden, wordt in de Derde
Wereld vaak niet geaccepteerd.
Daar wordt eerder gekeken naar
machtsstructuren op lagere ni-
veau's."
Bovendien, signaleert Van de
Goor, worden die zwakke staten
ook nog eens geconfronteerd met
allerlei andere problemen die
destabilisering in de hand wer
ken: economische afhankelijk
heid van de wereldmarkt, en
structurele aanpassingsprogram
ma's die door de Wereldbank en
het Internationaal Monetair
Fonds worden opgelegd.
Het is de pijn van het ontwikke
lingsproces, die een morrende
bevolking kan doen opstaan te
gen een toch al zwakke overheid.
Het lijkt een neerwaartse spi
raal: ontwikkelingsprocessen ge
ven aanleiding tot geweld, en
geweld doet ontwikkeling teniet.
„Landen in een overgangssitua
tie van onderontwikkeling naar
ontwikkeling zijn bijzonder vat
baar voor gewelddadige conflic
ten," stelt Schmid. „Veel met
ontwikkeling gepaard gaande
processen, zoals bevolkingsgroei
en verstedelijking, zijn nauwe
lijks op korte termijn te beheer
sen. Waar beheersing wordt ge
zocht, onstaat een ondergrondse
markt die ook weer met geweld
gepaard gaat."
„Al met al zijn de beheersings-
mogelijkheden beperkt. Onder
deskundigen ontstaat in toene
mende mate het inzicht dat
transformatieprocessen nu een
maal gepaard gaan met een toe
name van conflicten en een ver
slechtering van de mensenrech
tensituatie."
Dat neemt volgens Schmid niet
weg dat alles in het werk moet
worden gesteld om conflicten te
voorkomen. Met name niet-gou-
vernementele organisaties
(ngo's) zouden beter moeten let
ten op signalen die een conflict
kunnen inluiden, zoals een toe
name van mensenrechtenschen
dingen of van handel in kleinere
wapens.
Volgens een indeling van Pioom
kan een politiek stabiele situatie
via een aantal stadia ontaarden
in regelrechte oorlog: eerst
treedt er politieke spanning op,
pen Haag (anp) -
voor illegale arbeid g
branches werken circ
illegale buitenlande:
concludeert het Ne<
Economisch Instituu
in een onderzoek, wa<
uitkomsten gisteren
ministers van Sociak
en Justitie naar de
Angola voert samen met Sudan en Afghanistan de ranglijst
landen in oorlog qua bloedigheid aan. foto®
die zich kan ontwikkelen tot een
ernstig geschil; vindt er daarna
incidenteel wapengekletter
plaats, dan spreken we van een
conflict met lage intensiteit;
wordt het geweld systematisch,
dan is het oorlog.
Schmid constateert dat de inter
nationale gemeenschap vaak pas
in actie komt als een conflict al
in het stadium van een humani
taire crisis is gekomen, terwijl er
al bij een politieke crisis in een
land alarmbellen zouden moeten
gaan rinkelen. Maar wie moet al
die signalen in de gaten houda
en ook nog op het juiste moma
ingrijpen?
„Veel zal via de Verenigde Na
ties moeten gebeuren, anders ge
beurt het helemaal niet," al
Schmid. „De VN zijn echter
organisatie met een dure bi
reaucratie van dertigduizem
mensen waarvan velen via
tisme op veel te hoge posiiit
zijn beland. De VN hebben grol
schulden en zijn sterk gepoliti
seerd. Toch is er geen alteraa
tief."
Door Jan Greyn
In een Scheveningse villawijk ligt
een supermarkt, het Centraal Plan
bureau. Te koop zijn macro-econo
mische cijfertjes in alle soorten.
Vooral in de verkiezingstijd is het er
een drukte van belang, want de
rekenmeesters van de politieke par
tijen komen met hun winkelwagen
tjes langs. Op maat zijn maatrege
len verkrijgbaar om óf het financie
ringstekort te laten dalen, óf de
werkgelegenheid te laten groeien, óf
beide.
CDA, PvdA, WD, D66 en - voor het
eerst - GroenLinks brachten de laatste
weken veel bezoek aan de macro-econo
mische supermarkt. CPB-filiaalhouder
professor Zalm stond de financiële
mensen van de partijen met raad en
daad ter zijde.
Hij corrigeerde als dat nodig was en
zorgde - indien gewenst - voor handige
tips. De rekenaars van de partijen
werkten keurig mee, want ze weten dat
het eindresultaat invloed heeft op het
stemgedrag van al die zwevende kie
zers.
Het verslag van alle gesprekken en
doorrekeningen staat in een 220 pagi
na's dik boekwerk. Het zal de komende
weken veel aandacht krijgen, maar na 3
mei als de kiezer zijn keuze heeft be
paald zal de waarde van het geschrift
snel tot beneden de ramsjprijs dalen.
De gewaardeerde voorspellingen van
het CPB verbleken snel, omdat de wer
kelijkheid toch altijd uiterst verrassend
is en vaak bitter voor de cijferaars van
het CPB.
Als een soort vingeroefening presen
teerde het planbureau een reeks bezui
nigingsposten waaruit partijen zouden
kunnen putten. Voor een bedrag van 35
miljard gulden zat er in het CPB-vat.
Van het afschaffen van de OV-jaarkaart
voor studenten (opbrengst 720 miljoen)
tot het schrappen van de leeftijdspro
gressie bij de kinderbijslag (bijna 2
miljard). Van het extra inkrimpen van
de krijgsmacht (2 miljard over) tot
minder wegen (1 miljard).
Van deze speciale aanbiedingen werd
maar weinig gebruik gemaakt, omdat
de politieke partijen de grote lijn allang
hadden bepaald. Plotselinge wijzigin
gen verbazen de kiezer ook alleen maar.
GroenLinks kwam zelf nog met wat
'vondsten' op de proppen, zoals het
beperken van de hypotheekrente tot
twee ton (opbrengst 300 miljoen). Of het
opheffen van de Binnenlandse Veilig
heidsdienst (opbrengst 50 miljoen). Of
het invoeren van een ecotax (opbrengst
34 miljard, maar die wordt grotendeels
gebruikt om de loonkosten te verlagen).
De financiële specialisten van de par
tijen wendden al hun fantasie en kennis
aan om de effecten van hun program
ma's zo mooi mogelijk te maken. De
PvdA gebruikte de 'truc' om een ener
gieheffing te introduceren, waarvan de
opbrengst de loonkosten moet helpen
verlagen. Het werkgelegenheidseffect is
uiterst gunstig. „Dat is geen truc," zegt
fiscalist Vermeend. „Uit studie is geble
ken dat zo'n lastenverschuiving ge
woonweg goede resultaten geeft."
De gesprekspartners van prof. Zalm
herinneren zich de ontmoetingen als
taai en moeizaam, zelfs vervelend. In
formeel willen ze graag het resultaat
relativeren, omdat er niet zelden kunst
en vliegwerk aan te pas kwam om het
doel van een lager financieringstekort
en een gunstig werkgelegenheidsbeeld
te bereiken.
De gesprekken hadden ook nog iets
korter kunnen zijn als bekend was
geweest dat het zittende kabinet dit
jaar de lasten al enkele miljarden wil
verlagen. Het zegt ook veel over de
vluchtigheid van CPB-cijfers.
De partijen fixeerden zich daarom met
alle kracht op alleen het verkiezings
programma. Aanvechtingen om de be
trekkelijkheid te erkennen van een be
rekening werden bewust gedempt. Het
verkiezingsprogramma moest extra
waardering krijgen.
Voor de VVD was het beste resultaat:
zoveel mogelijk banen zonder acht te
slaan op de sociale zekerheid. Voor de
PvdA moest fiet een 'linkse mix' zijn,
voor het CDA een 'midden-mix' en voor
D66 daar weer tussenin. De politieke
traditie vereist dat.
Nu de uitkomst van het winkelen
het CPB bekend is, probeert iec
partij ook zijn eigen aankopen onder d
aandacht te brengen, ook al lijkt
veel op elkaar. De WD slaat zich opd
borst voor het aantal banen, de Pvdi
wijst op de combinatie van werk
koopkracht ('Ons resultaat is voo
aow'ers beter dan dat van de WD')
GroenLinks benadrukt alleen de koop
kracht, die voor de minima helemaal ii
gegarandeerd. Van Mierlo van
niet meer uitstoten dan dat het
maal veel op elkaar lijkt'.
Als het 3 mei is geweest en de formati
van een nieuw kabinet op gang
ligt het CPB-boek nog op de stapi
naslagwerken, maar wel helemaal
deraan. En iedere keer als de nieuw
coalitie iets anders doet dan de
derlijke partijen wilden -dat p
snel als er compromissen uit de bi
komen - voldoet het rekenwerk
Zalm niet meer. Hij gaat gewoon wffl
aan het werk in zijn macro-econon
sche supermarkt, die dan opensta
voor de formateur en zijn onderhand
lingspartners.
Komende woensdag, 2 maart,
gaat het erom.
Waarom?
Niet om de samenstelling van
kabinet of Tweede Kamer. Niet
om de positie van Brinkman,
Kok, Bolkestein, Van Mierlo of
Brouwer.
Komende woensdag gaat het
om de lokale democratie.
Met verandering van datum en
een enkele naam is dit een
citaat uit eigen werk. Versche
nen op 17 maart 1990, de zater
dag voor de raadsverkiezingen
•van dat jaar. Enkele zinnen die
bruikbaar blijven zolang er lo
kale verkiezingen worden ge
houden.
Nog een citaat uit eigen werk.
Ontleend aan de krant van 22
maart 1990, de dag na de
raadsverkiezingen. „De burge
meester van Eindhoven, Jos
van Kemenade, heeft volstrekt
gelijk met de essentie van zijn
commentaar op de gisteren ge
houden verkiezingen. De
schokkend lage opkomst van de
kiezers naar de stembussen
voor de gemeenteraadsverkie
zingen holt de democratie uit."
Zullen die zinnen na komende
woensdag opnieuw bruikbaar
'blijken te zijn? (Met als enige
feitelijke wijziging dat Van Ke
menade tegenwoordig commis
saris van de koningin in Noord-
Holland is.)
Een recente peiling van het
bureau Inter/View naar de be
reidheid van kiezers in vier
grote steden - Amsterdam, Rot
terdam, Maastricht en Almere -
om woensdag naar de stemlo
kalen te gaan, doet vrezen dat
het deze keer nog wel eens
erger kan uitpakken dan vier
jaar geleden. Als die vrees be
waarheid wordt, dan zullen
woensdagavond burgemeesters
en leiders van de landelijke
politieke partijen opnieuw vele
krokodillentranen huilen. En
opnieuw zullen zij verklaren
dat de uitslag bewijst dat het
Gemeenteraadsverkiezingen in 1994: Ook toen geen lange rijen voor de stemhokjes.
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
niet goed gaat met de lokale
democratie en dat zij de bood
schap van de (thuis gebleven)
kiezers hebben verstaan. Dan
wordt het in dat opzicht een
herhaling van de verkiezings
avond van maart 1990.
De opkomst bij raadsverkiezin
gen is traditioneel laag. Over
het hele land gemeten vertoon
de zij van 1982 op 1990 dit
beeld: 70,7 procent, 75,6 pro
cent, 60,5 procent. De relatieve
uitschieter in 1986 kon gedeel
telijk verklaard worden uit het
feit dat voor het eerst buiten
landers die tenminste vijf jaar
in ons land verbleven, mochten
meedoen. En ook leek de om
standigheid dat, net zoals nu,
de raadsverkiezingen de op
maat vormden voor de twee
maanden later te houden ka
merverkiezingen, de opkomst
begunstigd te hebben.
Misschien werkt dat laatste ge
geven ook nu door, al vormt het
recente onderzoek daarvoor
geen aanwijzing. In Amsterdam
wordt een opkomst van 39 tot
44 procent verwacht (50,7 in
1990). In Rotterdam (48,3 in
1990) ziet men de komst van
niet meer dan 40 tot 45 procent
van de kiezers tegemoet. In Al
mere (54,1 procent in 1990) en
Maastricht (56,5 procent in
1990) moet op grond van de
peilingen gerekend worden met
een opkomstpercentage tussen
43 en 48 procent.
Wat is er mis met de lokale
democratie? Het blijft mij een
raadsel dat de- politiek-dicht-
bij-huis kennelijk een groot
deel van de kiezers niet aan
spreekt. Het gaat toch juist om
zaken waar de kiezer elke dag
met z'n neus bovenop zit. Van
vuilophaal tot fietspad, van
veiligheid op straat en in huis
tot woningbouw en stadsver
nieuwing, van parkeerbeleid
tot openbaar vervoer. Wie ken
nis neemt van wat regionale
kranten in de periode tussen
twee raadsverkiezingen schrij
ven over grote en kleine proble
men in steden en dorpen, houdt
daaraan toch niet de indruk
over van een volstrekt gebrek
aan betrokkenheid bij de bur
gers. Integendeel, heel veel
mensen houden zich wel dege
lijk met de zaken dicht bij huis
bezig en lang niet altijd alleen
maar vanuit een protesthou
ding.
Maar toch lijkt nog steeds op te
gaan wat dr. Pieter Tops op
grond van wetenschappelijk
onderzoek kort voor de raads
verkiezingen van maart 1990
meende te mogen concluderen.
Dat het 'hoe dichter bij huis,
hoe groter de participatie' niet
op gaat. Dat het een fabeltje is
dat het de lokale kiezer uit
maakt welke partij in zijn ge
meente het sterkst is vertegen
woordigd en dus het meest het
gevoerde beleid heeft gedragen.
Dat er een duidelijke relatie is
tussen de politieke kleur van de
gemeente en het gevoerde be
leid. Dr. Tops kwam tot de
conclusie dat in 1982 slechts
eenvijfde van de kiezers, in
1986 zelfs minder dan eenvijfde,
zich bij het uitbrengen van de
stem liet leiden door de ge
meentelijke politiek van een
partij.
Veeleer is volgens Tops het be
leid van een partij op landsni-
veau de drijfveer bij het hante
ren van het rode potlood of het
beroeren van de knoppen van
de stemmachine.
Wat daar ook van klopt - ande
re onderzoeken uit diezelfde
periode wezen namelijk in te
gengestelde richting - de voor
uitzichten voor komende
woensdag ogen allesbehalve
hoopgevend. Zoals in 1990 het
geval was, dreigt ook nu de
partij van de thuisblijvers de
grootste te worden. Men zou
daarover heel relativerend kun
nen doen. Bijvoorbeeld door er
op te wijzen dat nergens de
formele eis wordt gesteld dat
de raad door tenminste de helft
plus één gelegitimeerd moet
worden. Of door te zeggen dat
wie woensdag niet gaat stem
men zijn/haar recht verspeelt
om in de komende vier jaar te
kankeren op wat er in zijn/haar
istad gebeurt of juist niet ge
beurt. Maar dat zijn natuurlijk
praatjes voor de vaak. Een de
mocratie waarbij meer dan de
helft van het volk het laat af
weten, wordt - Van Kemenade
zei het terecht - van binnenuit
uitgehold. Ze wordt tot voe
dingsbodem van apathie. Haar
gekozen vertegenwoordigers
zullen eerder in de verleiding
komen (nog minder) naar
wensen van de bevolking
luisteren en dat leidt tot
groting van de afstand tl
kiezers en gekozenen. Boven
dien maakt het inboeten o]
levende democratie de weg vrij
voor krachten die geen b
wensen te hebben van
grondslagen van onze democra
tie, voor de meest basale Mi
men van fatsoen en beschavinf
en die de lessen van de geschie
denis aan hun laars lapp®
Wie zo'n samenleving niet m
maakt hoe dan ook woensda!
de gemakkelijke gang naar
stembureau om de hoek
stemt, uit protest tegen extreeit
rechts, op partijen die - wf
beleid zij ook voorstaan of uit;
gevoerd hebben - in elk gei"
een beschaafde samenleving
stand wensen te houden.
Burgemeester Havermans v
Den Haag zegt het in de s
het oog op de raadsverkiezj1;
gen huis-aan-huis versprei®
Stadskrant als volgt. „We k®'
nen wel zeggen dat we met
politiek niets te maken hebbes
maar de politiek heeft wel all®
met ons van doen. De politie®
neemt beslissingen over
stad, maar ook over zaken
ons rechtstreeks aangaan.
Thuisblijven is een ver)
signaal aan de politiek
samenleving. Thuisblijven
ook een slag in het gezicht vai
al die burgers die zich op vni'
willige basis inspannen. Die"'
ten we als we thuisblijven in11
kou staan."
Van onze redactie landbt
Den Haag - Sinds
levende varkens vai
verzamelplaatsen in
pas weer opengests
maakt, ontsmet en
van het virus dat bij
Diezelfde maatregel ge
de vele honderden vrach
waarmee in Nederland
worden vervoerd. De
mogen, ook voor uitsluit
neidands gebruik, pas w
den gebruikt als ze zijn
en gecontroleerd op
ziekte. Deze laatste m
houdt in dat zeker in h
van de volgende week
voer van varkens op de
landse slachthuizen grc
blemen zal ondervinden.
Transport
Het ministerie van La
heeft tot deze zware m
besloten nadat eind jai
Italië opnieuw blaasjesz
gecontroleerd bij twee
derland afkomstige varkt
derzoek wees uit dat de
varkens behoorden tot ee
port dat afkomstig was
verzamelplaats in het Ov
se Haarle. Op dit transj
vonden zich varkens van
derlandse varkenshoudei
23 bedrijven zijn inmidc
derzocht. Bij 22 bedri
geen spoor van blaasj'
aangetroffen. Over één
wordt nog getwijfeld. In
zijn daar alle 21 varkens
tief afgemaakt.
Een woordvoerder van
nisterie: „Vorig jaar heb
exact hetzelfde meegem:
Italië werd blaasjesziekte
troffen bij Nederlandse v
maar op de herkomstbi
was geen spoor te vind
leidt tot de conclusie
virus moet rondwaren in
zamelplaatsen of in de v
Bij aankoop van een baby- L
kamer ontvangt u naast del
bestedingskorting in de
maand maart een gratis
kinderstoel. Aankoop
babykamer vanaf 1.500,-*,
kinderstoel t.w.v. max.
150,-** uitzoeken. Aan
koop babykamer vanaf
2.5.00,-*, kinderstoel
t.w.v. max. 250,-** uit
zoeken. (1 per klant.)
Bel voor gratis
Baby Magazine:
02977-55555
HET GROOTSTE EN MEE
AalsmeerOosteinderweg 249
Den Bosch Balkweg 17
DE Bloedige aanslag o
duidelijk gemaakt dat di
Israel en de Palestijnen
bevinden. Israëlische k<
genten hebben er even
delingen in het honderd
Israëlische extremis
seerd op dan hun funda
bjser kogels uit de mitrt
lonist, richten evenve
u»? ,a,nat'eke groepen a
d'oedbad heeft vee
nder de Palestijnen. M<
/noties van de eerste c
e voortgang van het vr
e>dremisten schree
^ogssituatie die nu ii
"pa.iemand als de taelat
vrlü 9°st-Jerusalem si
£fde kan doden'.
ri°We! Premier Rabin als
cia niet langer kan woi
SP Hfu die in de vrede;
Gsh tuur moet in P
0nbe,Urt dat niet op ze
ana^-a8lde Qemoederer
tige vraag is of heé
baan'1 niet veel hjd m<
geweld vredesP|ar|nen
