Weekend
Dieetmaffia
DE STEM
Nadat het van 1940 tot 1945 een
oord was geweest van
moorddadige verschrikking, werd
Auschwitz in de na-oorlogse jaren
een plaats van historische
onzorgvuldigheden,
nationalistische symboliek en,
ergst van alles, Pools-joodse
controverse. Er wordt nu gewerkt
aan het herstel van deze fouten,
maar de aangerichte schade is
groot. In het nieuwe 'Centrum voor
Dialoog', dat in de plaats is
gekomen van het omstreden
Karmelietessenklooster, heeft zich
nog geen één joodse bezoeker laten
zien.
Polen trachten
meer nadruk te
leggen op het
joodse lijden in het
vernietigingskamp
'Het probleem is
dat Auschwitz voor
elke groep
iets anders
symboliseert'
peSTEM
Erica Jong (Fear of Flying) trekt
met verve ten strijde tegen de
dictatuur van de dunheid, de my
the dat vrouwen scharminkels
moeten zijn, die zich, erger dan
•middeleeuwse flagellanten, het
vlees van het lijf ranselen.
Het complot van, wat Jong 'de
antivleesfascisten' noemt, leidt
tot onmogelijke pogingen van
vrouwen om aan een modebeeld
te voldoen dat ver verwijderd
staat van de werkelijkheid. Man
nen die het leven delen met wrak
ken van deze terreur hebben het
gevoel met een fiets in bed te
liggen, aldus nog steeds Erica
Jong.
Tom Sanders en Peter Bazalgette
bestrijden de waanzin van het
crash-dieet en jojo-diëtisme als
het werk van een miljarden ver
dienende dieetmaffia in het boek
'You Don't Have To Diet!' U kunt
zich de moeite besparen. En tot
troost van de molligen moge
strekken dat moeders die niet
mager zijn flinkere baby's krijgen
die in hun latere leven minder
risico lopen op diabetes en hart
ziekten; dat mollige mensen van
middelbare leeftijd minder gevoe
lig zijn voor infecties en gemakke
lijker een hartaanval overleven en
dat bejaarden met een beetje vet
aan het lijf minder broze botten
hebben en beter tegen de kou
kunnen. Een beetje vet heeft dus
zijn voordelen.
Oprah Winfrey mag beschouwd
worden als de keizerin van de
jojo:diëtanten. Ik zag haar kort
geleden in een van haar praat
shows, waarin onder anderen
drie moeders aan het woord kwa
men die in de staatsgevangenis
van Louisiana terecht waren ge
komen wegens kindermoord. Een
van de vrouwen was recidiviste
en had een eeuwigheid aan ge
vangenisstraf tegoed; een andere
had haar zoontje in de vrieskist
gelegd en was daarna gaan sla
pen.
Oprah verdient rond 30 miljoen
dolla per jaar en ze is rijker dan
Madonna. Maar - door afwisse
lende campagnes van vraatzucht
en vasten - zwelt en krimpt zij als
een heteluchtballon. Op advies
van Shirley MacLaine koppelde
Oprah in 1988 haar ziel en zalig
heid aan een dieet van 400 calo
rieën per dag. Daarmee sloopte
ze met grote snelheid 31 kilo en
750 gram van het lijf, maar de
vreugde duurde niet lang.
In 1989 voelde zij zich verplicht
een lijfwacht aan te stellen die
haar tegen de verleidingen van
de Amerikaanse 'fast food' we
reld moest beschermen, maar die
figuur heeft weinig voor haar
kunnen betekenen. In 1991 woog
ze 96 kilo en liet ze een communi
qué uitgeven waarin de wereld
werd gemeld dat ze 'foodaholic'
was, gevolg van sexuele mishan
deling in har prille jeugd.
Een paar maanden geleden woog
Oprah 63,5 kilo. Zij had zich, in
haar meest recente campagne te
gen de ponden, bij een super
markt laten fotograferen met een
kar die gevuld was met dertig kilo
vet, de tegenwaarde van 120 pak
jes roomboter, die zij had weten
weg te slopen met een dieet dat
haar op de rand van het graf
moet hebben gebracht.
Oprah heeft met dit alles bewe
zen dat zij geweldig kan vasten,
maar dat ze nog niet goed heeft
leren eten. Zij is, volgens het
jargon der feministen, een ty
pisch slachtoffer van het 'body-
fascisme' en in ieder geval van de
dieetmafia.
ledereen weet zo langzamerhand
dat beoefenaren van de jojo 'me
thode' uiteindelijk met een sur
plus aan gewicht uit de slag ko
men, als gevolg van een verlaagd
metabolisme, maar ondanks dat
beginen dit jaar in Engeland 15
miljoen mensen aan een dieet. Ze
zullen zichzelf veranderen in wan
delende chemische fabriekjes; ze
zullen naar krankzinnige eetge
woonten worden gelokt met het
voorbeeld van een broodmagere
126-jarige Chinees op een fiets; ze
zullen zich in leven proberen te
houden met kostbare maffiapoe
ders. Ze zullen er weinig mee
opschieten.
Als men, rank als een fiets, weer
in een bikini past, zal het geluk
wel aanzienlijk zijn, maar toen
Oprah het nodig vond zich in een
reusachtige kaftan te verbergen,
had zij nooit mogen besluiten om
als een boetplichtige middel
eeuwse flagellante, het vlees van
haar lijf te ranselen. Het wacht
woord tegen de dieetmaffia is:
easy does it.
Door Stevo Akkerman
Joodse nabestaanden bij het hek van Auschwitz. De Polen hebben in de jaren na de oorlog het joodse lijden werd verontachtzaamd,
weggedrukt, als bijkomstigheid behandeld. foto ap
Steven Spielberg had in
Auschwitz zelf opnamen
willen maken voor zijn
bejubelde film 'Schind-
lers's List'. Maar de di
rectie van wat het
'Staatsmuseum Auschwitz' heet,
gaf daarvoor geen toestemming.
„Zo'n grootscheepse Hollywood-
onderneming verdraagt zich niet
met het karakter van deze plaats,"
zegt vice-directrice Krystyna
Oleksy. „We waren bang dat de
filmcrew schade zou aanrichten
aan historische objecten."
Spielberg heeft dus niet in Ausch
witz (Oswiecim in het Pools) ge
filmd. Maar desondanks heeft hij
toch, indirect, schade toegebracht
aan het museum en aan Polen zelf.
Want hij heeft in de film en in
interviews tijdens het draaien van
de film - in een kampement voor de
poorten van Birkenau - de beschul
digende vinger gewezen naar de
Poolse bevolking, inhakend op het
cliché van het anti-semitische Po
len. Dat is een cliché dat ook het
museum-Auschwitz parten speelt.
En zoals bij elk cliché is het ook in
het geval van Auschwitz misschien
overdreven, maar niet helemaal uit
de lucht gegrepen.
De Polen hebben in de jaren na de
oorlog op verschillende manieren
geprobeerd het Poolse lijden in
Auschwitz te benadrukken. Het
joodse lijden werd verontacht
zaamd, weggedrukt, als bijkom
stigheid behandeld. Dat bleek bij
voorbeeld uit de discussie over het
aantal slachtoffers. Lange tijd
werd beweerd dat er in Ausch
witz-1 en Auschwitz-2 (het drie
kilometer verwijderde Birkenau) in
totaal zes miljoen mensen waren
vermoord: 2,5 miljoen joden en 1,5
miljoen Polen. Dat het in werke
lijkheid gegaan is om 1,3 miljoen
joden en ruim 200.000 Polen, werd
in Polen niet graag erkend, omdat
het een 'reductie' betekende van
het Poolse lijden.
In hetzelfde onsmakelijke licht
stond de neiging van de Polen om
alle aandacht te richten op Ausch
witz en Birkenau links te laten
liggen. In Auschwitz zaten vooral
Poolse politieke gevangenen en
Russische krijgsgevangenen, ter
wijl de massa-vernietiging van de
joden in Birkenau plaatsvond.
Maar het dieptepunt was de komst
van het Karmelietessenklooster in
1984, pal tegen de muur van Aus
chwitz, voorzien van een groot
houten kruis, een onverteerbare
zaak voor de joden. In 1987 beloof
de de rooms-katholieke kerk van
Polen dat het klooster binnen twee
jaar gesloten zou worden. Uitein
delijk heeft het afgelopen juni
moeten duren, voor de nonnen ver
trokken. En dat dan nog alleen na
persoonlijke tussenkomst van de
(Poolse) paus.
De onvrede in de joodse kring over
de Poolse omgang met Auschwitz
werd onlangs nog zeer emotioneel
verwoord door de Nederlands-
Poolse historica Paula Gruber. Zij
verloor haar hele familie in Ausch
witz. Een recent bezoek aan het
kamp bracht haar tot de conclusie
dat er sprake is van een 'Poolse
Auschwitz-Lüge'. De Polen 'zijn
bezig het grootste vernietigings
kamp en de grootste joodse be
graafplaats ter wereld uit het his
torisch geheugen van de mensheid
te wissen,' schreef ze bitter in een
Nederlandse krant.
Ze had zich enorm gestoord aan
het ontbreken van herdenkingste
kens en aanwijzingen in Birkenau.
En ook aan de manier waarop een
Poolse klas werd rondgeleid in
Auschwitz, omdat aan het lot van
de joden niet de minste aandacht
werd besteed.
Vice-directeur Oleksy blijkt op de
hoogte te zijn van de kritiek van
Paula Gruber. Ze heeft een verta
ling van Grubers artikel toege
stuurd gekregen. „De kritiek heeft
me verdriet gedaan," zegt Oleksy.
Ze betuigt alle respect voor Gruber
(„Als iemand hier haar hele familie
verloren heeft, kunnen wij alleen
stil zijn"), maar is het toch niet met
haar eens.
Voorzover er iets op de tentoonstel
ling valt aan te merken, is dat te
wijten aan de communistisch-na-
tionalistische geschiedenis van de
afgelopen veertig jaar, zegt ze. Er
is geen sprake van dat de Polen
tegenwoordig bezig zijn het joodse
lijden in Auschwitz te ontkennen.
Integendeel, het gonst van de acti
viteiten om recht te doen aan het
feit dat negentig procent van de
Auschwitz-slachtoffers joods wa
ren. En wat die rondleiding betreft:
Oleksy kan zich haast niet voor
stellen dat een Poolse schoolklas
niets te horen kreeg over de joodse
tragedie in Auschwitz. Het corres
pondeert in elk geval in het geheel
niet met de prominente plaats die
het thema 'Vernietiging' in de ten
toonstelling inneemt.
„Het probleem van Auschwitz," al
dus Oleksy, „is dat het voor elk van
de slachtoffersgroepen iets anders
symboliseert; dat geldt voor de
Poolse politieke gevangenen, voor
de zigeuners, voor de Russische
krijgsgevangenen en voor de joden.
Polen beleefde in 1955 - uit dat
jaar stamt de tentoonstelling hier -
een periode van nationale opbouw.
Daar paste bij dat men in de eigen
geschiedenis naar helden zocht,
naar voorbeelden. En ook zocht
men naar een manier om het natio
nale lijden zin te geven, aanslui
tend bij de traditie van het Poolse
messianisme: Polen als de Christus
der naties. Zo kreeg Auschwitz een
functie als symbool van het Poolse
lijden. En daar was ook best reden
toe: van 1940 tot half 1941 was
Auschwitz voornamelijk een kamp
voor Poolse gevangenen. Hitier liet
hier de elite van het land vermoor
den."
„Maar natuurlijk, na 1942 veran
derde het karakter van het kamp.
Dat willen we onze bezoekers ook
volstrekt duidelijk maken in. de
nieuwe tentoonstelling, dat de
meeste slachtoffers joden waren,
naast zigeuners, Russen en Polen.
Ons doel is dat de Poolse bezoeker
begrijpt waarom Auschwitz be
langrijk is voor de joden en de
joodse bezoeker waarom Ausch
witz belangrijk is voor de Polen.
We doen er alles aan om ook aan
dacht te vestigen op Birkenau. Ver
leden jaar bezocht zestig procent
van de bezoekers aan Auschwitz
ook Birkenau. Dat percentage moet
hoger worden. Daarom hebben we
richtingbordjes aangebracht en
komt er een pendelbusje."
Er wordt hier vreselijk hard ge
werkt, zegt Oleksy. Aan plannen en
voornemens ontbreekt het niet.
Maar wees een beetje geduldig,
want we willen zorgvuldig zijn en
er moeten eerst een aantal prakti
sche zaken geregeld zijn voor we
aan het inhoudelijke werk kunnen
beginnen. „Er is een nieuw concept
voor het hele kamp, maar wat
kunnen we daarmee zolang we
geen verwarming hebben in de ba
rakken van Auschwitz? Dat moet
eerst. Vervolgens wordt op dit mo
ment onderzocht hoe we de objec
ten die we hier hebben het beste
kunnen conserveren. Dat is een
hele problematische kwestie, bij
voorbeeld als het gaat om de twee
ton mensenhaar die hier in een
vitrine ligt: Hoe bewaar je die?
Moet die wel bewaard blijven? Pas
als we over zulke vragen besloten
hebben, kunnen we beginnen met
de inrichting van een nieuwe ten
toonstelling."
Eerste prioritiet is nu het aanbren
gen van informatieborden in Birke
nau, zegt Oleksy, en ze laat een
paar modellen zien. Het gaat om
sobere zwart-grijze borden, naar
het voorbeeld van grafstenen, waar
tekst op komt te staan, soms voor
zien van foto's. Op het perron bij
voorbeeld waar de selectie plaats
vond voor de gaskamer, zullen ori
ginele foto's worden vertoond, on
de plaats historisch reliëf te ver
schaffen. En op de velden waarde
as van de vergaste mensen werd
gedumpd, zal meer dan informatie
worden aangebracht, daar zal
gepaste herdenkingstekst worden
geplaatst, zegt Oleksy. Op dit mo
ment wordt de vertaling
voor een laatste maal gecontro
leerd, in Londen en in Jeruzalem.
Oleksy is blij dat de discussie ronc
het Karmelietessenklooster
is. Het gebouw zal eigendom w(
den van de gemeente Oswiecim et
die is van plan het vervolgens it
bruikleen te geven aan het
seum. Wat Oleksy betreft," hoeven
ze daar geen haast mee te maken.
De gemoederen moeten eerst mast
eens tot rust komen, zegt ze.
vendien: dat grote kruis staat er
nog steeds en ze heeft geen zin haar
handen daar aan te branden. Vol
gens pater Marek Glownia zal hel
kruis pas verwijderd worden als de
administratieve overdracht van het
klooster zijn beslag heeft gekregen-
„Ik heb geen idee wanneer dat is,
zegt de pater, die directeur is van
het 'Centrum voor Informatie, Ont
moeting, Dialoog, Educatie en Ge
bed' te Auschwitz. Dit centrum,
dat is gevestigd op vijfhonderd me
ter afstand van het kamp, is "P
initiatief van de kardinaal
Krakau in de plaats gekomen
het Karmelietessenklooster. Het li
ook de bedoeling dat de nonnen
worden gehuisvest, maar het nieu
we klooster dat daarvoor worm
gebouwd is nog niet klaar.
Het centrum zelf is al een
open. Glownia is 'een beetje teleur
gesteld,' zegt hij, dat zich in al
tijd nog geen enkele joodse bezoe
ker heeft gemeld: tenslotte behr
de 'dialoog' met het jodendom
de officiële doelstellingen van
centrum. Hij vreest dat er 'vooroor
delen' tegen de Polen in het sp®
zijn. En dat terwijl de tijden z
gunstig zijn: het conflict rond W
klooster is beëindigd en het V#
caan staat op het punt Israël dip'0*
matiek te erkennen, wat wil iw
nog meer? De pater begrijpt
niet.
Zolang de joden het af laten wetf-
fungeert het centrum vooral
lokatie voor bezinning. „Het is
nodig Auschwitz te ontvluchte
zegt Glownia. „Hier kun je totflj
komen en de vragen die AuscnW
oproept, op je in laten werken
Auschwitz bezoekt, komt oog
oog met het kwaad te sta®,(
moet zich de vraag stellen: zit
misschien ook in mij, het kwaad-
A
Is je kijkt n
bare reactie:
ke partijen
taten van
zoeken naai
ke verdeling
zersgunst, lijkt het
gelijk had. De stand
zeker van partijen di<
op verlies staan, is dat
ke uitspraak van de 1
verkiezingsdag de enij
die geldt. Ze doen a
hen niet aangaan. Ma
hen brommen in hun
reaus!
Een onderzoek naar di
enquêteresultaten op
ne-gedrag van politiel
voor zover bekend ni]
den. Maar dat er
wordt ingespeeld, staa
boven water. Dat geld
daat-winnaars evengc
gedoodverfde verliezei
Twee voorbeelden.
Van Mierlo waarschu\
gres tegen al te grote
de zegeningen die de
lijken te gaan toevalli
niets waarschuwde hi
ons niet rijk rekene
moet nog veroverd
waarschuwing doet ve
D66 in de campagne
fout niet zal maken:
de buit al binnen is.
De massieve aandach
in de afgelopen weke
ven aan de ouderen,
maken met het AC
van die partij en de h
daarop, die -waarsc
echt onderzocht is c
vertaling vonden in
dat het CDA op gi
mogelijke verlies op
'vervangende' kiezers
plotselinge warme
voor de Chinese mind
Maar hoe staat het n
Raken zij al dan nie
van hun stuk door
opinie-onderzoeken?
zij erdoor van keuze?
Nee, zegt de hoogle
Hart, die in Utrecht
technieken van
schappelijk onderzoc
staaft zijn nee met
een onderzoek dat
werking met het Ne<
tuut voor de Publieke
Marktonderzoek (NI
daan.
Het NIPO voerde a
eerste Nederlandse c
politieke voorkeurei
nadat Gallup er in
was begonnen. Het
meer gebruik van
Het voordeel daarv:
nemers aan het one
direct contact met
- aan de deur of via c
vragen beantwoord
anoniem - via de cc
nen doen. Daardooi
lijke gêne of het ouc
dat je niet behoort
welke partij je var
gaan stemmen niet,
minder mee.
De uitkomsten van
zoek zijn interessai
stelling voor opinie-
matig, het vertrou
groot en de invlo
minimaal.
Van alle ondervraag
sonen) heeft slechts
belangstelling voor
krant of de actuali
van radio of tv. 5:
weinig, twintig pri
geen belangstelling
iets meer (33 procei
gen geïnteresseerd
(22 procent), jongei
(12 procent) dan vi
sers (48 procent).
De vraag naar de
peilingen doet de
duidelijk in twee
valllen. Zeer slecht
zegt 45 procent, go
vindt 39 procent,
cent heeft geen o
betrouwbaarheid vé
In het opinie-onder
rie van het bandwi
wikkeld. Ze houdt
geneigd zijn zich
voor de partij die
Letterlijk genomen
gon een dieplader v
L