Weekend Dieetmaffia DE STEM Nadat het van 1940 tot 1945 een oord was geweest van moorddadige verschrikking, werd Auschwitz in de na-oorlogse jaren een plaats van historische onzorgvuldigheden, nationalistische symboliek en, ergst van alles, Pools-joodse controverse. Er wordt nu gewerkt aan het herstel van deze fouten, maar de aangerichte schade is groot. In het nieuwe 'Centrum voor Dialoog', dat in de plaats is gekomen van het omstreden Karmelietessenklooster, heeft zich nog geen één joodse bezoeker laten zien. Polen trachten meer nadruk te leggen op het joodse lijden in het vernietigingskamp 'Het probleem is dat Auschwitz voor elke groep iets anders symboliseert' peSTEM Erica Jong (Fear of Flying) trekt met verve ten strijde tegen de dictatuur van de dunheid, de my the dat vrouwen scharminkels moeten zijn, die zich, erger dan •middeleeuwse flagellanten, het vlees van het lijf ranselen. Het complot van, wat Jong 'de antivleesfascisten' noemt, leidt tot onmogelijke pogingen van vrouwen om aan een modebeeld te voldoen dat ver verwijderd staat van de werkelijkheid. Man nen die het leven delen met wrak ken van deze terreur hebben het gevoel met een fiets in bed te liggen, aldus nog steeds Erica Jong. Tom Sanders en Peter Bazalgette bestrijden de waanzin van het crash-dieet en jojo-diëtisme als het werk van een miljarden ver dienende dieetmaffia in het boek 'You Don't Have To Diet!' U kunt zich de moeite besparen. En tot troost van de molligen moge strekken dat moeders die niet mager zijn flinkere baby's krijgen die in hun latere leven minder risico lopen op diabetes en hart ziekten; dat mollige mensen van middelbare leeftijd minder gevoe lig zijn voor infecties en gemakke lijker een hartaanval overleven en dat bejaarden met een beetje vet aan het lijf minder broze botten hebben en beter tegen de kou kunnen. Een beetje vet heeft dus zijn voordelen. Oprah Winfrey mag beschouwd worden als de keizerin van de jojo:diëtanten. Ik zag haar kort geleden in een van haar praat shows, waarin onder anderen drie moeders aan het woord kwa men die in de staatsgevangenis van Louisiana terecht waren ge komen wegens kindermoord. Een van de vrouwen was recidiviste en had een eeuwigheid aan ge vangenisstraf tegoed; een andere had haar zoontje in de vrieskist gelegd en was daarna gaan sla pen. Oprah verdient rond 30 miljoen dolla per jaar en ze is rijker dan Madonna. Maar - door afwisse lende campagnes van vraatzucht en vasten - zwelt en krimpt zij als een heteluchtballon. Op advies van Shirley MacLaine koppelde Oprah in 1988 haar ziel en zalig heid aan een dieet van 400 calo rieën per dag. Daarmee sloopte ze met grote snelheid 31 kilo en 750 gram van het lijf, maar de vreugde duurde niet lang. In 1989 voelde zij zich verplicht een lijfwacht aan te stellen die haar tegen de verleidingen van de Amerikaanse 'fast food' we reld moest beschermen, maar die figuur heeft weinig voor haar kunnen betekenen. In 1991 woog ze 96 kilo en liet ze een communi qué uitgeven waarin de wereld werd gemeld dat ze 'foodaholic' was, gevolg van sexuele mishan deling in har prille jeugd. Een paar maanden geleden woog Oprah 63,5 kilo. Zij had zich, in haar meest recente campagne te gen de ponden, bij een super markt laten fotograferen met een kar die gevuld was met dertig kilo vet, de tegenwaarde van 120 pak jes roomboter, die zij had weten weg te slopen met een dieet dat haar op de rand van het graf moet hebben gebracht. Oprah heeft met dit alles bewe zen dat zij geweldig kan vasten, maar dat ze nog niet goed heeft leren eten. Zij is, volgens het jargon der feministen, een ty pisch slachtoffer van het 'body- fascisme' en in ieder geval van de dieetmafia. ledereen weet zo langzamerhand dat beoefenaren van de jojo 'me thode' uiteindelijk met een sur plus aan gewicht uit de slag ko men, als gevolg van een verlaagd metabolisme, maar ondanks dat beginen dit jaar in Engeland 15 miljoen mensen aan een dieet. Ze zullen zichzelf veranderen in wan delende chemische fabriekjes; ze zullen naar krankzinnige eetge woonten worden gelokt met het voorbeeld van een broodmagere 126-jarige Chinees op een fiets; ze zullen zich in leven proberen te houden met kostbare maffiapoe ders. Ze zullen er weinig mee opschieten. Als men, rank als een fiets, weer in een bikini past, zal het geluk wel aanzienlijk zijn, maar toen Oprah het nodig vond zich in een reusachtige kaftan te verbergen, had zij nooit mogen besluiten om als een boetplichtige middel eeuwse flagellante, het vlees van haar lijf te ranselen. Het wacht woord tegen de dieetmaffia is: easy does it. Door Stevo Akkerman Joodse nabestaanden bij het hek van Auschwitz. De Polen hebben in de jaren na de oorlog het joodse lijden werd verontachtzaamd, weggedrukt, als bijkomstigheid behandeld. foto ap Steven Spielberg had in Auschwitz zelf opnamen willen maken voor zijn bejubelde film 'Schind- lers's List'. Maar de di rectie van wat het 'Staatsmuseum Auschwitz' heet, gaf daarvoor geen toestemming. „Zo'n grootscheepse Hollywood- onderneming verdraagt zich niet met het karakter van deze plaats," zegt vice-directrice Krystyna Oleksy. „We waren bang dat de filmcrew schade zou aanrichten aan historische objecten." Spielberg heeft dus niet in Ausch witz (Oswiecim in het Pools) ge filmd. Maar desondanks heeft hij toch, indirect, schade toegebracht aan het museum en aan Polen zelf. Want hij heeft in de film en in interviews tijdens het draaien van de film - in een kampement voor de poorten van Birkenau - de beschul digende vinger gewezen naar de Poolse bevolking, inhakend op het cliché van het anti-semitische Po len. Dat is een cliché dat ook het museum-Auschwitz parten speelt. En zoals bij elk cliché is het ook in het geval van Auschwitz misschien overdreven, maar niet helemaal uit de lucht gegrepen. De Polen hebben in de jaren na de oorlog op verschillende manieren geprobeerd het Poolse lijden in Auschwitz te benadrukken. Het joodse lijden werd verontacht zaamd, weggedrukt, als bijkom stigheid behandeld. Dat bleek bij voorbeeld uit de discussie over het aantal slachtoffers. Lange tijd werd beweerd dat er in Ausch witz-1 en Auschwitz-2 (het drie kilometer verwijderde Birkenau) in totaal zes miljoen mensen waren vermoord: 2,5 miljoen joden en 1,5 miljoen Polen. Dat het in werke lijkheid gegaan is om 1,3 miljoen joden en ruim 200.000 Polen, werd in Polen niet graag erkend, omdat het een 'reductie' betekende van het Poolse lijden. In hetzelfde onsmakelijke licht stond de neiging van de Polen om alle aandacht te richten op Ausch witz en Birkenau links te laten liggen. In Auschwitz zaten vooral Poolse politieke gevangenen en Russische krijgsgevangenen, ter wijl de massa-vernietiging van de joden in Birkenau plaatsvond. Maar het dieptepunt was de komst van het Karmelietessenklooster in 1984, pal tegen de muur van Aus chwitz, voorzien van een groot houten kruis, een onverteerbare zaak voor de joden. In 1987 beloof de de rooms-katholieke kerk van Polen dat het klooster binnen twee jaar gesloten zou worden. Uitein delijk heeft het afgelopen juni moeten duren, voor de nonnen ver trokken. En dat dan nog alleen na persoonlijke tussenkomst van de (Poolse) paus. De onvrede in de joodse kring over de Poolse omgang met Auschwitz werd onlangs nog zeer emotioneel verwoord door de Nederlands- Poolse historica Paula Gruber. Zij verloor haar hele familie in Ausch witz. Een recent bezoek aan het kamp bracht haar tot de conclusie dat er sprake is van een 'Poolse Auschwitz-Lüge'. De Polen 'zijn bezig het grootste vernietigings kamp en de grootste joodse be graafplaats ter wereld uit het his torisch geheugen van de mensheid te wissen,' schreef ze bitter in een Nederlandse krant. Ze had zich enorm gestoord aan het ontbreken van herdenkingste kens en aanwijzingen in Birkenau. En ook aan de manier waarop een Poolse klas werd rondgeleid in Auschwitz, omdat aan het lot van de joden niet de minste aandacht werd besteed. Vice-directeur Oleksy blijkt op de hoogte te zijn van de kritiek van Paula Gruber. Ze heeft een verta ling van Grubers artikel toege stuurd gekregen. „De kritiek heeft me verdriet gedaan," zegt Oleksy. Ze betuigt alle respect voor Gruber („Als iemand hier haar hele familie verloren heeft, kunnen wij alleen stil zijn"), maar is het toch niet met haar eens. Voorzover er iets op de tentoonstel ling valt aan te merken, is dat te wijten aan de communistisch-na- tionalistische geschiedenis van de afgelopen veertig jaar, zegt ze. Er is geen sprake van dat de Polen tegenwoordig bezig zijn het joodse lijden in Auschwitz te ontkennen. Integendeel, het gonst van de acti viteiten om recht te doen aan het feit dat negentig procent van de Auschwitz-slachtoffers joods wa ren. En wat die rondleiding betreft: Oleksy kan zich haast niet voor stellen dat een Poolse schoolklas niets te horen kreeg over de joodse tragedie in Auschwitz. Het corres pondeert in elk geval in het geheel niet met de prominente plaats die het thema 'Vernietiging' in de ten toonstelling inneemt. „Het probleem van Auschwitz," al dus Oleksy, „is dat het voor elk van de slachtoffersgroepen iets anders symboliseert; dat geldt voor de Poolse politieke gevangenen, voor de zigeuners, voor de Russische krijgsgevangenen en voor de joden. Polen beleefde in 1955 - uit dat jaar stamt de tentoonstelling hier - een periode van nationale opbouw. Daar paste bij dat men in de eigen geschiedenis naar helden zocht, naar voorbeelden. En ook zocht men naar een manier om het natio nale lijden zin te geven, aanslui tend bij de traditie van het Poolse messianisme: Polen als de Christus der naties. Zo kreeg Auschwitz een functie als symbool van het Poolse lijden. En daar was ook best reden toe: van 1940 tot half 1941 was Auschwitz voornamelijk een kamp voor Poolse gevangenen. Hitier liet hier de elite van het land vermoor den." „Maar natuurlijk, na 1942 veran derde het karakter van het kamp. Dat willen we onze bezoekers ook volstrekt duidelijk maken in. de nieuwe tentoonstelling, dat de meeste slachtoffers joden waren, naast zigeuners, Russen en Polen. Ons doel is dat de Poolse bezoeker begrijpt waarom Auschwitz be langrijk is voor de joden en de joodse bezoeker waarom Ausch witz belangrijk is voor de Polen. We doen er alles aan om ook aan dacht te vestigen op Birkenau. Ver leden jaar bezocht zestig procent van de bezoekers aan Auschwitz ook Birkenau. Dat percentage moet hoger worden. Daarom hebben we richtingbordjes aangebracht en komt er een pendelbusje." Er wordt hier vreselijk hard ge werkt, zegt Oleksy. Aan plannen en voornemens ontbreekt het niet. Maar wees een beetje geduldig, want we willen zorgvuldig zijn en er moeten eerst een aantal prakti sche zaken geregeld zijn voor we aan het inhoudelijke werk kunnen beginnen. „Er is een nieuw concept voor het hele kamp, maar wat kunnen we daarmee zolang we geen verwarming hebben in de ba rakken van Auschwitz? Dat moet eerst. Vervolgens wordt op dit mo ment onderzocht hoe we de objec ten die we hier hebben het beste kunnen conserveren. Dat is een hele problematische kwestie, bij voorbeeld als het gaat om de twee ton mensenhaar die hier in een vitrine ligt: Hoe bewaar je die? Moet die wel bewaard blijven? Pas als we over zulke vragen besloten hebben, kunnen we beginnen met de inrichting van een nieuwe ten toonstelling." Eerste prioritiet is nu het aanbren gen van informatieborden in Birke nau, zegt Oleksy, en ze laat een paar modellen zien. Het gaat om sobere zwart-grijze borden, naar het voorbeeld van grafstenen, waar tekst op komt te staan, soms voor zien van foto's. Op het perron bij voorbeeld waar de selectie plaats vond voor de gaskamer, zullen ori ginele foto's worden vertoond, on de plaats historisch reliëf te ver schaffen. En op de velden waarde as van de vergaste mensen werd gedumpd, zal meer dan informatie worden aangebracht, daar zal gepaste herdenkingstekst worden geplaatst, zegt Oleksy. Op dit mo ment wordt de vertaling voor een laatste maal gecontro leerd, in Londen en in Jeruzalem. Oleksy is blij dat de discussie ronc het Karmelietessenklooster is. Het gebouw zal eigendom w( den van de gemeente Oswiecim et die is van plan het vervolgens it bruikleen te geven aan het seum. Wat Oleksy betreft," hoeven ze daar geen haast mee te maken. De gemoederen moeten eerst mast eens tot rust komen, zegt ze. vendien: dat grote kruis staat er nog steeds en ze heeft geen zin haar handen daar aan te branden. Vol gens pater Marek Glownia zal hel kruis pas verwijderd worden als de administratieve overdracht van het klooster zijn beslag heeft gekregen- „Ik heb geen idee wanneer dat is, zegt de pater, die directeur is van het 'Centrum voor Informatie, Ont moeting, Dialoog, Educatie en Ge bed' te Auschwitz. Dit centrum, dat is gevestigd op vijfhonderd me ter afstand van het kamp, is "P initiatief van de kardinaal Krakau in de plaats gekomen het Karmelietessenklooster. Het li ook de bedoeling dat de nonnen worden gehuisvest, maar het nieu we klooster dat daarvoor worm gebouwd is nog niet klaar. Het centrum zelf is al een open. Glownia is 'een beetje teleur gesteld,' zegt hij, dat zich in al tijd nog geen enkele joodse bezoe ker heeft gemeld: tenslotte behr de 'dialoog' met het jodendom de officiële doelstellingen van centrum. Hij vreest dat er 'vooroor delen' tegen de Polen in het sp® zijn. En dat terwijl de tijden z gunstig zijn: het conflict rond W klooster is beëindigd en het V# caan staat op het punt Israël dip'0* matiek te erkennen, wat wil iw nog meer? De pater begrijpt niet. Zolang de joden het af laten wetf- fungeert het centrum vooral lokatie voor bezinning. „Het is nodig Auschwitz te ontvluchte zegt Glownia. „Hier kun je totflj komen en de vragen die AuscnW oproept, op je in laten werken Auschwitz bezoekt, komt oog oog met het kwaad te sta®,( moet zich de vraag stellen: zit misschien ook in mij, het kwaad- A Is je kijkt n bare reactie: ke partijen taten van zoeken naai ke verdeling zersgunst, lijkt het gelijk had. De stand zeker van partijen di< op verlies staan, is dat ke uitspraak van de 1 verkiezingsdag de enij die geldt. Ze doen a hen niet aangaan. Ma hen brommen in hun reaus! Een onderzoek naar di enquêteresultaten op ne-gedrag van politiel voor zover bekend ni] den. Maar dat er wordt ingespeeld, staa boven water. Dat geld daat-winnaars evengc gedoodverfde verliezei Twee voorbeelden. Van Mierlo waarschu\ gres tegen al te grote de zegeningen die de lijken te gaan toevalli niets waarschuwde hi ons niet rijk rekene moet nog veroverd waarschuwing doet ve D66 in de campagne fout niet zal maken: de buit al binnen is. De massieve aandach in de afgelopen weke ven aan de ouderen, maken met het AC van die partij en de h daarop, die -waarsc echt onderzocht is c vertaling vonden in dat het CDA op gi mogelijke verlies op 'vervangende' kiezers plotselinge warme voor de Chinese mind Maar hoe staat het n Raken zij al dan nie van hun stuk door opinie-onderzoeken? zij erdoor van keuze? Nee, zegt de hoogle Hart, die in Utrecht technieken van schappelijk onderzoc staaft zijn nee met een onderzoek dat werking met het Ne< tuut voor de Publieke Marktonderzoek (NI daan. Het NIPO voerde a eerste Nederlandse c politieke voorkeurei nadat Gallup er in was begonnen. Het meer gebruik van Het voordeel daarv: nemers aan het one direct contact met - aan de deur of via c vragen beantwoord anoniem - via de cc nen doen. Daardooi lijke gêne of het ouc dat je niet behoort welke partij je var gaan stemmen niet, minder mee. De uitkomsten van zoek zijn interessai stelling voor opinie- matig, het vertrou groot en de invlo minimaal. Van alle ondervraag sonen) heeft slechts belangstelling voor krant of de actuali van radio of tv. 5: weinig, twintig pri geen belangstelling iets meer (33 procei gen geïnteresseerd (22 procent), jongei (12 procent) dan vi sers (48 procent). De vraag naar de peilingen doet de duidelijk in twee valllen. Zeer slecht zegt 45 procent, go vindt 39 procent, cent heeft geen o betrouwbaarheid vé In het opinie-onder rie van het bandwi wikkeld. Ze houdt geneigd zijn zich voor de partij die Letterlijk genomen gon een dieplader v L

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 34