'Kandidaten vaak notoire nazi's en geweldplegers' 6Kernenergie blijft alternatief 'Bijles' voor automobilist boes hambone Fascisme Onderzoek Kollektief licht kieslijsten CD en CP'86 door: DESTEM GIDS DE STEM Scheidend TUE-professor Rietjens pleit voor mondiaal energiebeleid Rijsimulator toont gevolgen van roekeloos rijgedrag ZATERDAG 19 FEBRUARI 1994 Door Martijn Hover Sommige mensen gaan na hun pensioen van een welver diende rust genieten. Zo niet emeritus-professor Leo Riet jens van de Technische Uni versiteit Eindhoven. Kortge leden nam hij afscheid als hoogleraar Elektrotechniek en als dekaan van zijn facul teit. Eind deze maand zit hij, in zijn functie als lid van de Moscow International Energy Club, al weer in Moskou om daar op verzoek van de Russische rege ring en Unesco advies uit te brengen over het energiepro gramma in Rusland. De groeiende energiebehoefte van de wereld, en dan met name van de ontwikkelingslanden, gaat Rietjens na aan het hart. „De groei van de wereldbevol king komt voor een belangrijk deel op rekening van de ontwik kelingslanden", zegt de schei dende hoogleraar. „De bevolking van die landen heeft echter niet of nauwelijks toegang tot de commerciële energie die nodig is om een zeker niveau van wel vaart en welzijn te bereiken." „De wereldbevolking", stelt Rietjens met de statistieken in de hand, „zal in het jaar 2020 vol gens optimistische schattingen gestegen zijn tot 8 miljard men sen. Willen we komen tot een goede, wereldwijde energievoor ziening, dan zullen we er aller eerst voor moeten zorgen dat we het aantal mensen op aarde rond die 8 miljard kunnen stabilise ren." Dat zal nog niet meevallen, vreest de professor, want daar voor is een omslag in het denken „Er moet actie worden onderno men van Rome tot New Delhi." Met name de katholieke Kerk vormt nog vaak een struikelblok bij het propageren van geboor- tenbeperking, weet Rietjens, maar, zegt hij, 'er lijkt toch wat beweging in te zitten'. De fysicus vertelt over een gesprek dat hij onlangs had over dit onderwerp met een vertegenwoordiger van het episcopaat. „De persoon in kwestie heeft mij beloofd dat hij mijn opvattingen naar het Vati- caan zou doorsturen." Verantwoordelijkheid Doen we niets, dan is de mens heid - zoal niet tot de ondergang gedoemd- voorbestemd tot een moeizame toekomst, meent Riet jens. „De rijke landen moeten hun verantwoordelijkheid on derkennen", zegt hij. „Het geïn dustrialiseerde deel van de we reld zal de meest moderne facili teiten beschikbaar moeten stel len op het gebied van de commu nicatie om de Derde Wereld een vorm van 'sociale educatie' te verschaffen." De professor denkt daarbij aan communicatiesatellieten en an dere technische hulpmiddelen die kunnen helpen de boodschap over te brengen, maar benadrukt dat de controle over die commu nicatiemiddelen bij de ontvan gers moet liggen: „Hoe ze dat precies aanpakken, moeten de mensen ter plaatse zelf kunnen formuleren." Maar ook het rijke Westen kan niet op de oude voet verdergaan, meent Rietjens. „Verdergaande energiebesparing is onvermijde lijk. Voor een deel is dat moge lijk door gebruik te maken van technische vernieuwingen en al ternatieve bronnen, maar een ze ker zo belangrijk element is het wijzigen van onze levensstijl. Dat noemen we deep conversation, het besparen door het energieverbruik aan de basis, bij de consument, in te perken." Dat betekent het brengen van offers, waarschuwt de professor. „De consument zal bestedings ruimte moeten inleveren. Zoiets kan niet op nationale schaal, dergelijke maatregelen moeten minimaal op EU-niveau worden doorgevoerd." Polemologie Een andere belangrijke factor in het denken van Rietjens over de mondiale energievoorziening is internationale conflictbeheer sing. „De studie van de polemo logie, de wetenschap die zich bezighout met conflicten tussen landen en volkeren, moet een zeer hoge priotiteit krijgen", vindt hij. Daarbij ziet hij een belangrijke rol weggelegd voor een organisatie als de Verenigde Naties en haar educatieve onder afdeling Unesco. „De Golfoorlog heeft ons wat dat betreft met de neus op de feiten gedrukt", zegt hij. „We hebben in Kuwayt gezien hoe één gek met één lucifer het ge spaarde energiepotentieel van jaren in één klap in rook kan doen opgaan." Ook het voorma lig Oostblok vormt een haard van potentiële conflicten. Dat, gepaard aan het feit dat de ener gieconsumptie per hoofd in Oost-Europa als gevolg van grootscheepse verspilling die in het Westen nog overtreft, maakt dat de economische ontwikke ling van de Oosteuropese landen voor het Westen een hoge priori teit moet hebben. Gelet op de deplorabele staat waarin veel kerncentrales in het voormalige Oostblok verkeren, wekt het mogelijk bevreemding dat de professor in zijn af scheidsrede een lans brak voor de kernenergie. Hoewel de ramp in Tsjernobyl werd veroorzaakt doordat de centrale om te begin nen niet deugde, wil dat niet zeggen dat kernenergie voor Rusland en andere 'ontwikke lingslanden' geen werkbaar al ternatief kan zijn. „Het is toch merkwaardig", zegt Rietjens, „dat landen als India en China aan de lopende band ouderwetse, vervuilende kolen centrales bouwen (met ontwik kelingsgeld nota bene), maar dat kernenergie als optie voor veel mensen onbespreekbaar blijft." Rietjens: „Uit onderzoek is ge bleken dat de centrale in Tsjer nobyl een factor tien- tot hon derdduizend keer onveiliger was dan de moderne westerse kern centrales. 'Tsjernobyl' en andere reactoren van dat type hadden nooit gebouwd mogen worden. Maar dat wil niet zeggen dat kernenergie per definitie ver keerd is. Vooropgesteld dat een land als Rusland een stabiel re gime krijgt, is het zeker mogelijk de technologie en het manage ment van de kerncentrales daar te verbeteren. Daarvoor is dan wel een internationale en inter disciplinaire aanpak nodig, met strenge controle op het naleven van veiligheidsvoorschriften. Ook daarvoor zal het Westen technologie, bronnen, middelen en mensen beschikbaar moeten stellen." Afvalprobleem Het afvalprobleem, het grootste struikelblok bij de toepassing van nucleaire energie, is niet onoplosbaar, meent Rietjens. „De verwerking van radio-actief afval vereist een hoogwaardige, 'schone' technologie. 'Langle vend' afval kan bijvoorbeeld op nieuw als splijtingsmateriaal worden gebruikt, en levert dan 'korter levend' afval op. Daar naast wordt hard gewerkt aan reactoren die zoveel mogelijk draaien op natuurlijke proces sen, bijvoorbeeld voor de koe ling. Als je een koelsysteem hebt dat met elektrisch aangedreven pompen werkt en de elektriciteit valt uit, kun je in de problemen komen. Bij een 'natuurlijk' pro ces zijn er geen pompen die het kunnen begeven." Het is een 'emotioneel geladen onderwerp', erkent ook Rietjens. „Maar Nederland kan zich niet afzijdig houden bij het oplossen van deze problemen", vindt hij. „Natuurlijk is ons land niet machtig genoeg om een beslis sende rol voor of tegen te kun nen spelen, maar we kunnen wel helpen bij het sturen van een 'mondiaal energiebeleid." Hoe je het ook wendt of keert, aldus de professor, de technolo gie is 'een belangrijke compo nent in de wereld van morgen'. Daarom moeten we bereid blij ven te investeren in technologi sche vernieuwing, ook op het gebied van de energievoorzie ning: „Alleen al aan energie-in vesteringen, zowel wat betreft het efficiënter uitbaten van tra ditionele energiebronnen als het ontwikkelen van alternatieven als wind en zon, zal de komende 25 jaar een bedrag nodig zijn van 30.000 miljard dollar." „Komt dat geld er niet", waar schuwt Rietjens, „dan zullen de len van de wereld stukje bij beetje economisch moeten wor den afgeschreven." Een rijsimulator kan gevaarlijke verkeerssituaties nabootsen. FOTO ANP Hoe voelt het aan, als de wagen bij een snelheid van 120 km per uur stuurloos naar de vang rails zeilt? Reageer je op de juiste manier, als de auto ten prooi valt aan aquaplaning? Weet je elke risicovolle ver keerssituatie goed in te schatten? Kom je nog wel op tijd stop als je zo dicht op je voorganger rijdt? Wie het antwoord wil weten, kan een testrit maken in de rijsi mulator. Door John van Oppen WIE NIET horen wil, moet maar voelen. Onder dat motto brengt Veilig Verkeer Neder land vanaf nu de rij-simulator onder de mensen. De automo bilist is lang genoeg bestookt met goedbedoelde adviezen en wijze raad. Wie het alcomobi- - lisme, bumperrijden of hardrij den nu nog niet kan laten, moet het zelf maar voelen. In de rij-simulator, wel te ver staan. Het apparaat geeft als het ware 'bijles' aan beterweters. Het heeft een ton gekost en is ont wikkeld in Duitsland. De rijsi mulator is de enige in de Bene lux en een van de weinige in Europa. Hij is voortaan te vin den op evenementen die veel publiek trekken. Zoals beur zen, exposities, open dagen van de politie, en mogelijk ook de Vierdaagse in Nijmegen. Voor de organisator van een evene ment is het een kwestie van WN bellen, agenda's trekken en een huurprijs betalen. Bloedstollend Wie erin kruipt, komt te weten of hij de risico's van zijn ma nier van autorijden goed in schat. Niemand komt na afloop weg met het smoesje dat het 'toch maar een geintje' betreft, want de situatie is bloedstol lend realistisch. Je voelt, ziet en hoort wat je in het echt ervaart. De testrijder krijgt vantevoren duidelijke uitleg en moet daar na alle handelingen verrichten die in werkelijkheid van hem of haar verwacht worden: star ten, eventueel lichten aan en ruitewissers inschakelen, knip perlichten bedienen, gas geven, remmen, snelheidsmeter in de gaten houden, sturen. Alleen een versnellingspookje ont breekt. Voor het gemak gaat WN ervanuit dat dit een auto matic is. Op de plek van de voorruit zit een breed beeldscherm. Alle handelingen van voeten en handen leiden tot een reactie, die de realiteit zo dicht bena dert dat je al snel vergeet dat het 'maar' een computerscherm is waar je naar kijkt. Wie bijvoorbeeld met zijn rech tervoorwiel de witte streep langs de berm toucheert, voelt en hoort trillingen in de test wagen. Druk het gaspedaal in en je wordt teruggedrukt in je stoel; bij een noodstop piepen de remmen; bij dichte sneeuw val zie je hoe de ruitenwissrs de druppels moeizaam van het raam vegen, bij een botsing krijg je een dreun. Onvoorspelbaar Op een voor de bestuurder on voorspelbare manier bootst de machine alle denkbare weers omstandigheden, verkeerssi tuaties en vormen van gevaar lijk weggedrag na. De gebruiker maakt een testrit van 3,2 kilometer en kan daar bij kiezen uit de snelweg, een provinciale weg of de bebouw de kom. Er kan gereden wor den bij dag en bij nacht, bij mooi weer maar ook bij mist, regen of sneeuw. Het kan druk zijn op straat tijdens de testrit, maar ook verneukeratief rus tig- Sterker nog: je kunt een rit broodnuchter afleggen bij mooi helder weer, om even later de zelfde route te rijden, maar dan in het donker en met een slok op. De software in het appa raat bootst de gevolgen van drankgebruik na. Het zicht vernauwt, de reactiesnelheid neemt af en situaties die tij. dens de eerste helft van de test geen problemen opleverden, blijken opeens out of control. Jan Lammers Binnen de beslotenheid van het Amsterdamse politiebureai maakte een select gezelschap onlangs de eerste proefritjes Ex-Formule I-coureur Jan Lammers kreeg de primeur ge gund, daarna kwamen politie functionarissen, journalisten en vrijwilligers van Veilig Ver keer Nederland aan de beurt, Waarom Jan Lammers? Sim pel. Omdat niemand zal ont kennen dat hij een prima mobilist is met een uitstekende rijtechniek en reactievermogen. Als iemand in staat moet zijn om alle denkbare situaties de baas te blijven, is hij het wel, Mooi niet- dus. Tijdens zijn eerste rit, op een provinciale weg, Jan Lammers al na vijfhonderd meter dwars door e^n wegver sperring. Toegegeven, die stond er wat vreemd. Als excuus mocht bovendien gelden dat hij nog niet gewend was aan 'de zit' in de rijsimulator en om ringd was door pottekijkers van radio en televisie die commentaar smeekten, twee kilometer, meteen na flauwe bocht bij een snelheid van 60 km, liet hij zich echter opnieuw verrassen, deze keer door een hert dat de provincia le weg overstak. Dat was zijn eer te na. Lam mers wilde precies dezelfde ril over doen, bij nacht dan Deze keer zette hij de auto nèt op tijd stil voor een voetganga die in het licht van de schijn werpers opdook. Als enige. Alle andere proefpersonen reder, het poppetje morsdood. Zelfs de commissaris van politie, die na 2,7 km nog één keer wilde inhalen. Zelfs de vice-voorzit- ter van Veilig Verkeer Neder land, die toch nog iets te dicht op de bumper van zijn voor ganger reed. Met een zuur lachje om de mond konden ze naar huis, in de wetenschap dat hun rijstijl best nog voor verbetering vatbaar is. RADIO 1 Elk heel uur en om 7.30, 8.30, 12.30, 13.30, 16,30, 17.30, 18.30 en 6.30 Nieuws. TROS: 7.07 Nieuwsshow. 11.07 Kamerbreed. 12.07 Aktua. NOS: 14.05 Langs de lijn, sport en muziek. EO: 17.07 Tijdsein. KRO: 18.10 Echo. NOS: 19.04 Het geding. 20.04 Langs de lijn, sport en muziek. NOS/VOO/NCRV: 22.04 De laatste ronde. NOS: 23.07 Met het oog op morgen. AVRO: 0.04 Easy listening. 2.02 Nachtdienst. 6.02-7.00 Van nacht naar morgen. RADIO 2 Elk heel uur Nieuws. VARA: 7.04 Intro. 9.04 De tweede ronde. 12.04 Spijkers met koppen. 14.04 Uitge licht. 16.04 Terug naar de toekomst. 17.04 Ophet en vertier. 19.04 Voor wie niet kijken wil. NOS: 22.04 Po dium van de Nederlandse lichte muziek. 23.04-24.00 The Bands. RADIO 3 Elk heel uur Nieuws. VOO: 6.02 Ook goeiemorgen. 8.04 Goud van oud. 10.04 D'Rob of d'ronder. 12.04 Evers in het wild. 14.04 Mega top 50.17.04 Rinkeldekinkel. NOS: 18.04 De Avondspits. VOO: 19.04 Rave radio. KRO: 20.04 Leidsekade live. VARA: 22.04 Twee meter de avond in. VOO: 0.04 Shock radio. 2.02-6.00 Oh, wat een nacht. RADIO 4 Om 7.00, 8.00, 13.15, 18.00 en 20.00 Nieuws. AVRO: 7.02 Wakker wor den... 8.04 Fiori musicali. 9.00 Piek up. 10.00 Caroline. 11.00 Kurhaus- concert. Muz. voor blokfluitkwartet. 12.00 Platenzaak. VPRO: 15.00 Mid dagconcert. Radio Kamer Ork. 17.00 Het witte doek. NOS: 18.02 Leo Boudewijns' langspeelplaats. 19.00 Folio 1. 19.30 Het avondconcert. La fille du régiment, opera van G. Do nizetti. Koor en Ork. Metropolitan Opera o.l.v. Eduardo Müller met sol. ca. 20.47 Nieuwsberichten (In Ie pauze), ca. 22.05 Folio 2. VOO: 0.00-1.00 Vier na middernacht. RADIO 5 Elk heel uur t/m 18.00. Nieuws. NOS: 6.45-6.50 Mededelingenru briek met uitgebreid weerbericht en scheepsvaartberichten. EO: 7.05 Opo doro. 8.08 Zeggus. 8.30 Ronduit magazine. NOS: 8.55 Waterstanden. EO: 9.02 Vrouw-zijn. 10.02 De muzi kale fruitmand. 11.02 Het interview. 12.02 Meer dan een lied al- leen...!12.44 Metterdaad hulpverle ning. 12.45 Vragen naar de weg. 13.11 De verandering. 13.56 Metter daad hulpverlening. NOS: 14.02 Start. 14.30 Taal. 15.02 De schrijfta fel. TELEAC: 16.02 Paros. NOS: 17.10 Radio uit. KZG: 17.45 Zevende Dagsadventisten. NCRV: 18.02 De wereld zingt Gods lof. 18.54 Tekst en uitleg. NOS: 19.00 Homonos. 19.30 Nieuws in het Turks. 19.40 Nieuws in het Marokkaans. 19.50 Nieuws in het Chinees. 20.00 Nieuws. EO: 20.02 Jubilate. 20.30 Laat ons de rustdag wijden. 21.14 Metterdaad hulpverlening. 21.15 Reflector. 21.35 Deze week. 22.00 Een ontmoeting. NOS: 23.07-24.00 Met het oog op morgen. OMROEP BRABANT ANP-nieuws: elk heel uur. 9.03 Bra bants nieuws. 9.07 Zie zo zaterdag, actualiteiten, Brabantse agenda en weerman Johan Verschuuren. 10.03 Brabants nieuws. 10.07 Actu aliteiten, de krant in Brabant en weerman. 10.30 Kinderprogramma Op stelten. 11.03 Brabants nieuws. 11.07 Van harte. 12.05 Brabants nieuws. 12.07-13.00 Muziek bene den de Moerdijk. 17.07-18.00 Om roep Brabant Sport. OMROEP ZEELAND ANP-nieuws: Zie Radio 1. 10.03 Dag-week! 13.08-13.30 Landelijke en internationale actualiteiten Ra dio 1. 14.03-18.00 Omroep Zeeland sport. Ronselaars voor fascisti sche groeperingen in Kroatië, homo-haters en brandstichters. Ze prij ken op de kandidaten lijsten van extreem rechtse politieke par tijen voor de komende gemeenteraadsverkie zingen. De bijna even zo extreme tegenvoeters van het Fascisme Onder zoek Kollektief hebben ze te kijk gezet. Door Fons Knegtel EEN CITAAT van Janmaat uit de Groene Amsterdammer van 26 februari 1986: 'U moet kij ken wie staan er op de lijsten. Dat maakt uit wat een partij is en doet'. De kandidaten-lijsten van de Centrumdemocraten (CD), de Centrumpartij '86 (CP'86) en een aantal andere kleine ex treem-rechtse partijtjes 'voor de komende gemeenteraadsverkie zingen kwamen onlangs af. Het Fascisme Onderzoek Kollektief (FOK), een onafhankelijke or ganisatie, die onderzoek doet naar extreem-rechtse personen en organisaties, analyseerde de lijsten en schrok van het resul taat. Op de kandidatenlijsten van de CD en CP'86 staat een groot aantal 'notoire nazi's' en geweldplegers. Zoals de kandidaat gemeente raadslid van CP'86 in Rotter dam en lijsttrekker in Rotter dam-Kralingen Johnny van Ham: pleegde onder de naam 'Schiedams Jongeren Front' op 10 augustus 1986 een bomaan slag op een Turks theehuis in Schiedam. Of Wim Koek, kan didaat voor de CD in Den Haag. Leider van tientallen fascisti sche groepjes zoals het 'Anti- Homo-Korps', 'Burger Belang Nederland' en 'Volks Inspraak Partij'. Of Guido ten Broeke, kandidaat voor CP'86 in Leeuwarden en in Groningen: diverse malen veroordeeld we gens openlijke geweldpleging en verboden wapenbezit; mishan delde in mei 1990 twee mensen met een zware ketting waarbij een van de slachtoffers blijvend letsel aan zijn oog overhield. Dit weekeinde trok Ten Broeke zich terug als kandidaat voor zijn partij. Hij zou teveel wor den aangesproken op racis tische en nazistische denkbeel den die bij sommige partijgeno ten leven. „Dit geeft spanningen in mijn privéleven", verklaarde hij. Volgens Ten Broeke zou het FOK enkele weken geleden in zijn woning hebben ingebroken. Ook ontdekten de onderzoekers dat de partij 'ECO 2000', een milieupartij die meedoet in Am sterdam, mede vertegenwoor digd wordt door drie ex-leden van de CD en de Centrumpartij. Ronselen Het FOK stelde een gedetail leerde lijst samen van zo'n 50 'foute' kandidaten van de CD en CP'86 en bracht die vervolgens in de openbaarheid. Daarop staan namen, adressen, tele foonnummers en de 'activitei ten' die uiteenlopen van urine ren op de openbare weg tot het ronselen voor de fascistische HOS-militie in Kroatië. „Ons doel is het bestrijden van het rechts-extremisme in Ne derland", legt een van de zes FOK-onderzoekers uit. 'Hans' wil zijn achternaam liever voor zich houden. „Zo'n 70 procent van onze informatie destilleren we uit de media. Daarnaast hebben we goede contacten met anti-fascistische groepen, die per regio goed ingevoerd zijn in de materie. Tenslotte zijn er bronnen binnen het 'milieu' zelf. Deze informanten nemen meestal uit eigen initiatief con tact op met ons. Ook proberen we steeds voorzichtig informan ten te werven." Het FOK garandeert zijn infor manten volstrekte anonimiteit. Tot nu toe zijn er geen 'onge lukjes' gebeurd. Of het moet die ene informant zijn geweest, die achtereenvolgens bij de Cen trumpartij, de Volksunie en de 'Zwarte Weduwe' Rost van Ton ningen infiltreerde, totdat hij de publiciteit zocht. Hij moest ter stond onderduiken: de Volks unie had een prijs van 2.500 op zijn hoofd gezet. Kraakbeweging Het FOK vond begin jaren '80 zijn oorsprong in de Amster damse kraakbeweging. Knok ploegen en huiseigenaren wer den ten behoeve van de 'strijd' nader geanalyseerd. Later con centreerde men zich op groeien de rechtse bewegingen zoals de Nederlandse Volksunie, de Vi king Jeugd en de Centrumpar tij. Naast CP'86 en de Centrum democraten hebben het Oud Strijders Legioen (OSL), Opus Dei en zelfs de SGP (vanwege het vrouwen-standpunt) specia le aandacht van het FOK. Informatie van het onderzoek steam vindt zijn weg via de contacten met de media, de lo kale en regionale politiek, met justitie en met een aantal poli tiekorpsen. Volgens Hans be staat er geen direct contact met de Binnenlandse Veiligheids dienst (BVD). „We zitten er niet op te springen. Maar we komen ze wel regelmatig tegen. Zij zit ten veel meer op de materie dan wij. Maar het probleem met de BVD is dat ze er niets mee doen. Ze zitten als 'moeder kloek' op de informatie." Volgens een BVD-woordvoerder Janmaat heeft veel twijfelachtige volgelingen. produceert het FOK gegevens 'die wij niet kunnen bevestigen. De BVD heeft een andere ver antwoordelijkheid voor de sa menleving'. 'Puinhoop' Momenteel is het een 'puinhoop' binnen de kandidatenlijsten van de Centrumdemocraten. Lijst trekkers die zich onder andere in Maastricht, Vlissingen, Gro ningen, Heerhugowaard, FOTO ANP Leeuwarden en Velsen terug trekken. Volgens Hans een volg van pure misleiding doo partijbonzen, die proberen zk te profileren door zoveel moge lijk kieslijsten samen te stellen. „Mensen worden goede salan,sj sen in het vooruitzicht gestel en vervolgens ongewild gel"®1' bardeerd tot lijsttrekker. He zijn machtsspelletjes, maar me serieuze politiek heeft het me temaken." FOTO ANP Kerncentrales, zoals hier in Borssele, zijn wellicht een betere optie dan vervuilende kolencentrales.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 28