Met beide benen op de grond
4Luie tijger
klaar voor
de sprong'
DE STEM
Radke: een sub
topper in opmars
Van Dorst Chrysler
Rintje Ritsma blijft vlak voor Winterspelen nuchterheid zelve
KWALITEIT LEASEN?
CHRYSLER LEASEN!
Falko Zandstra blijft zichzelf
Speelhuislaan 156 - Breda - Tel. 076-715511
Sport
Hamar - Naast z'n schoe
nen lopen, dat is niks voor
Rintje Ritsma. Ondanks
het feit dat de 23-jarige
Fries sinds 9 januari van
dit jaar de titel van Euro
pees kampioen all-round
achter zijn naam mag
schrijven, vertoeft hij nog
steeds met beide benen
stevig op de grond. In dit
geval Noorse, omdat de
17e Olympische Winter
spelen 'toevallig' in dat
land door het IOC voor de
komende twee weken gesi
tueerd werden.
Het liefst voelt Ritsma vertrouw-
|e, Friese bodem onder zijn voe
ten. Hij komt daar zonder een
spoor van aarzeling voor uit. Het
Friese besef kreeg hij dan ook
met de paplepel ingegoten. Thuis
bij zijn ouders en even verderop
in Lemmer bij zijn opa en oma.
Gekkenhuis
„Na het EK ben ik precies een
dag thuis geweest. Toen kreeg ik
even het gevoel de bekendste
Nederlander van de vijftien mil
joen te zijn. Een gekkenhuis.
Complete chaos. Dan blijken
Friezen toch niet die nuchtere
mensen te zijn waar de rest van
Nederland ze voor verslijt. Ie
dereen viel over me heen. De
telefoon stond roodgloeiend. Die
heb ik er dus maar na een uur
afgekwakt. Menigeen zal alleen
maar tuut-tuut-tuut te horen
hebben gekregen. Klinkt onaar
dig, maar dat was het beste voor
me. Het besef dat er nog meer
aan zat te komen dit seizoen,
speelde direct door m'n hoofd.
Het station EK waren we voor
bij, de Winterspelen vormden de
volgende halte. Mijn manier van
werken. Zo weinig mogelijk po
lonaise aan m'n lijf. Dat komt in
de zomer wel. Misschien moet ik
dan om herkenning te voorko-
met een handdoek over m'n
hoofd op het strand van Lemmer
Ritsma wacht het allemaal rustig
i. Wat de Winterspelen betreft
Door Rob van Deursen
houdt hij zich behoorlijk op de
vlakte. „Ik wil natuurlijk maar
één ding en dat is een medaille.
Liefst met het kleurtje goud. De
Spelen hebben een geweldige
uitstraling. Dat merkte ik in Al-
bertville, maar nog meer hier in
Hamar. Sinds we woensdag arri
veerden, kriebelt het in me. De
mensen verwachten sinds het EK
veel van mij. Dat knaagt soms
onbewust aan me. Het is altijd
makkelijker om jager te zijn dan
prooi. Die prooi ben ik nu. Ieder
een dicht me de absolute favo-
rietenrol voor de 5000 meter van
morgen toe. Die druk kan ik aan.
Laat ik makkelijk'langs me af
glijden. Ik bereid me per afstand
voor. En mijn eerste wedstrijd is
hier de vijf kilometer. Toeval. Ik
pieker niet, want uit ervaring
weet ik dan dat het niets wordt.
Gewoon schaatsen, zo hard mo
gelijk."
Opa Ritsma
Logica van de bovenste plank. In
sport is het immers altijd nog zo
van wie het hardst gaat, die
wint. De klare, maar keiharde
wet. „Rintje is daar mee opge
groeid," zegt pake (opa) Ritsma,
die ook de voornaam Rintje
draagt. „Toen hij zes jaar was,
wilde hij voor ons huis leren
schaatsen. We zaagden de leu
ning van een keukenstoel af en
zetten die voor hem klaar. Maar
toen mijn kleinzoon op het ijs
stond, stoof hij meteen weg.
Zonder die stoel. We keken el
kaar verbaasd aan. 'Die gaat
hard, zeiden we. Die komt er
wel. Die heeft het karakter van
een echte sportman'."
Rintje Ritsma heeft dat verhaal
de afgelopen zeventien jaar vele
malen moeten aanhoren. Schaat
sen zit in de familie. De oude
Rintje gold, tot de opkomst van
Van onze verslaggever
Rob van Deursen
Hamar - Nederland kan ge
rust gaan slapen. Falko
Zandstra stopte voor de 17e
Olympische Winterspelen, die
vanmiddag om vier uur in
lillehammer officieel geo
pend worden, een heus boek
zijn bagage. Het draagt als
titel Stress zonder stress en
wrd geschreven door prof.
J.G. Defares. Een krijger
tje. want, zo geeft de
'--jarige Heerenvener toe,
een boek, nee, dat kocht hij
n°g nooit.
De 22-jarige Zandstra schaamt
rich daar geen moment voor.
jaarbm zou hij ook, zo vraagt
Ui] zich af sinds hij bemerkte dat
■jederland afwijzend reageert op
tet gegeven dat hij een gloeiende
-ekel heeft aan lezen. „Dat vind
eer vreemd," zo doet hij zijn
cgenzet. „Sinds de kleuter
school zie ik er niks in. Ik kan
e niet concentreren op die klei-
e lettertjes. Of ze dansen voor
h ogen of ik begrijp er geen
ars van wat ze willen zeggen.
ai\moet ik steeds terug om het
p keer lezen door te krij-
j.n^aar stop ik dan uiter-
«jhd heel snel mee."
andstra richt zich op de prak-
J van alle dag. Beelden slaat
J uummatisch in zijn geheugen
P- ue nummer drie (achter Rits-
na en Koss) van het EK van
hii „an 'n Hamar weet exact wat
vliL en niet kan- Hii oogt zo
voor de Olympische vijf
kilometer als een luie tijger
klaar voor de beslissende sprong.
Gaapt veelvuldig. Poetst gerou
tineerd zijn rondjes op het ijs.
Maakt ondanks zijn nederlaag
van een maand terug een zorge
loze indruk.
„Ik ben mezelf. Zet niet alles op
de Spelen. Nee, eerlijk niet. Mijn
wereldtitel half maart in Go
thenburg behouden, dat staat
ook zeer hoog op mijn verlang
lijstje. Indekken? Hoezo? Uiter
aard, ik wil Olympisch goud,
maar dat wil iedereen. In Albert-
ville twee jaar geleden pakte ik
zilver op de 5000 meter. Dat gaf
me ook veel voldoening. Ik pie-,
ker niet. Het EK zette ik van me
af. Dat behoort reeds tot het
verleden. De dag van morgen
telt. Ik voel dat ik in Davos
langzamerhand de vorm te pak
ken kreeg. Die plaats werkt al
tijd heilzaam op mij. De rust, de
schone lucht, het optimaal kun
nen trainen. Naar anderen kijk
ik niet. Ik weet dat ik dezelfde
bleef als vorig seizoen, toen ik
Europees- en wereldkampioen
werd. Rintje Ritsma is beter ge
worden in vergelijking met een
jaar terug. Ik stabiliseerde. Stil-
'stand betekent achteruitgang
zeggen ze. Nou, dat moet dan
maar. Ik kan er geen moment
wakker van liggen."
Vader
Falko Zandstra rekt zich uit. De
wetenschap dat hij -zich geen
zorgen hoeft te maken, kreeg hij
van zijn vader, waarmee hij een
uiterst hechte band heeft. Zand
stra bewondert zijn ouwe heer.
zijn kleinkind, als de grootste
Lemster sportman uit de histo
rie. Absolute heldendom ver
wierf opa Ritsma toen hij in
1966 het skütsje van Lemmer
naar de Friese landstitel zeilde.
Daarvoor raakte hij plaatselijk
bekend als een zeer verdienste
lijk korte baanrijder, die vele
prijzen in de wacht sleepte.
„Ademloos zat ik als kind naar
pake's schaatsverhalen te luiste
ren. Ais zijn schip vroeger aan
de wal lag en het vroor dat het
kraakte, deed hij altijd mee op
de korte baan. Hij kon er finan
cieel goed van rondkomen tij
dens de winterdagen. Opa is echt
heel beroemd in Lemmer. Ik be
gin hem nu te evenaren. Met die
Europese titel trad ik uit zijn
schaduw. Nog niet helemaal,
want als hij z'n schipperspet
opzet, kom ik niet eens uit de
slagzij van de klep. Zo groot is
die."
Voor zijn vertrek naar Noorwe
gen ging Ritsma nog even buur
ten bij zijn grootouders. En weer
sprak opa zijn verbazing uit na
het voor de zoveelste maal trots
aanschouwen op de video van de
beelden van het EK. „Dat mate
riaal hè. Ik reed op hout en met
de broek tussen de sokken. Die
jongen zit maar te pielen met die
hoesjes rond z'n schaatsen. Ik
snap daar niks van." Kleinzoon
Rintje lachte maar wat. De her
nieuwde uitleg zou eveneens de
zoveelste op rij vormen.
Vetspek
„We hebben uiteraard andere
ideeën, maar ik bewonder die
man zeer. Een echte vechtjas,"
aldus Rintje Ritsma. „Mijn
sportleven is totaal verschillend
van dat van hem. Als hij een
wedstrijd moest doen, nam bij
een extra stuk vetspek. Daar valt
hij moeilijk vanaf te brengen.
Maar ach, dat is logisch voor een
man van 85 jaar."
Koss
De wereldrecordhouder op de
1500 meter praat graag over
thuis, maar in Hamar stopt hij
die gedachten toch liever ver
weg. Althans voor de wedstrijd
van morgen. „Winterspelen mo
tiveren me net dat tikkeltje meer
dat nodig zal zijn om in de
prijzen te vallen," zo geeft Rits
ma zichzelf dan toch nog bloot.
„Ik zat bij het EK nog niet aan
mijn top. In Davos groeide ik
nog verder. Dat voel ik."
Meer dan anderen houdt de Fries
rekening met een plotselinge re
vival van de Noor Johann-Olav
Koss. „Hij wisselt dit seizoen
slechte met goede momenten af.
Maar vergeet niet dat dat we
reldrecord van hem op de 5000
meter (6.35.53. RvD) van begin
december staat als een huis. Ik
kan me voorstellen dat hij zich
niet lekker voelt. Hij blijft maar
aan het kloten. Met zijn tech
niek, met zijn ijzers. In Davos
zag ik een paar keer dat het echt
niet gemakkelijk bij hem gaat.
Zelfs in de training moet hij
knokken. Koss was daar meer
dan anders met zichzelf bezig.
Het leek er soms op alsof hij zich
constant moed aan het inpraten
was. Dat viel me op. Meer niet.
Ik houd me met hem niet echt
bezig. Alleen met mezelf. En
daar heb ik meer dan genoeg
aan."
Rintje Ritsma (links) en Falko Zandstra met op de achtergrond het Vikingschip.
Speciaal omdat Zandstra senior
kampt met een slopende spier
ziekte (die van Bechterev) en
ondanks die handicap toch be
hoorlijk vrolijk door het leven
stapt. „Mijn vader heeft kijk op
mijn schaatsen. Kent mij van
haver tot gort. Ook als sport
man. Die zat tijdens de World
Cup-wedstrijden van Davos en
Innsbruck met z'n neus bovenop
de televisie op de momenten dat
ik in de baan moest. Toen ik 'm
later vanuit Zwitserland belde,
zei hij gelijk dat mijn klappen
weer goed aankwamen. Veel be
ter dan tijdens het EK. Dat zijn
signalen waar ik blind op vaar.
Zijn reactie op het wereldrecord
van Rintje Ritsma op de mijl
(1.51.60. RvD) tijdens het EK
stelde me ook al gerust. „Oh, dat
kan jij straks tijdens de Spelen
ook," liet hij me 's avonds weten.
Als hij dat zegt, geloof ik daar
in. Ik bouw op mijn vader en op
Ab Krook. Die bleef ook op me
inpraten na het EK. Die zag in
dat Hamar een maand terug te
vroeg voor mij kwam. Dat ik nog
wat miste, maar dat dat in Da
vos in orde zou komen."
Het verbaast Falko Zandstra
nog steeds wat hij als persoon bij
het Nederlandse publiek teweeg
brengt. „Heel apart is dat. Soms
hoef ik alleen maar te verschij
nen en een heel dorp werkt een
hele dag niet. De mensen lopen
je finaal ondersteboven voor een
handtekening. Zelf heb ik dat als
tiener nooit gehad. Ik ben niet
zo'n dweperig type. In het begin
toen ik in de kernploeg kwam,
keek ik wel op tegen mannen als
Veldkamp, Leo Visser, Gerard
Kemkers en Ben van der Burg.
Niet uit verering, maar omdat
die gasten al iets hadden gepres
teerd. Ik stond ondanks mijn
twee wereldtitels bij de junioren
aan het begin. Zo voelde ik dat.
Ik zat er ook een beetje mee dat
ik gelijk die mannen bij mijn
eerste EK op de broek gaf. Koss
was een geweldenaar voor mij.
Uit sportief oogpunt dan. Dat
eerste van 1992 in Heerenveen
blijft me ook vandaag nog altijd
het meest bij. Voor het eerst in
de kernploeg. Ik won als debu
tant. Ik had het niet eens in de
gaten. Ik wist niet wat ik gewon
nen had. Eerlijk niet. Wel dat ik
eerste was geworden, maar wat
ZATERDAG 12 FEBRUARI 1994
FOTO LEO VOGELZANG
en waarmee, daar had ik geen
idee van."
Falko Zandstra ten voeten uit.
Serieus als het moet, maar te
vens veel tijd voor de vrolijke
noot. „Ik lees dat boek nu, maar
ik herken er weinig in. Volgens
mij heb ik nog nooit last gehad
van stress. Als ik vertel dat ik
niet zenuwachtig ben voor deze
Olympische 5000 meter dan is
dat ook zo. Mocht ik daar wel
last van hebben, zou ik dat zeg
gen. Dat zijn geen dingen die je
voor jezelf moet verstoppen.
Maar het wordt morgen gewoon
knallen. Ik voel dat ik tot het
uiterste kan gaan. Voor het eerst
dit seizoen. En dat moet genoeg
zijn. In ieder geval voor een
plak."
MORGENMIDDAG rond twee uur valt het eerste
startschot in het Olympisch schaatstoernooi. On-
der het dak van het Vikingschip in Hamar wordt
dan door de mannen strijd geleverd om het goud,
zilver en brons op de 5000 meter. Een Olympische
titel, die vacant is, omdat de winnaar van twee
jaar terug in Albertville, de Noor Geir Karlstad,
vorig jaar maart wegens een chronische rugbles
sure er noodgedwongen de brui aan moest geven.
TEVOREN geldt Europees kampioen all-round
Rintje Ritsma als de gedoodverfde favoriet voor
de zege. Ritsma wil daar echter niets van weten.
„Daar zet ik mezelf alleen maar te veel mee onder
druk," zo luidt de stelling van de blonde, Friese
'Chippendale'. Een plaats bij de eerste vijf, zo
kondigt Ritsma als het doel waarna hij streeft
aan.
GEZWETS natuurlijk. De Lemster schaatser gaat
voor goud. Niets minder. Zoals ook Falko Zand
stra en de Pool Jaromir Radke dat doen. Goud,
het hoogst haalbare edelmetaal bij Olympische
Spelen telt namelijk. De rest, ach, dat zijn
troostprijzen. Weinigen hebben zich immers ach
teraf van blijdschap een stuk in hun kraag
gedronken omdat ze een derde plek op de Spelen
veroverden.
HET is echter tegenwoordig gewoonte om voor
een belangrijke wedstrijd niet te hoog van de
toren te blazen.
IN totaal zullen 32 schaatsers uit 17 landen aan
de start verschijnen. Zestien ritten dus. Rond
kwart voor vijf morgenmiddag is de medaille-ver
deling bekend. En als de voortekenen niet bedrie
gen, zal een Nederlander op de hoogste trede van
het erepodium plaats mogen nemen. Of het moet
zijn dat de voorspelling van mannencoach Ab
Krook eerder deze week uitkomt. Blijkt dat het
geval dan heeft ene meneer Johann-Olav Koss
alles en iedereen de afgelopen maanden behoor
lijk in de maling genomen.
Hamar/Sint Nicolaasga - Het kan snel veranderen binnen het
internationale schaatswereldje. In drie dagen tijd - het
Europees kampioenschap van 7, 8 en 9 januari in Hamar dit
jaar - ruilde de Pool Jaromir Radke als schaatser de status
van middenmoter in voor die van subtopper in opmars. Op de
lange afstanden wel te verstaan. De tweede plaats op de vijf
kilometer en de derde op de 10.000 meter tijdens het EK
tilden de status als sportman voor Jarek (zijn koosnaampje)
Radke naar voor Polen ongekende hoogte.
De 24-jarige electriciën uit To- wel eens met zo'n intermediair
maszon Mazoiecki wist niet wat gewerkt heeft, weet hoe dat
hem overkwam. Niet alleen gaat. Eerst de vraag. Dan het
klopte hij toen onder het dak antwoord dat zeker enkele zin
van het Vikingschip erkende ve- nen bevat. En daarop de verta-
detten als Zandstra en Ritsma in ling van de tolk in drie woorden,
rechtstreekse duels; bij terug- Alleen ja of nee komt ook gere-
komst in zijn woonplaats bleek geld voor.
ook dat heel de plaatselijke be- In het raetlge Fnese Sint Nico.
voting m rep en roer verkeerde. laa u *n tevens antwoor_
Radke kende uiteraard het ver- den sBlj dffamille Van der Werf,
haal van de Poolse televisie, die waar j^adke en diens trainer
de neus optrok voor een even- vaak verblijven zodra er in Hee-
rechtstreeks EK-verslag renyeen geJschaatst moet wor.
maar vergat dat Eurosport he den Eesn jaar geleden
toernooi in Noorwegen integraal kwam Jarek Phier vJoor h(?t eerst
op de buis gooide. Ik weet het nog goed," zegt Ma-
Ze verrasten mij volledig, zo rieke van der ffij h*d niet
hennnert Radke zich nog maar eens behoorlijke schaatsen. Die
i°n V' 6 l kwarn m°est hij van ons lenen. Geen
onmiddellijk een praatje maken, probleem want we schaatsen
voor de deur stonden wel twintig £!er thuis allemaal. Maar die van
jongens, die wilden weten hoe ze ons zijn natuurlijk nlet geschikt
schaatser konden worden. Die voor Jwedstri]de^ DusB Radke
twee prestaties spraken enorm moest flmk aaUiodderen."
aan. In heel Polen trouwens. Ik
kon geen stap meer verzetten Dat is nu allemaal anders. Op
zonder herkend te worden." het moment dat trainer Wieslaw
Het gesprek met Radke verloopt in 1991 bemerkte dat zijn pupü
moeizaam. Of liever gezegd met 8een progressie in tijden meer
handen en voeten, want de Pool vertoonde, ging de coach op zoek
spreekt geen woord over de naar andere wegen. Afgelopen
grens. Coach Kmiecik Wieslaw z°mer sorteerde dat effect. „Ik
doet als tolk zijn best in gebrek- heb tegen het Pools Olympisch
kig Duits, maar ook dat zet geen Comité gezegd dat we niet als
stapels zoden aan de dijk. Wie clowns naar de Winterspelen
wilden. Dat Polen weer iets
moest gaan voorstellen. Tegen de
13 1" *1 minister zei ik: 'We moeten heb-
r ersooillljke ben wat de grote schaatslanden
I ook hebben'. Dat hielp. Die man
rCCOrClS maakte geld vrij. Na het EK is
C AAA hij in mijn land ineens de boven-
DUUU lïieter Ste beste. Iedereen klopt hem op
de schouders. Zo kan het gaan."
De persoonlijke records van Jaromir Radke zit er bij en kljkt
de belangrijkste deelnemers bet aan Er ontvouwt zich een
aan de Olympische 5000 s00rt ballet van handen en voe-
Tjorhann-0°av|gosZs1](Noo) ten ™°l zÜa ogen. Hij moet er
6.35.53 om lachen. Maar mengt zich
(wereldrecord) weer snel bij het spel van bewe-
6239B404 Veldkamp 'Ned'ging. „Waarom," zo vraagt hij
3. Rintje Ritsma (Ned) zich af> »zou ik zondag de min-
6.39.46 dere moeten zijn van de Noren
4_ Falko Zandstra (Ned)en de Nederlanders. Zij hebben
5. Jaromir Radke (Pol) ^lles VOOr hun sport OVer, ik ook.
6.40.79 Zij trainen acht, negen uur per
6. Roberto Sighei (ita) dag, ik ook. Dus ik zie best
674 Kjèllstörelid(Noo) medaiUe-kansen voor mij. Is het
6.44.34 niet op de 5000 meter dan toch
8. Frank Ditrich (Dui) zeker op de tien kilometer een
6k47,'?-6c tt week later. De Noren en de Ne-
6.47.93 Hadschleff (Oos)derlanders rijden tussendoor nog
10. Per Bengtsson (Zwe) de mijl. Ik niet. Dus ik kan
6-48-87i energie sparen. Daarom heb ik
Wereldrecord: 6.35.53 Johann- vertrouwen in He popHp nflnnn
Olav Koss (Noo) 4-l2'93 Ha- vertrouwen m ae goeae auoop.
mar Polen zal weer trots op mi] zijn.
Olympisch record: 6.44.63 To- Mocht Radke er overigens in
CaiS aGustafson 'Zwe' i?-2-'88 slagen een Olympische plak te
NeJmdands record: 6.39.40 veroveren, dan betekent dat een
Bart Veldkamp i3-3-'93 Hee- Poolse primeur bij het mannen-
renveen schaatsen. In 1960 in Squaw
rGcir9 KaristldT^i galley gingen Elvira Seroczyns-
l3-2-'92 Albertville. ka (zilver) en Helena Pilejczyk
(brons) hem bij de vrouwen op
de 1500 meter voor.
