6Ik ben te veel opgehemeld'
Nijntje met gecoupeerde oren
Buitenlands plagiaat slecht te bestrijden
ominaties
List'
idverschijnser
qESTEM
GIDS
D
Gé Titulaer zingt dagelijks voor de spiegel
I FEBRUARI 1994 D4
ins dat Steven Spielberg
groot. De jury van de
maar liefst twaalf Os-
phindler's List', een film
door de commercieel
ïolly Hunter, genomi-
erd foto ar
[ten voor de Oscar voor de
pte vrouwelijke hoofdrol
Angela Bassett, die Tina
Ërner speelt in 'What's Love
It to Do With It', Stockard
fanning in 'Six Degrees of
paration' en Debra Winger
l'Shadowlands'.
bminaties voor de beste
annelijke hoofdrol zijn,
st Liara Neeson die Oskar
Ihindler speelt in 'Schind-
|'s List', Daniel Day-Lewis
'In the Name of the Fa-
Ier', Laurence Fishburne uit
bat's Love Got to Do With
Tom Hanks uit 'Philadelp-
|a' en Anthony Hopkins uit
he Remains of the Day'.
de categorie buitenlandse
Ims zijn het vooral Aziati-
Ihe produkties die naar de
jScar dingen. Hier zijn vijf
genomineerd: 'The Scent
Green Papaya' (Vietnam),
farewell To My Concubine'
jfongkong), 'The Wedding
pnquet' (Taiwan), 'Belle
poque' (Spanje) en 'Hedd
fynn' (Groot-Brittannië).
lur:
[tiek moet meer geld uittrek-
cten vormen in de verkie-
partijen tot dusver slechts
jtad voor Welzijn, Onderwijs en
He provincie Noord-Brabant. De
pvinciale Staten worden in 1995
ïstvisie wordt vooral gesproken
Iche en bestuurlijke vernieuwin-
letekenis van het woord, kunst,
San een streek) is even onmisbaar
Innet en een economische infra-
Jen en activiteiten, de historisch
f g en landschap en de tradities en
pzieht, de identiteit van een stad,
rele identiteit bepaalt voor een
bnt."
.ens de Raad voor WOC voorrang
licipatie door minderheden. De
[erde in het dagelijks bestuur van
tden en de cultuurambtenaren
positie in het provinciehuis inne-
op uitnodiging van Provinciale
Robin Hood: Men in tights.
Zaal 14 - 14.30 en 17 u. Rock-a-
doodle.
Zaal 14 - 20 en 22.30 u. The cru
sh.
Zaal 15 - 14.30, 17 en 20 u. Beet
hoven n.
Zaal 15 - 22.30 u. Sleepless m
Seattle
Zaal 16 - 14.30, 17, 20 en 22.30 u.
Addams Family Values.
Zaal 17 - 14.30 en 17 u. Aladdin.
Zaal 17 - 20 en 22.30 u. Rising
Zaai 18 - 14.30, 17, 20 en 22.30 u.
Free Willy. „n
Zaal 19 - 14.30, 17, 20 en 22.30 u.
Mr. Jones.
Zaal 28 - 14.30, 17, 20 en 22.30 u.
The real McCoy.
Zaal 21 - 14.30 en 17 u. Olivier,
onrust in Vogelland.
Zaal 21 - 20 en 22.30 u. Kik3-
Zaal 22 - 14.30, 17, 20 en 22.30 u.
Stalingrad.
GENT
- Decascoop
14.30, 17, 20 en 22.30 u.
Willy.
14.30, 17. 20 en 22.30 u.
Doubtfire.
14.30 en 17 u. Hocus Pocus.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. Striking
distance.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. The thö*
musketeers.
20 en 22.30 u. Kika.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. The
1LC20 en 22.30 u. Undercover
blues.
20 u. Heaven Earth.
22.30 u. The good son.
17, 20 en 22.30 u. Mr. Jones.
14.30, 17. 20 en 22.30 u. Demon
tion man.
20 u. Robin Hood: Men in tigms
20 en 22.30 u. A perfect world.
14.30 en 17 u. Aladdin (Ned. ver
sie).
14.30 u. Jurassic Park.
Free
Mrs.
KNOKKE
- Beverly Sereens
20 en 22.30 u. Mrs. Doubttire.
20 en 22.30 u. The three mus
teers.
20 en 22.30 u. The real McCoy.
22.30 u. Bleu.
20 u. Free Willy.
poor Lei Coopmans
get is keihard werken. Elke
j. Ik zing het programma
jtzettend vaak door. Elke
jag twee keer voor de spiegel
"(je woonkamer. Op volle
kracht. Aan het eind ben ik
bek af. Maar ik weet inmid-
jels zeker dat ik het stem-
technisch aankan".
j heet gewoon weer Gé Titu-
In Nederland althans. In
j7t buitenland blijft de naam
Jeffrey Garth handiger. Hoe het
bomt dat de in Tegelen woon-
schtige Gé Titulaer in het bui-
xnland meer succes oogst dan in
Nederland? „Mijn muziek is net
ss minder herkenbaar voor het
rote publiek dan de muziek van
fi Towers of René Froger",
Kgt de zanger diplomatiek. Zijn
'jzzy en wat Amerikaanse aan-
jik spreekt een kleiner publiek
ian.
Er zijn zangers die zich in hun
jeuze richten naar de voorkeur
0 het publiek. Dat doe ik niet.
Ik zing alleen wat ik zelf muzi
kaal goed vind en waaraan ik als
nog iets van mezelf kan
joevoegen. De inhoud van de
ïkst tot leven brengen, dat wil
VRIJDAG 11 FEBRUARI 1994
ik. Daardoor hoop ik dicht bij
mijn publiek te staan. Je bent er
niet als je een Engelse tekst
perfect kunt uitspreken. Je moet
de kern weten te raken. Alleen
dan kan je emotie echt zijn".
Spook
Hij heeft auditie gedaan voor de
rol van het spook in The Phan
tom of the Opera. Zong de eerste
song en kreeg lovende reacties
van de selectiecommissie. „Ze
vonden het fantastisch, zoals ik
het deed, maar ze vroegen of ik
het ook 'klassieker' kon zingen.
Misschien kan ik dat wel, maar
ik WIL het niet. Ik wil met een
lied altijd iets eigens doen."
Twintig jaar geleden maakte Gé
Titulaer zijn eerste lp met de
popgroep Pat Cool, maar de eer
ste keer dat hij muzikaal mee
werkte aan een plaat ligt al
vijfentwintig jaar achter hem.
„Toen Venlo 625 jaar bestond is
er een plaat gemaakt, die begon
met het carillon van de Marti-
nuskerk. En daarna speelde ik
op trompet het overbekende
Trumpet Volontary". Inmiddels
is Titulaer toe aan zijn tiende
plaat, in het najaar verschijnt
het Doelenconcert op het zilve
ren schijfje.
Behalve songs uit musicals als
West Side Story en The Phantom
zingt Titulaer van oorsprong Ne
derlandse composities van Har-
rie Bannink, Edwin Schimschei-
mer, Joop Stokkermans, van
hemzelf en van...Freddy Heine-
ken. „Jazeker, dé Freddy Heine-
ken schrijft wel eens een liedje.
Ik heb zelfs ooit plannen gehad
met Heineken een plaat te ma
ken, maar daar is toen door de
gijzeling niks van gekomen".
Titulaers eigen liedjes zijn voor
een groot deel 'autobiografisch'.
„Ze gaan veel over verschillende
vormen van relaties tussen men
sen. Zo heb ik een liedje geschre
ven op basis van observaties als
ik 's morgens in de trein zit.
Mensen kijken elkaar in de trein
wel vluchtig aan, maar raken
nauwelijks aan de praat. Terwijl
ze wel allerlei gedachten hebben
over hun medepassagiers. En ik
begin met een liedje waarin ik de
spanning beschrijf van een zan
ger die zich voorbereid op een
groot concert. Dat liedje eindigt
met: 'Sing!'.
Willem Duys zei eens dat hij Gé
Titulaer 'de beste zanger van
Nederland' vond. Dezelfde Duys
schuift tijdens zijn easy-liste-
ningprogramma op de zondag
morgen regelmatig warm aanbe
velend een plaatje van de Noord
limburger in de cd-speler. En in
een begeleidend tekstje op de
laatste cd 'Please welcome' van
Jeffrey Garth gebruikt Duys
kwalificaties als 'vocaal feno
meen' en 'internationale super-
top'. Titulaer heeft die tekst op
de Nederlandse persing van die
cd laten verwijderen. „Duys he
melt me teveel op. Ik heb al eens
tegen Willem gezegd: draai eens
iets van mij wat je niet zo goed
vindt en zeg dat dan ook. Word
ik tenminste weer een gewoon
mens".
Platform
„Ik ben te lang door platenplug-
gers en publiciteit op een plat
form geplaatst waar ik niet thuis
hoor. Kreten als 'ik vind Gé
Titulaer de beste zanger' vind ik
ronduit bedenkelijk en gênant.
Dat opgeklopte, daar gruw ik
van. Ik weet dat het me niks
brengt. Je kunt iemand best alle
waardering geven zonder hem te
vergelijken met anderen. Ik heb
het meegemaakt dat ik tijdens
een concert zo ronkend werd
aangekondigd, dat ik nauwelijks
meer het podium opdurfde. Stel
je voor dat het ergens mis gaat!
Maar daar gaat het toch niet om.
Het gaat er toch alleen om wat je
met je muziek te vertellen hebt,
wat je innerlijk uitdraagt. Ik wil
af van die reclametaal, van de
status van de artiest die de ver
gelijkende norm stelt. Er zijn
geen absolute normen in de mu
ziek en er bestaat géén beste
zanger van Nederland. Je moet
de mensen raken met je muziek
en niet met die praatjes".
Gé Titulaer geeft les aan de
conservatoria van Utrecht en
Tilburg. Liedinterpretatie. „Ik
ben verslaafd aan het lesgeven.
Het is de beste manier om jezelf
artistiek te blijven ontwikkelen,
het is toch fantastisch om op je
zeventigste nog zo jong te zijn
als Toots Tielemans en te musi
ceren met mensen van twintig.
Lesgeven houdt je artistiek jong.
Je krijgt te maken met zeer uit
eenlopende muzikale karakters,
die allemaal een eigen identiteit
hebben. Als je die mensen inten
sief en individueel begeleid dan
krijg je alles wat je geeft dubbel
terug".
Gé Titulaer, zanger, componist en pedagoog.
foto DIJKSTRA
De knappe eenvoud van
het werk van Bruna zal
altijd gevoelig blijven
voor plagiaat, omdat
veel mensen nog altijd
denken dat eenvoud het
zelfde is als makkelijk.
Zo is op het laatste mo
ment de verkoop in Ne
derland verboden van de
serie boekjes van Musti,
een poppetje dat wel
heel erg veel weg heeft
van het prachtige fi
guurtje Nijntje. De uit
gever van Dick Bruna
boekjes zou voor de ver
spreiding zorgen...
Door Céline Rutten
Ie hebt twee handen nodig om
o? de bladzijde die toch niet
groter is dan zestien bij zestien
centimeter alle lelijkheid dus
danig af te dekken dat alleen
iet poppetje overblijft. „Wie is
dat?" Niemand aarzelt. „Nijntje
natuurlijk." „Nijntje." „Dat ko
nijntje van Bruna."
Maar wat hier staat is een on
duidelijk beest met afgeknipte
oren, rare klompvoeten en han
den als saucijzen. En ach, dat
prachtige ronde hoofdje van
Nijntje dat kan huilen, lachen
en dromen is hier een ietwat
uitgezakte cirkel.
Volgens de tekst is het beest een
hij; het heet Musti en vertegen
woordigt een lompe vorm van
plagiaat, die zover gaat dat het
zo typische mondje van Nijntje
in de vorm van twee elkaar
kruisende streepjes ook Musti's
karakter bepaalt.
Wegens plagiaat veroordeelde matroos
Matroos van Dick Bruna
Musti is een Belgisch poppetje
de serie van acht boekjes
wordt uitgegeven door de Stan
daard-uitgeverij in Antwerpen.
Daar had men een aardige om-
zetvergroting voor ogen door dit
najaar de boekjes op de Neder
landse markt te brengen. Unie-
doek zou in Nederland voor de
Verspreiding zorgen. Pijnlijk is,
dat Unieboek al sinds jaar en
dag de uitgever is van Dick
Bruna en dus van Nijntje. Een
uitgeverij dus die plagiaten van
net werk van eigen tekenaars
Baat verkopen.
Zover is het net niet gekomen.
Het moederbedrijf Meulenhoff
Co in Den Bosch heeft de
verspreiding in Nederland op
Jet laatste nippertje verboden.
Maar daarmee is niet het kwaad
zelf bestreden. Meulenhoff-di-
fecteur R. Malherbe: „Wij kon
den alleen de verspreiding te
genhouden. Het plagiaat zelf
moet worden aangepakt."
Kwaliteit
De auteursrechten van Dick
Bruna worden beschermd door
Jet bureau Mercis in Amster
dam. Daar waakt Pieter Brat-
jnga over de Bruna-figuurtjes,
ie in een geschatte oplage van
J,ertiS miljoen over de hele we-
e u circuleren. „Werk van Dick
runa reproduceren mag, als de
oyalties worden betaald en on-
™aliteits-eisen gerespec-
al3 worden. Dick en ik zeg
gen: Eerst kwaliteit, dan geld'."
™e kwaliteitsbewaking
worm het iedereen zo gemakke-
J„, ®°gelijk gemaakt: het bu-
eau.heeft mappen met genum-
e. reproduceerbare teke
ningen en kleurenstalen van het
exact goede groen, geel, blauw
en rood. Op die manier mag een
voetbalclub of bejaardenvereni
ging voor een speciale actie de
Bruna-figuurtjes gebruiken,
mits de goede smaak niet wordt
aangetast. Zo zal Betje Big
nooit gebruikt mogen worden in
een reclame voor een striptease-
zaak.
'Goedgekeurde' Nijntjes sieren
echter washandjes, kinderser
viesjes, slofjes, noem maar op.
Ooit is er zelfs toestemming
gegeven om Nijntje te verwer
ken als breipatroon. Pieter
Brattinga had daar wat moeite
mee, Dick Bruna had begrip:
„Het moet voor oma's toch
heerlijk zijn een Nijntje voor
hun kleinkind te kunnen
breien."
Proces
Maar dat zijn reproductierech
ten die onder controle zijn te
houden. Plagiaat is moeilijker,
omdat iemand dan het werk
met kleine veranderingen onder
zijn eigen naam op de markt
brengt. In Nederland zal Bruna
niet snel geplagieerd worden.
Sinds een jaar of vijftien ligt er
een arrest van het gerechtshof
in Arnhem waarin wordt ge
steld dat zelfs de tekenstijl van
Dick Bruna niet geïmiteerd mag
worden.
Die uitspraak was het slot van
een proces tegen de fabrikant
van schoolmaterialen Rolf. Deze
fabrikant decoreerde puzzels en
affiches met tekeningen die bij
zonder veel leken op die van
Bruna. Bij een matroos en een
eskimo van Rolf was het pla
giaat gemakkelijk aan te tonen.
Het hof vond het overduidelijk
dat die allebei naast de matroos
en de eskimo van Bruna hadden
geslapen.
Iets moeilijker was de zaak
rond een iglo. De advocaat van
Rolf verweerde zich met het
argument dat een iglo zo een
voudig van constructie is, dat
tekeningen ervan allemaal het
zelfde uitzien. Dit argument
werd eerst geaccepteerd door de
rechtbank. Het hof bekeek ech
ter illustraties uit stripboeken
en encyclopedieën waarin iglo's
totaal anders waren dan die van
Dick Bruna en verwierp de ar
gumenten van de schoolmate
rialen-fabrikant.
Maar het interesantste was de
indiaan. Dick Bruna had name
lijk nooit een indiaan getekend
en dus kon de indiaan van Rolf
niet zijn gestolen. Het hof ac
cepteerde toen het argument
dat je volgens het burgerlijk
recht geen dingen mag maken
of verkopen die kennelijk een
imitatie zijn van het werk van
een ander, die het publiek in
verwarring kunnen brengen en
die niet in die vorm gemaakt
hadden hoeven worden.
Hello Kitty
Ondanks deze uitspraak van het
gerechtshof blijft de knappe
-eenvoud van het werk van Bru
na uitnodigen tot plagiaat, om
dat veel mensen denken dat
eenvoudig hetzelfde is als mak
kelijk. De strijd hiertegen is in
het buitenland heel moeilijk te
winnen. Zo heeft Mercis gepro
cedeerd tegen een Japans fi
guurtje dat Hello Kitty heet.
Iglo van Dick Bruna
Nagemaakte iglo
Uiteindelijk is men niet verder
gekomen dan de toezegging dat
het uiterlijk van Hello Kitty
hier en daar wat veranderd zou
worden. Pieter Brattinga:
„Maar het is nog steeds spre
kend het werk van Dick. Regel
matig melden zich hier mensen
die vertellen dat ze in het bui
tenland een raar Bruna-figuur-
tje zijn tegengekomen. Dat
blijkt altijd Hello Kitty te zijn."
Ook het verschijnsel Musti
blijkt bijzonder taai. Het fi
guurtje is ontstaan nadat een
jaar of vijftien geleden Dick
Bruna was gevraagd mee te
werken aan een filmpje over
'Nijntje in de sneeuw'. In eerste
instantie had hij daarin toege
stemd, om halverwege de pro-
duktie zijn medewerking stop te
zetten vanwege het gebrek aan
kwaliteit van de filmpjes. Bo
vendien merkte Bruna toen, dat
zijn tekeningen absoluut onge
schikt zijn om in bewegende
beelden te gebruiken.
In plaats dat de makers de ei
gendomsrechten van de kunste
naar respecteerden, knipten ze
de oren van Nijntje af, voegden
er het een en ander aan toe en
vonden dat ze hiermee een eigen
creatie hadden gemaakt, waar
mee ze rustig verder konden. De
BRT zond de filmpjes uit in
België. Binnenkort komt Musti
via Kindernet ook rechstreeks
op de Nederlandse tv.
Daarnaast zijn er dan ook de
Musti-boekjes waar in België
van ieder deeltje zevenduizend
exemplaren per jaar worden
verkocht. Jacqi Louage van de
Standaard Uitgeverij in Ant
werpen zegt: „U moet niet ver
keerd naar Musti kijken. Het is
toch een heel ander figuurtje
dan Nijntje." En: „Musti be
staat al meer dan tien jaar en
mijnheer Bruna heeft er kenne
lijk geen moeite mee, anders
had hij wel eerder geprotes
teerd."
Dick Bruna: „Ik weet inderdaad
al langer van die Musti. Maar
plagiaten komen regelmatig
voor. Dan is er iets in Italië, dan
weer ergens anders. En ik denk
dan altijd, ach, ik blijf gewoon
aan mijn werk. Ze kunnen het
toch niet volhouden, het zal
gewoon wel overgaan. Ze besef
fen niet hoe moeilijk het is;
niemand weet hoe lang ik aan
een boekje werk. Ik kreeg ei
genlijk pas goed de pest in toen
duidelijk werd dat mijn eigen
uitgeverij die boekjes ging ver
spreiden. Ik ben toen eens goed
naar die Musti gaan kijken. Het
is echt mijn eigen Nijn van wie
ze de oren hebben gecoupeerd.
Nu zijn we met Meulenhoff en
een advocaat om de tafel gaan
zitten en wordt er werk van
gemaakt. Mensen kunnen den
ken dat ik die Musti's heb gete
kend. Dat vind ik te erg."
Dasje afgepakt
Het grote verschil tussen de
Bruna-tekeningen en de Musti's
is dat Nijntje, Betje Big, Snuffie
om er een paar te noemen, öf
helemaal op de rug zijn gete
kend, öf de lezer recht in het
gezicht kijken. Die directheid
was te moeilijk voor Ray Goos-
sens, die Musti tekent. Daar
naast is het strenge kleurge
bruik dat Bruna hanteert verla
ten. Musti dwarrelt tussen al
lerlei gelen, roden, grijzen en
blauwen.
Maar het plagiaat is duidelijk;
zelfs titels van Bruna worden in
de Musti-boekjes gebruikt en zo
is er niet alleen een 'Nijntje aan
zee' maar ook een 'Musti aan
Nijntje aan Zee.
De Belgische Musti aan zee
zee'. 'Nijntje in de dierentuin'
bestaat en ja hoor, ook Musti's
uitstapje naar de vreemde die
ren is goed voor een boekje.
Sterker nog: geheel volgens
voorbeeld van Nijntje gaat ook
Musti in gezelschap van een
vader op stap. Verder heeft Mu
sti het dasje van Nijntje afge
pakt en doet Musti precies
Nijntje na als die een popje
vasthoudt.
Dick Bruna: „Het is echt af
schuwelijk. Je kunt het niet ma
ken zo van iemand anders te
pikken."
Je vindt toch nog wat verschil
len. Een ervan is, dat de boekjes
van Bruna 8.90 kosten. Als
Musti op de Nederlandse markt
was verschenen, had hij 9.95
gekost. Een hele gulden en vijf
cent meerprijs voor diefstal en
gebrek aan kwaliteit....
I.
