M: Gokken met 'politieke aandelen'fMini De VVDj ffV^ Vietnamezen ziek van onzekerheid Ippositie verc L onze Haagse redactie len Haag - Minister [uimtelijke Ordening (hij het oneens is met Uegveld in Rotterdam. Van Pontius n DE STEM BINNENLAND BUITENLAND Arm streepje rijk FLODDERS Russen drinken hun wodka puur Beursspel als nieuwe opiniepeiler in verkiezingsstrijd OU SLOTKOERS 3 februari CDJk Tsjechisch-Vietnamese vluchtelingen worden met uitzetting bedreigd DE STEM MAANDAG 7 FEBRUARI 1994 iljonair of pas toor.' De familie- geschiedenis wil dat mijn oom als jongetje al tijd met guldentekens in de ogen die mogelijkheden op perde als beroep voor later. Hij werd geen van tweeën. De crisisjaren maakten hem werkloos, met minimale tijde lijke baantjes sleepte hij z'n gezin de oorlog door en daar na restte slechts steun van overheidswege en vanwege de kerk. Dat betekende bonnen voor tomatensoep in blik, die wij thuis als afwisseling wel lek ker vonden, maar die mijn oom en tante en hun kinderen de strot uitkwam. En elke paar weken bezoek van een gebontjaste mevrouw met en velopje en spiedende ogen: zie ik iets nieuws? Staat iets op tafel dat te lekker is voor hier? Draagt de huisvrouw geen schort? Mijn tante, die overeind bleef door na het werken zich net jes op te knappen, sloop na een bestraffend: 'Zo moeten uw kleren wel slijten', met de staart tussen de poten naar de keuken voor een schort. En haar man die inwendig bries te: 'Mens, wat zou ik je graag de bontjas van 't lijf scheu ren', hield elke keer weer be leefd de deur open. „Dag me vrouw, dank u wel voor het geld." Dan had je verder nog mijn vloekende ouders: 'De pastoor zou dat toch moeten verbieden', als in de kerk door de rijkst geklede paro chianen voor de armen werd gecollecteerd. Maar niemand deed of zei iets, je keek wel uit. Toen was er ook nog geen Mus op tv. Mus de bijstandsmoeder, die ook veel moet slikken, maar die toch uitlaatkleppen vindt in cynische grapjes en die soms ongeremd haar gal spuwt. Maar vinden we dat leuk, in ons hart misschien wel lekker puh heel goed? Kennelijk niet, de kijkcijfers voor Mus zijn nu niet bepaald zo dat programmamakers er guldentekens van in de ogen krijgen en onmiddellijk een paar series extra plannen. In tegendeel. En toch is de schreeuw van deze bijstandmoeder zo aar dig verpakt, haar schreeuw om de te korte broeken van de kinderen, haar schreeuw om het kapotte behang onder de kleurige poster, haar schr^g-UW om die uitspatting van een zomerjurk uit het koopjesrek op de markt: stom mens is ze, waardeloze moe der, zie wat haar kinderen aan kleren tekort komen en dan zijzelf met iets nieuws... Die bijstandsmoeder van de tv is echter absoluut geen sloof. Ook niet de slaaf van haar kinderen, ze is hardstik- ke goeie vrienden met haar twee jongens en samen staan ze pal, ze krijgen Mus en haar gezin er niet onder. Is dat de boodschap, de moraal van het verhaal? Of zit er de heimelij ke bedoeling achter de kijker eens goed de ogen te openen: zie je, zo gaat dat als je met je geld van de ene maand in de andere rolt zonder enige re serve, vaak met schulden, zonder uitzicht op meer en beter. „Ik heb er wakker van gele gen." Dat zei een bewoner van de rijke kant van Neder land, die op zo'n dinsdaga vond via Mus een half uurtje lang de grens over geweest was naar de arme kant van Nederland. Naar dat deel van de samenleving dat onze taal met een nieuwe uitdrukking heeft verrijkt: moderne ar moede. Helpt dat, vraag je je af, zo'n leuk eigentijds verhul lend begrip erop plakken? Voelt dat beter dan kansarm of zielig heten? Je zou dat willen weten. Wel hoor je zo hier en daar - schoorvoetend, aarzelend, fluisterend: 'Ik ken dat probleem uit ervaring, ik ben er ook eentje van die moderne minimale mussige meute.' De moedigsten zeg gen het hardop, schreeuwen zelfs en bundelen krachten om op z'n minst als mens onder medemensen zichtbaar te blijven. Hoe wijs moet een mens groeien om alle valse schaam te voorbij te komen? „Me vrouw, die bontmantel is zo pijnlijk voor ons, ik zal er nooit een voor mijn vrouw kunnen betalen". „Pastoor, kan die collecte voor de ar men niet een beetje anders, die dure kleding van de sjieke dames staat zo haaks op het goeie doel". Wat vroeger doodgezwegen werd, kan dat anno 1994 ge zegd worden? Natuurlijk zou je zeggen. Na een met veel publiciteit geïntroduceerd rapport 'Moderne armoede', na de vele vele artikelen over het puzzelen en woekeren om met een uitkering rond te ko men, na die Mus-televisieserie misschien ook moet het toch mogelijk zijn over dit alles te praten. Een inhoudelijke dis cussie te voeren die verder gaat dan de plaats van het streepje: schrijf je moderne armoedeprobleem of moder ne armoede-probleem? Dat mag een vraag blijven, het gaat om de oplossing. Door John O'Mill Om warm te blijven in Duitsland kou drinken in Löwenbrau. Wie de kou wil verdrinken chez Frère Jacques doet dat met glazen vol zachte cognac. Mijn eigen voorvaars Fokkejan en Jopie reden elf steden op koek en zoopie. In het land van John Bull, Tom, Dick en Harry drinkt men de warmte van rumgrogs en sherry. De Russen, vertrouwd met de kou der natuur, gorgelen van oudsher hun wodka puur. In het land van de fjorden eet men carbid en blust dat dan uit met een fles Aquavit. Voor geheel onthouders rest slechts het advies: per dag, als 't vriest een blik anti-vries. Catch Twenty-Two Mij is de Christen plicht opgelegd mijn naast'als mijzelf te beminnen, nou ja, aanvaarden (wat minder erotisch gezegd) maar daar kan ik echt niet aan beginnen, omdat ik mijzelf noch bemin, noch aanvaard vanwege de grove karakterfout, sinds mijn geboorte vergroeid met mijn aard: dat ik niet zo van medemens houd. Homo sapiëns sapiens Als reïncarnatie ook bestaat voor de mensheid die nu ten gronde gaat, daag ik u uit met: Waarom gewed, dat Sapiëns terugkeert als pissebed. IN DE aanloop naar de verkiezingen gaat deze week in Nederland de 'Politieke Aandelen markt 1994' van start. Ie dereen kan meedoen aan dit beursspel PAM 94, waarmee maximaal vijf honderd gulden te win nen of te verliezen is. Het is opgezet door een aan tal wetenschappers, die een waarheidsgetrouw beeld willen krijgen van de politieke krachtsver houdingen in Nederland. Door John van Oppen Volgens Jochum de Graaf, pro jectleider en verbonden aan het Instituut voor Publiek en Poli tiek in Amsterdam, kan de poli tieke aandelenmarkt een serieu ze concurrent worden van de bestaande opiniepeilingen in Ne derland. „Je kunst steeds meer vraagte kens zetten bij die enquêtes. Ze spreken elkaar vaak tegen maar beïnvloeden wèl de verkiezings strijd. Op het einde van de rit blijken ze dan ook nog eens onbetrouwbaar, omdat ze soms ver naast de uiteindelijke uitslag zitten." De politieke aandelenmarkt zal de uitslag van de verkiezingen tot op tienden van procenten nauwkeurig voorspellen, zo ver wachten de bedenkers van het spel dat is komen overwaaien uit de Verenigde Staten. Speculeren Op de markt kan de liefhebber met eigen geld speculeren in de aandelen van tien politieke par tijen (aandelen CDA, PvdA, VVD, D66, Groen Links, SGP, GPV, RPF, CD en een categorie 'overige partijen'). Alsof het de Amsterdamse effec tenbeurs betreft, zal elke hande laar proberen tegen een zo gun stig mogelijke koers te kopen of te verkopen. De uiteindelijke waarde van de vergaarde aande len wordt bepaald door de ver kiezingsuitslag. Voor het verloop van de handel en daarmee de koersvorming is de politieke voorkeur van de handelaar niet van belang, wèl zijn verwachtin gen ten aanzien van de verkie zingsuitslag. Tijdens de presidentsverkiezin gen van '88 en '92 in de Verenig de Staten organiseerde de eco nomische faculteit van de uni versiteit van Iowa voor het eerst een 'politieke aandelenmarkt'. Dat bleek een schot in de roos. De koersvorming gaf een beter beeld van de schommelingen in de krachtsverhoudingen tijdens de verkiezingsstrijd, dan welke opiniepeiling ook. De Nijmeegse hoogleraar en po liticoloog Jan van Deth, die gastcolleges verzorgde in Iowa, importeerde het idee voor zo'n politieke optiebeurs naar Neder land. Met behulp van de Econo mische faculteit van de de Uni versiteit van Amsterdam en het Instituut voor Publiek en Poli tiek (IPP) werd het computer programma vertaald naar de landelijke politiek. De politieke aandelenmarkt moet meer belangstelling wekken dan de verkiezingsaffiches van de partijen doorgaans doen, anders wordt het niets met het spel. foto archief de stem Wie mee wil doen aan PAM 94, bestelt een inschrijfformulier. De kandidaat krijgt een folder met uitleg en het verzoek om geld over te maken naar een gironummer. De minimum-inleg bedraagt een tientje, het maxi mum duizend gulden per per soon. Zodra het speelkapitaal is over gemaakt, staat de deelnemer ge boekt als 'handelaar in politiek aandelen'. Voor elke ingelegde gulden krijgt de speler een 'een heidsbundel' met tien aandelen van de tien verschillende par tijen: de negen partijen die in de Tweede Kamer vertegenwoor digd zijn plus een categorie 'ove rige partijen'. De nominale waarde van elk partij-aandeel is dus een dubbeltje. Elke handelaar kan vervolgens proberen aandelen op de markt te kopen of te verkopen. Zo ontstaat er een vraagprijs, een biedprijs en een laatst verhan delde koers. Voor elk aandeel dat een hande laar in bezit heeft, krijgt hij of zij meteen na de verkiezingen evenveel centen uitbetaald als het (landelijk) aantal procenten dat die partij bij de verkiezingen behaalt. Stel dat de PvdA bij de Kamerverkiezingen twintig pro cent van de stemmen haalt, dan levert elk aandeelbezit PvdA de handelaar ook twintig, cent op na de verkiezingen. Mocht een handelaar vergeten om een eenheidsbundel te ver handelen, dan levert die bundel na de verkiezingen ook weer precies de nominale waarde van een gulden op. Alle partijen te- samen behalen immers honderd procent van de stemmen. Winst Winst kan een handelaar boeken door aandelen tegen een hogere prijs te verkopen dan te kopen, of door een een aandeel van een partij lager te kopen dan de waarde na de verkiezingen. Zo kan een handelaar duizend aan delen CDA kopen voor twintig cent. Als die partij bij de verkie zingen 25 procent van de stem men trekt, levert elk aandeel ook een kwartje op: een winst van vijftig gulden. Het mooiste is het om PAM 94 via de computer te spelen. Ieder een die in het bezit is van een personal computer en een mo dem, kan dan 24 uur per dag en 7 dagen per week handel drijven. Elke deelnemer krijgt het com puternummer van PAM 94 en een wachtwoord waarmee hij toegang krijgt tot de databank. Op het scherm verschijnt dan de lijst van tien partijen, met achter elke naam de vraagprijs, de biedprijs en de laatst verhandel de prijs. Wie dan aandelen wil verhandelen, brengt ze op de markt. Via het principe 'de eer ste klant wordt het eerst gehol pen' stapelen de aangeboden aandelen zich op, op de beurs- vloer. Is de wachttijd zo lang dat de koers ondertussen verandert, dan kan de handelaar zijn order annuleren. Principes De politieke aandelenmarkt werkt in feite volgens de princi pes uit de economische wereld. De theorie van de effectieve markt gaat uit van de veronder stelling, dat alle informatie die de handelaar nodig heeft, ook op de markt aanwezig is. Niet iede re deelnemer op de markt be schikt over alle informatie, maar alle deelnemers samen beschik ken wèl over alle informatie die nodig is om een juiste voorspel- POLITIEKE AANDELENMARKT verkiezingen gemeenteraad startdatum: 24 januari (week 4) einddatum: 3 maart (week 9) 0EUOCS4IEN 0,2 0.175 0,150 0,125 0,1 ,i (REU) □GPV SGP HG 4 5 7 8 9 0,1 0.075 0,005 0,025 0 GROENLINKS. 0,1 0,075 0,005 0.025 0 OVERIGE 0,2 0,175 0,150 0,125 i 0,1 Gr. L. PvdA D66 CDA VVD Reli. CD Overig H 0,061 0,168 0,165 0,225 I 0,165 0,032 0,023 0,165 .....5 6_76 9 Een keer per week gaat de Universiteit van Amsterdam op deze manier het 'koersverloop' schommelingen in de kiezersgunst voor de verschillende partijen aangeeft. aandelenbundel 1 ,- in beeld brengen, dat tevens de ling te doen over de prijsont keling. Dat idee is overgeheveld naar) 'politieke markt'. Projectief Jochum de Graaf geeft eenvo, beeld: „Stel dat ik verwacht: de WD twintig procent stemmen haalt, maar dat koers van dit aandeel op gegeven moment op 11 staat. Dan besluit ik vijfhond aandelen WD te kopen, mijn verwachting uitkomt, lJ dat een winst op van vijM gulden. Zo zijn alle handela. aan het denken. Ze houden: actualiteit in de gaten en reag ren op uitspraken of trends, die manier vormen ze samen i perfecte graadmeter voor krachtsverhoudingen binnen i politiek." Rimpeling Omdat handel elk momenta de dag mogelijk is, verwacht Graaf dat de graadmeter rimpeling in de verkiezingsrijm feilloos zal registreren. „Als Brinkman roept dat AOi trekkers niet ontkomen aan zuinigingen, kun je de weersl van die stellingname meteen lezen aan de eventuele koersi ling van het CDA. Het effect de uitspraken van Janmaat o\ Hirsch Ballin en Gabor kun je dezelfde manier aflezen. Als een saai debat is tussen lijstti kers en zich in het etmaal na geen koersschommeling! voordoen, kun je daar ook vi helderende conclusies uit treil ken." PAM 94 is een 'nul-som- tussen de handelaren onderlis Er zijn geen commissiegelden. totale inleg van alle deelnei is gelijk aan het totaal van ij betalingen. Het plafond van zend gulden per handelaar aangebracht, omdat de organis tie geen problemen wil krijg met Justitie wegens overtoil van de Wet op de Kansspelen. De Graaf zegt 'enkele hondï| den' handelaren nodig te hebt om een aandelenmarkt te krijga die een waarheidsgetrouw bed geeft van de krachtsverhouè gen. Ook niet-handelaren kunnen schommelingen op op de volgen, via krant en televisie Het ANP en het televisiepro gramma Nova zorgen voor matige verspreiding van de tiek beurskoersen. Richtlijn Omdat dit jaar drie verkiezing plaatsvinden, zijn op PAM ook drie afzonderlijke marktcl actief: een voor de gemeenteraii| op 2 maart, een voor de Twee Kamer op 3 mei en een voor h< Europarlement op 9 juni. 0 elke deelmarkt zijn de landelijk! percentages richtlijn bij uitbete-J ling. Bij de markt voor de g meenteraden is bovendien Ml aandeel van de 'overige partijen* groter, vanwege het aantal loka-J le fracties en lijstverbindingen. Inschrijfformulieren voor PA) 94 zijn te bestellen bij de Eco»| mische Faculteit, kamer El 7.13,1 Universiteit van Amsterdam! Roetersstraat 11, 1018 WB 1 sterdam, telefoon 020-5254761| fax 020-5255-283. Alders en Mil het üt vinden de oppositiepartijen Agp en D66. GroenLinks daar entegen vindt dat Alders juist iesteund moet worden; deze op positiepartij vindt dat er geen ijeuw vliegveld bij Rotterdam ,oet komen. ret kabinet besloot afgelopen ■ijdag dat Rotterdam een klein giegveld met één baan moet ijgen. Of dat het bestaande of ,en nieuw vliegveld (zoals minis ter Maij (CDA, Verkeer en Wa terstaat) dat wilde) moet wor den, moeten de gemeente Rotter- lam en de provincie Zuid-Hol- ind zelf uitmaken. Minister Alders en zijn PvdA- icollega D'Ancona (WVC), die na de verkiezingen naar het Euro- Les Parlement vertrekt, teken den aan dat zij tegen het kabi netsbesluit zijn. Wel zouden zij jdat besluit 'loyaal' uitvoeren, al dus premier Lubbers. vvd-kamerlid Jorritsma: „Dat Alders en D'Ancona aantekenen dat ze tegen zijn, mag van mij. jaar het deugt niet dat zij dat .nebben laten weten." Jorritsma j vindt dat Alders moet aftreden. Dat de beide ministers het be sluit loyaal zullen uitvoeren, neemt het WD-kamerlid voor kennisgeving aan. „Ze keren bei de na de verkiezingen niet meer terug, dus hoeven ze dit besluit ook niet uit te voeren." jHet is een publiek geheim in Den iHaag dat Alders niet meer ge- Ischikt geacht wordt voor een I ministerspost in een nieuw kabi- lnet. Het besluit zelf betekent I volgens de WD dat er een nieuw I vliegveld in plaats van het be- I staande Zestienhoven wordt aangelegd. I D66-kamerlid Tommei vindt dat I zowel Alders als D'Ancona moe ten aftreden, zij het om heel- (ADVERT Erica Terpstra Hans Dijkstal De WD staat een doordacht en beleid dat voorziet in concrete en pak waar ook uw gemeente bij gel ten beter toelichten dan de WI Kom woensdagavond 9 februa naar Stadsschouwburg De Maagd, Grote Markt 32, Bergen op Zoom. Aanvang 19.4 uur. (Einde 22.00 uur). AF EN TOE wordt be leefd geglimlacht. Zo kennen wij Vietnamese mensen. Vriendelijk en bescheiden. Maar sinds de mededeling van staatssecretaris Kosto, pas geleden, valt er voor de 350 Tsjechische Viet- namezen in ons land wei nig meer te lachen. Of het moet van de spanning zijn. Wanneer moeten we weg? En wat gebeurt er met ons als we in Viet nam aankomen? Van onze verslaggeefster Florence Imandt HET SLECHTE bericht uit Den Haag ligt als een steen op de maag van de tien Vietnamese mensen in Halsteren. Zij horen bij de groep van 350 die een jaar of drie geleden na de politieke ommekeer het toenmalige Tsje- cho-Slowakije werden uitgezet en niet naar Vietnam durfden terugkeren. Maanden achtereen leefden ze in opvangcentra en in kerken. Tot ze bijna twee jaar geleden uiteindelijk in Halsteren werden geplaatst. Evenals honderdduizenden an deren verlieten ze een jaar of zes jaar geleden hun vaderland om in Oost-Europa te gaan werken. Als contract-arbeider kwamen ze meest in de staalindustrie te recht. Een deel van het salaris moest echter worden afgedragen aan de communistische Vietna- mese regering. Het land is arm en de werkloosheid is groot. Hautain „De mensen uit Tsjechië die nu niet terug willen naar Vietnam zijn politiek vluchteling", zegt Mien. Ze is lid van de Werkgroep Regeling Opvang Asielzoekers (ROA) in Halsteren en maakt zich behoorlijk kwaad over de onbetrokken en hautaine hou ding van de Nederlandse rege ring. „Vanaf het begin af aan is er geroepen dat het om contractar beiders, dus economische vluch telingen ging. Terwijl de mensen in Vietnam nota bene papieren kochten om legaal weg te kun nen. Er is gewoon onder tafel geveegd dat een aantal mensen problemen had met de commu nistische regering. Ze doen wel alsof ze heel democratisch zijn, maar er verdwijnen nog steeds zomaar mensen in Vietnam." Tijdens een vergadering van de vaste Kamercommissie voor jus titie anderhalve week terug, werd het verdrag besproken dat Nederland en Vietnam sloten over de terugkeerregeling van de groep Tsjechische Vietnamezen. Mien was erbij en verbaasde zich over het gemak waarmee de le den van die commissie akkoord gingen. „En de Vietnamese men sen moesten het 's avonds op de televisie horen. Onbegrijpelijk." Vietnamese vluchtelingen in Halsteren. In de regeling staat dat terug- keerders een jaar bescherming krijgen van internationale orga nisaties zoals de Hoge Raad voor Vluchtelingen van de Verenigde Naties. Maar in die papieren garantie hebben de Vietnamese mensen geen vertrouwen. Paniek sloeg onmiddellijk toe. Een van de groep van tien uit Halsteren moest de dag erna staatsexamen Nederlands doen. En zag daar acuut vanaf. „Exa men doen kon ik niet", zegt de 28-jarige vluchteling. „We sla pen bijna niet meer. En eten ook niet." Tot vorige week had hij nog volop zin in het leven. Maar wat heeft het nu nog voor zin om naar school te gaan? foto de stem/ben steffen Als er vandaag bericht zou ko men dat hij een verblijfsvergun ning zou krijgen, zou hij morgen meteen aan de slag gaan. Verder leren, of werken in de metaal. „Ja natuurlijk", zegt hij, terwijl een stok kaarten nog een keer door zijn handen glijdt. Ruste loos. „Maar wij kunnen nu hele maal geen plannen meer maken. Er is geen toekomst. Wij hebbel geen hoop meer op een leven." De mensen wachten op bericM wanneer ze precies weg moetatl Ze verwachten nog hooguit dn| maanden te kunnen blijven, die onzekerheid zijn ze Stress, hoofdpijn, maagklacht»! Een collega-vluchteling van 311 jaar - niemand van de groep *1 met naam in de krant uit angstl voor Vietnamese infiltranten SI hier en daar in Nederland schij-l nen te 'spotten' - maakt zie»! vooral zorgen om zijn gezin. J'l heb een vrouw en twee kinderen Maar in Vietnam zijn geen medi-j cijnen, is geen voedsel en werk. We hebben daar geen iu®| Alleen maar problemen", hij en zucht. Verbitterd Het meeleven van de Halsterni;| ren is hartverwarmend en bedoeld. Kerken hielden handte-J keningenacties, politieke tijen, scholen en kinderdagve'l blijven schreven brieven nan Den Haag en ook de ROA-gw® trok flink aan de bel. Waar-j schijnlijk vergeefs, zegt Mien. Ze is er ook hardstikke ziek van I En verbitterd. „Het is onrecM' vaardig. Deze generatie Vietna-I mezen heeft de Amerikaans' oorlog van dichtbij meegemaakt Bijna allemaal hebben ze w® een familielid verloren. Tot toe hebben ze eigenlijk alle® ellende meegemaakt. Bovendien werken ze hard en passen ze zie» enorm goed aan. Er is veel goo"*' will. Alleen niet bij de regen"? Die gaat het om het prestige.' IN VRIJWEL ieder schuilt een Pi maakt over onrecht, maar als h rend afwendt en niet ingrijpt. D ons allen, en de Westerse regerir kansen geboden op een gedrag zijn met beide handen aangegref Nu er door een granaatinslag tier zijn we weer bezorgd en boos. P wilde ingrijpen, maar door zi weerhouden werd omdat de risic zoekt opnieuw naar wegen om h regering slaakt krachtdadige tae met militiare middelen een oplos Eensgezinde woorden van veri daden zullen leiden blijft twijfels jaar golden, bestaan nog. De mi veranderen een kleine zeventig c Ingrijpen kost slachtoffers, ook 6 Daarvoor schrikken de leiders adviseurs, terug. Zo zeer zelfs geleden de Nederlandse minist alleen leek te staan toen hij terugtrekken van de Nederlands 'vredesmacht'. De regeringsleiders zijn bang vt noeven ze nu misschien, na de te Sarajevo, minder te vreze voldoende is om hun mening te Tot nu toe verscholen de bei omtrent de schuldvraag of ove oen militaire operatie. Beide aanslag op de markt gepleegd kunnen worden. Wellicht voldo verbaal geweld. Toch is dat ontoereikend. Niet eergisteren en die van morge Bosnische minister-president sp oat niet alleen de plegers van maar ook diegenen die dit gew "me gemeenschap. Niet het voorbeeld van Pontiu Lhurchill dient gevolgd.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 2