Nergens kun je nog rustig skiën
Mobiele decibels
Amfivaart nieuwe
attractie Autotron
UITENDIJK
chapen
oit (3)
eerboeren
DE STEM
CONSUMENT
D3
u RUBRIEK
u
5
Blinde darm
RUARI 1994 Dj
r Mariëtte Mulkens
rige en enge ziektes
kunnen oplopen,
pel, longwormen,
ere bekjes
st dus druk 'gepild'
Die pillen moeten
erlijk door de strot
worden. Een ervaren
oer doet dat in zijn
maar wij konden ze
eite met zijn tweeën
t schaap vangen kost-
e eerste keer een half
en door de wei. Wijs
n, lokten we ze daar-
een emmer brokken.
ens moet de een het
n bedwang houden en
opentrekken en duwt
r met behulp van een
ieter een pil achter in
1.
"oet heel ver duwen,
oe je dat niet, dan
zo'n beest, zodra je
slaat, meteen de pil
t. Leuk tafereel voor
uwers, maar niet voor
e ook al snel mee te
kregen, was de ge-
schapevlieg. Een gro-
-groene vlieg, die zijn
een minuscuul wond-
huid van een schaap
maden die daar uit-
beschouwen het
als een wandelende
ij. Als je het niet snel
ten hebt, is het slacht-
drie dagen dood. Dat
am dus bijna een van
ttige lammetjes,
aantal fikse rekenin-
de dierenarts, onder
voor het midden in de
er wereld brengen van
>od lammetje, en na
inters bergen schape-
oeren, besloten we het
i te gooien. We lever-
ze hele, inmiddels flink
'jde, schapenfamilie af
bevriende veehande-
'et hem spraken we af
ieder voorjaar een paar
n bij ons wegzet, in-
tegen van alles en nog
dat hij ze in de herfst
phaalt.
erkt prima. En in de
tijd kijken we zo min
jk naar ze om. Dat
t ook een hoop geblaat.
derijen gaat bekijken
elschappen gebraden
'oodjes op tafel staan,
'cht, die toen al was
uveauté een statussym-
t geval.
aardappel ingeburgerd
onde en gemakkelijk te
pap als volksvoedsel
dateren van rond 1700
de Reeuwse eilanden,
rdappeleters schilderde,
rsvoedsel. De aardappel
aakte, andere voedings
in van het arbeidersme-
olksgezondheid dat daar
■uw voor gewaarschuwd
van zijn proletarische
altijden aardappelen op
ovenschotels, purees en
het land van herkomst,
aardappelgerechten als
pitjes
af gehakt
gaar in gezouten water,
en. Smoor knoflook, uien
mppers goudbruin zijn.
et geheel voorzichtig om
ie aardappelen niet stuk
tas en eieren door de
geheel heet is.
als hoofdgerecht dienen;
'eren bij de Boer) houdt
16.00 uur 'open huis' in
1 kampeer- en logeerboeren
camping en geeft de SVK
daardoor is het aantal
ïrf verhoogd van vijf naaf
SVR aangesloten mini-cam-
Jvernachtingen.
ven wordt op 12 februari
"i in Assen.
DONDERDAG 3 FEBRUARI 1994
Wie één keer gaat, is ver
loren. Die ontdekt: zo
mersport haalt het niet
bij wintersport. Skiën is
een psychedelische erva
ring. Het is de krachtme
ting met je lichaam en
het landschap, verzoend
in een ritmische cadans,
de snelheid die langs je
oren zoeft, de sluiers van
opstuivende ijskristallen
die je doen duizelen van
heerlijkheidsbesef. Skiën
is onbekommerd naar be
neden suizen, romantiek,
avontuur. Maar het is
ook de zeurende onvrede
over het groeiende aantal
mensen dat steeds min
der sneeuw met elkaar
moet delen en de zucht
naar nog onbezoedelde
bergen en ongeplette pis
tes.
Door Heieen Crul
Wintersport. Besneeuwde berg
toppen die zich in een azuur
blauwe lucht boren. Dorpjes die-
met dotten sneeuw op daken en
bomen romantisch liggen te ko
ketteren in de zon. Het ijle ge-
van een kerkklokje. Het
oorverdovend gekletter van skies
en het doffe gestamp van
skischoenen. En het ongeduldig
dringen bij liften die je naar
dneduizend meter hoogte bren
gen.
En daar stap je dan huiverend
die smetteloze, verstilde wereld
binnen, knipoog je tegen de nog
kille maar al verblindende zon,
groet je je lotgemoten en maak je
je klaar voor de krachtmeting
met je eigen lichaam en de na
tuur.
Hij kiest de uitdaging van de
zwarte piste die hem de adem zal
benemen.
Zij kickt op de psychedelische
ervaring van het skiën in poe
dersneeuw, die oogverblindend
opwaait in flonkerende ijskris
tallen terwijl ze kilometerslang
naar beneden suist.
Zo zou het moeten zijn. Zo was
het ook, eens, in de jaren zestig
en zeventig. Maar waar ter we
reld vind je die pistes nog, waar
je ongestoord de duizelingen van
heerlijkheidsbesef kunt stapelen,
in een ononderbroken afdaling
van kilometers? Waar je, vrijwel
uitsluitend in het gezelschap van
bergmassieven, de bloedstollen
de steilte kunt overwinnen, met
alleen ver voor je of achter je een
medeskiër?
Boven de boomgrens
Wie één keer naar de winter
sport gaat, is verloren. Ook al
De Alpen ondergingen de laatste tien jaar de grootste invasie van wintersporters in de geschiedenis. Het aantal Nederlanders dat er
jaarlijks gaat skiën, langlaufen of wandelen, wordt geschat op één miljoen. foto archief de stem
kun je je er van te voren er niets
bij voorstellen, ben je een lief
hebber van warmte en zon, snap
je niets van die mensen die zich
op basis van vrijwilligheid de
hele dag buiten in een winterse
kou ophouden. Als notoire kouk
leum liet ik mij 25 jaar geleden
overhalen om op wintersport te
gaan. Oostenrijk was toen nog
vol met knusse dorpjes die de
geur van houtvuur en gerookte
hammen uitademden, bewoond
door boeren die 's winters skile
raren werden.
Mijn eerste, echte afdaling was
de Mutzkopf in Nauders. Doods
angsten heb ik uitgestaan. Zweet
op mijn rug, de handen ver
krampt om de stokken, de ogen
in ontzetting gericht op ravijnen
naast mij, die een onweerstaan
bare aantrekkingskracht op mijn
ski-punten hadden. En steeds
die noodgreep die Billbremse
heet.
Achtste scheppingsdag
Skiën is dansen, de zwaarte
kracht in je voordeel gebruiken.
Maar waar in de Alpen kan dat
nog ongehinderd, tref je nog de
ongerepte situatie van de achtste
scheppingsdag aan, toen het
temperament van Moeder Aarde
stolde in de bergketens, de ma
jestueuze toppen van Matter-
horn, Mont Blanc en Weisshorn
werden gemodelleerd, ijstijden
gletsjers brachten en de hellin
gen hun vacht van naaldwouden
kregen?
De Alpen ondergingen de laatste
tien jaar de grootste invasie van
wintersporters in de geschiede
nis. Het aantal Nederlanders dat
er jaarlijks gaat skiën, langlau
fen of wandelen, wordt geschat
op één miljoen. 'De speeltuin van
Europa' noemde de Engelse
schrijver Lesly Stephen de Alpen
in 1881. Die Alpen zijn inmid
dels een massaal pretpark ge
worden, bezocht door ruim vijf
tig miljoen wintersporters.
'Gerooide bossen, afgetopte Al
pen, verstedelijking in de bergen
en vervuiling,' maakte de Zwit
serse dichter Maurice Chappou
onlangs de balans op. Hij skiet
van oudsher in Crans-Montana,
geliefd wegens het zonnige
sneeuwzekere klimaat, zijn glet
sjers en de vele mogelijkheden
tot tochten en afdalingen. Het
verging Crans zoals elk winter
sportcentrum van enige beteke
nis in de Alpen de afgelopen
twintig jaar. Het kwam in de
greep van projectontwikkelaars,
bulldozers en springstof. Naald
bossen sneuvelden voor pistes.
Hellingen werden bedekt met
appartementenwouden. Hotel na
hotel verrees. Steeds meer liften
moesten de mobiliteit in het ski
gebied garanderen.
Nu kreunt Crans-Montana onder
de last van het teveel. Tijdens de
piekperioden: Kerst, Carnaval en
Pasen, zijn de smalle toegangs
wegen naar de liftstations ver
stopt met auto's. De rioleringen
gaan ruiken, afvalbergen ontsie
ren de straten, toeristen krijgen
'nee' bij overvolle restaurants en
moeten uren rondzwerven om
nog ergens een hap eten te be
machtigen. Bij de skiliften bre
ken kleine oorlogjes uit en op de
terrassen van de skistations bo
ven wordt slag geleverd om een
stoel in de zon.
Overvolle pistes
Boven op de pistes is het even
zeer dringen. Want hoewel
steeds meer mensen de skigebie
den van de Alpen opzoeken, ligt
er steeds minder sneeuw. Oude,
doorgewinterde skileraren sig
naleerden al tien jaar geleden
een klimaatsverandering. De
hoeveelheid sneeuw, het witte
goud, dat altijd zo vanzelfspre
kend en royaal aanwezig was
geweest in de Alpen, lijkt op
rantsoen.
Soms valt er weliswaar een flink
pak, zoals in de tweede week van
januari, maar een week later kan
het weer warm water regenen of
zo aanhoudend zonnig dat de
sneeuw zienderogen weg smelt.
Je kunt niet meer standaard van
november tot en met Pasen op
sneeuw rekenen. Door de vaak
zachte temperaturen is sneeuw
op de lager gelegen skigebieden
eerder uitzondering dan regel
geworden.
Dus nemen al die fervente en
fanatieke skiërs het zekere voor
het onzekere en kiezen voor een
skigebied met een gletsjer. Maar
welke gletsjer je ook kiest - die
van Stubai, Kaprun, La Plagne,
de Aiguille Rouge of Verbiers -
bijna altijd moet je de daar be
schikbare sneeuw delen met dui
zenden anderen die van heinde
en verre komen aanzetten.
Dat leidt tot ondraaglijke drukte
bij liften, kluwen kleurige skiërs
die voortdurend in elkaar ver
ward dreigen te raken en een
grote onoverzichtelijkheid op de
pistes die nog versterkt wordt
door het gejongleer op snow
boards.
Overvolle pistes vergroten de
kans op letsels. Wintersporters
hebben vier keer zo veel medi
sche hulp nodig als zomertoeris-
ten. Twintig procent van de let
sels ontstaat door botsingen, die
soms zelfs dodelijk zijn. Onbe
kommerd doorsjezen van boven
naar beneden is er niet meer bij.
De tijd is niet ver meer dat een
speciale piste-politie haar intre
de doet om toenemend wange
drag - te hoge snelheid, negeren
van voorrangsregels, skiën onder
invloed - te weren.
Nieuwe bestemmingen
De komende twintig jaar zal het
aantal wintersporters dat de Al
pen bezoekt, verdubbelen tot
100 miljoen. Nieuwe skigenera
ties staan op. De Spanjaarden
hebben massaal Frankrijk ont
dekt, de Italianen Zwitserland.
Maar de huidige druk is het
gebied al bijna fataal.
Tienduizenden hectaren bos zijn
gekapt voor ruim veertigduizend
pistes, door de erosie neemt het
gevaar voor lawines en grond
verschuiving toe. Zure regen,
mede veroorzaakt door het auto
verkeer, tast de flora aan en de
bedrijvigheid rond de pistes en
boven de boomgrens door
sneeuwkanonnen en helikopters
kiën, verjaagt de dieren.
Maar het zal de verstokte skiër
(v/m) een zorg zijn dat de den
nen dunnen, de sneeuwuil ver
dwijnt, het gentiaantje weg
kwijnt, modderlawines het ge
bied teisteren. Hij/zij is door
gaans van een andere categorie
dan de pa-Prikkebenen die zich
zomers in de Alpen verlustigen
aan de vele vlinders, met een
Alpenflora bloemen determine
ren of met de verrekijker de
horizon afspeuren naar een lam
mergier.
Wat zo'n skiër vooral dwars zit,
is dat de sfeer in de Alpen een
beetje sleets wordt, de
sneeuwomstandigheden de laat
ste tien jaar dramatisch ver
slechterd zijn en de gezelligheid,
romantiek en het avontuur ver
dwijnen door de populariteit van
zijn sport.
En dus wordt de globe afgetuurd
naar nieuwe bestemmingen. Je
kunt overal skiën. In India, op de
Himalaya, in Zuid-Afrika of Ja
pan, in de Kaukasus, Libanon,
Chili, Argentinië en Australië.
Maar waar je ook gaat - naar
Noorwegen, Schotland, Andorra,
Griekenland, Tsjecho-Slowakij-
ke, Bulgarije of Roemenië - ner
gens zijn de mogelijkheden voor
de vergevorderde skiër zo geva
rieerd en faciliteiten zo geper
fectioneerd als in de Alpen. Bui
ten de Alpen vind je dat alleen in
de Verenigde Staten, in Colora
do. Maar voor Europeanen is
skiën in de Verenigde Staten te
omslachtig. Alle energie die je in
zo'n week opdoet, wordt teniet
gedaan door een dagenlang zeu
rende jetlag bij terugkeer.
Bij de ANWB verwacht men dat
Oost-Europa binnen tien jaar
een gedegen concurrent van de
Alpen wordt. Of is 'redder' mis
schien een juister woord? Er
heerst een 'puur' landklimaat',
dat wil zeggen: veel zon en veel
sneeuw. Het Tatragebergte - op
1700 km afstand van Neder
land - in Polen en Tsjechië en
Slowakije is nu nog uitsluitend
geschikt voor beginnende skiërs.
Maar het heeft alles om uit te
groeien tot een prominent win
tersportgebied: dromerige doip-
jes, een goede treinverbinding,
dertig toppen boven de driedui
zend meter.
En veel boeren die 's winters
graag skileraar willen zijn. Net
als in Oostenrijk, vijfentwintig
jaar geleden.
Het persberichtje was ei
genlijk maar kort. Pioneer
kondigde aan de Cartier
onder de Car Audio sets
uitgevonden te hebben. Het
Optical Digital Reference
System, ofwel ODR. 'Een
doorbraak op het gebied
van digitale technieken.
Pure, natuurlijke klank die
de kwaliteit van high-end
Hifi systemen overtreft'.
Mag ook wel De prijs van
het aangeprezen ODR-set
ligt tussen 20.000 en 35.000
gulden. Voor een geluidsin
stallatie in een auto...
Door Rien van der Steen
De recessie heeft ook de wereld
van de Car Audio aangetast. De
consument is duidelijk even wat
minder geïnteresseerd in elek
tronica. Dat komt ook omdat er
niet zo gek veel nieuws te mei-
Jen valt: na de cd-wisselaar en
het Radio Data System RDS
voor in de auto is er geen op
zienbarende apparatuur ver
schenen.
De branche is ervan overtuigd
Jat het tij keert. Zodra dcc en
de mini-disc hun weg naar de
huiskamer gevonden hebben
zullen ze ook op grote schaal
voor de auto beschikbaar ko
men. Maar nu er minder nieuwe
auto's verkocht worden deelt de
handel mee in de malaise. Die
werpt zich nu met zeldzame
verve op het inbouwen van
alarmsystemen en elektronische
vindingen als radarverklikkers.
Boom car
Nu en dan gebeurt het: bij het
verkeerslicht stopt een auto met
achter het stuur een jongeman
met blijkbaar stalen trommel
vliezen. De auto staat licht te
deinen op de muziek van Dire
Straits. Diepe bastonen, knal
harde gitaarsolo's schallen over
het kruispunt.
In Amerika heet zo'n auto een
boom car. Tot in de koffer is de
Opel Manta volgebouwd met
speakers, versterkers en boos
ters. Duizenden guldens worden
uitgegeven aan het vullen van
de auto met watts, of liever
decibels. In Nederland heeft het
fenomeen nog niet zo'n vlucht
genomen. Er rijden hooguit en
kele honderden boom cars rond.
Er worden zelfs tentoonstellin
gen gehouden: want wie de bes
te installatie het mooist in een
auto kan bouwen verdient een
prijs.
De belangstelling voor car au
dio loopt niet terug. Het beste
dingspatroon wel. De industrie
heeft zich de afgelopen jaren
met kracht op de mobiele deci
bels geworpen. Vijftien jaar ge
leden was een autoradiootje met
een vermogen van 2x6 watt ge
woon. Nu is 4x25 watt eerder
normaal. En er zijn ook paskla
re oplossingen om een lekker
vol geluid in een auto te krijgen.
Standaard
Een merk als Opel levert het
model Astra standaard af met
zes speakers. Ook BMW wil zijn
klanten in de Watts leggen. De
tijd van sereotorens In de auto
is voorbij. Te diefstalgevoelig.
Wie een goede installatie wil
koopt minstens een cross-over
die drie versterkers aanstuurt.
Want Hifi in een auto is heel
Van dik hout zaagt men planken: hifi in de auto.
wel mogelijk, zegt George Snel,
directeur van audio-inbouw-
centra in Eindhoven, Den Bosclï
en Venlo. „Ik krijg hier de lief
hebber en de freak binnen. De
een houdt van disco en wil dus
veel bas. De ander is verlekkerd
op rock 'n roll. We stellen dan
in overleg een set samen. Met
aparte speakers en aparte ver
sterkers. Want voor elk geluid
heb je aparte apparatuur."
Snel heeft woofers met een dia
meter van 15 inches, ter grootte
van een autovelg. Voor 5000
gulden heb je een tapinstallatie
voor in de auto. „Maar je kunt
heel ver gaan. We bouwen ook
installatie van twintig mille in.
En een enkele keer zelfs voor
50.000 gulden. Jonge jongens
willen zoveel mogelijks Watts,
terwijl dat in feite helemaal niet
zoveel zegt. Het wattage is
overtrokken, voornamelijk door
de Japanners. Een merk als Pio
neer kwam toen ik begon, zo'n
twaalf jaar geleden, met een
vermogen van 2x60 Watt. Dat
was ongehoord. Maar het maxi
male Wattage zegt bitter weinig
over de kwaliteit van het geluid.
Voor zo'n jongere die rondrijdt
in een op het ritme dansende
auto is het aantal decibels
meestal belangrijker dan de ge
luidskwaliteit."
Inbouwkwaliteit
In Amerika staat de boom car
niet alleen model voor topver-
mogens aan geluid, ook voor
inbouwkwaliteit. Daar worden
volgens George Snel bedragen
uitgegeven die in Nederland on
gekend zijn. „Op een show in
Las Vegas heb ik daar voertui
gen gezien met aan boord een
audio-installatie van 20.000
gulden. En voor het inbouwen
was nog eens hetzelfde bedrag
betaald. Daar rijden auto's rond
met een muzikaal vermogen van
1000 Waft. Systemen met dertig
speakers zijn geen uitzondering.
Ook hier maak ik het mee, dat
de waarde van de ingebouwde
installatie groter is dan die van
de auto zelf. Mensen kunnen
ook heel ver gaan: laatst had ik
een klant die een BMW aan
wilde schaffen. Maar met de
foto wout van assendelft
keuze van het type wachtte hij
tot hij bij mij de geluidsinstal
latie en het alarm had uitge
zocht. Dan zie je dat de auto
ondergeschikt is aan de inrich
ting."
George Snel noemt Nakamichi
een 'absoluut topmerk' op het
gebied van car audio. Een ra
dio-cassette met cd-wisselaar
van dat merk kost tien mille.
„Die verkoop ik twee per jaar.
Sommige jongeren schaffen du
re installaties aan en proberen
die zelf in te bouwen. Dat zijn
de hobbyisten. Veertigers hech
ten zich veel meer aan geluids
kwaliteit. En die permitteren
zich geen slordige inbouw. Een
goede installatie inbouwen kost
ons een dag".
Per jaar worden 20.000
Nederlanders aan
hun blinde darm geo
pereerd. Een fluitje van een
cent. Voor de oorlog deed de
huisarts die operatie nog wel
eens op de keukentafel en het
verwijderen van de blinde
darm is een van de eerste
kleine grote operaties van de
chirurg in opleiding.
De ingreep bestaat al 100 jaar
en is buitengewoon veilig.
Maar sla je er de medische
tijdschriften op na dan blijkt
deze ingreep nog steeds on
derwerp te zijn van hevige
wetenschappelijke discussie.
Want van de 20.000 operaties
zijn er 5000 overbodig en elke
overbodige operatie is er e^n
te veel.
Het probleem zit hem in het
stellen van de juiste diagnose.
Die is in het klassieke geval
niet eens zo moeilijk. In dat
geval klaagt de patiënt ineens
over een vage pijn in de
maagkuil die in de loop van
de dag is afgezakt naar de
rechteronderbuik. Hij heeft
vaak gebraakt, heeft veelal
last van obstipatie, bij diep
ademen en hoesten neemt de
pijn toe en de patiënt heeft
soms wat verhoging.
Alle kans - en zeker na verder
lichamelijk onderzoek - dat
de patiënt last heeft van een
ontstoken appendix, het wor
mvormig aanhangseltje van
de blinde darm. Helaas heb
ben patiënten de onweten
schappelijke neiging om zich
niet aan dat klassieke beeld te
houden. Dat doen ze so wie
so al niet, maar bij de ontsto
ken blinde darm is dat een
extra moeilijkheid. Die ge
draagt zich als een 'aap onder
de ziektebeelden' en kan vrij
wel iedere andere aandoening
in de buik nabootsen. De dia
gnose is dus een waarschijn
lijkheidsdiagnose, absolute
zekerheid is er vaak niet.
Wat nu? Bij twijfel, zegt een
medische wijsheid, moet je
nooit ingrijpen. Dat plaatst de
chirurg voor een dilemma: hij
kan afwachten totdat de dia
gnose zeker is, maar dan
loopt hij ook de kans dat de
ontstoken appendix door
breekt naar de vrije buikhol
te. Een levensgevaarlijke
complicatie, want door het gat
in de appendix stroomt dan
ontstekingsvocht vol bacterie-
en en andere rommel zomaar
de vrije buikholte in.
In geval van twijfel neemt de
chirurg dus het zekere voor
het onzekere en grijpt in,
want de luxe van afwachten
kan hij zich niet permitteren.
Dat is de reden waarom van
de 20.000 geopereerde patiën
ten er 5000 ten onrechte on
der het mes gaan.
Vandaar dat je in de medische
tijdschriften nog steeds strui
kelt over allerlei nieuwe me
thodes om de diagnose aan te
scherpen. Een paar jaar gele
den bleken Engelse artsen
stukken beter te scoren als ze
door een gecomputeriseerde
checklist op de vingers wer
den gekeken. Heel aardig is
de vondst van de Haagse ra
dioloog dr. J. Puylaert. Hij
kwam er stomtoevallig achter
dat een ontstoken appendix
heel goed op een Echo, zo'n
geluidsplaatje, te zien is.
Een gezonde appendix kun je
op de Echo zien bewegen en
is bij betasten van dë buik
wand samen te drukken. Een
ontstoken appendix niet. Met
echoscopie, zo schreef
Puylaert in 1987 in het toon
aangevende medisch vakblad
'The New England Journal of
Medicine', kun je het aantal
juiste diagnoses opvoeren tot
86 procent. Dat brengt het
aantal onterechte operaties
terug van 5000 tot 3000 per
jaar. Winst: 2000. En nu is er
weer wat nieuws.
Vorig jaar schreef de Eindho-
vense chirurg dr. W. van Erp
in het Nederlands Tijdschrift
voor Geneeskunde een en
thousiast artikel over het nut
van een kijkoperatie bij een
ontstoken blinde darm. Dank
zij deze operatie zou de chi
rurg de diagnose met 88 pro-
UI
2
Door Jan Paalman
cent zekerheid kunnen stellen
en de blinde darm eventueel
gelijk kunnen weghalen.
Een voordelige methode, al
dus van. Erp, want de dia
gnose is zekerder, de operatie
is in nog geen 20 minuten
gepiept, de patiënt kan veel
eerder naar huis - (na 4 in'
plaats van 7 dagen) en hij
heeft geen litteken van 4 cen
timeter, maar drie hele klein
tjes van nog geen centimeter.
De Amsterdamse chirurg
prof. dr. D. Gouma toonde
zich per kerende post stukken
minder enthousiast. Prachtig
die 88 procent juiste dia
gnoses, maar een ervaren chi
rurg haalt bij nauwkeurig on
derzoek ook een score van 80
procent. En als er ook nog
zo'n Echo-apparaat wordt bij
gehaald dan loopt die score
op tot 86 procent. De kijkope
ratie scoort dus slechts 2 pro
cent beter dan de Echo en
daarvoor moet, anders dan bij
de Echo, de buik worden geo
pend. Een belangrijk bezwaar
en daarom vindt Gouma zo'n
diagnostisch onderzoek 'over
bodig'.
Terwijl de discussie hierover
nog lang niet is uitgewoed
kunnen de chirurgen zich al
voorbereiden op de volgende
discussieronde. Moet een ont
stoken appendix er wel uit?
Vijf Zweedse onderzoekers
beweerden vorige maand in
het Engelse en ook al toon
aangevende vakblad 'The Bri
tish Journal of Medicine' van
8 januari 1994 dat afwachten
vaak beter is. De kans op een
doorbrekende blinde darm
zou sterk worden overdreven.
Chirurgen die dit lazen zullen
ongetwijfeld even hebben
moeten slikken, want dit is
werkelijk vloeken in de medi
sche kerk. Welnu. Het vijftal
was de lotgevallen nagegaan
van 8000 Zweedse patiënten
die tussen 1970 en 1989 aan
de blinde darm waren geope
reerd. Ook in Zweden bleek
die operatie in een kwart van
de gevallen achteraf niet no
dig.
Maar er was meer. Het aantal
gevallen van een blinde darm
ontsteking is in Zweden net
als in Nederland en de hele
verdere wereld fors gedaald.
De diagnostische nauwkeurig
heid is in die tijd ook behoor
lijk verbeterd. Maar die da
ling gold vooral voor de onge
vaarlijke dus niet doorbreken
de appendicitis. Het aantal
geperforeerde blinde darmen
bleef al die jaren net als over
al ter wereld precies gelijk.
Anderson, Hugander, Thulin,
Nyström en Olaison vinden
dat het beleid stukken terug
houdender moet zijn, want
een ontstoken blinde darm
breekt zelden door en gaat
bijna altijd vanzelf wel over.
En wat je ook doet - meer
opereren, minder opereren,
nog meer diagnostiek - het
aantal doorbraken naar de
buikholte blijft gelijk. Dat
komt, zo denken zij, omdat
het twee verschillende ziekte
beelden zijn. Er zijn nu veel
belovende onderzoeken in de
maak om een onderscheidt te
maken tussen de gevaarlijke
en ongevaarlijke vorm. Als
dat op een betrouwbare wijzen
lukt dan hoeven alleen maar
de blinde darmen te worden
geopereerd die dreigen door
te breken. In Nederland zou
dan het aantal operaties in
theorie kunnen dalen van
20.000 naar nog geen 4000 per
jaar. Wat een winst.
Rosmalen - Het Autotron in Rosmalen presenteert bij de. start
van het zomerseizoen, op 2 april, een nieuwe attractie:
Amfivaart. In de grote plas die het park heeft, komen vijftien
amfibievoertuigjes te liggen, die ieder plaats bieden aan vier
bezoekers. De voertuigjes worden uitgerust met een elektro
motor.
De bezoekers mogen zelf de am
fibievoertuigjes besturen. Het is
afhankelijk van de drukte hoe
lang met de bootjes gevaren mag
worden. De ligwaterfietsen die
het Autotron vorig jaar introdu
ceerde, verdwijnen weer. „Dat
was geen succes", aldus een
woordvoerster. „Het kwam nog
al eens voor dat er iemand in het
water viel en dat is natuurlijk
niet de bedoeling."
Directeur G. van Helden verze
kert dat alle nieuwe attracties
van het Autotron naadloos zul
len aansluiten bij het thema ver
voer. De afgelopen jaren kreeg
het park heel wat kritiek te
verwerken omdat diverse nieuwe
attracties niet binnen het thema
vervoer zouden passen. Ook de
Raad van State oordeelde dat
het Huls van de Toekomst in
strijd was met het bestemmings
plan. De gemeente Rosmalen wil
het Huis nu alsnog legaliseren,
via een wijziging van het be
stemmingsplan.
Het Autotron verhuisde in 1987
van Drunen naar Rosmalen op
voorwaarde dat het zou büjven
bij een Themapark Vervoer.
