Genetica bedreigt Derde Wereld
H
Brazil
6Je vraagt je steeds af waarvoor je nog vecht'
Manager: 4
Duitsers niet welkom
bij herdenking D-Day
FTÏTT> H E N D
xansfer van zt
SPD-chef Herbert Wehner valt posthuum van zijn voetstuk
Genetisch gemanipuleerde surrogaten vervangen produkten uit ontwikkelingslanden
Steeds meer ontmoedigde verdedigers van Sarajevo gaan op de loop
[assaal verzet
tegen late
oni petitie start
I Trainer Baan (FC Twenty) gaf
I zaterdag in het NAC-stadion de
aanzet tot verzet. Gisteren wa
ren op het bureau van de KNVB
vier bezwaren binnen. Donder
dag buigt Jan Huybregts zich
over de klachten en wordt beslist
I wanneer het seizoen 1994/1995
(daadwerkelijk van start zal
gaan.
Con
vrij
13-
WOENSDAG 2 FEBRUARI 1994
Door Susan Litherland
Inter Press Service
Londen (IPS) - De waar
devolle marktgewassen
van ontwikkelingslanden
lopen het gevaar vervan
gen te worden door gene
tisch gemanipuleerde sur
rogaten uit het Westen, al
dus een rapport van het
Panos-instituut, een onaf
hankelijke 'denktank' in
Londen.
Plantaardige oliën, vanille, py-
rethrum-bloemen, rubber en-ca
cao zijn enkele produkten waar
voor westerse landen alternatie
ven zoeken. Zo kunnen zij de
import beperken, beweert Kate
de Selincourt van Panos, auteur
van het rapport. „Kenia dreigt
23 miljoen dollar aan buiten
landse deviezen per jaar te ver
liezen als zijn pyrethrum-oogst
overbodig wordt door een pro-
dukt waarnaar momenteel in de
Verenigde Staten onderzoek
wordt gedaan", zegt zij. Py-
rethrum-bloem is een chrysant
achtige waarvan de bloemen
worden verwerkt tot een milieu
vriendelijke insecticide.
De Voedsel- en Landbouworga
nisatie van de Verenigde Naties
(FAO) deelt deze zorg. „Onder
zoekers ontwikkelen nieuwe
produkten en processen die de
meest waardevolle exportpro-
dukten van sommige Derde-We
reldlanden vervangen."
De Verenigde Staten zijn 's we
relds grootste pyrethrum-impor-
teur. De Amerikaanse regering
heeft een bedrijf opdracht gege
ven een bijprodukt van de bloem
te ontwikkelen waarmee vrijwel
onbeperkte hoeveelheden py-
rethrum geproduceerd kunnen
worden. De Keniase regering
probeert terug te vechten door
de ontwikkeling van soorten die
een grotere oogst opleveren te
bevorderen. Zo moet het land
beter kunnen concurreren. Wan
neer echter de grootste py-
rethrum-klant zelfvoorzienend
wordt delven de meeste Keniase
pyrethrum-boeren het onderspit.
Biogenetische cacao
Cacao consumerende landen die
jaarlijks 3 miljard dollar aan de
import van cacao besteden, ge
ven bakken vol geld uit aan
biogenetisch geproduceerde sur
rogaten, stelt De Selincourt. Zij
verfijnen ook het gistingsproces
waarmee rauwe bonen in choco
la veranderen. Daardoor worden
goedkope bonen van mindere
kwaliteit uit Brazilië, Indonesië
en Maleisie de veel betere caca-
cobonen van kleine boeren in
Westafrikaanse landen overbo
dig.
Producenten van plantaardige
oliën in Azië worden op dezelfde
wijze in hun bestaan bedreigd.
Het onderzoek naar oliën die
gebruikt zouden kunnen worden
voor de westerse zeep- en cosme-
tica-industrie levert jaarlijks 35
miljard dollar op. Wetenschap
pers streven ernaar uit palmolie-
en goedkopere alternatieven te
destilleren voor de duurdere ko
kos-, cacao- en olijfolie.
Avarechts
De Filippijnen en het Caribisch
gebied hebben hun export van
rietsuiker naar de Verenigde
Staten zien kelderen. Uit het
rapport blijkt dat, sinds dankzij
het eerste biotechnologisch on
derzoek maïs in zoetmiddel is
omgezet, het aandeel van suiker
op de Amerikaanse zoetmid-
delenmarkt is teruggelopen van
75 procent in 1965 tot minder
dan de helft in 1985.
„Een land moet vooruitlopen op
de mogelijke averechtse effecten
van biotechnologie op de natio
nale economie," stelt Kalemani
Mulongoy van het Internationale
Instituut voor Wetenschappelijk
Onderzoek voor de Ontwikkeling
van Afrika in Ivoorkust. Om zul
ke schadelijke gevolgen op te
vangen gelooft Mulongoy dat ex
porteurs van ruwe grondstoffen
industrieën moeten opzetten om
hun oogsten te verwerken. Ook
moeten zij meer verscheidenheid
in hun exportprodukten aan
brengen om een lokale markt te
bevorderen.
Boeren in het arme Zuiden zijn
nog slechter af als onderzoekers
boeren in het rijke Noorden in
staat stellen tropische gewassen
te verbouwen. Hoewel die niet
net zo goedkoop kunnen zijn als
de produkten uit het Zuiden,
verwachten de onderzoekers dat
de nieuwe oogsten prijsdaling of
-bevriezing zullen afdwingen.
Milieu
Milieu-activisten vrezen boven
dien dat genetische manipulatie
de verscheidenheid van het leven
op aarde zal verstoren. Ook zijn
ze bang dat de ontwikkelings
landen geen afdoende veilig
heidsrichtlijnen hebben om
proeven te kunnen doen.
Hoewel de massaproduktie de
biodiversiteit in de geïrrigeerde
lage landen heeft uitgeroeid,
overleefde deze in hoge, rotsach
tige en droge gebieden die niet
geschikt voor landbouw zijn.
Van onze correspondent
Wilko Voordouw
Parijs - De Franse regio Normandië maakt zich op om met
ingang van maart D-day te herdenken. Er worden maar liefst
350 activiteiten georganiseerd en drie nieuwe musea geopend.
Op 6 juni is de officiële herdenking met negen staatshoofden.
Daarbij zijn de Duitsers niet uitgenodigd.
De herdenkingen beginnen op 3,
4 en 5 maart in het Mémorial in
Caen met een internationaal fo
rum over het jaar 1944. De fees
telijkheden zullen tot in decem
ber voortduren. Volgens de orga
nisatoren is vrijwel heel Nor
mandië gemobiliseerd. Jean-
Claude Demais, die namens de
regionale VW de zaken coördi
neert, denkt dat er nog wel wat
kleine festiviteiten aan het pro
gramma zullen worden toege
voegd. Maar wat hem betreft
staan de hoofdlijnen vast.
Hoogtepunt
Het absolute hoogtepunt bij de
herdenking is een manifestatie
op 6 juni, op Omaha Beach.
Daar zullen negen staatshoofden
of regeringsleiders vergezeld van
omstreeks 45.000 veteranen de
grote herdenkingsbijeenkomst
houden. De rest van de dag zijn
bilaterale of nationale herden
kingen gepland. Zo wordt op
Utah-beach een Frans-Ameri
kaanse manifestatie gehouden,
in Bayeux een Frans-Engelse.
Op diverse plaatsen worden de
landingen nog eens overgedaan.
Tientallen parachutisten zullen
aan die fictieve operaties mee
doen.
Het tweede hoogtepunt is op 6
juni 's avonds, bij het al eerder
genoemde Mémorial in Caen.
Daar wordt een spektakel ge
houden dat volgens de organisa
toren enigszins te vergelijken is
met de kleurrijke opening van de
Olympische Spelen van Albert-
ville. Het Mémorial, een museum
waar de Tweede Wereldoorlog in
een historisch perspectief wordt
geplaatst, is een van de centrale
punten van de herdenkingsbij
eenkomsten.
Veiligheid
Volgens Demais is het voor be
langstellenden verloren moeite
om te proberen de officiële her
denkingen bij te wonen. Er wor
den ongekend scherpe veilig
heidsmaatregelen genomen, ver
telt hij. „Wie geen doorlaatpas
heeft, wordt al op 20 kilometer
van de plaats van de manifesta
tie tegengehouden." Voor 5 en 6
juni zijn nu al in heel Normandië
vrijwel geen hotelkamers meer te
vinden. Ze zijn geboekt door met
name Amerikaanse tour-opera
tors.
Buitenlanders, zegt Demais,
kunnen Normandië op 5 en 6
juni daarom maar beter mijden.
„We willen Nederlandse toeris
ten dolgraag ontvangen en mee
laten delen in de feestvreugde.
Dat kan ook, maar dan bij alle
activiteiten tussen maart en de
cember in het kader van de geal
lieerde landing."
Geen Duitsers
De drie nieuwe musea zijn van
juni af te vinden in Mortormel,
waar de Slag om Normandië
eindigde, bij Caen, waar een
bunker met Duitse verbindings-
apparatuur in oude staat is her
steld en in Arromanches, waar
een film over de landing is te
zien. De kijker zit midden in de
actie, want het is een film die
over 360 graden wordt vertoond.
Hoewel er nog altijd besprekin
gen gaande zijn is het volgens
Demais uitgesloten dat Duitse
afgevaardigden aan de officiële
herdenkingen meedoen. Hij ont
hulde echter wel dat er in Nor
mandië nu al hard wordt ge
werkt aan een feestprogramma,
dat rond 8 mei 1995 moet wor
den gevierd. „Nu herdenken we
de landing en gedenken we de
doden die daarbij vielen, dan
vieren we 50 jaar vrede," aldus
Demais. En bij dat vredesfeest
zijn volgens hem de Duitsers wel
welkom.
Dat zegt de onafhankelijke Brit
se Biotechnologie en Ontwikke
lingswaarnemer (BDM).
Als genetische manipulatie plan
ten zou voortbrengen die be
stand zijn tegen dergelijke om-
standigheden, dan zouden deze
streken hun zelfbescherming
verliezen, zo voert het rapport
aan. Zo proberen botanisten mo
menteel eucalyptusbomen tegen
kou te harden. Als zij daarin
slagen, zouden grote delen hoog
landen verdwijnen onder be
groeiing, stelt De Selincourt in
haar verslag.
Testen
Zij gelooft dat de Derde Wereld
het doelwit is van internationale
ondernemingen om er hun gene
tisch gemanipuleerde gewassen
te testen. In de Derde Wereld
zijn weinig wetten. „Het staat
vast dat er in china op grote
schaal met genetisch gemanipu
leerde oogsten is geëxperimen
teerd. Daar moeten de richtlij
nen voor dergelijke activiteiten
nog van kracht worden", zegt
Abby Munson van het Mondiale
Veiligheidsprogramma van de
universiteit van Cambridge.
Amerikaanse bedrijven zijn erop
gebrand de Japanse concurren
ten te verslaan bij het veroveren
van markten voor biotechnologi-
sche produkten. Zij moedigen
ontwikkelingslanden aan proe
ven toe te staan in ruil voor
technologische overdracht, be
weert Calestous Juma van het
Afrika-centrum voor Technolo
giestudie in Kenia.
Cacaovruchten, zoals die nu
nog groeien in de Derde We
reld. FOTO ERIK OSSEWAARDE
et is maar dat we
rekening mee
houden: dood gaan
en ook nog begraven willen
worden in het Heilige - of zo
u wilt - Beloofde Land. is een
ingewikkelde en vooral dure
business. Vele duizenden gul
dens kan zoiets kosten, zeker
als het lichaam wordt overge
vlogen door Israels nationale
luchtvaartmaatschappij.
Dat komt, zegt El Al-woord
voerder Nachman Kleinman,
omdat in de Israëlische vlieg
tuigen een aparte ruimte is
gebouwd voor het vervoer
van stoffelijke overschotten.
rEen soort dubbelwandige
Iruimte met aan alle kanten
Lnegen centimeter lucht erom
\heen. En dit alles, omdat vol
gens de joodse wet een man
nelijke Cohen - er zou er toch
een in het vliegtuig kunnen
zitten? - niet in dezelfde
ruimte mag zijn als een dood
lichaam.
Een Cohen wordt beschouwd
als lid van de priesterklasse
uit de tijd van de Tweede
Tempel, zo'n 2000 jaar gele
den. Het waren in die tijd
alleen de priesters, de Coha-
niem, die zich in het allerhei
ligste van de Tempel mochten
begeven. En hun hoge status
wordt nog steeds gerespec
teerd.
De overledende heeft in het
Beloofde Land wel de theore
tische kans - volgens het
joodse geloof tenminste - uit
zijn graf op te staan als de
Messias komt. Zeker als hij in
Jeruzalem wordt begraven,
waar te zijner tijd de plechtige
intocht moet plaatsvinden.
Ieder jaar arriveren in Israël
zo'n 1000 overledenen. Onder
hen zo'n 50 christenen en
voor de rest joden. Ze volgen
hiermee eeuwenoude ge
woonten. AI in Bijbelse tijden
brachten de Israëlieten de
stoffelijke overschotten van
Josef mee uit Egypte naar het
Beloofde Land en al in Tal-
moedische tijden werd het be
graven van joden in het Land
van Israël een bijna dwingen
de gewoonte. Ook nu nog
I KITOORDES
Tramsingel 88-Breda-Tel. 076-2
BETER OP ELKE
VIERKANTE METER
stellen de Israëlische autori
teiten alles in het werk om
zelfs tientallen jaren na het
overlijden stoffelijke over
schotten naar Israël' over te
brengen. Nu nog wordt bij
voorbeeld gezocht naar de li
chamen van bemanningsleden
van een Israëlische duikboot,
die in 1988 ergens in de Mid
dellandse Zee verging.
Wederopstanding
is big business
Door Willy Werkman
Gaat het om Israëli's, dan
neemt de Nationale Verzeke
ringsmaatschappij de kosten
voor haar rekening. Maar is
de overledene een buitenlan
der, dan kan de kassa flink
rinkelen: het in orde maken
van een heleboel papieren,
een speciale metalen kist. de
kosten van een graf en dan
nog de kosten voor de plech
tigheid zelf. Maar er is een
'voordeel', zeggen de Israëli
sche begrafenisondernemers.
/Een kist kan worden uitge-
spaard, omdat de doden in
Israël in niet meer dan een
s_doodskleed ter aarde worden
besteld. Ook weer trouwens
om hen de gelegenheid te ge
ven uit hun graf op te staan,
als de Messias komt.
iDe moeite dus van het over
wegen waard? Dan liever niet
overlijden op zaterdag of zon
dag. Want dan kan de "Begra
fenis in Israël |Jtin ieder geval
zeker twee dagen na overlij
den - nog meer vertragen.—
Van onze sportredaktie Harrie
Turijn - De Fin Jari Litma- vraaggf
nen van koploper Ajax persbui
speelt volgend seizoen vrij- Notisbj
Wel zeker niet meer in de
Nederlandse voetbalcompe- Kambm
titie. Dat heeft zijn manager, stelpt
BOSNISCHE soldaten
die massaal deserteren,
jongens die zich een jaar
verstopt houden om uit
het leger te blijven of
zich gek laten verklaren.
Steeds minder dienst
plichtigen in Sarajevo
hebben zin om naar het
front te gaan en hun stad
te verdedigen tegen de
Servische belegeraars.
Van onze correspondent
Harald Doornbos
HIJ HEEFT blonde krullen en
een ruige kop. Zijn naam wil hij
niet noemen. Want hij wil nog
langer leven. Hij is van Kroati
sche afkomst en vocht tot voor
kort aan de voor de Kroatische
militie HVO samen met het
Bosnische regeringsleger (voor
namelijk moslims) tegen de Ser
vische belegeraars van Sarajevo.
Maar de HVO is opgeheven en
toegevoegd aan het regeringsle
ger. Nu is hij gelegerd aan de
moslim-kant van de Servische
wijk Grbavica.
„Tien dagen geleden", vertelt
hij, „zijn 30 soldaten uit mijn
eenheid overgelopen naar de
Serviërs." Een van de deserteurs
was een kapitein uit het Bosni
sche leger, die alles wist van de
situatie daar. „Waarschijnlijk
hebben ze met de Serviërs afge
sproken wanneer ze zouden ver
trekken, want plotseling waren
ze weg en de Serviërs hebben ze
natuurlijk met open armen ont
vangen."
Verwarring
Onder de militairen die deser
teerden, bevonden zich relatief
veel Kroaten, die zich niet meer
op hun gemak voelen in de stad.
Zij zijn de oorlog moe en hopen
erop dat de Servische belege
raars hen zullen toestaan om
over hun territorium naar Kroa
tië te vertrekken. Bosnische
Kroaten en Serviërs hebben in
vele gebieden van Bosnië een
pact gesloten tegen de moslims.
Ook in Sarajevo heeft dat voor
verwarring gezorgd.
„Niemand vertrouwt elkaar nog
aan de frontlinies", zegt de
23-jarige jongen. „Iedereen wil
eigenlijk weg, maar niemand
durft het toe te geven uit angst
voor represailles van comman
danten." Zelf heeft hij er ook
aan gedacht om naar de over
kant te vertrekken en zich over
te geven aan de Serviërs. „Maar
ik doe het niet, want ik acht de
kans te groot dat de Serviërs me
afmaken."
Uitzichtloos
Het moreel van de regeringstroe
pen die Sarajevo nu al bijna
twee jaar maanden verdedigen
tegen de Servische belegeraars,
Soldaten in Joegoslavië toen de oorlog nog jong was en het
moreel hoog. F0T0 AP
verslechtert zienderogen. Het ge
brek aan wapens, munitie en
voedsel en vooral een algemene
demoralisatie zorgen ervoor dat
de animo afneemt om de stad te
verdedigen. „Hoe langer de oor
log duurt, des te meer vraag je je
af waarvoor je eigenlijk vecht",
zegt een soldaat die toegeeft dat
hij de stad wil verlaten zodra hij
dat kan. „Het is zo'n uitzichtloze
strijd geworden, dat iedereen
nergens anders aan denkt dan
aan vertrekken. Met zo'n menta
liteit win je geen oorlog."
Er geldt in Sarajevo dienstplicht
voor alle mannen van 18 tot 55
jaar. Veelal bewapend met lichte
semi-automatische wapens heb
ben de meesten slechts de be
schikking over 50 patronen. Er is
een VN-wapenembargo tegen
Bosnië van kracht, waardoor het
Bosnische leger niet aan nieuwe
wapens kan komen om de strijd
op een gelijkwaardigere wijze
aan te gaan met de veel sterker
uitgeruste Serviërs.
Labiel
Hij zit in een bar die luistert
naar de naam Café Royal. Ook
hij kan zijn echte naam niet
zeggen. Want de 25-jarige
Bosniër blijft illegaal weg uit het
leger. „Ik heb gevochten in Sue",
vertelt hij terwijl hij een kop
koffie drinkt. „En daar ging het
soms zo te keer, dat ik het sim
pelweg niet meer volhield. Iedere
dag, ieder uur namen de Serviërs
ons onder vuur." Een paar
maanden geleden besloot hij tij
dens een kort verblijf thuis, om
een dokter op te zoeken en te
vertellen dat hij psychische pro
blemen had, en 'plotseling zo'n
zin had om iedereen af te ma
ken.'
De dokter gaf aan het leger door
dat de jongen een labiele indruk
maakte. Van zijn commandant
hoorde hij vervolgens dat hij
drie maanden rust kon nemen.
„Die zijn nu bijna voorbij", zegt
hij met een glimlach, „dus het
wordt weer tijd dat ik me even
ga aanstellen. Want, echt, ik wil
niet meer vechten. Ik ben ziek
van loopgraven en granaten. Ik
wil gewoon leven. Een normaal
leven leiden zoals iedereen dat
doet."
Een normaal leven, dat is waar
iedereen in Sarajevo naar hun
kert. „Ik ken mijn eigen zoon
niet meer terug", zegt ëen
52-jarige Bosnische vertaalster,
wier zoon al een jaar lang thuis
zit. „Voor de oorlog was het een
prachtjongen", vindt ze, „maar
hij is in het begin van de oorlog
gewond geraakt aan zijn arm.
En dan niet eens door een Servi
sche kogel, maar door toedoen
van een Bosnische soldaat die
doordraaide. Sindsdien wil hij
het leger niet meer in. Hij zit
alleen maar thuis, ik weet niet
wat ik met hem aan moet."
Verslaafd
Zo zijn er duizenden jongens.
Sommigen zoeken een baantje
als afwasser in de keukens van
de kazernes van de troepen van
de Verenigde Naties in de stad.
Anderen kopen een lokale com
mandant om. Een nieuwe trend
is, de commandant voor te hou
den dat je verslaafd bent geraakt
aan drugs. Deze 'junks' krijgen,
vrij gemakkelijk vrijstelling.
Weer andere jongens in Sarajevo I
blijven simpelweg 24 uur per
dag binnenshuis. Maar er zijn
veel controleurs op stap, die ie
der adres controleren op dienst
plichtigen.
Het fenomeen dienstweigeren
begint de Bosnische autoriteiten
steeds meer zorgen te baren, al
wordt daar officieel niet over
gesproken. Als zijn naam niet
bekend wordt gemaakt wil een
leger-woordvoerder wel toege
ven dat er problemen zijn: „Je
manschappen moeten overtuigd
zijn van de zaak waarvoor ze
vechten. Op dit moment schort
daar wat aan."
Van onze verslaggever
Tilburg - De eredivisieclubs
n het betaalde voetbal zijn
nassaal in verzet gekomen
de plannen van de
£NVB om op verzoek van
kjax, Feyenoord en PSV de
van de competitie in de
leredivisie volgend seizoen
Imet een week te verschuiven
Inaar het weekeinde van 27/28
1 augustus.
Iwillem II, Sparta, FC Twente,
IVW, Roda JC, MW, Groningen,
IVolendam, NAC en Go Ahead
I Eagles hebben zich tegenstander
I verklaard van het verlaten van
I de competitiestart.
Op voorspraak van de Bel
gische minister van binnenland
se zaken Tobback zal met ingang
van 6 maart worden geëxperi
menteerd met de inzet van zoge
noemde stewards bij voetbal
wedstrijden om geweld tegen te
gaan.
De stewards zullen, naar Engels
voorbeeld, worden geposteerd
rondom het veld om op die ma
nier de toeschouwers in de gaten
te houden. Zij zullen naast een
veiligheidstaak ook een preven
tieve- en hulpverlenende functie
hebben.
Het systeem zal worden uitgetest
in vijf wedstrijden. De eerste is
de topper tussen Club Brugge en
Anderlecht.
Van onze correspondent
Frans Wijnands
Bonn - Het rijtje grote man
nen van de na-oorlogse
Duitse sociaal-democratie is
gauw opgeschreven: Willy
Brandt, Helmut Schmidt,
Fritz Erler en Herbert Weh
ner. Het gezegde over de do
den niets dan goeds, geldt
niet langer voor Wehner. Hij
wordt posthuum onttakeld;
van zijn nagedachtenis blijft
weinig goeds over.
Hij zou in het vooroorlogse
Moskou communistische kame
raden hebben verraden; hij zou
meer dan zakelijke betrekkin
gen met de DDR hebben onder
houden en met de Oostduitse
Genossen dubbelspel hebben
gespeeld om partijgenoot-kan
selier Willy Brandt te vervan
gen ten gunste van Helmut
Schmidt. De DDR was nu een
maal niet gecharmeerd van
Brandts Ostpolitik, die hij voer
de onder het motto: je moet ze
blijven omhelzen tot ze erin
stikken.
„Niets nieuws", was de reactie
van de huidige SPD-leider Ru-
dolf Scharping op deze beschul
digingen. Iedereen wist al dat
Wehner - vele jaren lang en tot
op hoge leeftijd fractieleider
van de SPD in de Bondsdag-
een duister verleden had als het
over zijn jaren in Moskou ging,
en dat hij veelvuldige contacten
met de DDR (met name met
Erich Honecker) onderhield.
Toen Brandt enkele jaren gele
den door een hoge partijvriend
op de hoogte werd gesteld van
Wehnersverregaande, bijna
verraderlijke contacten met de
kopstukken aan de andere kant
van de muur, toonde Brandt
zich absoluut niet verrast.
Weduwe
Het lijkt er nu op alsof alsnog
-vier jaar na zijn dood- een
totale afrekening met de poli
tieke figuur Wehner plaats
vindt. In de anti-socialistische
Duitse media - met name in de
Frankfurter Allgemeine - wordt
het verleden van Wehner opge
haald. En krijgt een nieuwe
'kroongetuige' alle ruimte: de
47-jarige Brigitte Seebacher, de
weduwe van Willy Brandt en
tevens goedbetaald medewerk
ster van die krant. Zij heeft
tientallen handgeschreven pagi
na's uit de nalatenschap van
haar man te voorschijn gehaald
waaruit blijkt dat Werhner vlak
voor het terugtreden van
Brandt als kanselier, veelvuldig
contact heeft gehad met Oost
duitse autoriteiten. Die nodig
den (vermoedelijk op grond van
Wehners informatie) opvolger
Helmut Schmidt al uit voor een
bezoek aan Oost-Berlijn, voor
dat Brandt officieel was terug
getreden.
Stasi
Mevrouw Seebacher-Brandt
gaat verder met haar beschuldi
gingen. Ook Karl Wienand, van
1967 tot 1974 bureauchef van
de SPD in Bonn en vele jaren
vertrouweling van Herbert We
hner, zou niet alleen voor de
Oostduitse Stasi, maar ook voor
de Sovjet-geheime dienst KGB
hebben gewerkt. De oud-Sov-
jet-ambassadeur Valentin Falin
zou dat in maart 1982 onder
vier ogen tegen Brandt hebben
gezegd. Die waarschuwde daar
op de Duitse binnenlandse vei
ligheidsdienst.
Faiin ontkent dat gesprek, maar
Brandts weduwe herinnert zich
die huiselijke ontmoeting nog
zeer goed. En Brandts eigen
aantekeningen laten nauwelijks
twijfel.
De Duitse justitie houdt zich
met deze affaire bezig en heeft
Karl Wienand uitvoerig ver
hoord. Die ontkent dat niet, wèl
de beschuldigingen dat hij te
gen betaling voor Oosteuropese
geheime diensten heeft gewerkt.
Toch zit het erin dat Wienand
voor de rechter moet verschij
nen. Uit diverse documenten
blijkt namelijk zonneklaar dat
hij onder de schuilnaam 'Streit'
in de Stasi-administratie voor
kwam.
Wraakneming
Binnen de Duitse SPD, waar de
weduwe Brandt niet geliefd is,
vooral vanwege haar hardnek
kige verzet om de geestelijke
erfenis van haar man aan de
partij beschikbaar te stellen,
wordt afkeurend gereageerd op
haar onthullingen. „Politiek be
drijven met de doden", zo werd
opgemerkt.
„Mevrouw Seebacher lijdt aan
profielneurose", aldus SPD-
Bondsdaglid Klaus Lennartz.
„Met deze wraakneming op We
hner bewijst ze haar overleden
man geen dienst."
Socialisten die Wehner op zijn
hoogtepunt hebben gekend, zijn
openhartig in hun oordeel. Zo
als Klaus Harpprecht, die ja
renlang in de directe omgeving
van kanselier Willy Brandt
werkte. „Wehner was een man
die kon haten. Die er niet voor
terugdeinsde om anderen in de
stront te trappen, die hij jaren
lang had moeten vreten",
schreef hij onlangs in Die Zeit.
Maar, schrijft hij, Wehner was
geen verrader, hooguit tegen
over zichzelf.
De auteur doelt op de periode
dat de communist Wehner - uit
geweken voor de Nazi's - in
Moskou verbleef en in het be
ruchte hotel Lux het wrede top
punt van de Stalinterreur mee
maakte. Daar zou hij zijn kame
raden hebben verraden om het
eigen lijf té redden. Wehner is
daar altijd zwijgzaam over
weest. Hij zou volgens eigen I
zeggen alleen maar kameraden
hebben verlinkt die toch al
dood waren of veilig en wel in
het westen zaten.
Maar de 'Kurt Funk', zoals We
hners schuilnaam luidde,'zou
ook ver na de oorlog chantabel
zijn gebleven. Wehner zat met
Honecker in het Saarland in het
linkse ondergrondse verzet te
gen de Nazi's; vandaar zijn ge
makkelijke contacten met
Honecker later, over de inmid
dels gebouwde muur heen.
In de oorlog vluchtte Wehner
naar Zweden waar hij een jaar
lang gevangen zat, op verden
king van politiek activisme.
Daar heeft hij het Stalinisme
afgezworen en definitief met
zijn communistische leven ge
broken. Maar 'definitief' blijkt
ook nu weer een ijdel woord.
Want Herbert Wehner wordt
zelfs nog in zijn graf door zijn
eigen verleden ingehaald.
Van onz<
Eindhi
Brazil:
rige
techni
laaieni
De link:
de eigei
in Sao
ste Bra:
lopen zf
de basis
de sens;
voetbals
balkenr
als 'één
ringen
jaar.'
„En dal
een zev
kan nie
ballen,
sen en
mentali
vorige
keerde
Volgens
ge PS'
maande
Eindho
zowel i
veld als
hij kan
schadu'
sitie we
zijn no
numme
De tra
vermoe
einde
Dualib
rinthia
De successen van Ajax hebben
hun weerslag op het lijstje geno
mineerden voor het VVCS-prof-
'gala, dat op 21 februari in Ros
malen plaatsvindt. Onder de elrie
kandidaten voor de verkiezing
van de spelersvakbond van beste
speler van de eredivisie bevinden
zich twee Ajacieden, Ronald de
Boer en Jari Litmanen. Hans
Gilhaus van Vitesse completeert
het trio.
Ook bij de talenten staan twee
Ajacieden op de nominatie, Mare
Overmars en Clarence Seedorf.
Zij hebben concurrentie te duch
ten van Tijjani Babangida van
Roda. Virgil Breetveld, Jerry Si
mons (beiden Dordrecht) en
Harry van der Laan (ADO Den
Haag) zijn volgens hun collega's
de beste eerste-divisiespelers. Bij
de keepers zijn Hans van Breu-
kelen (PSV), Ed de Goey (Feye
noord) en Edwin van der Sar
(Ajax) genomineerd.
I Diego Maradona is gestopt
met voetballen bij de Argentijn
se club Newell's Old Boys. Dat
heeft voorzitter Walter Cattaneo
gisteren gezegd. De 33-jarige Ar
gentijn, die zijn land in 1986
naar de wereldtitel leidde, was
depressief na een reeks van bles
sures, die hem teisterde sinds hij
vorig seizoen terugkeerde in het
Argentijnse clubvoetbal.
Door de beslissing van Marado
na is het onzeker of hij van de
zomer meedoet aan de wereldti
telstrijd in de Verenigde Staten.
Hij was actief op drie WK's.
Cattaneo: „We zijn overeen ge
komen dat de relatie tussen Ne
well's Old Boys en Maradona
voorbij is. Diego was niet in
staat met waardigheid te blijven
voetballen."
B Met ingang van het seizoen
1995-1996 mogen de vier beste
deelnemers aan de Intertoto-
competitie deelnemen aan dé
voorronde van het Europese
toernooi om de UEFA-beker. Dit
heeft de Europese voetbalunie
gisteren besloten. De UEFA
hoopt daarmee het Intertoto-
toernooi interessanter te maken.
Silvers
vrijwel
de For
schijnt
110 mi
den. V
zou hi
reclam
wikkel
miljoe
liams
Jakart
pioeni
een z'
Cathe
gebru:
Haar
achtti
hoofd
wordt
atlete
dopin
Var
Rol
An
de
NC
ali
afv
bei
lan
we
vai
Sa
Tii
VI:
va
On
tijc
Car
pei
lim
roe
avr
laa
aai
no1
prt
leg
zie
dei
aai
kei
du
gei
L
