Iet onverwachte Griekenland
4Je voelt je er heel erg snel thuis'
'oerisme in Epiros staat nog in de kinderschoenen
an ooit (2)
h ESTEM
CONSUMENT
D3
ONDER DE KURK
RUBRIEK
5 dF
2 rlr
Bergs hotel De Draak onderscheiden met ANWB-trofee
Unaniem
vDAG 27 JANUARI 1994
"1
DONDERDAG 27 JANUARI 1994
Door Hein Sluijter
Rhonestreek. De eenvoud!
soorten daar beantwoord»,
li- nauwkeurig aan datgene wa
tn ik aanbevelen kan. De Cót
In du Rhone is vrijwel altijd ee,
b- mooie keuze. Tussen zeven e
br negen gulden doorgaant
Feestje
Staat er 'Villages' op het eti
ket aan toegevoegd: kopen
Als die tenminste valt in die,
prijsklasse. Hij hoort beter te
zijn.
Uit diezelfde streek komt de
Cötes du Ventoux, officiee
iets lichter van structuur maa
lang niet altijd en nogal een
goedkoper.
Het Franse zuiden heeft noe
meer voor de feestgangers ir
petto. Cötes du Roussillo
(Villages) bijvoorbeeld. Ove
het algemeen' kost die wa
minder. Bij de allergoedkooi
ste heb ik mijn twijfels.
Om in diezelfde streek te blij
ven. stap ik even over naa
Minervois. Een goede Minei
vois is soepel, elegant met eej
kruidige en fruitige geur. Ta
zuiden van Minervois
Corbières. De wijn daar is wafl
voller en vaak dieper
kleur dan Minervois. Dikwij
heel zacht is Coteaux de Lat
guedoc. En in het totale rijtj
mag de inmiddels populair
Buzet uit het Zuidwesten
niet ontbreken.
Buiten Frankrijk vind je ge
noeg wijnen die in alle opziet
ten aan ons doel beantwooi
den. Uit Spanje komen Rioji
Navarra of Penedès. Bulgaai
se wijnen zijn altijd heel goi
koop en toch zeer geschikt
betrouwbaar, ook die van on
geveer vijf gulden. Hetzelfdi
geldt voor nieuwkomer Mol
dova.
Andere in aanmerking
mende herkomstgebieden ziji
Australië (vooral wijnen vai
de Shiraz-druif), Chili
Zuid-Afrika. Maar dan ben,
wel een beetje aan het avon
turen.
provincie ligt tegen
Ibanië aangeschurkt.
(«risten komen er nau-
tlijks, daar in Epiros in
;t noordwesten van
jiekenland. 'Ongerept'
■et het dan in vluchtige
jkantiefolderclichés.
laar vaak is een cliché
aar, dat wordt hier
nar weer eens bewezen,
ai verkenningstocht vol
iverwachte ontdekkin-
indoor een onbekend
art van de drukbezochte
«bestemming Grieken-
nd.
'dageraad van de 17de eeuw', die
i te zien is, hangen twee prachtig*
Jruit van B. v.d. Alst en met fruit en
De schilderijen prikkelden mijn
fcwoontes van die tijd en deden mij
Iner Cokene van Johanna Maria van
I afbeeldingen van de twee stillevens
Ivan een stilleven met kalkoenpastei
1 tentoonstelling aanwezig, maar wel
beum. In Van Soetener Cokene staat
jtilleven met vruchtentaart. En wat
philderijen van Claesz staat dezelfde
et stilleven in het Rijksmuseum niet
van De Winter.
ohanna Maria van Winter is een
Oudheid en Middeleeuwen, die zij
pan Utrecht twintig jaar geleden
et haar studenten. Het betere soort
te vruchtentaart van Pieter Claesz
Ihet recept van een Kweeperentaart,
lan het Nederlandse kookboek van
Iveeperen, afgebeeld op het schilderij
(hg zeldzame peervormige vruchten,
Ite eten zijn.
aneel en kruidnagel
Iperen
hpte amandelen
tie klontjes boter
Ivoor het deeg een soepel geheel en
minstens een uur rusten. Wanneer )e
I de aangegeven ingrediënten, kun je
bij islamitische winkels, zijn
nen worden als ze gekookt zijn. hij
al. Kook de peren minstens een uur
ijds zonodig wat vocht toe.
ingewreven door een zeef of met een
eerd. Vermeng het moes (zonder
ngrediënten. Bekleed de taartvorm
rietsuiker overheen en doe er.jl
wat extra koekkruiden en suiker
kele klontjes boter over de vulling-
staat ook gekookte merg genoemd.
1 zware kant. Dek de taart af met
:bt gereserveerd. Zet de taart in ne
.en verwarmde oven en bak hem
taart kan als nagerecht worden
Is 17de-eeuwse schilderijen laten
fin glas wijn dienen.
nor Ton Loots
jargon van de reisverko-
trs heet Griekenland een zon-
eslemmmg. De gedachte aan
hén ligt dus niet zo voor de
ld. Toch gebeurt het, mond-
smaat weliswaar, in de provin-
e Epiros in het noordwesten,
m de grens met Albanië. Cen-
:aal ligt het Pindosgebergte,
iaar je 's winters niet zonder
:eeuwkettingen kunt rijden. Er
igt maandenlang een dik pak
aeeuw. De bevolking heeft,
lomamelijk voor eigen gebruik,
■nkele eenvoudige skipistes aan-
lelegd.
loeristen komen er nauwelijks,
looguit een enkele passant op
loorreis, die slechts behoefte
aan een bed en geen oog
«ft voor de imponerende om-
iving. Onbegrijpelijk want het
igerepte bergachtige gebied
tót een rijke flora en fauna,
iportieve vakantiegangers kun-
op veel manieren hun gren-
verleggen. Bergbeklimmen,
en, maar ook wandelen vor-
er een uitdaging. Neem Za-
ra, het centrale gedeelte van
!t gebergte. Hier liggen vieren-
jMtig lieflijke dorpjes tegen de
berghellingen geplakt. De mees-
hebben een of enkele pen-
Mis, waar je voor zo'n 35 gul-
tó, een heldere kamer hebt met
ntbijt.
ontwikkeling
jht gebied is volop in ontwikke-
Enkele dorpjes zijn nog in
fde geruïneerde staat als
Jaarin de Duitsers ze in de
ie Wereldoorlog gebracht
-ebben. Maar de meesten zijn
teung gerestaureerd en liggen
wandelafstand van elkaar. De
■refhebber dient zich overigens
"iet te ver uit de geciviliseerde
"TOld te begeven, want er zijn
H geen gedetailleerde kaarten
«schikbaar. Daar wordt aan ge
werkt.
Voor jagers is het gebied heel
aantrekkelijk. Er zijn volop her
ten, vossen en zwijnen, zelfs be
ren komen er voor. Onervaren
jagers kunnen zich voorzien van
een gids. Het jachtseizoen loopt
van september tot januari en
alleen in de weekeinden mag er
worden geschoten.
Liefhebbers van woest natuur
schoon moeten zeker een bezoek
brengen aan de Vikos-vallei. Het
woord canyon is beter op zijn
plaats. Elf kilometer lang kron
kelt het uitgeslepen dal zich
door het landschap. Hoog op de
canyonrand staat een nog niet zo
lang verlaten, in goede staat ver
kerend, middeleeuws klooster,
gebouwd in 1414. Van daaruit
heb je een uitzicht over zeker de
helft van de vallei. Als je durft te
kijken. De wand is zo steil dat je
er als het ware vanzelf overheen
getrokken wordt. Het lage hek
biedt slechts een symbolische
bescherming. Wat voor een ge
weldige krachten hebben deze
natuurijke geul geslepen. Achter
het klooster leidt een bergpad
verder de wand van de vallei op.
Het uitzicht moet daar nog
mooier zijn.
Wildwatervaren
Met een gids kun je, over de
bodem, in 3Vz uur de kloof uitlo
pen. Alleen in de zomer uiter
aard. 's Winters laat het donde
rende smelt- en regenwater geen
wandeltoerisme toe. Wel wild-
watervaarders. Zij moeten wel
alles zelf meenemen, want er is
totaal niets te huur of te koop.
Tot nu toe hebben alleen enkele
Fransen deze lokatie ontdekt. Zij
nemen het gebrek aan infra
structuur voor lief en beginnen
mondjesmaat rond te peddelen
Stilleven met bootjes in de
ongerepte Griekse provincie
Epiros, die tegen Albanië aan
geschurkt ligt.
in het gebied.
Toerend in het najaar zien we
nogal eens een schaapskudde, op
weg van de berghellingen naar
het winterverblijf. Opvallend
veel honden begeleiden de her
ders en hun kudde. Er zijn veel
honden nodig vanwege de wol
ven, de zwijnen en de beren,
maar ook vanwege de Albaniërs
die door het gebied zwerven, op
zoek naar voedsel en werk. Veel
geblakerde stukken getuigen van
de vuren jiie ze 's nachts stoken
om zich te warmen. Er is ook
sprake van een verhoogde mili
taire activiteit, vanwege de Al
baniërs, maar dat is niet hinder
lijk. De toerist wordt met rust
gelaten.
Besluit een vakantieganger tot
een bezoek aan Epiros, dan is
Ioanina, de hoofdstad van de
provincie, een goede uitvalsba
sis. Zo'n beetje het Groningen
van Griekenland, zou je kunnen
zeggen. Enigszins afgelegen,
120.000 inwoners, een universi
teit en een academisch zieken
huis. Voldoende hotelaccommo
datie en mondain vermaak als je
terugkomt uit het onherbergza
me berglandschap. Vliegmaat
schappij Transavia overweegt
een lijn te openen op Ioanina.
De stad ligt aan een meer met
daarin een eiland met de verras
sende naam 'Island of the lake'.
Op het eiland dat 500 inwoners
telt, staat een kerkje, met uit
zonderlijk fraai bewaard geble-
Toeristen komen er nauwe
lijks in de Griekse provincie
Epiros. Toch biedt het berg
achtige gebied veel verrassen
de ontmoetingen en een rijke
flora en fauna, foto's jac reyer
ven zestiende-eeuwse fresco's.
De Turken hebben tijdens hun
overheersing een dikke witte
kalklaag aangebracht op de mu
ren en het plafond. Daaronder
bleken de schilderingen uitzon
derlijk goed geconserveerd. Er
bevindt zich ook een museum op
het eiland gewijd aan de sultan
Ali Pasha, die in 1820 zeventien
van zijn vrouwen liet vermoor
den en in het meer liet gooien.
De Pasha zelf werd op zijn beurt
vermoord en zijn hoofd in triomf
naar Constantinopel gebracht.
Flottieljes
Voor kapitaalkrachtige vakan
tiegangers is er 'in de buurt'
gelegenheid om wat uit te rusten
van de geleverde lichamelijke in
spanningen en toch sportief be
zig te zijn. Onder meer vanuit
Paleros, Lefkas en Corfu wordt
de Ionische Zee bezeild met flot
tieljes.
Een flottielje bestaat uit maxi
maal twaalf schepen met per
schip plaats voor een stuk of zes
personen. Ieder schip bepaalt het
eigen tempo en vast liggen alleen
de ontmoetingsplaatsen. Heb je
weinig begeleiding nodig, dan
kan dat. Maar ook als minder
ervaren zeiler kun je mee. De
begeleiding heeft alleen graag
dat men het eerlijk zegt, want in
een dag is er nog veel bij te
spijkeren, zo heeft de ervaring
geleerd.
Het te bevaren gebied is van een
ongekende schoonheid. Dun be
volkt en als je al een aanlegstei
ger vindt dan is er een restau
rant in de buurt, waar je voor
uiterst billijke prijzen kunt eten.
Het is het gebied van Ithaka,
waar Odysseus de zeeën bezeilde
en Onassis zijn privé-eiland
Scorpio bezat.
Het is nog steeds eigendom van
de familie, maar wordt door de
staat gebruikt voor ontvangsten
en dergelijke. Niet verwonder
lijk, want het gebied is hemels.
Kristalhelder water biedt uit
zicht op reuzeschildpadden. Dol
fijntjes jagen vrolijk op de rijke
lijk aanwezige vis en voor snor
kelaars valt er een wereld te
ontdekken.
Informatie: Griekse Nationale Orga
nisatie voor Toerisme, Leidsestraat
13, 1017 NS Amsterdam.
Steeds meer kinderen
van nul tot negentien
jaar krijgen diabetes.
Sinds 1984 is er sprake van
een stijging van 21 procent.
Daardoor, zo blijkt verder uit
een onderzoek van het Ne
derlands Instituut voor Prae-
ventieve Gezondheidszorg
TNO, dreigt 'suiker' de be
langrijkste chronische ziekte
onder de jeugd te worden.
Bovendien zijn niet alle kin
deren even vatbaar. Marok
kaanse kinderen hebben een
bijna twee keer grotere kans
om diabetes te krijgen dan
Nederlandse kinderen, maar
vergeleken bij Turkse kinde
ren lopen de Nederlandse
kinderen weer een ruim twee
keer zo groot risico.
Dat het aantal jeugdige diabe
tespatiëntjes toeneemt is geen
nieuws. De medische wereld
weet dat al jaren. Al in 1978
werkten alle Nederlandse in
ternisten en kinderartsen mee
aan een onderzoek naar dit
verontrustend verschijnsel en
in 1988 kwamen de eerste
internationale cijfers ter be
schikking.
Kinderarts dr. G.J. Bruining
van het Rotterdamse Sophia
Kinderziekenhuis deed daar
in een aflevering van het Tijd
schrift voor Kindergenees
kunde (1988:5) verslag van.
Wat bleek toen? Hoe noorde
lijker in Europa, hoe meer
diabetes: Finland, Zweden,
Schotland, Noorwegen en De
nemarken staan onbedreigd
boven aan de lijst. Zo komt in
Finland de ziekte ruim drie
keer zo vaak voor als bij ons.
Na enig creatief rekenen kon
Bruining aantonen dat in Ne
derland het aantal gevallen
van diabetes in 25 jaar was
verdubbeld en hij vreesde dat
die trend zich onverminderd
zal doorzetten. Hij heeft nu
gelijk gekregen.
Het gaat hierbij om diabetes
type 1 die vroeger ook wel
jeugddiabetes heette. Bij dit
type zijn de insuline produce
rende cellen van de pancreas
eens en voor al geheel ver
woest. Die maken geen spatje
insuline meer. Om dit dodelij
ke tekort aan te vullen moe
ten type 1 patiënten elke dag
insuline spuiten. Hun hele
verdere leven lang en vaak
van kindsbeen af, want in
twee van de drie gevallen
slaat de ziekte al vóór het
twintigste levensjaar toe.
„Voor het ontstaan van de
'insuline afhankelijke diabe
tes' spelen verschillende fac
toren een rol," zegt dr. B.J.
Otten, kinderarts van het
Academische Radboudzie-
kenhuis in Nijmegen.
Diabetes is op een duistere
wijze erfelijk: je moet er aan
leg voor hebben, maar aanleg
alleen is niet genoeg. Dat
blijkt wel uit onderzoek bij
eeneiige, identieke tweelin
gen. Als een van hen diabetes
krijgt loopt de ander inder
daad een kans van liefst een
op twee om ook die ziekte te
krijgen.
„Voor het krijgen van diabe
tes is dus meer nodig," aldus
Otten. „naast aanleg spelen
ook factoren uit de omgeving
een rol." Langdurige borst
voeding zou bescherming ge
ven en overmatig gebruik van
suiker en zetmeel juist weer
niet. Maar de belangrijkste
factor voor het krijgen van
diabetes is wellicht een nu
nog niet bekend virus. Het
bofvirus en het Coxsackievi
rus zijn belangrijke verdach
ten of anders wel een van de
vele andere enterovirussen.
„Na zo'n virusinfectie rea
geert de pancreas een beetje",
zegt Otten. „en normaal ge
sproken komt hij daar wel
weer bovenop. Maar al.sje
dan die aanleg hebt meege
kregen en die andere factoren
ook nog tegenzitten, dan gaat
de pancreas het langzaam aan
minder goed doen. Op een
slecht moment valt de beslis
sende slag en dan heb je sui
kerziekte."
Het erfelijke materiaal van
onze bevolking is al die jaren
niet of nauwelijks veranderd.
i/>
LD
Door Jan Paalman
Toch blijft het aantal diabete
spatiënten onder de jeugd on
verbiddelijk stijgen. Iets moet
er in ons leefmilieu zijn veran
derd. maar wat?
Diabetes
Om daar inzicht in te krijgen
worden sinds 1988 alle nieuwe
gevallen van diabetes aange
meld bij het Nederlands Insti
tuut voor Praeventieve Ge
zondheidszorg TNO. Kinder
arts dr. R. Hirasing, die nauw
betrokken is bij dit onder
zoek: „Dat er steeds meer
diabetespatiëntjes bijkomen
wisten we natuurlijk allang.
Het eigenlijke nieuws is dat
diabetes bij Marokkaanse kin
deren zo veel meer voorkomt
dan bij Nederlandse kinderen,
en bij Surinaamse en vooral
Turkse kinderen zoveel min
der. We dachten aanvankelijk
aan een meetfout. Want dat
geimmigreerde kinderen va
ker diabetes krijgen dan de
autochtone kinderen is elders
nooit vertoond. Neem Enge
land. Aziatische kinderen
hebben een vier keer mindere
kans op diabetes dan Engelse
kinderen, maar immigreren ze
naar Engeland dan is in een
paar jaar hun kans op diabe
tes gelijk aan die van Engelse
kinderen."
Maar waarom juist bij Marok
kanen? Meer aanleg voor dia
betes? „Dat is. denk ik, niet
de belangrijkste reden. Het
gaat hen in alles veel slechter:
meer werkeloosheid, slechte
re huisvesting, meer infectie
ziekten. slechte voeding en
een ongezondere manier van
leven."
De groep kinderen die aanleg
heeft voor diabetes is veel
groter dan de groep die de
ziekte ook daadwerkelijk
krijgt. Maar deze laatste
groep wordt wel steeds groter.
Blijft dat zo doorgaan? Hira
sing is bang van wel. „We zijn
nog lang niet op het niveau
van Finland. Hier krijgen elk
jaar bijna 12 op de 100.000
kinderen diabetes en in Fin
land 30. In 1950 zat Finland
op hetzelfde niveau als Ne
derland nu. Als je dat ziet dan
denk ik dat we de komende
jaren een flink stuk de Finse
kant op zullen gaan. In dat
land gaat de stijging nu wat
minder hard, maar in de jaren
50 en 60 was er een forse
stijging en bovendien een ver
schuiving naar een veel jonge
re leeftijd."
Dat laatste is een bron van
zorg voor de Nederlandse
kinderartsen. Kinderarts Ot
ten van het Radboudzieken-
huis: „De gemiddelde leeftijd
waarop je de ziekte krijgt is
11 jaar. maar de laatste tijd
zie ik ineens kinderen van 3
of 4 jaar oud. Op zich is dat
niet zo gek, want op die leef
tijd gaat de hele kleuterschool
virussen ophoesten. Diabete
spatiëntjes van die leeftijd zijn
medisch-technisch buitenge
woon moeilijk te behandelen
en probeer maar eens een
kind van 3 of 4 elke dag een
paar spuiten te geven. Dat
kun je zo'n kind niet uitleg
gen."
Hij weet niet zeker of die
trend reëel is of een speling
van het toeval. Bruining, de
kinderarts van het Sophia
Kinderziekenhuis, en net als
Otten speciaal in dit onder
werp geïnteresseerd: „Er is
wel een trend, al denk ik wel
dat die erg meevalt." Het on
derzoek van Hirasing heeft hij
nog niet ingezien. Is er zo'n
trend? Hirasing: „Nee, in de
leeftijd van 0 tot 4 jaar is het
aantal gevallen van diabetes
tot nu toe niet extra toegeno
men."
'an °nre verslaggever
(Jaastricht/Bergen op Zoom - „Een
st'toulans om door te gaan. Om de
service nog te verbeteren. Nu moe-
'®we de trofee echt waar maken,"
J®rkte eigenaar F. Hazen van hotel
?e Draak in Bergen op Zoom nadat
dinsdagavond de ANWB Hotel
°fee 1994 in Maastricht in ont-
'atlgst had genomen.
5L|* is een onderscheiding voor
WB-erkende bedrijven die in het
en?nc'er kUjk geven van gastheerschap
I ""aliteit en op deze gronden door de
Zers ,van de ANWB-gidsen worden
aomineerd. Op basis van deze nomi-
ïn».S en anonieme controles door in-
1 teurs van de ANWB bepaalt de jury
winnaar. De Draak scoorde het
in de categorie vier en vijf
Ten. In de categorie een tot en met
e sterren ging de trofee naar hotel De
■J. 1:1 WiJk aan Zee. En in de catego-
n!„rf,staurant scoorde De Seinpost in
r n "aag het hoogst.
u„ e r®§ei wordt de trofee elk jaar
to»n i? ^orig )aar echter niet, want
kwam geen van de ruim 230 vier
en vijf sterren hotels en de ruim 1200
hotels in de klasse van een tot en met
drie sterren in Nederland in aanmer
king voor de prijs. „De kwaliteit was
toen onvoldoende," aldus C. van Kem
pen van de ANWB.
Anoniem
Zijn collega J. Wondergem is een van de
anonieme inspecteurs van de Koninklij
ke Nederlandse Toeristenbond. In die
hoedanigheid bezocht ze het Bergse
hotel waar ze vol lof over is.
„Voor de Draak was het een nipte
overwinning. Maar in deze categorie
van hotels letten ze allemaal op kwali
teit en gastheerschap. In tegenstelling
tot sommige andere zaken word je bij
De Draak echt vriendelijk ontvangen.
Je voelt je er heel erg snel thuis. En als
er wat fout gaat, dan doen ze daar niet
moeilijk over. Dan lossen ze het gewoon
op zonder overdreven te doen."
Ze is echt te spreken over het Bergse
hotel. Vol lof vertelt ze over het perso
neel dat volgens haar attent en vriende
lijk is, zonder de overdreven aandacht
waar sommige obers, helaas, 6 zo goed
in zijn.
J. Hazen en zijn vrouw kregen de trofee
dinsdag tijdens de Internationale Beurs
voor horeca in het MECC in Maastricht
uit handen van hoofddirecteur P. Nou-
wen van de ANWB. Die herinnerde de
aanwezigen er aan dat De Draak, de
oudste herberg van Nederland, in de
loop van de geschiedenis vele illustere
gasten heeft gehad. Onder meer de
Duitse schilder en graveur Albrecht
Dürer en zijn landgenoot Wilhelm Ca-
naris, tijdens de Tweede Wereldoorlog
chef van de Duitse inlichtingendienst,
de Abwehr.
zeer enthousiast over hun bezoeken aan
de Draak en was de jury unaniem in
haar oordeel. Het juryverslag blinkt
dan ook uit in complimenten. „Het
personeel bedient de gasten op een
vriendelijke en prettige wijze en
schenkt daarbij aandacht aan details",
is van de vele lofuitingen.
Hazen is er maar wat verguld mee. Hij
laat weten dat hij aangenaam verrast
was toen hij vorige week te horen kreeg
dat hij de trofee zou krijgen.
„Het
nieuws kwam echt als een donderslag
bij heldere hemel, maar dan een positie
ve donderslag. Het streelt niet alleen
mijn ego, maar ook dat van het perso
neel." Want dat vind hij erg plezierig.
„De prijs is voor iedereen, een erken
ning voor het gehele personeel."
Volgens Nouwen waren de inspecteurs De trofee ziet hij ook als een bewijs dat
de prijs-kwaiiteitverhouding bij De
Draak in orde is. „Want anders krijg je
zo'n trofee niet." Dat is iets wat hem
nog wel dwars zit. „We hebben nog
steeds de naam dat we duur zijn, maar
in de praktijk valt dat echt mee. Ons
bier is dan misschien een dubbeltje
duurder dan bij de andere zaken op de
Grote Markt, maar kijk dan ook eens
naar het meubilair op ons terras."
Bedrijfsleider A. Cats was dinsdag ook
van de partij. Hij straalde bijna nog
meer trots uit dan zijn werkgever. „We
hebben echt niet voor die prijs gewerkt.
We zijn steeds gewoon blijven doen. En
dat blijven we in de toekomst ook doen.
Op die manier werken we aan kwali
teit."
Na de uitreiking van de prijzen blijkt
dat Hazen in Maastricht mogelijk een
idee heeft opgedaan voor zijn zaak. Hij
hoorde daar van restaurant Seinpost in
Den Haag. Dat bedrijf serveert tegen
woordig ook halve porties, voor de
mensen die niet met een volle maag of
een half vol bord willen vertrekken.
„Een leuk idee, daar moet ik met mijn
chef-kok maar eens over praten."
De heer en mevrouw Hazen met hun prijs. foto de Limburger
