Fenomeen tegen wil en dank e CD opnemen A Produkties 'Ik ben geen bekende Nederlander' ■L NU METEEN GRATIS 06-0224222 'Boerke' Tonnie Dirks heeft alles aan atletiek te danken IA STEM I offeerderij W. Braa Kleintje hek: ANWB Sneeuwen 06-9623 het leven! In profiteer van al iw Story Jubileum- voordelen. SPORT Voormalige 'vlegel van de voetbalvelden' Hans Kraay jr. scoort op televisie NÜARI 1994 r lang t! ier is voor u als u nu tory. Liefst 10 briljant fijn in hartvorm geschikt ger. De halsketting (42 er heeft een praktische et certificaat van echt- Juweliersprijs: 90,-. IV A '''f/nV gelijks van 9.00 tot .30 uur. Ook op zaterdag izondag. DONDERDAG 27 JANUARI 1994 Jerhoud-Reparaties tegen betaalbare prijzen. Vrijl#®] Jis. Bocht 35, Breda, 076-141517 rwerk prijzen 656590. Goed, beter: Muziek 90.- per stuk. (CD-R one run) Eksterstraat 1 4815 AL Breda el/fax 076-713661 rtoire. 52-16518 b. 99, ibosch. Wintersport. (75 ct p/n Goed, beter: Kleintje tl dertien jaar wordt Tonnie Dirks door atletiekinsi- jirs op de cross en lange afstanden tot de Nederland- jtop gerekend. Maar pas de laatste twee jaar krijgt jjook steeds meer uitstraling voor het grote publiek. atleet uit het dorpje Zeeland bloost niet meer als jjvoor een camera wordt gesleurd, ijn gezicht en de hoekige loopstijl lijken de laatste jd zelfs niet meer weg te branden uit de zondagse jtzendingen van Studio Sport. Wie is de bijna -jarige Tonnie Dirks? Een 'Boerke' of een laat orbrekend fenomeen. Een portret. r Frank van Geloven Zeeland - 'T'nnie Dirks jelan', klinkt het hard, jaar vooral snel door de elefoon. De atleet slikt de [linkers bijna in en is zich «vendien na alle jaren an de top kennelijk nog teeds niet bewust van zijn lekendheid. Ondanks alles meent de bijna 33-jarige Dirks zich telefonisch te moeten melden met zijn wonplaats als aanhang sel. Zijn telefonische presentatie is gerend voor de figuur Dirks. ^gecompliceerd, recht-op-de- i-af, toch verlegen, maar ook in bijna onverstaanbaar dialect. Hei handelsmerk van Tonnie Dirks in het Nederlandse atle- liekwereldje. Vooral door zijn •zeker voor westerlingen - loeilijk verstaanbare taalge bruik kan iedereen zich de eerste ienmsmaking met Dirks goed herinneren. Van coaches tot me de-atleten en journalisten. „Zijn hakkelende dialect heeft Tonnie zeker in de beginjaren parten gespeeld en loopt ook als een rode draad door zijn car rière," meent de huidige cross en lange afstand-bondscoach Has van Cuyk. Van Cuyk was tussen 1981 en 1987 Dirks' per soonlijke trainer en maakte de ontwikkeling van de boerenzoon uit Zeeland heel goed mee. Van Cuyk: „Hoe we niet hebben moeten leuren met Tonnie tij- s zijn eerste jaren als topat- Voor de pers was hij niet interessant, want de journalisten verstonden hem niet en er kwam toch bijna niets anders uit dan 'ja' of 'nee'. En door de desinte resse bij de pers stonden de sponsors ook niet bepaald in de rij voor Tonnie. We hebben toen iedere keer weer stad en land af moeten bellen, maar kregen vrij wel altijd een negatief ant woord." Volgens Udenaar Van Cuyk heeft Dirks zich in de jaren daarna wel 'formidabel ontwik heid'. „Het is geen redenaar voor de Tweede Kamer, maar Tonnie komt tegenwoordig toch heel be hoorlijk uit zijn woorden. Hij heeft zich geestelijk sterk ont wikkeld. Het is voor Tonnie een zegen geweest dat hij als topat leet is doorgebroken. Het gaat hem nu goed, hij kan zijn eigen gang gaan, heeft een vriendin en een prima huisje. En dat heeft 'ie toch allemaal zelf bereikt." Verlegen In zijn huis tussen Zeeland en Langenboom geeft Tonnie Dirks ook toe dat hij veel, zo niet alles, aan atletiek te danken heeft. „Door atletiek ben ik nu dè Tonnie Dirks uit Zeeland, het fenomeen," klinkt het ineens on gekend zelfbewust. „Nee, geintje hoor. Maar het is wel zo dat ik door atletiek ben wie ik nu ben. Ik ben niet zo verlegen meer als vroeger en weet wat er in de wereld te koop is. Zonder atle tiek was ik misschien altijd het boerke uit Zeeland gebleven. En nooit verder gekomen dan het dorp. Nu heb ik de halve wereld al gezien. Dat kunnen er niet veel zeggen." Van Cuyk herinnert zich de eer ste kennismaking met Dirks nog als de dag van gisteren. In 1974 zag hij samen met Dirks huidige trainer Henk Tiebosch de atleet als 13-jarige rondjes op de atle tiekbaan van De Keien in Uden maken. „We zeiden meteen tegen elkaar 'dat menneke heeft iets'. Tonnie kwam mee met broers en zussen. Dat waren geen talenten. Hij wel. Maar toen de andere 'Dirksen' van de club afgingen, moest Tonnie ook stoppen van zijn ouders. Hij mocht niet het hele stuk tussen Zeeland en Uden alleen afleggen. Begrijpe lijk." Stijve plank Dirks was in Uden vervolgens vier jaar uit beeld, maar als zeventienjarige keerde hij weer terug bij De Keien. Ongetraind liep hij meteen de complete Keien-top naar huis. Van Cuyk: „Maar dat was ook het enige dat Tonnie kon. Hij liep maar rond jes. Als anderen er al lang ge- Tonnie Dirks aan de finish van de mara thon van Amsterdam in 1993, waar hij beslag legde op de tweede plaats, foto anp noeg van hadden, draafde hij maar door." „Maar een bal moest je hem niet toegooien, want daar had hij geen gevóel voor. Tonnie was eigenlijk zo stijf als een plank, net als Gerard Nijboer," trekt Van Cuyk de vergelijking met de voormalig Europese marathon kampioen, die op de middelbare school met gymnastiek het zwakste jongetje van de klas was. Drama Vóór zijn doorbraak als junior voltrok zich bij Dirks thuis nog een drama. Kort achtereen over leden moeder en vader Dirks. De broers en zussen bleven achter in een forse boerderij aan de Lan- genboomse weg. Van Cuyk ont fermde zich in die jaren als een heuse hopman over Dirks, die die de trainingen nog enkele ja ren combineerde met het melken van de koeien om vijf uur 's ochtends. Toen dat niet langer meer ging, werd hij hovenier bij de gemeente Zeeland. Nu is Dirks professioneel atleet. „Ik ben amateur, maar doe ver der niets, dus ben ik eigenlijk prof," probeert hij wat omslach tig uit te leggen. Dirks wordt gesponsord door Asics en het Vughtse bedrijf Schuurmans Af bouw Systemen, wat ook de sponsor is van zijn vereniging 'Schuurmans Tracking Club'. Maar over zijn verdiensten wil de atleet weinig kwijt. „Ik geef alles op bij de belastingen. Hoe veel? Ik denk dat mensen over schatten wat topatleten in Ne derland kunnen verdienen. We hebben een paar jaar geleden met alle broers en zussen het land rond de boerderij verkocht. Nu heb ik een lage hypotheek op het huis en daarom kan ik rond komen. Anders zou het toch moeilijk zijn." Volgens Has van Cuyk heeft Dirks het momenteel echter erg goed. „Hij heeft de laatste jaren denk ik een boven-modaal inko men. Maar je moet ook inzien dat Tonnie wel meer dan tien jaar heeft geïnvesteerd. Hij heeft het echt niet gemakkelijk gehad. Met zijn achtergrond. Als ik tien jaar geleden een voorspelling had moeten maken, had ik dit niet verwacht. Tonnie heeft zich op alle fronten uitstekend ont wikkeld. Hij heeft er denk ik dertig tot veertig procent meer uit gehaald dan ik ooit voor mogelijk had gehouden. Daar neem ik mijn petje voor af." Van Vlaanderen Ook mede-atleten hebben res pect voor de wijze waarop Dirks de top heeft bereikt en zich daarin handhaaft. Bert van Vlaanderen, bij het WK in Stutt gart derde op de marathon, is vier jaar jonger dan Dirks maar weet desondanks hoe de cross specialist tegen de stroom in heeft moeten zwemmen. „Dat weet iedereen in de atletiekwe- reld wel," verklaart Van Vlaan deren. „Een fenomeen? Ik denk het wel. Zeker als je zijn achter gronden kent, weet je dan het heel bijzonder is wat hij heeft bereikt." Ook Van Vlaanderen vermoedt dat Dirks door atletiek zich ver der heeft kunnen ontwikkelen. „Hij praat nog steeds met dat moeilijke dialect van hem, maar verder is Tonnie één van ons. Hij heeft geen moeite met westerse atleten, ook al babbelen die veel vlotter. Maar vooral omdat hij absoluut niet hoog van de toren blaast, ligt Tonnie bij iedereen eigenlijk erg goed. Maar ik ken hem ook als een concurrent, die gewoon zijn eigen weg gaat. Hij trekt zich bij zijn planning in feite van memand iets aan. Pri ma toch?" Dirks heeft in alle jaren ook steeds nee gezegd tegen atletiek- makelaars, die hem hebben be naderd. Wim Verhoorn en Mi chel Lukkien klopten regelmatig aan in huize Dirks. Vooral Luk kien heeft met Van Vlaanderen en wereldkampioen Mark Plaat jes een beroemde 'renstal', maar Dirks voelt er niks voor om on der de hoede van een zaakwaar nemer verder te gaan. „Ik regel alles liever zelf. Daar ben ik jaren geleden bewust mee begonnen, omdat ik het goed voor mijn ontwikkeling vond," legt hij uit. „Nu blijft alles bij het oude. Misschien vang ik iets minder geld dan via een agent, maar ik vind het prima zo." Ondergewaardeerd Dirks is dus kennelijk toch niet zo'n Joris Goedbloed als ieder een in hem meent te zien? „Ton nie is een goeie gozer, maar laat ook niet meer met zich spelen," meent Henk Gommer, in 1993 Nederlands crosskampioen vóór Dirks en club- en trainingsma tje van de hardloper uit Zeeland. Gommer vindt wel dat Dirks veel te bescheiden is. „Dat heeft zeker vroeger in zijn nadeel ge werkt, denk ik. Nu is dat al een stuk minder. Ja, ik sta er ook wel eens van te kijken hoe hij zich heeft ontwikkeld. Tonnie is een fenomeen in de Nederlandse at letiek en dan nog een onderge waardeerd fenomeen ook." „Ik een fenomeen?", klinkt het verbaasd uit de mond van Ton nie Dirks zelf. „Misschien. Maar ik ben geen natuurtalent. Mijn prestaties heb ik met hard trai nen moeten verdienen. Het komt niet zomaar aanwaaien." Had er met een andere aanpak misschien ooit meer ingezeten voor Tonnie Dirks? Dirks zelf: „Mijn grens ligt hoe dan ook waar hij ligt en ik zit er nu dicht tegen aan. Op de mara thon zal ik misschien ooit 2.11.30 kunnen lopen. Op de tien kilometer 28.10. Meer zit er ge woon niet in." Has van Cuyk: „Ik denk dat Tonnie al veel verder is dan iedereen denkt. Voor mij is hij een Europese subtopper. Op het WK cross kan hij bij de eerste 25 eindigen en tussen al die Afrika nen hoor je dan tot de Europese top. Als Tonnie altijd zelfbewus ter was geweest? Misschien was hij dan wat eerder echt doorge broken. Maar zijn grenzen heeft hij nu toch bijna bereikt. Dat weet hij zelf als geen ander. Dat is ook een van Tonnie's sterke kanten. Zijn zelfkennis als at leet." Henk Gommer en Bert van Vlaanderen verwachten echter dat er nog wat in het vat zit voor Dirks. Gommer: „Dirks kan op de marathon echt wel harder dan 2.11.30. Al zal hij de échte wereldtop niet bereiken. Nee, Tonnie is geen Vincent Rous seau, maar hij zit er wel dicht tegenaan." „Hij verbaast me steeds weer", zegt Van Vlaanderen. „Na zijn achillespeesblessure (van okto ber '92 tot en met februari '93) is hij sterker dan ooit. Kennelijk heeft die gedwongen rustperiode hem goed gedaan. Je ziet het wel vaker. Misschien is het een sig naal dat we allemaal toch teveel doen en teveel geven." 1994 staat voor Tonnie Dirks in het teken van het Europees kam pioenschap, begin augustus in Helsinki. Hij heeft al een plaats voor de marathon afgedwongen, maar tracht zich nog te kwalifi ceren voor de tien kilometer. „Ik doe dat dit keer liever. Als ik het haal, loop ik in het najaar nog ergens anders een marathon. Dat is ook lucratiever." Hij was de vlegel van de vaderlandse velden en werd als speler van NAC zelfs voor 24 wed strijden geschorst. Hans Kraay jr. vluchtte naar Engeland en voelde zich volledig thuis in het Britse voetbal. Heimwee dreef hem terug naar Nederland waar hij zijn reputatie van schopper weer alle eer aandeed. He laatste jaren is er echter iets veranderd. Kraay jr., speler van het door zijn vriend Simon Kistemaker getrainde Telstar, zegt een nette voetballer te zijn gewor den en dat kan niet he lemaal los worden ge zien van zijn activiteiten voor de televisie. Met zijn wekelijkse, humo ristische interviews tij dens 'TV Sport' op zon dagmiddag heeft hij de harten van vele Neder- 'anders gestolen. Be- fhcht was hij al, nu is h'j zelfs een bekende Nederlander, zij het te- gen wil en dank. hoor Domien Esselink Babberich - Hij krijgt weer die jongensachtige blik in de ogen en zwaait met het vin gertje. „Nee hoor, ik ben geen bekende Nederlander," wimpelt Hans Kraay jr. af. „Ron Brandsteder, Henny Huisman, John de Mol en John de Wolf zijn bekende Nederlanders, maar ik niet. Echt niet." Valse bescheidenheid of het nog moeten wennen aan een nieuwe status Feit is dat Kraay jr. 'scoort' op televisie. „De kijkcijfers variëren van 700.000 tot 900.000. Dat is heel veel. Ik praat niet over inschui vende libero's en het leukste vind ik dan ook, dat als ik met mijn vrouw en dochtertje op vakantie ben, een vrouw van 58 jaar tegen me zegt: 'Ik geef niks om voetbal, maar ik laat me om tien over half één altijd even roepen, meneer Kraay. Het is altijd leuk en je krijgt geen moeilijke verhalen voorgescho teld'. Dat is het grootste com pliment dat je kan krijgen." -Ben je mede zover gekomen omdat je in het verleden het nodige leergeld hebt betaald „Ik heb mensen in elkaar ge schopt en vond het altijd leuk. Zo werd ik een keer in de Kuip uitgejoeld naar aanleiding van De Graafschap-Feyenoord. In die wedstrijd heb ik Feyenoor- ders afgezaagd en zó geïrri teerd, dat heel Nederland er een week over gepraat heeft. Ik was toen trots op mezelf, had duidelijk m'n steentje bijgedra gen aan het 1-1-gelijkspel. Mart Smeets zei 's avonds bij Studio Sport dat ik me moest schamen, maar ik schaamde me niet." -In het verleden was voetbal je enige uitlaatklep. Nu heb je het tv-werk erbij, ben je juist daar door rustiger geworden „Klopt. Voetbal is nog wel be langrijk hoor, anders zou ik me kapot schamen voor de club, de trainer en de spelers. Maar als ik voetbal, is voetbal het be langrijkste, en bij opnames zijn de opnames het belangrijkste. Maar ik kan het ook niet ma ken ten opzichte van mijn werkgever om als een imbeciel over het veld te knetteren. Mijn werkgever is Veronica, want het programma is weliswaar van Veronica en Tros, maar niemand weet dat het voor ne gentig procent door Veronica wordt gemaakt." -Is dit jouw laatste seizoen als voetballer „In mijn contract met Veronica staat dat ik dit jaar nog mocht spelen en alleen in de eerste divisie. Ik train ook maar drie keer in de week en dat staat bijna gelijk aan amateurniveau, maar ik geloof dat Kistemaker redelijk tevreden is en hij wil graag dat ik nog een jaar blijf. Of m'n werk bij Veronica niet in het geding komt? Nou, ze vinden het niet leuk. Zo moet ik de hele woensdag; en donder dag beschikbaar zijn voor op names. Ik krijg misschien ook een amusementsprogramma." -Je hebt voor zowel de sport als het amusement een contract. Voor die laatste tak word je wel betaald, maar heb je nog niets gedaan. „Ik heb tegen de boekhouder gezegd dat ik beter een jaar later met iets goeds kan komen dan een dag te vroeg met iets dat niet bij me past. Ik heb nu tussen kerst en oud en nieuw in m'n eentje een programma ge schreven. Ik heb een uurtje of zestig zitten schrijven en sport en amusement gaan hand-in- hand. Ik kan me niet voorstel len dat ze het niet leuk vinden. Het wordt een spraakmakend programma met topvoetballers die als entertainer gaan funge ren. En dan kunnen ze niet klagen dat ze me een jaar heb ben doorbetaald, dan verdien ik ze voor het terug." „Ik was ook kandidaat voor Boobytrap, maar dat is niet mijn programma. En ik ben gevraagd voor Hints, maar dat kan ik niet. En ik zou met Jack van Gelder in Dat zeg ik niet gaan zitten, maar eens in de twintig uitzendingen is genoeg. Ik schaam me dan als ik nee zeg, zo'n kans krijg je mis schien nooit meer, maar gelijk ga ik fluitend naar huis omdat ik gelukkig niet voor het ver keerde programma heb geko- Hans Kraay jr. (rechts) bikkelend in dienst van zijn vorige werkgever, De Graafschap. PSV'er Kaulsha probeert de tackle te ontwijken. foto vnu -Word je als sportjournalist nog wel serieus genomen als je er ook amusement bij doet „Ik vind het niet gênant. Ik ben een fan van Jack van Gelder; hij is een enorme vakman op sportgebied én een top-enter- tainer bij Te Land, ter zee en in de lucht. Ik hoop ook een mix van beide te hebben gevonden zonder dat de mensen zeggen dat ik ben doorgeslagen naar een imbeciel met een feestneus op." -Je was laatst, op één avond, eerst in Glanerbrug en daarna samen met Guus Hiddink bij een sponsoravond van hoofd klasser Babberich. Waarom en hoevaak doe je dat „Ik ben tachtig uur in de week bezig en alles wat ik doe, vind ik leuk. Dan kan ik ook niet moe worden. Dit soort dingen doe ik tweemaal per week. Het is de aard van het beestje. Lek ker thuis zitten bij het vrouw tje Dat kan ik altijd nog doen als ik gepensioneerd ben." -Bij je radio-werk voor 'Langs de lijn' was je scherp tijdens interviews, op tv is het amuse ment. „In het begin was het amuse ment. Nu zeggen mensen: 'Die Kraay laat toch goed zien hoe Stefan Pettersson en Ed de Goey in het echt zijn'. Bij 'Langs de lijn' was ik een nieuwsjager en zat ik net zo lang bij voorzitter Jacques Ruts van PSV te wroeten totdat hij toegaf met Bobby Robson bezig te zijn. Desnoods ging ik met grof geschut tekeer. Hoewel ik al twee weken eerder wist dat Wouters naar PSV zou gaan, ben ik geen nieuwsjager meer. Ik probeer nu mensen in por tretten zo goed mogelijk uit te laten komen -Kost het je moeite om voor elk item een uitsmijter te beden ken „Ik doe het nu twee jaar en ik ben geen André van Duin of Paul de Leeuw. Als ik het niet binnen vijf seconden weet, doen we het zonder eind. Maar inmiddels is het zover dat de mensen dan zeggen: 'Wat is er met die Kraay gebeurd Er is niks aan'. Meestal is het zo dat als ik met het item bezig ben, dat het er dan zó is. Zo zijn Bosman en Nilis nog nooit samen op win tersport geweest en dus neem ik sneeuwkettingen en van alles mee. Ik bel Bosman op en zeg dat-ie een ski-pak aanmoet en in de maling wordt genomen. 'Mooi, mooi', zei John. Iedereen vindt het altijd leuk om mee te werken." „Neem Louis van Gaal. Hij heeft voor mij bij Ajax z'n wedstrijdbespreking zelfs met tien minuten uitgesteld. Die was altijd om kwart voor één, maar de spelers willen 'Kraay kijken'. Van Gaal heeft toege geven dat-ie het leuk vindt maar zei wel eerlijk: 'Verwacht niet van mij dat ik in een zwembad spring, samen met jou de Alpenzusjes doe of als Sinterklaas in een schoorsteen kruip'. Ik zeg: Dat hoeft ook niet, als je er maar als Zwar tepiet uitkomt."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 13