Fenomeen
tegen wil
en dank
e CD opnemen
A Produkties
'Ik ben geen bekende Nederlander'
■L NU METEEN
GRATIS
06-0224222
'Boerke' Tonnie Dirks
heeft alles aan
atletiek te danken
IA STEM
I
offeerderij W. Braa
Kleintje
hek:
ANWB
Sneeuwen
06-9623
het leven!
In profiteer van al
iw Story Jubileum-
voordelen.
SPORT
Voormalige 'vlegel van de voetbalvelden' Hans Kraay jr. scoort op televisie
NÜARI 1994
r
lang
t!
ier is voor u als u nu
tory. Liefst 10 briljant
fijn in hartvorm geschikt
ger. De halsketting (42
er heeft een praktische
et certificaat van echt-
Juweliersprijs: 90,-.
IV A
'''f/nV
gelijks van 9.00 tot
.30 uur. Ook op zaterdag
izondag.
DONDERDAG 27 JANUARI 1994
Jerhoud-Reparaties
tegen betaalbare prijzen. Vrijl#®]
Jis. Bocht 35, Breda, 076-141517
rwerk
prijzen
656590.
Goed, beter:
Muziek
90.- per stuk. (CD-R one run)
Eksterstraat 1
4815 AL Breda
el/fax 076-713661
rtoire.
52-16518
b. 99,
ibosch.
Wintersport.
(75 ct p/n
Goed, beter:
Kleintje
tl dertien jaar wordt Tonnie Dirks door atletiekinsi-
jirs op de cross en lange afstanden tot de Nederland-
jtop gerekend. Maar pas de laatste twee jaar krijgt
jjook steeds meer uitstraling voor het grote publiek.
atleet uit het dorpje Zeeland bloost niet meer als
jjvoor een camera wordt gesleurd,
ijn gezicht en de hoekige loopstijl lijken de laatste
jd zelfs niet meer weg te branden uit de zondagse
jtzendingen van Studio Sport. Wie is de bijna
-jarige Tonnie Dirks? Een 'Boerke' of een laat
orbrekend fenomeen. Een portret.
r Frank van Geloven
Zeeland - 'T'nnie Dirks
jelan', klinkt het hard,
jaar vooral snel door de
elefoon. De atleet slikt de
[linkers bijna in en is zich
«vendien na alle jaren
an de top kennelijk nog
teeds niet bewust van zijn
lekendheid. Ondanks alles
meent de bijna 33-jarige
Dirks zich telefonisch te
moeten melden met zijn
wonplaats als aanhang
sel.
Zijn telefonische presentatie is
gerend voor de figuur Dirks.
^gecompliceerd, recht-op-de-
i-af, toch verlegen, maar ook
in bijna onverstaanbaar dialect.
Hei handelsmerk van Tonnie
Dirks in het Nederlandse atle-
liekwereldje. Vooral door zijn
•zeker voor westerlingen -
loeilijk verstaanbare taalge
bruik kan iedereen zich de eerste
ienmsmaking met Dirks goed
herinneren. Van coaches tot me
de-atleten en journalisten.
„Zijn hakkelende dialect heeft
Tonnie zeker in de beginjaren
parten gespeeld en loopt ook als
een rode draad door zijn car
rière," meent de huidige cross
en lange afstand-bondscoach
Has van Cuyk. Van Cuyk was
tussen 1981 en 1987 Dirks' per
soonlijke trainer en maakte de
ontwikkeling van de boerenzoon
uit Zeeland heel goed mee.
Van Cuyk: „Hoe we niet hebben
moeten leuren met Tonnie tij-
s zijn eerste jaren als topat-
Voor de pers was hij niet
interessant, want de journalisten
verstonden hem niet en er kwam
toch bijna niets anders uit dan
'ja' of 'nee'. En door de desinte
resse bij de pers stonden de
sponsors ook niet bepaald in de
rij voor Tonnie. We hebben toen
iedere keer weer stad en land af
moeten bellen, maar kregen vrij
wel altijd een negatief ant
woord."
Volgens Udenaar Van Cuyk
heeft Dirks zich in de jaren
daarna wel 'formidabel ontwik
heid'. „Het is geen redenaar voor
de Tweede Kamer, maar Tonnie
komt tegenwoordig toch heel be
hoorlijk uit zijn woorden. Hij
heeft zich geestelijk sterk ont
wikkeld. Het is voor Tonnie een
zegen geweest dat hij als topat
leet is doorgebroken. Het gaat
hem nu goed, hij kan zijn eigen
gang gaan, heeft een vriendin en
een prima huisje. En dat heeft 'ie
toch allemaal zelf bereikt."
Verlegen
In zijn huis tussen Zeeland en
Langenboom geeft Tonnie Dirks
ook toe dat hij veel, zo niet alles,
aan atletiek te danken heeft.
„Door atletiek ben ik nu dè
Tonnie Dirks uit Zeeland, het
fenomeen," klinkt het ineens on
gekend zelfbewust. „Nee, geintje
hoor. Maar het is wel zo dat ik
door atletiek ben wie ik nu ben.
Ik ben niet zo verlegen meer als
vroeger en weet wat er in de
wereld te koop is. Zonder atle
tiek was ik misschien altijd het
boerke uit Zeeland gebleven. En
nooit verder gekomen dan het
dorp. Nu heb ik de halve wereld
al gezien. Dat kunnen er niet
veel zeggen."
Van Cuyk herinnert zich de eer
ste kennismaking met Dirks nog
als de dag van gisteren. In 1974
zag hij samen met Dirks huidige
trainer Henk Tiebosch de atleet
als 13-jarige rondjes op de atle
tiekbaan van De Keien in Uden
maken. „We zeiden meteen tegen
elkaar 'dat menneke heeft iets'.
Tonnie kwam mee met broers en
zussen. Dat waren geen talenten.
Hij wel. Maar toen de andere
'Dirksen' van de club afgingen,
moest Tonnie ook stoppen van
zijn ouders. Hij mocht niet het
hele stuk tussen Zeeland en
Uden alleen afleggen. Begrijpe
lijk."
Stijve plank
Dirks was in Uden vervolgens
vier jaar uit beeld, maar als
zeventienjarige keerde hij weer
terug bij De Keien. Ongetraind
liep hij meteen de complete
Keien-top naar huis. Van Cuyk:
„Maar dat was ook het enige dat
Tonnie kon. Hij liep maar rond
jes. Als anderen er al lang ge-
Tonnie Dirks aan de finish van de mara
thon van Amsterdam in 1993, waar hij
beslag legde op de tweede plaats, foto anp
noeg van hadden, draafde hij
maar door."
„Maar een bal moest je hem niet
toegooien, want daar had hij
geen gevóel voor. Tonnie was
eigenlijk zo stijf als een plank,
net als Gerard Nijboer," trekt
Van Cuyk de vergelijking met de
voormalig Europese marathon
kampioen, die op de middelbare
school met gymnastiek het
zwakste jongetje van de klas
was.
Drama
Vóór zijn doorbraak als junior
voltrok zich bij Dirks thuis nog
een drama. Kort achtereen over
leden moeder en vader Dirks. De
broers en zussen bleven achter in
een forse boerderij aan de Lan-
genboomse weg. Van Cuyk ont
fermde zich in die jaren als een
heuse hopman over Dirks, die
die de trainingen nog enkele ja
ren combineerde met het melken
van de koeien om vijf uur 's
ochtends. Toen dat niet langer
meer ging, werd hij hovenier bij
de gemeente Zeeland. Nu is
Dirks professioneel atleet.
„Ik ben amateur, maar doe ver
der niets, dus ben ik eigenlijk
prof," probeert hij wat omslach
tig uit te leggen. Dirks wordt
gesponsord door Asics en het
Vughtse bedrijf Schuurmans Af
bouw Systemen, wat ook de
sponsor is van zijn vereniging
'Schuurmans Tracking Club'.
Maar over zijn verdiensten wil
de atleet weinig kwijt. „Ik geef
alles op bij de belastingen. Hoe
veel? Ik denk dat mensen over
schatten wat topatleten in Ne
derland kunnen verdienen. We
hebben een paar jaar geleden
met alle broers en zussen het
land rond de boerderij verkocht.
Nu heb ik een lage hypotheek op
het huis en daarom kan ik rond
komen. Anders zou het toch
moeilijk zijn."
Volgens Has van Cuyk heeft
Dirks het momenteel echter erg
goed. „Hij heeft de laatste jaren
denk ik een boven-modaal inko
men. Maar je moet ook inzien
dat Tonnie wel meer dan tien
jaar heeft geïnvesteerd. Hij heeft
het echt niet gemakkelijk gehad.
Met zijn achtergrond. Als ik tien
jaar geleden een voorspelling
had moeten maken, had ik dit
niet verwacht. Tonnie heeft zich
op alle fronten uitstekend ont
wikkeld. Hij heeft er denk ik
dertig tot veertig procent meer
uit gehaald dan ik ooit voor
mogelijk had gehouden. Daar
neem ik mijn petje voor af."
Van Vlaanderen
Ook mede-atleten hebben res
pect voor de wijze waarop Dirks
de top heeft bereikt en zich
daarin handhaaft. Bert van
Vlaanderen, bij het WK in Stutt
gart derde op de marathon, is
vier jaar jonger dan Dirks maar
weet desondanks hoe de cross
specialist tegen de stroom in
heeft moeten zwemmen. „Dat
weet iedereen in de atletiekwe-
reld wel," verklaart Van Vlaan
deren. „Een fenomeen? Ik denk
het wel. Zeker als je zijn achter
gronden kent, weet je dan het
heel bijzonder is wat hij heeft
bereikt."
Ook Van Vlaanderen vermoedt
dat Dirks door atletiek zich ver
der heeft kunnen ontwikkelen.
„Hij praat nog steeds met dat
moeilijke dialect van hem, maar
verder is Tonnie één van ons. Hij
heeft geen moeite met westerse
atleten, ook al babbelen die veel
vlotter. Maar vooral omdat hij
absoluut niet hoog van de toren
blaast, ligt Tonnie bij iedereen
eigenlijk erg goed. Maar ik ken
hem ook als een concurrent, die
gewoon zijn eigen weg gaat. Hij
trekt zich bij zijn planning in
feite van memand iets aan. Pri
ma toch?"
Dirks heeft in alle jaren ook
steeds nee gezegd tegen atletiek-
makelaars, die hem hebben be
naderd. Wim Verhoorn en Mi
chel Lukkien klopten regelmatig
aan in huize Dirks. Vooral Luk
kien heeft met Van Vlaanderen
en wereldkampioen Mark Plaat
jes een beroemde 'renstal', maar
Dirks voelt er niks voor om on
der de hoede van een zaakwaar
nemer verder te gaan.
„Ik regel alles liever zelf. Daar
ben ik jaren geleden bewust mee
begonnen, omdat ik het goed
voor mijn ontwikkeling vond,"
legt hij uit. „Nu blijft alles bij
het oude. Misschien vang ik iets
minder geld dan via een agent,
maar ik vind het prima zo."
Ondergewaardeerd
Dirks is dus kennelijk toch niet
zo'n Joris Goedbloed als ieder
een in hem meent te zien? „Ton
nie is een goeie gozer, maar laat
ook niet meer met zich spelen,"
meent Henk Gommer, in 1993
Nederlands crosskampioen vóór
Dirks en club- en trainingsma
tje van de hardloper uit Zeeland.
Gommer vindt wel dat Dirks
veel te bescheiden is. „Dat heeft
zeker vroeger in zijn nadeel ge
werkt, denk ik. Nu is dat al een
stuk minder. Ja, ik sta er ook wel
eens van te kijken hoe hij zich
heeft ontwikkeld. Tonnie is een
fenomeen in de Nederlandse at
letiek en dan nog een onderge
waardeerd fenomeen ook."
„Ik een fenomeen?", klinkt het
verbaasd uit de mond van Ton
nie Dirks zelf. „Misschien. Maar
ik ben geen natuurtalent. Mijn
prestaties heb ik met hard trai
nen moeten verdienen. Het komt
niet zomaar aanwaaien."
Had er met een andere aanpak
misschien ooit meer ingezeten
voor Tonnie Dirks?
Dirks zelf: „Mijn grens ligt hoe
dan ook waar hij ligt en ik zit er
nu dicht tegen aan. Op de mara
thon zal ik misschien ooit
2.11.30 kunnen lopen. Op de tien
kilometer 28.10. Meer zit er ge
woon niet in."
Has van Cuyk: „Ik denk dat
Tonnie al veel verder is dan
iedereen denkt. Voor mij is hij
een Europese subtopper. Op het
WK cross kan hij bij de eerste 25
eindigen en tussen al die Afrika
nen hoor je dan tot de Europese
top. Als Tonnie altijd zelfbewus
ter was geweest? Misschien was
hij dan wat eerder echt doorge
broken. Maar zijn grenzen heeft
hij nu toch bijna bereikt. Dat
weet hij zelf als geen ander. Dat
is ook een van Tonnie's sterke
kanten. Zijn zelfkennis als at
leet."
Henk Gommer en Bert van
Vlaanderen verwachten echter
dat er nog wat in het vat zit voor
Dirks. Gommer: „Dirks kan op
de marathon echt wel harder
dan 2.11.30. Al zal hij de échte
wereldtop niet bereiken. Nee,
Tonnie is geen Vincent Rous
seau, maar hij zit er wel dicht
tegenaan."
„Hij verbaast me steeds weer",
zegt Van Vlaanderen. „Na zijn
achillespeesblessure (van okto
ber '92 tot en met februari '93) is
hij sterker dan ooit. Kennelijk
heeft die gedwongen rustperiode
hem goed gedaan. Je ziet het wel
vaker. Misschien is het een sig
naal dat we allemaal toch teveel
doen en teveel geven."
1994 staat voor Tonnie Dirks in
het teken van het Europees kam
pioenschap, begin augustus in
Helsinki. Hij heeft al een plaats
voor de marathon afgedwongen,
maar tracht zich nog te kwalifi
ceren voor de tien kilometer. „Ik
doe dat dit keer liever. Als ik het
haal, loop ik in het najaar nog
ergens anders een marathon. Dat
is ook lucratiever."
Hij was de vlegel van de
vaderlandse velden en
werd als speler van
NAC zelfs voor 24 wed
strijden geschorst. Hans
Kraay jr. vluchtte naar
Engeland en voelde zich
volledig thuis in het
Britse voetbal. Heimwee
dreef hem terug naar
Nederland waar hij zijn
reputatie van schopper
weer alle eer aandeed.
He laatste jaren is er
echter iets veranderd.
Kraay jr., speler van het
door zijn vriend Simon
Kistemaker getrainde
Telstar, zegt een nette
voetballer te zijn gewor
den en dat kan niet he
lemaal los worden ge
zien van zijn activiteiten
voor de televisie. Met
zijn wekelijkse, humo
ristische interviews tij
dens 'TV Sport' op zon
dagmiddag heeft hij de
harten van vele Neder-
'anders gestolen. Be-
fhcht was hij al, nu is
h'j zelfs een bekende
Nederlander, zij het te-
gen wil en dank.
hoor Domien Esselink
Babberich - Hij krijgt weer
die jongensachtige blik in de
ogen en zwaait met het vin
gertje. „Nee hoor, ik ben
geen bekende Nederlander,"
wimpelt Hans Kraay jr. af.
„Ron Brandsteder, Henny
Huisman, John de Mol en
John de Wolf zijn bekende
Nederlanders, maar ik niet.
Echt niet."
Valse bescheidenheid of het
nog moeten wennen aan een
nieuwe status Feit is dat
Kraay jr. 'scoort' op televisie.
„De kijkcijfers variëren van
700.000 tot 900.000. Dat is heel
veel. Ik praat niet over inschui
vende libero's en het leukste
vind ik dan ook, dat als ik met
mijn vrouw en dochtertje op
vakantie ben, een vrouw van 58
jaar tegen me zegt: 'Ik geef niks
om voetbal, maar ik laat me om
tien over half één altijd even
roepen, meneer Kraay. Het is
altijd leuk en je krijgt geen
moeilijke verhalen voorgescho
teld'. Dat is het grootste com
pliment dat je kan krijgen."
-Ben je mede zover gekomen
omdat je in het verleden het
nodige leergeld hebt betaald
„Ik heb mensen in elkaar ge
schopt en vond het altijd leuk.
Zo werd ik een keer in de Kuip
uitgejoeld naar aanleiding van
De Graafschap-Feyenoord. In
die wedstrijd heb ik Feyenoor-
ders afgezaagd en zó geïrri
teerd, dat heel Nederland er
een week over gepraat heeft. Ik
was toen trots op mezelf, had
duidelijk m'n steentje bijgedra
gen aan het 1-1-gelijkspel.
Mart Smeets zei 's avonds bij
Studio Sport dat ik me moest
schamen, maar ik schaamde me
niet."
-In het verleden was voetbal je
enige uitlaatklep. Nu heb je het
tv-werk erbij, ben je juist daar
door rustiger geworden
„Klopt. Voetbal is nog wel be
langrijk hoor, anders zou ik me
kapot schamen voor de club, de
trainer en de spelers. Maar als
ik voetbal, is voetbal het be
langrijkste, en bij opnames zijn
de opnames het belangrijkste.
Maar ik kan het ook niet ma
ken ten opzichte van mijn
werkgever om als een imbeciel
over het veld te knetteren. Mijn
werkgever is Veronica, want
het programma is weliswaar
van Veronica en Tros, maar
niemand weet dat het voor ne
gentig procent door Veronica
wordt gemaakt."
-Is dit jouw laatste seizoen als
voetballer
„In mijn contract met Veronica
staat dat ik dit jaar nog mocht
spelen en alleen in de eerste
divisie. Ik train ook maar drie
keer in de week en dat staat
bijna gelijk aan amateurniveau,
maar ik geloof dat Kistemaker
redelijk tevreden is en hij wil
graag dat ik nog een jaar blijf.
Of m'n werk bij Veronica niet
in het geding komt? Nou, ze
vinden het niet leuk. Zo moet
ik de hele woensdag; en donder
dag beschikbaar zijn voor op
names. Ik krijg misschien ook
een amusementsprogramma."
-Je hebt voor zowel de sport als
het amusement een contract.
Voor die laatste tak word je wel
betaald, maar heb je nog niets
gedaan.
„Ik heb tegen de boekhouder
gezegd dat ik beter een jaar
later met iets goeds kan komen
dan een dag te vroeg met iets
dat niet bij me past. Ik heb nu
tussen kerst en oud en nieuw in
m'n eentje een programma ge
schreven. Ik heb een uurtje of
zestig zitten schrijven en sport
en amusement gaan hand-in-
hand. Ik kan me niet voorstel
len dat ze het niet leuk vinden.
Het wordt een spraakmakend
programma met topvoetballers
die als entertainer gaan funge
ren. En dan kunnen ze niet
klagen dat ze me een jaar heb
ben doorbetaald, dan verdien
ik ze voor het terug."
„Ik was ook kandidaat voor
Boobytrap, maar dat is niet
mijn programma. En ik ben
gevraagd voor Hints, maar dat
kan ik niet. En ik zou met Jack
van Gelder in Dat zeg ik niet
gaan zitten, maar eens in de
twintig uitzendingen is genoeg.
Ik schaam me dan als ik nee
zeg, zo'n kans krijg je mis
schien nooit meer, maar gelijk
ga ik fluitend naar huis omdat
ik gelukkig niet voor het ver
keerde programma heb geko-
Hans Kraay jr. (rechts) bikkelend in dienst van zijn vorige werkgever, De Graafschap. PSV'er
Kaulsha probeert de tackle te ontwijken. foto vnu
-Word je als sportjournalist
nog wel serieus genomen als je
er ook amusement bij doet
„Ik vind het niet gênant. Ik ben
een fan van Jack van Gelder;
hij is een enorme vakman op
sportgebied én een top-enter-
tainer bij Te Land, ter zee en in
de lucht. Ik hoop ook een mix
van beide te hebben gevonden
zonder dat de mensen zeggen
dat ik ben doorgeslagen naar
een imbeciel met een feestneus
op."
-Je was laatst, op één avond,
eerst in Glanerbrug en daarna
samen met Guus Hiddink bij
een sponsoravond van hoofd
klasser Babberich. Waarom en
hoevaak doe je dat
„Ik ben tachtig uur in de week
bezig en alles wat ik doe, vind
ik leuk. Dan kan ik ook niet
moe worden. Dit soort dingen
doe ik tweemaal per week. Het
is de aard van het beestje. Lek
ker thuis zitten bij het vrouw
tje Dat kan ik altijd nog doen
als ik gepensioneerd ben."
-Bij je radio-werk voor 'Langs
de lijn' was je scherp tijdens
interviews, op tv is het amuse
ment.
„In het begin was het amuse
ment. Nu zeggen mensen: 'Die
Kraay laat toch goed zien hoe
Stefan Pettersson en Ed de
Goey in het echt zijn'. Bij
'Langs de lijn' was ik een
nieuwsjager en zat ik net zo
lang bij voorzitter Jacques Ruts
van PSV te wroeten totdat hij
toegaf met Bobby Robson bezig
te zijn. Desnoods ging ik met
grof geschut tekeer. Hoewel ik
al twee weken eerder wist dat
Wouters naar PSV zou gaan,
ben ik geen nieuwsjager meer.
Ik probeer nu mensen in por
tretten zo goed mogelijk uit te
laten komen
-Kost het je moeite om voor elk
item een uitsmijter te beden
ken
„Ik doe het nu twee jaar en ik
ben geen André van Duin of
Paul de Leeuw. Als ik het niet
binnen vijf seconden weet,
doen we het zonder eind. Maar
inmiddels is het zover dat de
mensen dan zeggen: 'Wat is er
met die Kraay gebeurd Er is
niks aan'.
Meestal is het zo dat als ik met
het item bezig ben, dat het er
dan zó is. Zo zijn Bosman en
Nilis nog nooit samen op win
tersport geweest en dus neem
ik sneeuwkettingen en van alles
mee. Ik bel Bosman op en zeg
dat-ie een ski-pak aanmoet en
in de maling wordt genomen.
'Mooi, mooi', zei John. Iedereen
vindt het altijd leuk om mee te
werken."
„Neem Louis van Gaal. Hij
heeft voor mij bij Ajax z'n
wedstrijdbespreking zelfs met
tien minuten uitgesteld. Die
was altijd om kwart voor één,
maar de spelers willen 'Kraay
kijken'. Van Gaal heeft toege
geven dat-ie het leuk vindt
maar zei wel eerlijk: 'Verwacht
niet van mij dat ik in een
zwembad spring, samen met
jou de Alpenzusjes doe of als
Sinterklaas in een schoorsteen
kruip'. Ik zeg: Dat hoeft ook
niet, als je er maar als Zwar
tepiet uitkomt."