VOORDE! 129 25 104' 25 ersoneel DE STEM Componisten lijken vogelvrij' de meest icatures it. 1 helpt u l op weg. MINI, CULDE 4Alle kinderen de deur uit*' een licht tv-drama Spel De Korre komt niet uit de grondverf UIT GIDS [listan Keuris staat centraal in jaarlijks project van Het Brabants Orkest SCHIJF 6ESPREIDE BETALING MOCELI/K, OOK TELEFONISCH TE RESERVEREN Me'Shell Trevor Watts Jan Garbarek Tom Scott INUARI 1994 N MET INRUl 1(4) Zuiverheid is het gevaarlijkste woord op deze planeet.. Waar dat opduikt volgt Auschwitz" Salman Rushdie, schrijver Gids l jaarlijkse componis- Iportret van Het Bra ks Orkest is dit keer l-ijd aan de in 1946 loren Nederlander fstan Keuris. Kamer- Jiziek en symfonisch I j klinken tijdens kcerten in Eindhoven, Ij, Bosch en Breda, juris is een componist Tonder meer bekend lat om zijn voortreffe- je manier van orkes ten, Door sommigen Irdt dat tegen hem ge jukt en -ten onrechte- jedaan als 'mooischrij- |rj'. Daarover, en over Were dingen, windt hij a wel eens op. irNiels Swinkels jan Keuris gaat voor zijn jen behoorlijk te keer tijdens j gesprek, vindt hij zelf. Na kijk raakt hij geïrriteerd t wat er soms van hem ge- i wordt. Mooischrijver, risi- |os, de componist met de handjes. „In het begin |ri ik er wel onzeker van, langzamerhand denk ik: luensen die dat schrijven zou- Ti de analyse-les in het eerste r conservatorium waarschijn- niet kunnen volgen. De Jeste muziekcritici baseren I op buitenkant en program- ftoelichting. Als je een flinke 1 toelichting bij een werk jirijft, krijg je ook de grote wisie, heb ik gemerkt." I( zitten aan een grote houten tel in een mooi oud huis in jlversum. We drinken thee, hij Jokt zware shag en dochter Eva eelt met het nieuwe video- ktbalspel dat haar broertje |h zeer onlangs heeft aange- lkaft. componeren eigenlijk wel i kis. welnee, in de verste verte niet. taarop hij luid lacht. Jee. grapje. Maar de ondertoon (serieus. Want het 'gevecht met t critici' maakt het er niet iker op. Ilen is tegenwoordig vreselijk |ng om een stuk dat goed ■likt ook goed te vinden. Het ee dat het misschien een keer n beetje glimt, of mooi of aan- pkelijk is, maakt het ver acht. Dan krijg je recensies in Ij trant van "Tristan Keuris, de Imponist met de gouden hand- pi Alsof je ergens in een on- Iwr café tussen de tweedehands fcohandelaren zit." tags, tijdens de Nederlandse l'Ziekdagen ging van Tristan f ans het stuk Laudi in premiè- i Een 41 minuten durend stuk w solisten, koor en orkest, was een geweldig succes, Tristan Keuris: „Gewoon een groepje eerstejaars, mensen die van toeten noch blazen weten. Dat vind ik honderd keer leuker dan compositie-les geven". foto marco borggreve een staande ovatie van zes minu ten. koorleden die ik heb gespro ken waren laaiend enthousiast. Jard van Nes was er kapot van en heeft me er nog een brief over geschreven. Er heerste een stem ming van 'dat kan niet stuk'. Dan verwacht je toch tenminste dat er serieus op wordt gerea geerd. Het zou natuurlijk leuk zijn als iedereen het fantastisch vindt, maar zelfs als iemand er kritiek op heeft is dat zijn goed recht. Maar er werd gedaan alsof er een stukje voor mondharmo nica van anderhalve minuut was uitgevoerd. En dat kan ik niet zetten. 'Gelikt' en 'risicoloos' werd er gezegd. Terwijl ik met mijn manier van schrijven juist risico loop. Bij alleen maar geo liede klanken valt een zaal in slaap. Dan zie je de mensen op een gegeven moment wegzakken. Maar als je het publiek zo lang kunt vasthouden... Jard van Nes was elke keer weer verbaasd dat het uit was. Examineren „Op plaatsen waar men mij niet moet, wordt dan gezegd: 'geen wonder, als je zó gemakkelijk schrijft, kunnen we allemaal succes hebben'. Want als het mooi is en succes heeft, dan is het waarschijnlijk naar het pu bliek toe geschreven en dan deugt het niet. Ik vind helemaal niet dat anderen moeten schrij ven zoals ik, maar ik verdenk velen ervan dat ze het gewoon niet kunnen. En ik kan het niet uitstaan dat ze over mijn muziek praten op een toon van 'dat kan ik ook wel, maar dat is me te eenvoudig. Ik zie hier gewoon van af'. Ik kan ze toch moeilijk gaan examineren. Zo van: nou schrijf je verdomme ook zo'n stuk!." Op de achtergrond krijgt dochter Eva een rode kaart van de video- scheidsrechter. „Dat is je eigen schuld", lacht Tristan Keuris. Hij draait nog een shaggie. „Vroeger werden alle vooruit strevende componisten neergesa beld door de conservatieve pers", gaat Keuris verder. „Bruckner heeft geen leven ge had vanwege Hanslick, een van zijn meest verbeten tegenstan ders. En zelfs Ravel heeft zoiets nog meegemaakt met zijn Rhap- sodie Espagnole. Tegenwoordig is het eigenlijk omgekeerd. Ik denk wel eens dat het componis tenvak vogelvrij is. Het klimaat is in ieder geval te non-selectief. Ook al vanwege het idee dat alles altijd een bepaalde nieuws waarde moet hebben. Als je al bent 'bijgezet' dan doet het er niet meer toe. Je moet toch al weer een flinke tijd dood zijn willen ze denken: dat klinkt goed, maar dat geeft niet want het is toch van vroeger." School Tristan Keuris heeft geen com positie-leerlingen meer. Hij geeft sinds enige tijd muziektheorie op het voormalig muzieklyceum in zijn woonplaats Hilversum. „Ge woon een groepje eerstejaars, mensen die van toeten noch bla zen weten", zegt hij. „Dat vind ik honderd keer leuker dan com positie-les geven. Bovendien stel ik zulke hoge eisen dat weinigen het volhouden. Die vinden het dan meteen niet leuk meer." Een componist wordt niet ge maakt. Een componist wordt ge boren. En hoogstens bijgeslepen. Een volmondig ja. Grote bijval. „Ik geloof met dat het mogelijk is dat er in vijftig jaar in Neder land zoveel échte componisten worden geboren als er nu jaar lijks worden toegelaten op het conservatorium. Het zou heel normaal zijn dat er vier jaar lang geen leerling-componisten zijn. Maar we raken er door overwoe kerd." U hebt geen hoge pet op van uw jonge collega's „Dat zeg ik niet. Van Theo Ver- bey heb ik wel degelijk een hoge pet op. Ik wil ook niet zeggen dat iedereen maar eerst braaf naar school moet. Je hebt na tuurlijk in het verleden ook van die rare ruwe figuren als Mouss- orgsky gehad. Maar in de ge schiedenis komt het zeker niet zo vaak voor als hier in Neder land." Keuris laat zich -heel verstan dig- niet verleiden tot het noe men van namen. Totdat bij toe val Henryk Górecki ter sprake |Big Sugi ;ar eerlijk is eerlijk, in eerste Instantie vond ik de tweede cd j® het Canadese Big Sugar tegenvallen. Maar nu, na tien draaien, wordt Five Hund- Pounds steeds beter. Big jr uit Toronto presenteert Ni als band, maar eigenlijk je beter spreken van een solo-project van zanger/gita- ®/bassist/songwriter Gordie Jpison. Pjn eerste cd stond nog in het le«n van pure blues maar op [™e Hundred Pouds worden j1*» uitstapjes gemaakt richting f®, rock 'n' roll, rockabilly Aardvark Hotel), sur- P°ek, en soul (I'm a Ram). «et spel van Johnson is duide- 'P beïnvloed door Jimi Hen- en de Britse blues uit het f®de van de jaren zestigen ™t dan weer smerig en dan Jeer heel ingetogen. Geen ein- eloos lange gitaarsolo's maar °rte gitaarerupties, waardoor lijkt of Johnson via zijn jPtrument spreekt. i(Je plaat klinkt heel afwisse- en straalt veel spelplezier I Sugar is big talent' schreef "el Amerikaanse blad Music ai»a, en dat is waar. Big Sar zal de komende zomer "Betwijfeld een graag geziene ui, ,zi)n °P allerlei kleinere [Wues(rock)festivals in den lan- (Provogue) KAREL VAN DER POL "AS DAT even schrikken, toen MUZIEKRECENSIES ik vorige week in het gerenom meerde muziekblad OOR een lijstje met de twintig beste dan- ce-cd's van 1993 onder ogen kreeg; mijn favoriete cd van het jaar, Jazzmataz van rapper Guru, stond slechts tweede en werd voorafgegaan door Plan tation Lullabies van ene Me'Shell NdegéOcello. Nooit van gehoord, maar het moest toch wel iets bijzonders zijn als Guru's prachtige fusie tussen 'hiphop and live-jazzdance' er door teruggewezen werd. Dus op naar de platenzaak. Het was geen vergeefse tocht, zo bleek. Plantation Lullabies was eind vorig jaar tamelijk geruisloos verschenen. Het ech te promotiewerk moest nog be ginnen want de single Dred Loc was pas net uit. Me'Shell blijkt een jonge zwar te vrouw (29) te zijn, geboren in Duitsland en opgegroeid in de VS Muzikaal is ze zeer be gaafd; op Plantation Lullabies neemt ze het merendeel van de instrumenten voor haar reke ning en bovendien beschikt ze over een mooie, warme stem. De cd blijkt inderdaad een ju weeltje en komt dicht in de buurt van Guru's Jazzmataz. Maar waar Guru het alleen bij hiphop en jazz houdt, haalt Me'Shell er ook nog soul, rock en rhytm blues bij. Dance van het relaxte soort. Een jaren zeventig-geluid met een moder ne funky beat. Prachtige zang afgewisseld met rap. Haar mu ziek doet denken aan de jazzy soul waarmee het Engelse Soul II Soul enkele jaren terug de ene clubhit na de andere scoor de. Me'Shell verdient op zijn minst hetzelfde succes. Wel licht dat de ijzersterke single Dred Loc haar dat kan opleve- Me' Shell ren. (Maverick/Sire/Reprise) PAUL VERLINDEN DE ENGELSE jazz-saxofonist Trevor Watts vormde in 1990 met vijf Ghanese drummers het Moiré Music Drum Orchestra. De cd A wider embrace is een weerslag van hetgeen Watts een zijn Ghanese companen met hun muzikale experimenten hebben bereikt. A wider embrace laat in de basis Afrikaanse muziek horen zoals je die bij de Ghanese fanti-stam tegen kunt komen. Daaroverheen hoor je de saxo fonist Watts aan het werk die veelal jazzy en een enkele keer bluesy klinkt. Hier en daar doet A wider embrace denken aan Drum ode van David Liebman. Ook Lieb- man combineerde saxofoonspel met Afrikaanse klanken. Ver schil is echter dat Liebman er keyboards en elektrische gitaar aan toevoegde, waar Watts op een enkele basgitaar na zo goed als akoestisch blijft. Bovendien trok Liebman de Afrikaanse muziek richting jazz, waar Watts de muziek veel.meer in haar waarde laat. A wider embrace is hoe dan ook een prachtige plaat, waarop subtiele Afrikaanse ritmen prachtig samengaan met ruim telijk saxofoonspel. De muziek doet denken aan van hitte zin derende verten en zwoele avon den. Er gaat een onweerstaan bare bekoring van uit en lief hebbers van Afrikaans drum- werk mogen de plaat eigenlijk niet missen. (ECM, Via, release datum 31 januari) WIM VAN LEEST DE NOORSE saxofonist Jan Garbarek heeft in de vorm van Madar een nieuwe langspeler aan zijn inmiddels zeer uitge breide repertoire toegevoegd. Vormde op zijn vorige cd Ragas sagas de muziek van India en Pakistan de basis voor zijn in strumentale avonturen, dit keer vormen Tunesië en Pakistan het vertrekpunt. Tunesië is op de plaat vertegen woordigd in de persoon van oud-speler Anouar Brahem. De oud is een twaalf-snarig ara- bisch instrument dat uiterlijk aan een luid doet denken. De Pakistaanse inbreng wordt ver zorgd de 74-jarige tabla-mees ter Ustad Shaukat Hussain die ook al op Ragas sagas mee speelde. Door de vermenging van arabi- sche muziek met die van het Indiase subcontinent en de toe voeging van westerse saxofoon- muziek onstaat er prachtige dromerige muziek. Die muziek is vervat in lang uitgesponnen composities (sommige stukken duren dik een kwartier) die alle ruimte bieden aan de indivi duele muzikanten. Madar is meer nog dan Ragas sagas een meeslepende plaat. Door de muziek uit diverse we relddelen te combineren on staat nieuwe, ongehoord prach tige muziek. (ECM,Via, release datum 31 januari) WVL TENORSAXOFONIST TOM Scott heeft als sessiemuzikant op ontelbare platen meege speeld. Dat waren veelal geen bijdragen die uitblonken door emotionele diepgang, maar hij wist altijd wel de juiste toon voor de plaat in kwestie te treffen en wat hij speelde was immer virtuoos en van een ont zagwekkende perfectie. Scott maakt ook zelf platen en Reed my Ups is zijn nieuwste voor het fusion-label GRP. Hij wordt op de plaat bijgestaan door van die andere studio grootheden als Eric Gale, Da vid Paich, Paul Jackson Jr, Dean Parks en Grover Was hington Jr en dat levert vlekke loze muziek op. Omdat fusion bij GRP zo'n beetje behelst dat perfect ge speelde muziek ook nog eens op de allerbeste manier op cd ge zet dient te worden, is Reed my lips zo'n plaat waarmee je het maximale uit je geluidsinstalla tie kunt halen. Het geluid is bij tijd en wijle zo imponerend dat het niet meer van deze wereld lijkt te zijn. Fantastisch in de zin van bedacht. De muziek van Scott en stalge- noten bij GRP is tegelijkertijd ook glad en lijkt ontdaan van elke emotie. Daardoor krijgt je ook bij het luisteren naar deze Reed my lips het idee van schit terend muzikaal behang, ideaal voor in dure cocktailbars en andere luxueuze omstandighe den die met de werkelijkheid weinig van doen hebben. (GRP, RCA) wvl WOENSDAG 26 JANUARI 1994 DEEL l komt, de Poolse componist wiens Derde Symfonie zó goed ver kocht (meer dan 400.000 cd's) dat de opname wekenlang in de top tien stond van de pop-hitlijs- ten en Górecki een soort cult- status bereikte. Wat volgens Tristan Keuris geheel en al te danken is aan de inspanningen van de platenmaatschappij. In ieder geval niet aan die Derde Symfonie zelf. „Een naïef knoei- stuk... Ik zag in een tijdschrift een soort van analyse, en het Is kinderlijker dan een eenstem ming dictee in het voorbereidend jaar van het conservatorium. Al lemaal van die witte-toetsen mu ziek, mooi diatonisch. Zoiets klinkt altijd wel, dacht ik. Maar toen ik het hoorde, klonk het nog niet eens ook. Melodisch was het ook al niks. Zo'n sopraan erbij die alleen maar een beetje van die kromme toonladders heen en weer zmgt. Die bekend heid is Górecki natuurlijk ook maar gewoon overkomen. Het geeft niet als iemand eens een keer een slecht stuk schrijft. Maar als een goede componist een slecht stuk schrijft moet het beter zijn dan de Derde Symfo nie van Górecki. Stravinsky heeft ook wel eens een stuk geschreven waarvan ik dacht: mwah. Maar dan zakt hij niet af tot dat niveau." Waarom componeert u? voor de eeuwigheid? „Ik geloof dat het één seconde nadat ik overleden ben niet meer uitmaakt of ik Tristan Keuris of een mier, een boom of een bak steen ben geweest. Het is na tuurlijk een fijn idee als je nu kan denken dat je 'voor de eeu wigheid' componeert; controle ren kan ik dat toch nooit. Je hoopt natuurlijk dat het enige echte waarde heeft, maar ik heb al heel vaak gezegd dat ik me daar niet mee bezig houd. Je wilt succes, dat is logisch. Als klein kind loop je al met een tekening naar je moeder: 'kijk eens wat mooi'. Zo zit een mens in el kaar." Kamermuziek van Tristan Keuris is op 30 januari en 2 februari te horen in respectievelijk Eindhoven (Muziekcentrum) en Den Bosch ICa- sinotheater). Leden van het Bra bants Orkest spelen samen met het Raphael kwartet het klarinetkwar tet, Aria voor fluit en piano, Strijk kwartet nr. 2, Acht Miniaturen en Pianotrio. Ter inleiding wordt een gefilmd portret van Keuris ge toond. Symfonische muziek is te be luisteren op 3, 4 en 5 februari in respectievelijk Muziekcentrum Eindhoven, Casinotheater Den Bosch en Concordia Breda. Het Brabants Orkest speelt dan onder leiding van Lucas Vis: Intermezzi voor negen blazers, Concert voor twee celli en orkest (Nederlandse première), Variations for Strings, Drie Michelangelo Liederen en Symphonic Transformations. Me dewerking verlenen Jard van Nes (alt), Paul Uyterlinde (cello) en Gre- gor Horsch (cello). Wim van den Heuvel en Jasperina de Jong in een serie van Eli asser foto erik snoek Door Maarten van de Rakt Na 'Koning Bolo' voor de Tros duurde het een eeuwigheid (zeventien jaar) voor Wim van den Heuvel weer eens opdook op tv. Nu maakt hij zijn opwachting op verschillende fronten. Sinds een paar weken is de acteur op zaterdag te zien in de EO-reeks 'Een spoor van blauw zand' als burgemeester. Vanaf vandaag, woensdag, speelt hij Tobias, een lieve knor repot, in de KRO-serie 'Alle kin deren de deur uit', die nog het beste als 'familiedrama' betiteld kan worden. Wim van den Heuvel vormt sa men met Jasperina de Jong een echtpaar op leeftijd: Tobias en Carolien van West. „Tobias en Caroline zijn heel lang getrouwd. Ze hebben een goed huwelijk. Ze denken nu te kunnen gaan genieten van hun vrije tijd", vertelt Wim van den Heuvel. „Maar telkens komen de kinderen terug met hedendaagse problemen." De kinderen vinden dat hun ouders zich als 'echte bejaarden' moeten gedragen. Dat zijn de 'oudjes' allerminst van plan. Op hun lauweren rus ten is er niet bij. Zo wil Tobias zich gaan zetten aan al die mees terwerken die hij nog wil schrij ven. Tobias is een beetje Eli Asser, de schrijver van de tiendelige reeks. Eerder verwierf hij grote be kendheid met series als 'Het Schaep met de 5 Pooten' en 'Citroentje met suiker'. Uitge drukt in percentages is 'Alle kin deren de deur uit' voor negentig procent fantasie en voor tien procent gebaseerd op Assers er varingen. 'Alle kinderen de deur uit' wordt een comedy-serie genoemd. Een verwarrende benaming, want de reeks heeft weliswaar een humo ristische ondertoon, maar mikt niet op de lachspieren. Schrijver Asser houdt het op een midden weg tussen een zware comedy en licht drama. Woensdag, Nederland 1, 22.07 'Mademoiselle Jaïre' in schouwburg De Kring Roosendaal - Schouwburg De Kring. De Korre met 'Made moiselle Jaïre', toneelspel door Michel de Ghelderode. Vertaling: Flip Vanluchene. Vormgeving: Eric Lagrain en Lotte Lemm Gezien dinsdag 25 jan. Nog te zien op 5 febr. in Breda en 23 febr. in Ter- Door Sjef Huismans Mysteriespelen, abele spelen, passiespelen, de middeleeuw se literatuur heeft lezer en schrijver altijd geboeid tot in onze dagen. Ghelderode was zo'n auteur die zich aange trokken voelde tot het mys tieke van de oude overleve ringen en daar op volkse wij ze gestalte aan gaf. In Mademoiselle Jaïre pakt hij terug op een verhaal dat zijn moeder hem in zijn jeugd vertel de. Het handelt over een meisje dat dood ging ondanks de 'uitge kookte' zorgen van dokter en onderpastoor. De verloofde van het meisje Blandine roept de hulp in van de Boze, of zo men wilt Moenen, of Mefisto, of Ros te. Blandine wordt uit de dode opgewekt maar is gedoemd tot een lethargisch bestaan. Aan het FILMS GOES -Grand Theater 14 u. Aladdin. 20 u. Sleepless in Seattle. HULST - De Koning van Engeland 20 u. Demolition man. 20 u. The Addams Family values. 20 u. A perfect world. 14 u. Beethoven's 2nd. 14 en 20 u. Jurassic Park. 14 u. Aladdin. VLISSINGEN - Alhambra 1 14 en 20 u. Demolition man. - Alhambra 2 14 u. Robin Hood: men in tights. 20.15 u. Mon père ce heros. - Alhambra 3 14 u. Beethoven's 2nd. 20 u. Heaven and earth. - Alhambra 4 14 u. Aladdin. 20 u. The Addams Family values. BERGEN OP ZOOM - Cincm'actueel 1-2-3 20 u. Sleepless in Seattle. 14 u. Beethoven's 2nd. 14 u. Aladdin. 20 u. A perfect world. 14 en 20 u. Demolition man. - Roxy 1 - 14 en 20.15 u. The Ad dams Family values. - Roxy 2 - 20 u. The house of the spirits. 14 u. Aladdin. ROOSENDAAL -City 1-2-3 20 u. A perfect world. 14 u. Aladdin. 14 en 20 u. Demolition man. einde van de proeftijd moeten zowel zij als Jacquelin, de aan stichter, samen met de 'weldoe ner' Roste het met de dood beko pen. De vorm waarin Ghelderode zijn verhaal pakt is puur negentiende eeuws volkstoneel. De keuze van een dergelijk stuk gedateerd to neel is op zich al gevaarlijk te noemen. Het MMT deed dit indertijd op kostelijke wijze met De Dronk aard. Je neemt een dergelijk spel serieus en plaatst het in de au thentieke context of je gaat het stuk theatraal uitvergroten met een vette knipoog naar de toe schouwer. De Korre heeft deze keus in het midden gelaten waardoor het noch het een, noch het ander werd. Het gevolg is dat de kijker er niet goed raad mee weet en op twee benen hinkend de zaal ver laat. Een sterke indruk van 'tussen de schuifdeuren' werk drong zich heel sterk bij me op omdat door de ambivalente aanpak ook het persoonlijke spel van de acteurs in een twijfelachtig getinte grondverf bleef staan. Het historisch mysterieuze, mid deleeuws plastische en parodisch macabere is me dan ook geheel ontgaan. 14 en 20 u. Beethoven's 2nd. GENT - Decascoop 14.30, 17, 20 en 22.30 u. The good son. 14.30, 17 en 20 u, The lookout. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Mr. Jones. 14.30, 17 en 22.30 u. Excessive force. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Demoli tion man. 20 en 22.30 u. Bitter Harvest. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. The crush. 20 en 22.30 u. Addams family 2. 14.30, 20 en 22.30 u. Robin Hood: Men in tights. 20 u. Beethoven's 2nd. 17, 20 en 22.30 u. A perfect world. 20 u. Little Buddha. 22.30 u. Sleepless in Seattle. 14.30, 17 en 22.30 u. Aladdin (14.30 en 17 u. Ned. versie). 22.30 u. Rising sun. 17 u. The age of innocence. 14.30 en 20 u. Jurassic Park. KNOKKE - Beverly Screens 15 en 20 u. Demolition man. 15 en 20 u. Good son. 15 u. Aladdin. 15 u. Beethoven's 2e. 20 u. Perfect world. 20 u. Three of hearts. THEATER TERNEUZEN - Zuidlandtheater - 15.00 u. Kin dervoorstelling door Circus Ous ters.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 19