DE STEM JEER I Dey ntdekkingsreis vol exotiek OSMAN iebollen ING TING Krakeling Vo forgen start veelzijdig en internationaal Filmfestival Rotterdam ƒ10, 49.95 39.95 69.95 59.95 >nde vrijdag UIT GIDS rtainment .CE to be 60% Film over bewoners van verlaten spoorwegtunnel J IJAlj AXEL dogen, loopt hij de OLLECTIE I grenen meubelen 10 uur Ier...! [tel. 01155-61990 De beeldenstorm van schilder Jaap de Vries IN BEELD Vier jaar opnamen in New York Consumentenbond niet meer samen met Holland FM Detective schrijver Van Gulik op Chinese tv 1994 n ode s en Vrijetijdsmode esmode „Anne Prank is een nationaal bidprentje geworden, maar iedereen vergeet dat ze is verraden door een Nederlander" Marcel Möring, schrijver Gids lV al. 01155-61930 ,0, Marjan Mes [et leuke van het Interna- jnal Filmfestival Rotter- 0 (dat morgenavond of- deel begint) is dat de joeker er op eigen hout een ontdekkingsreis kan die hem in vol- jekt onbekende gebieden rengt. Als hij zomaar een scoop aan de Kruiskade .p. a a vn ■®enva^t komende ffls om kennis te maken iet nieuwe werelden waar Ixotische gerechten met gewone ingrediënten orden opgediend. Ibaar. <OP OP) Jit grootste culturele evenement :lde Benelux (300 films) dankt ij faam aan het avontuurlijke niet zelden exotische pro- sinma. Wie niet zweert bij de Mywoodfilm, die negentig iscènt van het gewone bio- jopaanbod uitmaakt, kan zich itr nog echt laten verrassen, anen de paar honderd meter in de Kruiskade kan de bezoe- s honderdduizenden kilome- B over de wereld afleggen en zien die hij nog nooit «der gezien heeft. avontuur van 'Rotterdam' staat nog altijd, na 23 jaar, uit jeelfilms, korte films en docu- stntaires die veelal buiten de vestigde filmindustrie om zijn spioduceerd. Niet zelden in are uithoeken waar jonge ci- ïasten soms nog maar net hun distieke mogelijkheden hebben itdekt en een innerlijke nood- voelen om te getuigen van urn leefwereld, vaak in ongepo- ijstevorm. VRIJETIJDSMOD iet jeugdig elan van het filmfes- ral in de Maasstad is vooral te inken aan de creativiteit van Ie jonge regisseurs, die er hun erk presenteren. De overgrote teerderheid van de te vertonen ilms is gemaakt door twintigers ai dertigers. Het gevolg is ook at het International Filmfesti- al Rotterdam steeds meer jon geren trekt. De laatste twee jaar is het bezoek met bijna zestig procent gestegen, waarvan een uit jeugd bestaat, zon der dat de vele ouwe getrouwen segblijven. Tenslotte is 'Rotter dam' ook nog altijd een pleister- Scène uit de Chinese openingsfilm, 'For Fun', van International Filmfestival Rotterdam dat morgen begint en duurt tot 6 februari. HULST BIERKAAISTRAAT 30 TERNEUZ NOORDSTRAAT ?n: Jonderdag 10.00-18.00 uur 10.00-21.00 uur 9.00-17.00 uur laandags gesloten plaats voor wereldberoemde oudere cineasten, die hier ieder jaar hun nieuwe films vertonen. China Aandacht voor het particuliere filmen en de wereldpolitiek staan nog altijd centraal in de programmering, die nu voor de derde maal is verzorgd door fes tivaldirecteur Emile Fallaux en zijn assistenten. Het grote aan bod van Chinese speelfilms uit China. Taiwan en Hongkong biedt de gelegenheid om kennis te maken met de maatschappe lijke veranderingen die zich af spelen in de schaduw van Deng Xiaoping. Lang niet alle films zijn politiek, wel krijgt de westerse kijker nu voor het eerst het gewone leven in China te zien, ongecensureerd, hoewel de politieke machtheb bers nog steeds ingrijpen als er teveel kritiek wordt gespuid. Dat heeft de jonge Chinese 'punk'-ci- neast Zhang Yuan ondervonden wiens met geld van het Rotter damse festival gemaakte 'Beijing Bastard' (over de ondergrondse jeugdcultuur in Peking) niet in eigen land mocht worden vol tooid. Gesmokkeld Ook 'The Blue Kite' (De blauwe vlieger) van Tian Zhuangzhuang werd door de autoriteiten verbo den omdat een tragische familie geschiedenis samenvalt met 'moeilijke' episoden uit de recen te Chinese geschiedenis. De film moest China worden uitgesmok keld. Van Hongkong-cineaste Clara Law ('Autumn Moon') wordt 'Temptation of a Monk' vertoond, over een bloedige machtsstrijd in een keizerlijke familie in de zevende eeuw in China, die wordt afgezet tegen de boeddhistische levenswijze. Veel lichtvoetiger is de Chinese film waarmee het festival mor gen wordt geopend, 'For fun', van de 34-jarige cineaste Ning Yin. Een ongepolijst, realistisch werkje over een gepensioneerde huismeester van de opera van Beijing die met een groep be jaarden een opera-groepje op richt. Op het filmfestival van Berlijn won het al de persprijs hoewel het bepaald geen specta culaire" of virtuoos gemaakte film is. Gewone mensen De jonge cineaste, die studeerde met mensen als de veel geraffi neerder filmende (inmiddels in ternationaal vermaarde) Chen Kaige en Zhang Yimou, werkte met mensen van de straat. Haar realistische stijl, die ook veel van het straatleven in het armoedige Beijing laat zien, neemt de tijd voor de observatie van' gewone mensen. Haar hoofdpersoon is een grappige oude man, die zich na zijn pensionering verveelt en zijn jonge opvolgers lastig komt vallen met zijn bemoeizucht en geldingsdrang. Die kan de oude baas kwijt bij het groepje bejaarde operazan gers waar hij, met komisch ver toon van zi^n oude waardigheid, de repetities organiseert. Als ze een plaatselijke talentenjacht verliezen, ontstaat er gekrakeel tussen de rivaliserende leden. De bescheiden film weet te charme ren door de liefdevolle en humo ristische aandacht voor details. Filmliefde De creatieve, niet-commerciële sfeer van 'Rotterdam' krijgt ge- Laten we Jaap de Vries aller eerst beschouwen als een schil fer. Als een beeldend kunste naar die wat te zeggen heeft, in en door zijn schilderijen wel te verstaan. Die eenvoudige voor onderstelling is veel minder vanzelfsprekend dan ze lijkt. Hoe zou een schilder immers Mders zijn bedoeling willen overdragen flan via zijn schil derij? Bij Jaap de Vries ge schiedt dat al heel lang ook foor Het Woord. De teksten die in relatie tot zijn beeld en werk worden gepubliceerd, hebben inderdaad de stelligheid van de onweerlegbare bijbel. Het is de filosoof Eric Bolle met wie De "ries nauw samenwerkt en die oen ingewikkeld web van woor den heeft gesponnen als om de interpretatie van de schilde- bijen dwingend te sturen. Teksten over de zingeving van net beeld en over de zinloos heid, wier echo ook in de tentoonstelling in De Beyerd weer doorklinkt. Maar Jaap de Vries is een schilder wiens werk zelf een heel directe con frontatie aangaat met de kijker en die lange omweg langs het woord niet zo nodig heeft. Jn De Beyerd in Breda toont De in hoofdzaak zijn Uderijen van afgelopen wee jaar. Het is een tentoon- teuing die overtuigt, zonder a'le schilderijen even goed jn. Maar wat er in detail ook auemaal over op te merken 1 -jjl JaaP de Vries heb je ^middellijk het gevoel dat het rk ergens over gaat. mülu810 dderij van hem ver in, J dlrect persoonlijkheid, '»wh. Het gevoel: dit is het! "erk toont op het eerste fa 'cM een duidelijk motief dat aantrekt en afstoot, wat dus de iser meteen bezighoudt. \l/ Door Frits de Coninck Om in de beeldtaal van Jaap de Vries door te dringen is het goed het tentoongestellde werk chronologisch te volgen. In de eerste zaal hangen drie werken van eind jaren '80. Een ervan is De Schilder en Zijn Huid. De twee andere tonen een kunsthistorisch bekend beeld. Het avondmaal is een directe verwijzing naar Da Vin ci's Laatste Avondmaal. Het derde toont een geslachte os, een voorstelling die door Rem brandt en in onze eeuw heel aangrijpend door Chaim Sutine geschilderd is. De Vries heeft die motieven ook heel bewust gebruikt. Hij heeft een beeld, een bekende voor stelling, tot op het bot willen ontleden teneinde de betekenis ervan aan de orde te stellen. Voor hem is zo'n voorstelling, een icoon in onze cultuur, aller minst een vanzelfspekendheid. Onze cultuur is vol van beelden die wij als plaatje gebruiken. Over de betekenis waarvan wij eigenlijk geen vragen meer stel len. Wij gebruiken die plaatjes om te aanbidden, als middel tot herkenning, als illustratie, als bron van vermaak. En wij doen dat met eenzelfde gemakzucht, of het nu gaat om een Christus beeld of een foto van de konin gin. Wij maken ons een beeld en we amuseren ons. De Vries verdraagt dat niet en stelt daar vragen bij. Het is een beelden stormer die het beeld onderuit wil halen. De montage van het beeld Hij schildert met acrylverf op papier en snijdt daar vervol gens vormen uit die deel uitma ken van de voorstelling. Die vormen, armen, benen, spieren enz., plakt hij op en tegen el kaar, zodat er een nieuwe voor stelling ontstaat. Dat papieren schilderij wordt tenslotte met nietjes op een houten frame bevestigd, in een formaal van 200 bij 150 cm. Jaap de Vries is een chirurg die met een vlijm scherp mes een beeld ontleedt in onderdelen die wij niet meer geneigd zijn te zien omdat we alleen maar een mooi plaatje willen. Hij analyseert een beeld, hij legt het op de snijtafel, hij sloopt het letterlijk. En daar mee ook de betekenis die voor ons zo vaststaat. Daarna volgt het monteren, het opbouwen tot een nieuw geheel van wat eerst uiteengehaald is. De ruimte waarin een tafereel zich afspeelt is daarbij verdwenen. De Vries doorbreekt de illusie dat de ruimte van een afbeel ding een echte ruimte is. Door de collagetechniek monteert hij een platte ruimte, gewoon zoals het schilderij tenslotte is. Voor schijn is bij hem geen plaats. Die oudste wérken zijn nog sterk anecdotisch. En De Vries heeft dat bekende nodig omdat hij uiteindelijk de betekenis van de schoonheid ter sprake wil brengen. Hij schept beelden om de zin van beelden aan de orde te kunnen stellen. Enkele jaren geleden deed hij dat nog met de ons vertrouwde motieven als zo'n Avondmaal. Het is zoiets als de kubisten in de jaren '10 deden. Een bekend en vertrouwd voorwerp kiezen (krant, fles, gitaar) om dat in vlakken uiteen te halen, altijd binnen de grenzen van de her kenning. Als wij de voorstelling niet herkennen, is de analyse niet te volgen. De schilder als chirurg In het werk van de afgelopen anderhalf jaar is dat anecdoti- sche en bekende verdwenen. Het beeld is meer autonoom geworden. Hij schildert licha men, huiden, handen, de schil der en zijn model. Zijn analyse is dezelfde gebleven, maar niet het resultaat. Hij heeft het beeld nog verder gemanipu leerd. Lichamen zijn doorsne den zodat een letterllijke in houd zichtbaar wordt. Van een voorwerp of een lijf waarvan wij alleen de uiterlijke vorm kennen, wordt ons nu de bin nenkant getoond. De Vries voert ons het lichaam binnen en toont een nieuwe werkelijk heid. Van lichamen ontbreken soms de armen of de handen omdat ze in de betekenis niet nodig zijn. Omdat ze niks toe voegen aan wat de schilder aan de orde stelt en dus weg kun nen blijven. De twee geisha's in kimono zijn vorm en huid ge worden, zijn binnenkant ge worden en wat zouden hun ge zichten er dan nog toe doen. Hij schildert opererende handen: het snijden in het vlees is het snijden in het beeld en de schil der is de chirurg. Het verborgen geweld Het schilderij dat hij maakt is complex van betekenis. Hij wil de ledigheid van het beeld aan Man en twee vrouwen van Jaap de Vries. de kaak stellen en schept een nieuw soort schoonheid. Het is de paradox van de kunstenaar die de waarde van het beeld betwijfelt juist door een beeld te maken. En in dat beeld gebeurt iets dat spanning oproept. De beel danalyse vloeit over in een ethische lading die hij door het schilderij aan ons meedeelt. Een schilderiij is bij hem een allegorie. Hij schildert een bij zondere voorstelling die ver wijst naar een meer algemene, verderweg liggende inhoud. Die inhoud is moreel van aard. Wat maakt de middelste gestal te op het schilderij 'Man een twee vrouwen' zo onmisken baar tot een man? Het machis mo dat uit de houding straalt, de lans als teken van macht. En daarnaast de bevalligheid van het vrouwelijke, de verleiding en de afhankelijkheid. Er zit een verwijzing in naar het alge mene, de strijd der seksen en de macht van de erotiek. In zijn werk is sprake van ge weld dat verminkt, de mens tot den karikatuur maakt en de kijker vooral naar de diepten van de eigen ziel voert. De allegorie is in die zin niet vrij blijvend. Het gaat niet alleen om de mens, het gaat net zo goed over een mens, over ons zelf dus. In de confrontatie die de schilderijen heel direct en open aangaan schuilt in die zin ook iets moralistisch. Het pro bleem van de esthetiek en het probleem van de ethiek zijn twee werelden in zijn schilder kunst die in dienst van elkaar functioneren. Een schilderij van Jaap de Vries is zichzelf genoeg. Het geeft soepel betekenissen prijs aan wie kijken en denken wil. Zijn schilderkunst is een we reld van gelaagdheid en para doxen die de moeite waarde zijn om te zien. En dat gaat ook zonder toevoegselfilosofie. Jaap de Vries in De Beyerd, Boschsstraat 22, Breda; tot 21 fe bruari. DINSDAG 25 JANUARI 1994 DEEL stalte in 'Scenes from Rotter dam' van Mijke de Jong en Ka ren de Bok. Een documentaire waarin een aantal internationale cineasten werd geportretteerd tijdens de laatste twee festivals in de Maasstad. Aan hen werd de vraag gesteld om een scène te beschrijven die aantoont waar om het belangrijk is om films te maken. Zo horen we de Amerikaan Ro bert Kramer in het duister van een auto plastisch de scène met Monica Vitti uit de doeken doen die hem ooit duidelijk maakte dat filmen zijn levensbestem ming was. Anderen die hun film liefde belijden zijn ondermeer Hal Hartley, Hedy Honigman, Michael Haneke, Amos Poe en Joan van der Keuken. Blind Films over homoseksualiteit en aids ontbreken evenmin, zoals 'Fed Up' van Gregg Araki, 'No mads/Darling' van Tom Kalin, 'Sehnsucht nach Sodom' van de aan aids overleden Fassbinder- acteur Kurt Raab en 'Blue' van Derek Jarman. Deze Engelse ci neast ('Caravaggio') is inmiddels blind geworden na een aids-ope- ratie. Hij confronteert de kijker anderhalf uur lang met een leeg blauw beeld en een gesproken relaas vol zwarte humor over een gruwelijke ziekenhuisbehan deling en fantasieën over mooie jongens. Nederlands Er gaat in Rotterdam ook een aantal Nederlandse films in pre mière. Toneelregisseur Gerard- jan Rijnders presenteert zijn filmdebuut 'Oude Tongen', waarin hij zijn eigen vrije versie geeft van het Oude Pekela- schandaal, waarbij kinderen seksueel zouden zijn misbruikt. Deze film zal later in afleverin gen op televisie worden uitge zonden. Ook worden nieuwe films vertoond van o.a. Frans van der Staak, Barbara Meter en Ian Kerkhof. Theo van Gogh zal iedere avond vanaf elf uur in het Hilton Hotel gesprekken voeren met promi nente festivalgasten. Die zullen ook in de zaal aanwezig zijn om na afloop van de vertoning van hun films met het publiek te praten. Bernard bij de poort tot de spoorwegtunnel. Van onze rtv-redactie „Je hebt er veel tijd om na te denken. Daarboven is je hoofd veel te bewolkt", verklaart een tunnelbewoner in New York de keuze van zijn woon- en verblijfplaats. „Hier bepaal je zelf wat goed voor je is. Je ziet alles veel helderder." Filmmaakster Dree Andrea volg de vanaf december 1989 zes mensen die in een verlaten spoorwegtunnel onder Riverside Park een thuis hebben gevonden. 'De Tunnel', vanavond op Ne derland 3, is het verhaal van Bernard, Bobby, David, Willie, Sheila en John. Ze praten over hun verleden, manier van leven, denkbeelden en idealen. Sommingen woonden al meer dan vijftien jaar in de tunnel toen de eigenaar, Amtrak, in 1991 besloot deze weer in ge bruik te nemen. „Alsof de trei nen dwars door je huiskamer denderden", zegt Bernard, die zichzelf 'Lord of the tunnel' noemt. Enkele bewoners begon nen een nieuw, bovengronds le ven, andere stoorden zich niet aan de herrie. Uit angst voor mogelijke onge lukken en daaruit voortvloeien de claims sloot Amtrak de tunnel af. Bernard herinnerde de spoor wegmaatschappij aan de door haar publiekelijk - op CNN - gedane verklaring dat zij de be woners nooit uit hun huis zou jagen. Hij wist een reservesleutel te regelen en vervult zo de rol van 'doorman'. Bernard leeft al zeven jaar in de tunnel. Hij zoekt er de rust die bovengronds niet te vinden is en ervaart zijn ondergronds bestaan als een uitdaging, een filosofi sche reis. Sinds zijn komst heeft hij de tunnel nooit meer verla ten. Zijn grote angst is om ziek te worden. Minder bevreesd is David, de benjamin van het zestal. Hij toog naar The Big Apple, 'omdat ie dereen er slaagt'. Bij toeval be landde hij in de tunnel. In 1991 schreef hij mee aan een boek over thuisloze jongeren en ging hij weg om met een vriend sa men te gaan wonen op de East Side. In 1992 ontdekte David dat hij behalve aan leukemie ook aan aids lijdt. Niettemin blijft hij optimistisch: „Mensen die klagen gaan niet zo snel dood." Miljoen Bobby nam in de jaren '70 regel matig een kijkje in de tunnel. Hij wandelde er met zijn hond en tijdens ruzies met zijn vriendin werd de tunnel zijn toevluchts oord. Na een bankroof en het uitzitten van de straf betrok hij FILMS GOES -Grand Theater 20 u. Sleepless in Seattle. HULST - De Koning van Engeland 20 u. Demolition man. 20 u. The Addams Family values. 20 u. A perfect world. 20 u. Sleepless in Seattle. 20 u. Robin Hood: men in tights. VLISSINGEN - Alhainbra 1 20 u Demolition man. - Alhambra 2 20 u Robin Hood: men in tights. - Alhambra 3 20 u. 20 u. Heaven and earth. - Alhambra 4 20 u. The Addams Family values. BERGEN OP ZOOM - Cinem'actueel 1-2-3 20 u. Sleepless in Seattle, 20 u. A perfect world. 20 u. Demolition man. -Roxy 1 - 20.15 u. The Addams Family values. -Roxy 2 - 20 u. The house of the spirits. ROOSENDAAL -City 1-2-3 20 u. A perfect world. 20 u. Demolition man. 20 u. Beethoven's 2nd. GENT - Decascoop 14.30, 17, 20 en 22.30 u. The good son. de tunnel permanent. In New York is geen onderdak voor stellen. Daaronrkozen Wil lie en Sheila voor een leven op straat en in de metro tot zij Bernard tegenkwamen. Op diens uitnodiging gingen zij in. Als enige heeft John tot slot geen contact met de andere bewoners. Bij het uitlaten van de hond omtmoette hij Gloria. Een half jaar lang spraken ze elkaar aan de ingang van de tunnel. Zij vroeg hem bij haar en haar dochter Portia te komen wonen op de West Side. „De eenzaam heid zit me dwars. Het is moei lijk om een wouw te vinden. Je moet daarvoor tegenwoordig een miljoen dollar op zak hebben." Nederland 3, 20.54 uur Van onze rtv-redactie Den Haag - De Consumenten bond is boos op de commerciële radiozender Holland FM en ziet daarom af van het voornemen te gaan samenwerken. De bond vindt dat het radiostation on zorgvuldig heeft gehandeld door de samenwerking voortijdig naar buiten te brengen. De directie van de radiozender reageert teleurgesteld op het be sluit maar onderneemt geen ver dere stappen. Hilversum (anp) - In samenwer king met een Chinese televisie maatschappij gaat Wereldom roep TV een programma maken over de sinoloog, diplomaat en schrijver dr. Robert van Gulik. Hij is vooral bekend door zijn detectiveverhalen gebaseerd op Chinese gegevens: de rechter Tie-mysteries. Die verhalen genieten in China grote populariteit. De opnamen worden in Nederland en China gemaakt. De partner van We reldomroep TV is Guangdong Television uit Gangzhou, niet ver van het sterk op het westen georiënteerde Hongkong. 14.30, 17 en 20 u. The lookout. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Mr. Jones. 14.30, 17 en 22.30 u. Excessive force. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Demoli tion man. 20 en 22.30 u. Bitter Harvest. 14.30, 17, 20 en 22.30 u The crush. 20 en 22.30 u. Addams family 2. 14.30, 20 en 22.30 u. Robin Hood: Men in tights. 20 u. Beethoven's 2nd. 17, 20 en 22.30 u. A perfect world. 20 u. Little Buddha. 22.30 u. Sleepless in Seattle. 14.30, 17 en 22.30 u. Aladdin (14.30 en 17 u. Ned. versie). 22.30 u. Rising sun. 17 u. The age of innocence. 14.30 en 20 u. Jurassic Park. KNOKKE - Beverly Screens 20 u. Demolition man. 20 u. Good son. 20 u. Perfect world. 20 u. Three of hearts.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 17