ok de Railhopper is degelijk en saai
U
Opel kwart eeuw nummer een in Nederland
Vakantieprogramma
voor kankerpatiënten
IANUARI 1994
CONSUMENT
D3
BUITENDIJK
Luwe stoptrein bevat weinig zichtbare accessoires, maar veel verborgen comfort
3oit (1)
RUBRIEK
Afasie
DONDERDAG 20 JANUARI 1994
boor Mariëtte Mulkens
j Zeker niet als de die
pt stokken en veel la
Ivordt opgejaagd, waad
recht in de hagelregei,
b verdekt opgestelde j J
[vliegen of rennen.
j denken van het uitzet,
lin wild in het voorjaar
I en alleen om het lated
laf te kunnen schieten
Jet schieten op kraaien
It die wel eens een jonge]
ppeten.
hoorde ik eens het ver-i
van een jachtpartij
hij de patrijzen zo uit de'
I geplukt werden, in de
I gegooid en acuut neer
loten werden door de
1 jagers. Laat ze danj
iriven gaan schieten. Om]
J te zwijgen van de aan-
■oten dieren, die niet ge-
lm worden, en alle ver
lakte onrust in over het
peen tamelijk rustige ge-
latste maanden is er nog!
It te doen geweest over
cht, zoals het wel of nieti
In jagen in natuurgebie-
In natuurlijk de actie van!
pierenbescherming bij de j
ang van dit jachtseizoen.
t>"n discussie zijn de ja-
I bij voorbaat in het na-j
Ze jagen natuurlijk
i voor de lol, maar dat isl
feo'n sterk argument. Dus|
len ze iets anders verzin-
1 Ze praten dan bijvoor-l
over het beperken van
Ichade voor de land- i
V. Jagers afficheren zich]
nwoordig ook steeds va-
I als natuurbeschermers:]
louden natuur in stand,
is natuur heel goed in 1
om zichzelf in stand te]
pen, als de mens er zich!
zo min mogelijk mee|
oeit. Maar als je dan ook
ieder jaar een groot deel;
die zorgvuldig beheerde]
ur doodschiet, blijf je na-
lijk nergens.
ierland heeft sinds gisteren een nieuwe stoptrein:
[jajlhopper. Na de Koploper, de Wadloper en de
Lter is dit de vierde telg uit het nog levende
Lcht boemeltjes. Dertig jaar lang gaat hij heen en
pendelen van het ene naar het andere station.
I; is het verschil met zijn voorgangers? Een consu
ltentest.
Ljohn van Oppen
:n van het oude Rome is
ver de kookkunst), dat in
t overgeleverde recepten i
in de eeuw van Christus
ide aan zijn leven toen hij
ïtdekkrng kwam dat zijn
■as om op luxueuze (en
n.
ieinse keuken van groot]
amen. Asafoetida of dui-
van een Perzische brem-
eng vind je asa foetidaj
rische recepten. De geur I
tffels, zelf denk ik aan
inesische vrucht. Kortom,
htig moet omspringen,
or liquamen, een heldere j
ime fabrieksmatig werd
recepten van liquame
erne keken bijna onmoge-
en zout enige tijd in de
e stank en waar is hier de j
ameling recepten uit de i
rhanna Maria van Winter
variant, die ook bij de
vis (met kop en graten) te
behoorlijke hoeveelheid
kei, selderij, bonenkruid.
thijm, oregano, beteunie,
uik geraakte kruiden?). Ik
ar toen las ik tot mijn
haar Food in Histop
laat vergelijken met de
ie is in Nederland bij een
oop.
komstig van Apicius, is
ïg, maar dwingt door zijn J
tot improviseren.
- Geen vier maar vijf
l naast elkaar; een
jische rolstoellift die er-
Izorgt dat gehandicapten
kracht kunnen in-
ipen; een voorwielklem
fs'allingsruimte biedt aan
Ihetsen op het stabalkon
Uchter de toegangsdeu-
[mee is alle nieuws voor de
jde dertig jaar wel ver-
Hoe we tijdens een test-
Ije Zwolle-Assen ook ons
om up to date snufjes
^speuren in het nieuwste
li stoptrein, het wil maar
I luiken. Alles in de Rail
ier is net zo degelijk, func-
fantasieloos en saai als
[van het merk NS gewend
len extra's
a extra veilige airbag voor
geizigers eerste klas, om maar
[gemiste mogelijkheid te noe-
koptelefoon voor de
Lszender Radio 1.
pa hoogte verstelbare stoe-
i zonnedak.
i eens een wiebelbestendig
Jertje voor de koffiebeker.
[sok al geen pincode-auto-
I achter de brede zwenk-
jüdeuren, waarmee je de
j van het ritje rechtstreeks
[ie privérekening kunt laten
Blijven.
ter, dit zijn accessoires die je
irissen. Het zijn extra's die
m zijn totaliteit gunstige
deling van een milieuvrien-
vervoermiddel niet in de
staan, maar je gaat
bijzaken toch subjectief
nten als je er dagelijks mee
Éonteerd wordt, dertig
[lang. Zolang wil de NS de
ppper immers laten mee-
ceien in de concurrentieslag
t de auto-industrie, waar
Ihviteit hoogtij viert.
pijl reizen in een leasewagen
|de baas alsmaar comforta-
s wordt, blijft de NS een
liaanse levenshouding vra-
|van zijn passagiers. Bij de
i over het program
i hebben de ontwerpers
geen seconde gepiekerd
lf inbouw van een pretpak-
zouden we ook? Je
t de stoptrein toch alleen
(ivoor korte stukjes. De ge-
fijde rit duurt dertig minu-
valt toch wel uit te
zegt Ron van Stokkum,
titer en dus pleitbezorger
[de NS-directie. Hij zit recht
*er me in de coupé en
licht zagende bewegin-
bat komt door de Rail-
De aandrijfkracht van
otor is overdui-
5k voelbaar onder het zitvlak
p treinstel lijkt beurtelings
s naar rechts te willen.
PSemeurs van Citroen of
P zouden hier een anti-door-
hebben ingebouwd,
ƒ11 de trein-industrie dient
IWnuft te passen binnen de
l!8 van twee spoorstaven.
pietjes
gezeurd over akkefietjes,
'ten al in Hoogeveen, As-
[temt dichtbij en het is de
e tijd op zoek te gaan naar
oer stuk
ae theelepels gemalen ko-
lderij
t dikke bodem. Meng W
coriander en strooi dit ov
zissaus erover. Zet het vu
intig minuten heetgaar (a
rleng je eenvoudigweg
a us desgewenst binden m
i, dan dien je de lamslapi^
;t bekend) en peulvruch
rlijk niet met aardapp
ring van Amerika bij
is een ruimte-
P®, zegt de voorlichter, 35
®#ter breder dan het tot nu
."kende materieel bij NS.
r®, maar dat wil niet zeg-
l] je per pasagier ook meer
'""t je kaartje krijgt. De
'te is gebruikt, in de
6 klas althans, om vijf zit-
op een rij aan de bo-
fj vast te schroeven: drie
r® ene kant van het gang-
F 'Wee aan de overkant.
fJeties
fcf a?n de reacties van de
■ÉT üi vijfzitter een blij-
lnij°™t. De komende maan-
i L ?e ^ailhopper uitslui-
Ln o baanvak Zwolle-
it er een Paar maanden
E een diesel-versie op de
|li„ dan pas zwermt de
ïvan i! naar andere hoe-
pisen j land- Oordelen de
istij .7dens de proefperiode
ie ooi]6' vijfde stoel, dan
wSf" aafd blijven. An-
Ij,., weer vervangen
ilaaw'oude variant van vier
P5® op een rij.
Voor een NS-monteur is dat een
koud kunstje. De stoelen zitten
op een draagbalk, als kippen op
een stok. De draagbalk is met
één stevige poot verankerd aan
de bodemplaat en met twee
duimdikke bouten aan de zij
wand.
Gemakkelijk voor de schoon
maak. Zwabber en dweil komen
overal bij. Handig ook, als je de
sporen van (voetbal)vandalisme
wil uitwissen. Rugbekleding ka
pot? Moertje los, nieuwe stoel
erin en de volgende reiziger weet
van niets.
Fainiliekleuren
Aan de buitenkant is de Rail
hopper gespoten in de geelblau-
we familiekleuren van de NS.
Alleen dankzij de zeshoekige
vorm aan de voorkant onder
scheidt hij zich van de mederail-
gebruikers.
Aan de binnenkant gaat de NS,
qua kleurstelling, traditiege
trouw met zijn tijd mee. In de
Koploper, de voorganger van de
Railhopper, schreeuwen de
bruin-oranje banken het uit dat
deze trein uit het begin van de
jaren zeventig stamt. Zijn opvol
ger baadt, inderdaad, in de kleu
ren zeegroen, grijs en blauw.
De NS heeft de nieuwe stoptrein
laten maken bij zijn hofleveran
cier, Talbot Aken. Er zijn negen
treinen afgeleverd van elk twee
rijtuigen, dus met een locomotief
aan elke kant. Het ging om een
opdracht van 120 miljoen gul
den, waarvan de helft ontwikke-
lings- en researchkosten. De uit
eindelijk bouwkosten bedroegen
dus bijna 7 miljoen per treinstel.
Uniek
Volgens Bert Helbers, de 42-jari-
ge instructie-machinist die zijn
collega's vertrouwd moet maken
met de nieuwe techniek op de
bok, is de draaistroom-aandrij
ving uniek voor Nederlandse be
grippen. „Remenergie is warmte
en het is mogelijk die energie
terug te geven aan de bovenlei
ding," aldus Helbers.
Voor de machinist is het wennen
dat alle hendels en zwengels ver
dwenen zijn. Alles loopt via de
boordcomputer. Er zijn alleen
nog maar knoppen te bedienen.
Op het beeldscherm ziet hij met
een of er iets mis is en wat hij in
dat geval moet doen. Storingen
zijn nagenoeg uitgesloten, omdat
de onderhoudsmonteur de trein
na de dienst in de remise kan
inpluggen op het diagnosesys
teem. „Zoals in de moderne au
towerkplaats. Daar hoeft de
chefmonteur ook niet meer op
het geluid van de motor af te
gaan, maar geeft de computer
aan wat eraan schort," zegt Ron
van Stokkum.
Op de terugweg, ter hoogte van
Beilen dat we passeren op de
kruissnelheid van 130 km per
uur, schudt hij nog meer weetjes
uit de mouw. Bijvoorbeeld dat
slechts vijf van de negen trein
stellen zijn uitgevoerd met vijf
stoelen op een rij in de tweede
klasse (157 zitplaatsen), vier
treinstellen zijn traditioneel uit
gevoerd met vier stoelen (137
zitplaatsen). Op die manier kan
de NS het verschil in waardering
meten. De directie is benieuwd
of de passagier het hinderlijk
vindt, dat de stoelen van het
type 'vijf op een rij' per stuk
twee centimeter smaller zijn.
Noodrem
Vlak voor eindstation Assen be
proeven we de noodrem. De trein
komt tot stilstand zonder dat de
passagier het gevoel krijgt geka-
tapulteerd te worden. Zelfs bij
de noodzaak tot maximale ver
traging blijkt de rem licht en
prettig doseerbaar.
Terug op het rangeerterrein in
Assen. Voordat instructie-ma
chinist Helbers alles afsluit, zet
hij de Railhopper via de boord
computer in wekstand. „Dan is
de luchtdruk 's ochtends meteen
op peil en zijn de coupés al
warm voordat de eerste passa
giers instappen."
En dat, zegt voorlichter Ron van
Stokkum met een licht triomfan
telijke toon in zijn stem, is nou
een voorbeeld van het vele ver
borgen comfort dat de komende
jaren voor de reiziger klaar ligt.
Slotconclusie van deze consu
mententest: de Railhopper is een
vervoermiddel met plezierige rij-
eigenschappen, grote bedrijfsze
kerheid en lang niet tegenvallen
de prestaties. Het uitrustingsni
veau is sober en kaal, met uit
zondering van de centrale ver
grendeling op de zwenkzwaai-
deuren, maar objectief gezien
kun je voor deze prijs, in dit
milieubewuste marktsegment,
geen luxueuzere accessoires ver
wachten.
De rolstoellift. De conducteur klapt de elektrische installatie uit, waarna de gehandicpate op eigen kracht de Railhopper kan
betreden. Let op de volautomatische zwenkzwaaideuren. foto erik van hullenaar
slagschepen niet echt de glan
zende hoofdrol hebben gespeeld
bij de klim naar de nummer één
positie. Die eer valt te beurt aan
een aanzienlijk minder impo
sant mobiel: de A Kadett. Ron
de koplampjes, kleine vinnetjes
op de achterschermen en een
snelheidsmeter als een soort
draaiende zuurstok. Bijna iede
re Nederlandse familie heeft
wel iets met die auto gehad. De
998 cc vierpitter kostte destijds
5600 gulden. Wie er ook een
kachel in wilde hebben moest
driehonderd gulden extra beta
len.
In 1970 werd de Kadett - het
B-type inmiddels - als model
ook de meest verkochte auto en
die positie heeft hij in al zijn
modelvarianten eigenlijk alleen
afgestaan omdat hij werd opge
volgd door de Astra. Die die
positie in de afgelopen jaren op
zijn beurt dan ook gewoon heeft
vastgehouden. Het jaar 1970
was trouwens in meer opzichten
memorabel. Het modelprogram
ma werd toen uitgebreid met de
Ascona en Manta. Twee model
len die de kassa flink hebben
doen rinkelen, maar ook een
belangrijke rol hebben gespeeld
bij het opkrikken van het niet
altijd even dynamische imago
van Opel. Ze waren niet weg te
denken in de rallywereld en
domineerden de produktiewa-
genraces op Zandvoort.
- Compact
Nog wat mijlpalen: in '79 stapte
de Kadett D als eerste Opel over
op voorwielaandrijving en in
'82 werd de Spaanse fabriek in
Saragossa geopend. Vanuit die
vooruitgeschoven positie be
stookt Opel sindsdien de markt
van de compacte auto's. Met
succes, want in het afgelopen
jaar was de Corsa - na de intro
ductie van de geheel nieuwe
versie - zelfs heel even de
meestverkochte auto van ons
land. In 1986 passeerde Opel
voor het eerst de barrière van
honderdduizend verkochte au
to's per jaar.
Maar de tijden zijn moeilijk. En
auto's leven trouwens ook veel
langer dan vroeger. In een
zwaar krimpende automarkt
liet GM vorig jaar zo'n zestig
duizend verkopen noteren. Nog
altijd riant het grootste aantal
in ons land. In Sliedrecht heb
ben ze de mouwen al weer op
gestroopt voor het lopende jaar.
Want succes heeft ook een na
deel: als je al zo lang nummer
één bent, is het aanzienlijk
makkelijker om te zakken dan
te klimmen...
Door Rob van Ginneken
Er is nog een paar weken ge
wacht op de echte, officiële ver
koopcijfers over het afgelopen
jaar. Je weet maar nooit. Inmid
dels is er echt geen speld meer
tussen te krijgen. Opel heeft in
ons land een unieke mijlpaal
bereikt: al 25 jaar is het merk
het grootste van Nederland.
De onderneming in Sliedrecht
zal het feest nauwelijks met
tromgeroffel onderstrepen. De
festiviteiten spelen zich voorna
melijk in de showrooms af.
Commercieel directeur Wim de
Heer van General Motors is
nuchter over het bereiken van
de mijlpaal: „Je moet altijd
vooruit kijken en niet achteruit.
En als je naar de verkopen in
ons land kijkt, is het trouwens
ook niet bepaald een moment
om de vlag luidruchtig uit te
hangen."
Een blik in de geschiedenis. In
1969 opereerde General Motors
nog vanuit de Rotterdamse
Waalhaven. Waar ooit ook Fri-
gidaire koelkasten, Bedfords en
Vauxhalls werden ingevoerd. Er
werden dat jaar een kleine vijf
tigduizend Opeis verkocht. Er
waren nog twee wapenfeiten te
noteren: de introductie van de
Admiral B en de imposante Di
plomat V8. De afstamming van
het Amerikaanse moedercon
cern was toen nog wat dieper
geworteld. Nu, precies vijfent
wintig jaar later, is dat opmer
kelijk genoeg allemaal honder
dentachtig graden omgekeerd.
En gaat Opel in Rüsselsheim
een Cadillac voor de Ameri
kaanse markt bouwen...
Kadett
Je hoeft geen kenner te zijn om De Kadett heeft in een groot aantal uitvoeringen het succces van Opel in Nederland
te weten dat die grote Opel bewerkstelligd. fotogm
Onderzoek na
foute airbags
De airbag, een ballon die de
autorijder beschermt bij een
frontale aanrijding, wordt alge
meen beschouwd als de belang
rijkste uitvinding sinds jaren
op het gebied van veilig auto
rijden. Maar airbags die spon
taan 'afgaan' hebben in de Ver
enigde Staten en Engeland ge
leid tot grootscheepse onder
zoeken.
Klachten over airbags die op
geblazen werden nadat de auto
over een putdeksel of een ver
keersdrempel reed hebben ook
geresulteerd tot ongerustheid
bij de fabrikanten. Volgens The
Times heeft Ford in de VS
1.500 pick-up trucks terugge
roepen omdat de airbag in het
stuur bleek af te kunnen gaan
als de deur hard dichtgeslagen
werd en de sleutel in de start
positie stond.
In Amerika zijn auto's van uit
eenlopende merken naar de ga
rage geroepen wegens fouten in
het airbag-systeem. In Enge
land is vorige week opschud
ding ontstaan over de brand
wonden die een vrouw naar
haar zeggen opliep toen de air
bag in haar Ford Mondeo opge
blazen werd na een ongeval.
Een woordvoerder van Ford
heeft verklaard dat soortgelijke
gevallen tot nu toe onbekend
zijn. Ford heeft in ongeveer 4.2
miljoen auto's airbags inge
bouwd. De luchtzak wordt on
middellijk na een frontale aan
rijding opgeblazen met stik-
stofgas dat middels een kleine
explosieve lading met hoge
snelheid in de zak geperst
wordt. Testen hebben uitgewe
zen dat het gas meteen na de
explosie een temperatuur van
82"C heeft. Het was tot dusver
wel bekend dat de nylon airbag
lichte schaafwonden kan ver
oorzaken.
Nieuwe auto's met
grijs kenteken
De nieuwe wetgeving voor au
to's met grijs kenteken heeft
een aantal importeurs ertoe ge
bracht hun modellen zodanig
aan te passen dat ze aan de
nieuwe normen voldoen.
Op basis van de nieuwe wetge
ving kon Peugeot geen 405
Break Commercial meer leve
ren. De Break is nu zodanig
aangepast dat de 'Commercial'
alsnog BPM-vrij is en dus in de
klasse voor lage wegenbelas
ting valt. Het dak is tien centi
meter verhoogd, er is een schei
dingswand met ruit achter de
voorstoelen aangebracht, de
achterbank is vervangen door
een vlakke laadvloer en de zij
ruiten van de laadruimte zijn
geblindeerd.
Chrysler heeft, samen met twee
carrosserie-ombouwers, kans
gezien een aantal auto's met
grijs kenteken te kunnen blij
ven leveren. Daarbij gaat het
om de Dodge Ram Van met een
volledige scheidingswand, de
Chrysler Voyager met volledige
separatiewand of een verhoogd
dak en een lage scheidings
wand en de Jeep Grand Chero
kee, de Wrangier en de Chero
kee. Veel jeep-achtige auto's als
de Wrangier zijn door de nieu
we wetgeving niet meer op grijs
kenteken leverbaar.
Kleine BMW
voor 43 mille
De nieuwe compacte BMW,
waarvan eind april de eerste
versie leverbaar wordt, gaat
42.700 gulden kosten. De auto
krijgt in de uitvoering Executi
ve (ƒ45.950,-) standaard ABS,
een airbag voor de bestuurder
en stuurbekrachtiging mee. De
BMW 316i Compact heeft de
zelfde wielbasis als de overige
3-modellen, maar de totale
lengte van de auto is 23 centi
meter minder. Net als alle an
dere BMW's heeft de kleine
achterwielaandrijving.
De BMW Compact is de vierde
variant van de 3-serie. De auto
wordt aangedreven door een
viercilinder krachtbron met een
inhoud van 1.6 liter en 102 pk.
Naar BMW-gewoonte wordt
het nieuwe model standaard
geleverd voor niet-rokers. Dat
wil zeggen dat asbak en aanste
ker ontbreken.
Ford stuurt hulp
naar Mazda
Ford, dat 25 procent van de
aandelen van Mazda in handen
heeft, stuurt in juni een team
managers naar de Japanse fa
briek in Hirosjima.
Mazda Motor Corporation lijdt
verlies en stuurde eind vorig
jaar drie topmensen de laan uit.
Het is de bedoeling dat de on
derneming met hulp van Ford
geherstructureerd wordt. Een
van Fords managers zal aange
steld worden als vice-president
naast Mazda's hoogste baas Y.
Wada. Mazda is meer dan de
andere Japanse fabrikanten,
erg afhankelijk van de export
van haar produkten. Het con
cern is zwaar getroffen door de
hoge koers van de yen.
U wordt wakker in
een ziekenhuisbed.
Wat u daar te zoe
ken heeft weet u niet, want de
klap van de botsing heeft een
gat in uw geheugen geslagen.
Maar ook dat weet u niet.
„Waar ben ik?" vraagt u, en
de artsen rond het ziekbed
trekken een gezicht alsof u
Chinees hebt gesproken. Ze
zeggen wat terug. Ze brabbe
len maar wat: „Poekie para-
loemboer ik twenne".
U voelt zich machteloos en
vreselijk alleen. Pas maanden
later, of misschien wel nooit,
begrijpt u dat u lijdt aan afa
sie. Aan niet kunnen praten
of niet kunnen verstaan of
allebei. Dit overkomt 3500
Nederlanders per jaar.
Iedereen is bij tijd en wijle
een heel klein beetje afatisch.
Je zoekt naar een naam en die
wil je maar niet te binnen
schieten. Ergens, diep ver
scholen in het achterhoofd, zit
het woord, we kunnen het bij
wijze van spreken aanraken,
maar als we het willen grijpen
spat het als een zeepbel uit
elkaar.
Concentreren helpt niet, ook
niet het knippen met de vin
gers of het krabben op de
kruin. Het beste is om er
maar eventjes niet aan te den
ken, dan komt,het van zelf
naar boven, God weet waar
precies vandaan. Gebeurt dat
dan, dan verwelkomen we op
gelucht het gevonden woord:
oh ja, zeggen we dan. Het is
een wonder hoe wij van klan
ken woorden kunnen maken
en hoe we onze gedachten
moeiteloos in woorden en zin
nen kunnen gieten. Neem nou
het woordje 'pen'. Bij het ma
ken van een Sinterklaasrijm
pje schieten ons de rijmwoor
den zo te binnen: ben, ken,
hen, zen. ren. Zoeken we naar
woorden die bij het werktuig
'pen' horen, dan vindt ons
brein onmiddellijk de woor
den inkt, papier, bureau,
schrijven, lezen. We willen
wat zeggen en de juiste woor
den komen onmiddellijk in de
juiste volgorde uit ons brein
rollen. We horen klanken, en
de taaimachine maakt er be
grijpelijke woorden en zinnen
van. In het labyrint van de
taal vinden we moeiteloos on
ze weg.
Afasiepatiënten kunnen dat
niet. Of beter: niet meer. Hun
taaigenerator is bij hen onher
stelbaar beschadigd door een
verkeersongeval, een tumor
in de hersenen of een CVA.
Het CVA (ofwel hersenbloe
ding, beslag, beroerte of atta
que) is een steeds belangrij
kere oorzaak, want een CVA
overkomt vooral oudere men
sen en Nederland vergrijst.
Een afatische patiënt is ie
mand die vroeger normaal
kon praten en alles kon ver
staan en nu ineens niet meer.
Met zijn oren is niets aan de
hand, zijn stembanden zijn ge
heel in orde, en hij is bij zijn
volle verstand: maar zijn taai
machine in de hersenen is
stuk. „We praten met onze
linkerhersenhelft," zei de be
roemde Franse neuroloog
Paul Broca in 1863. En als de
voorste hersenen bij de derde
hersenwinding zijn bescha
digd dan kunnen we niet meer
goed praten. Die plek is be
kend geworden als het
spraakcentrum van Broca.
Dat afasiepatiënten vaak
rechts zijn verlamd spoort ge
heel met deze bevinding, want
we besturen het rechterdeel
van ons lichaam nu eenmaal
met onze linkerhersenhelft.
Later vond de al even be
roemde Duitse neuroloog
Karl Wernicke nog een ande
re afatische plek dat nu be
kend staat als het gebied van
Wernicke. Hoe taal precies
door die hersengebieden
wordt geproduceerd is nog
steeds onderwerp van boeien
de en zeer geleerde specula
tie.
Maar dat zo'n beschadiging
een ramp is, dat is zeker. Hoe
erg dat is kan een afatische
patiënt niet of met moeite
vertellen want hij heeft er
u
O
ui
2
Door Jan Paalman
vaak de woorden niet voor.
Hij praat, als het centrum van
Broca is vernietigd, in moei
zame korte zinnetjes. In tele
gramstijl. Of als het centrum
van Wernicke in het ongerede
is geraakt praat hij vloeiend
koeterwaals.
Woorden zijn niet meer be
reikbaar, wat mensen zeggen
kan onbegrijpelijk zijn en
soms verstaat de patiënt zich
zelf niet eens. Alsof heel Ne
derland plotseling Chinees is
gaan praten. Het gevoel bij
volle verstand in een verkeerd
toneelstuk terecht gekomen
te zijn in het verkeerde be
drijf. Daarbij vallen vaak nog
andere dingen weg. Veel pa
tiënten zijn verlamd, kunnen
niet meer lezen, schrijven of
klokkijken. Een diep gevoel
van eenzaamheid overweldigt
hen, van machteloosheid, pa
niek en woede.
Wat te doen? Van strikt me
dische zijde is weinig hulp te
verwachten. In het begin ver
betert de taalvaardigheid van
de patiënt nog wel eens, maar
daar blijft het vaak bij. Omdat
artsen hier weinig aan kunnen
doen vervielen ze in het verle
den nogal eens in 'therapeuti
sch nihilisme': je kunt toch
niets uitrichten, dus doen we
maar niets.
Geheel onterecht, vond prof.
Schreuder twintig jaar gele
den, want een patiënt met
afasie is een spoedgeval die
onmiddellijk doeltreffende
hulp zou moeten krijgen.
„Die zit in een zo macabere
werkelijkheid dat we al te
geneigd zijn om ons er van af
te wenden."
Gelukkig heeft er rond 1980
een doorbraak plaatsgevon
den in de diagnostiek en the
rapie van afasie. Men richtte
toen op verschillende plaatsen
in het land afasieteams op.
Daarin zit een logopedist
(spraakleraar), een dokter,
een psycholoog en, nieuw
maar eigenlijk zeer voor de
hand liggend, een linguïst of
wel taalkundige. Die teams
stellen vast welke taalstoornis
de patiënt precies heeft - een
zeer ingewikkelde en tijdro
vende zaak - en geven vervol
gens adviezen aan de behan
delende logopedist. Maar
daarmee is men er nog niet.
De patiënt dreigt onder te
gaan in een totaal isolement.
Hij verstaat zijn familie niet
en de familie verstaat hem
niet. Het maatschappelijk
weefsel is gescheurd. In het
boekje 'Afasie is erger dan u
denkt' schrijft Jacques Die-
penbroek: „Het is nu bijna
twee jaar geleden. Begin de
cember kreeg ik een hersen
bloeding. Sindsdien is 'alles
anders. Niets is meer zoals
vroeger." Hoe familieleden,
vrienden en kennissen met de
patiënt moeten omgaan is ei
genlijk een kwestie van goede
manieren en goede manieren
ontstaan vanzelf als je je in
leeft in je gesprekspartner.
Maar dan moet je wel weten
wat die ander beweegt en dat
'is bij een afasiepatiënt niet
makkelijk te peilen. Welnu.
De AVN, de Afasie Vereni
ging Nederland, maakt zich
verdienstelijk door het leggen
en instandhouden van contac
ten tussen afasiepatiënten en
hun familieleden. De regiona
le afdelingen organiseren con
tactavonden of praatgroepen
voor familieleden, die vooral
bestemd zijn om elkaar te
ondersteunen.
Afasie Vereniging Nederland.
02158-21818 (op werkdagen tus
sen 9.00 en 13.00 uur.)
Ruim zeshonderd kankerpatiënten en hun naasten hebben
vorig jaar gebruikt gemaakt van een van de arrangementen
van het Vakantiefonds van de Nederlandse Kankerbestrijding.
Dit jaar wordt een vernieuwd programma aangeboden. Om aan de
toenemende vraag naar vlieg/zonvakanties tegemoet te komen, heeft
de Nederlandse Kankerbestrijding dit jaar bij voorbeeld naast een
reis naar Mallorca ook een vakantie op Kreta in het programma
opgenomen.
Het Vakantiefonds is in 1990 ingesteld om kankerpatiënten op
ongedwongen wijze met elkaar in contact te brengen. In de
Vakantiefolder 1994 zijn zowel individuele als groepsvakanties
opgenomen, in binnen- en buitenland. Daarnaast werkt het vakan
tiefonds samen met enkele instellingen die vakanties met een
speciaal doel organiseren, bij voorbeeld een stichting die kosteloos
bungalowvakanties beschikbaar stelt voor gezinnen met een kind dat
kanker heeft of daaraan is overleden.
De vakantiefolder is te bestellen via telefoonnummer 06-0226622.
