4Je moi
Vrijwillig lussen vluchtelingen
'Meeste cc
'Spreken
met
je hart
overwint
alle talen9
DE STEM
REGIO
Ted de Braak pi
[Tweede reeks van 'Sjai
MAANDAG 10 JANUARI 1994
nc wist in het begin niet ei
op de Wallen gebeun
Majoc
De kindercrèche op Prinsenbosch. Naast een beroepskracht werken hier acht vrijwilligers.
Een asielzoekster toont een van de kleertjes die ze heeft uitgezocht.
Van onze verslaggever
Frank Lambregts
Gilze - Je hebt mensen die
buitenlandse vluchtelingen
het liefst het land uitkij
ken en je hebt mensen die
zich binnen de kortste ke
ren als vrijwilliger op
asielzoekerscentrum Prin-
senbos melden om ze te
helpen. Op familiefeestjes
komen deze twee kampen
bij elkaar rond de borrel
tafel te zitten. „En dan
verklaren ze me voor gek
dat ik voor niks die bui
tenlanders ga helpen",
zegt een vrijwilligster.
„Maar iemand moet het
toch doen?"
De naar schatting vijftig vrijwil
ligers op Prinsenbos zien er niet
allemaal uit als karikaturale
hulpverleners die, gestoken in
idealistische truien en zelfge
breide sjaals, het mondiale leed
wat komen verzachten. De vrij
willigers op Prinsenbos zijn
doorgaans gewone vrouwen en
mannen die hun handen uit de
mouwen steken als dat aan ze
gevraagd wordt. De meesten
hebben gereageerd op oproepen
in kranten en weekblaadjes. An
deren hebben zich meteen opge
geven tijdens een informatie
avond. Sommigen hebben beslo
ten mee te gaan helpen omdat ze
zich kwaad maakten om de ra
cistisch getinte opmerkingen van
anderen.
Ellende
„Je ziet zoveel ellende op de
televisie en nu heb je de moge
lijkheid om er iets aan te doen,
dus doe je het", zegt Harriëtte
uit Gilze, die meewerkt in de
tweedehands-kledingwinkel op
het kamp. Die ochtend zijn zes
vrijwilligers in het winkeltje ac
tief en die zijn hard nodig. De
asielzoekers staan in drommen
voor de deur te wachten, want ze
komen nu eenmaal uit warme
landen en ze willen zich in dit
koude kikkerland graag een
beetje aankleden. Het liefst gra
tis.
Vrijwilliger Toon uit Oosterhout
kan daar mooi over vertellen:
„We hebben er hier een rondlo
pen, die komt elke dag binnen
als een klein dun Chineesje en
die wil iedere keer zonder te
betalen naar buiten als een hele
dikke Chinees. Met een heleboel
truien en jassen over elkaar aan
en zo. En iedere keer moeten we
hem er op wijzen dat hij moet
betalen, wat hij vervolgens net
jes doet".
Gulden
Mevrouw Jacobs, die achter de
kassa zit, legt uit dat ze het om
de prijs toch niet hoeven te la
ten. „Het zijn symbolische be
dragen. Als we het weggeven,
gooien ze het weer weg, dus
vragen we een paar gulden." Een
Irakese vrouw legt, ter illustra
tie, een hele garderobe op de
kassa, waarna haar man negen
gulden moet afrekenen. Over de
prijs wordt bij wijze van uitzon
dering niet onderhandeld. Een
beetje tegennatuurlijk voor deze
mensen, maar misschien hebben
ze inmiddels geleerd dat de Ne
derlandse handelsmentaliteit
zich op andere fronten afspeelt.
De Nederlandse vrijwilligers
worden bijgestaan door vrijwil
ligers uit het opvangkamp. Aan
de manier waarop een man uit
Libanon een trui opvouwt, kun
je zien dat hij in zijn vaderland
een kledingzaak heeft gehad.
Toon loopt in het winkeltje kei
hard over Brigitte Bardot te zin
gen en krijgt de lachers op zijn
hand als hij het Arabische brab
beltaaltje imiteert. „Die mensen
Willen wat vrolijkheid in hun
leven", vindt hij.
Oud-militair
Als er iemand veel moet zwaaien
op Prinsenbos dan is het Gerard
van Dongen. Daar heeft hij het
zelf naar gemaakt, want de oud
militair is bepaald niet iemand
die zich verdekt opstelt. Zijn
stem schalt over het kamp. De
gepensioneerde sportinstructeur
van de KMA, die een jaar of
vijftien op het kampterrein
woont, heeft van de nood onmid
dellijk een deugd gemaakt. Toen
hij hoorde dat hij duizend buren
erbij kreeg, nam hij meteen het
initiatief tot sport- en recreatie
uurtjes voor kinderen en volwas
senen. Zijn aanwezigheid wordt
zelfs tijdens het sportuurtje voor
islamitische vrouwen verdragen,
want dan moet hij eventuele
gluurders wegjagen. Onder het
motto: 'je kunt allemaal wel pro
blemen gaan verzinnen, maar
het is beter de handen uit de
mouwen steken', staat hij vijf
dagen per week het gevluchte
deel van de wereldbevolking in
beweging te brengen.
Hij weet dat zijn visie en aanpak
waarschijnlijk door geen enkele
pedagoog op het westelijk half
rond gedeeld zal worden, maar
ondertussen staan er wel dage
lijks 25 kinderen en evenveel'
volwassenen op commando om
hem heen te springen.
„Pedagogie is mooi als je een
klasje van vijftien kinderen van
dezelfde leeftijd hebt die alle
maal dezelfde taal spreken,
maar hier heeft drillen veel meer
succes", zegt de oud-militair in
het sappige Amsterdams van de
Albert Cuyp. „Ik ben niet twin-
tigtalig dus ik kan moeilijk in
het Arabisch gaan uitleggen wat
ik bedoel. Gewoon aanpakken
dus en discipline aanleren. Als ik
de touwen in de gymzaal hang
schieten de oudere, sterke jon
gens meteen die touwen in, ter
wijl ze de kleintjes onderstebo
ven lopen. Dan gaan ze dus
allemaal terug, on the line!, net
zolang tot ze rekening houden
met elkaar. Ik leer ze sociale
vaardigheden aan en andere be
langrijke dingen. Als jij naar het
buitenland gaat, leer je eerst de
dingen die belangrijk zijn voor je
primaire behoeftes. Je wil weten
hoe je aan een dak boven je
hoofd en aan eten komt en je
gaat niet eerst de literatuur be
studeren."
Gerard van Dongen heeft zijn
hele leven in de 'instructiesfeer'
gezeten. Wat hij met bokskam
pioenen, KMA-officieren en
Olympische roeiers deed, doet
hij nu met vluchtelingen. „Bij
mij voelen ze zich veilig. Die
mensen hebben veel moeilijke
keuze moeten maken, maar dat
hoeven ze bij mij niet. Ik schep
duidelijkheid. Het gebeurt zoals
ik het wil. Kunnen ze hun ellen
de even vergeten". Daarnaast
valt er met Van Dongen veel te
lachen, want hij heeft voor ie
dereen wel een grap. „Humor is
een sterk wapen", staat boven de
deur van zijn kantoortje te lezen.
Ondertussen hebben de kinderen
het ook aan hem te danken dat
ze in het Nederlands tot twintig
kunnen tellen, want bij gebrek
aan een school functioneert Van
Dongen tijdens de sportles ook
als onbezoldigd leraar Neder
lands. De kinderen van het kamp
zingen inmiddels uit volle borst
het 'Poesie Maauw' en na de
sportles wordt er in de kleedka
mer getekend op een grote rol
papier. „De ouders zijn me
dankbaar. Ze staan m'n schoe
nen niet te zoenen, maar als je
met zes mensen op zo'n kamertje
zit, ben je blij als die kinderen
even de deur uit zijn. Andere
ouders staan langs de kant mee
te tellen en mee te zingen. Leren
ze ook Nederlands."
Achtertuin
Nee, Gerard van Dongen heeft
geen moment gedacht wat hij
aan moest met duizend vluchte
lingen in zijn achtertuin. „Ik ben
De klanten krijgen de spul
len niet gratis mee. Voor elk
kledingstuk moet een klein be
drag neergeteld worden.
bokstrainer geweest in de
school op de Albert Cuyp
heb met jongens in alle kle
en uit alle lagen van de samen
ving gewerkt. De jongens
KMA, worden toch opgeleid'
de blauwe blazercultuur,
bij mij moeten ze op oefe
met jongens die op de
van de maatschappelijke lad
staan. Ik heb groepen altijd
mixt en dat pakt perfect
Morgen komen er cadetten
de KMA hier bij mij om ken
te maken met asielzoekers,
is belangrijk voor hun ontwik
ling." Van de vijfhonderd guld
die de KMA-cadetten
schonken, heeft hij een rad
cassetterecorder gekocht,
langrijke instructies laat h
in verschillende talen ver
en opnemen op cassette,
hij ze tijdens de les kan g
ken.
Kraaloogjes
In de peutercrèche kijken donke
re kraaloogjes de bezoeker
„Hallo", roept een Joegoslav
jongetje en hij geeft een ham
de crèche zijn naast een beroe
kracht acht vrijwilligers
Lydia woont sinds 1 oktober
Gilze en twee weken later
ze ingeschreven als vrij'
ster, maar ze is van plan er
beroep van te maken. Elèncl
Rijen werkt niet alleen bij
peuters, maar is ook actief bijd|
oudere kinderen en bij j
ren. Het is onzin om peuterleii-
sters te vragen of/ze hun wei!|
leuk vinden, wanu wie van k
deren houdt heeft plezier in
bestaan. „Huilen en mamMl
roepen is overal in de wereül
hetzelfde en als ze naar de «c
moeten, roepen ze allemaal H
pie", zeggen ze vertederd enmetl
de rest van het taalprobleem
zitten ze ook niet: „Spreken met|
je hart overwint alle talen".
Lydia. Het verschil met Nede|
landse kinderen is dat de
zoekertjes soms wat af
voor zich uit zitten te staren
„Ze hebben veel meegemaakt
denken Lydia en Elèn.
Bingo's
Volgens El Mehdi, beroepskracKl
op de afdeling Introduktie,
het omvangrijke aanbod aan be
zigheden als bingo's, discos
knutselen, kinder- en volwassen-1
films en kerstavonden niet uitge I
voerd kunnen worden zonder
vrijwilligers van binnen en
buiten het centrum. De kleding-1
winkel, de crèche ën de recrea
tiezaal eisen de meeste vrijwilli
gers op. Voor de vrijwilligers zet
is het een dankbare vrijetijdsbe
steding. „Op straat in Gilze wui
ven ze je na en in de- winkels
komen ze naar je toe om1
te vragen. Het zijn vaak zulk'
aardige mensen, het is leuk werk
en we lachen hier wat af", zeg
gen de vrijwilligers uit Gilze.
ergeren zich dan ook aan uit
spraken van het andere kamp
mensen die van een afstand
leen maar kritiek hebben.
„De Nederlandse criminel"
profiteren er van, want als er
de buurt iets gestolen is,
altijd de asielzoekers het geda^
Er wordt heus wel eens wa
gestolen natuurlijk, maar n#
alleen door hen. Mijn portemM'
nee is laatst gerold, maar da
was toch een echte Nederlands
blanke."
I FOTO'S COR VIVEEN
iDoor Rein van Willigen
Ted de Braak heeft van alles
gedaan voor radio en televisie:
het legendarische 'Farce Majeu
re' (hij treedt er in het land nog
nee op), 'Van twaalf tot twee',
ie i, 2, 3 Show', 'De Tedshow'
n niét te vergeten 'Ted a tête'.
Ijarenlang behoorde hij tot de
■populairste jongens van de
beeldbuis,
i Ik ben niet zo n luidruchtig
figuur. Ik ga niet naar party's of
W Kinderen vragen regelmatig
een handtekening en de
mensen roeppen nog steeds
l'Tedje' en nooit 'Meneer'."
',Ik ben er altijd van uitgegaan
lat je andere mensen respect
noet tonen. Fanatiek kwetsen is
makkelijk; ik vind het sjieker
dat niet te doen. Ook bij Farce
I Majeure zijn we nooit beledi-
I gend. Dat is het behoud van het
I cabaret. Als je tegen het pla-
I fond aanzit, kun je niet hoger.
I Ik bewonder Van Kooten en De
1 Bie, maar als ik ooit weer aan
I cabaret zou gaan doen, zou ik
I het in een andere vorm gieten.
Hun niveau haal je nooit.
I „Nooit ga ik iets uit de weg",
overziet hij zijn loopbaan. „Ik
[zou best een goed muziekpro-
I gramma willen presenteren.
[Zang met orkest, maar ook
Ishow en conférences. Waar
schijnlijk is dat te duur. Voor
[zo'n programma heb je een
[spectaculair decor nodig en er
[moeten arrangementen worden
I geschreven. Lee Towers en René
Froger trekken niet voor niets
volle zalen; zij brengen iets wat
de televisie niet biedt."
Vredig
De vraag 'Wie is Ted de Braak?'
omzeilt hij in eerste instantie.
„Ted de Braak is precies die
man, die hij ook op televisie is.
Alleen in mijn gedachten zie ik
er wat voordeliger uit. Maar als
j je ouder wordt, vraag je je wel
eens af waarom je vroeger voor
bepaalde zaken in angst heb
i gezeten. Het enige wat ik nu
wil, is harmonieus, vredig en
gelukkig leven met mijn omge-
ving. Als je dan aan Joegoslavië
denkt. Vreselijk. Waar blijven
I die James Bonds die de boeven
pakken? Dat dit allemaal toege
staan wordt. Dat is niet te gelo
ven."
Het onderwerp raakt de presen-
tator zichtbaar.
„Ik wil niet fatalistisch zijn,
Gerard van Dongen (rechts) geeft in de buitenlucht taalles aan kinderen van asielzoekers.
I Door Maarten van de Rakt
I (,Je moet met komische series
j stoppen als ze nog goed zijn.
De meeste reutelen maar
door. Dit is het definitieve
eind. Het is tijd om weer wat
anders te gaan doen." Zo ver
duidelijkt Huub Stapel waar-
j om de tweede reeks 'Sjans'
meteen de laatste is.
Vanaf volgende week maandag
schotelt de Tros de liefhebbers
dertien verse afleveringen voor
van 'Sjans'. De eerste cyclus ver
scheen begin vorig jaar op de
buis. Met Huub Stapel, Sylvia
Millecam, CamiHa Braaksma en
I Peter Bolhuis als vier vrijgezel-
kn, die elkaar op hun eindeloze
speurtocht naar een vaste relatie
regelmatig treffen in de bar-dis-
co Café Cupido. Vanavond her-
haalt de Tros de laatste episode.
Dubbelrol
Huub Stapel heeft bij de nieuwe
reeks een dikkere vinger in de
pap. Niet alleen verzonnen de
schrijvers voor hem een dubbel
rol, ook deed hij samen met
Maarten Treurniet de regie. Een
verrichting die hij sterk relati
veert: „Ik heb op beperkte
schaal meegeregisseerd. De vaste
rollen, die staan als een huis. Ik
heb me vooral beziggehouden
met de gastacteurs. Daar heb je
)e handen al vol aan. Maar het is
moeilijk te combineren met spe-
n- Het is leuk om te doen hoor,
spelen en regisseren, maar het
werkt niet."
II w ambitie om te regisseren
v J15 natuurlijk al langer,
i i °Tat 'k acteur werd, heb ik
,n Maastricht een regie-oplei-
II lng gevolgd. Het kwam er al
en nooit eerder van. Nu kreeg
Yan producent Hans Sleeswijk
kans," licht Huub Stapel toe.
f ls een kwestie van afwegen
d ie met je carrière wilt",
