Duitse bedrijven wijken uit naar oostelijk Europa 'Jarenlang 18 uur per dag gewerkt' Oudere manager gewaardeerde hulp Cruijff: 1 Evolutie is kansenspel Postma en „De Druivc DE STEM BUITENLAND TAPVERH Carel ten Horn neemt afscheid van Vendex International Vraag naar gepensioneerde topmanagers in bedrijfsleven groot 'Hoe kunnen we winnen op de markt' Bezoek onze u David Meijer kandidaat KNSB -voorzitter Van onze correspondent Frans Wijnands Bonn - Bijna eenderde van meer dan 10.000 ondervraag de Duitse bedrijven heeft vergevorderde plannen om met (een deel van) de produk- tie uit te wijken naar ooste lijk Europa. Reden: de lonen. Die zijn daar gemiddeld tien keer lager dan in Duitsland. Maar zelfs als alle bijkomende kosten, inclusief het transport van machines worden meegere kend, is de produktie in een Midden/Oost-Europees land nog altijd stukken goedkoper. De Deutsche Industrie- und Handelstag heeft bij 10.000 uit eenlopende bedrijven een enquê te gehouden. Ruim 30 procent van de ondervraagde bedrijven heeft concrete plannen om in de komende drie jaar met een deel van het bedrijf te verhuizen. Volgens de Industrietag is dat een representatief beeld voor het hele Duitse bedrijfsleven. Het weekblad Focus bericht dat intussen al meer dan 10.000 fir ma's in Polen, Tsjechië, Slowa kije, Hongarije en Rusland een Duitse partner hebben. Ondanks de remmende bureau cratie in de meeste voormalige socialistische landen en de be hoedzaamheid van Duitse ban ken als het om investeringskre- dieten voor Oost-Europa gaat, zien veel Duitse bedrijven aan trekkelijke voordelen in een Oo- steuropese vestiging of joint venture. Veel Duitse bedrijven verdedi gen de verplaatsing van een deel van hun produktie-apparaat als het enige redmiddel om te over leven: zodoende kan tenminste een deel van de arbeidsplaatsen in Duitsland behouden worden. Hetgeen nog altijd beter is dan door noodgedwongen sluiting al les te verliezen. Niet alleen groot-ondernemingen als Sie mens, Henkei, Continental en Volkswagen hebben de voorde len van de Oosteuropese arbeids markt ontdekt; ook tal van klei ne en middelgrote bedrijven schakelen over op goedkope Oo steuropese arbeidskrachten. Hongarije was al vóór de ineen storting van het communisme een favoriet investeringsland voor Duitse bedrijven. Een van alle joint-ventures in dat land zijn met Duitse ondernemingen afgesloten. Vorig jaar investeerden de Duit sers er voor meer dan een mil jard mark. Volgend jaar start in Györ een vestiging van Audi; een 300 miljoen mark-project. De laatste tijd zijn vooral Tsjechië en in iets mindere mate Slowa kije in trek bij Duitse onderne mers. Slijterij en wij Te huur stoelen - tafel Machines van Duitse bedrijven gaan naar Oost-Europa. FOTO Ben Stefl Hij was de geestelijk vader van de Kijkshop, en bij De Gruijter was hij onder meer verantwoordelijk voor het 'snoepje van de week'. Carel ten Horn neemt na een lange en veelzijdige carrière afscheid als directeur van Vendex International. Bij zijn afscheidsborrel werd hij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. Door Karen Wijnen Sint-Michielsgestel - Zo'n 45 jaar geleden riep vader Ten Hom: „Wat moet ik nou met dat jong". Hij had toen niet kunnen bedenken dat zijn zoon het zover zou schoppen. Carel ten Hom (bijna 62), de motor achter het 'snoepje van de week', en de bedenker van de Kijkshop neemt per 1 januari afscheid als directeur van Vendex International. Over de Kijkshop zegt Ten Hom, die in Sint-Michielsgestel woont, lachend: „Mijn kindje is groot geworden." Ten Hom begon zijn carrière bij de Rotterdamsche Bank, maar kwam al vrij snel terecht bij het levensmiddelenconcern De Gruijter. In 1957 begon hij als kruidenier bij Zijlstra, een dochter van De Gruijter, achter de toonbank. Na een aantal jaren nam hij de inkoop voor zijn rekening, onder meer van kassa's en winkelwagentjes. „Dat werd tot dat moment door de heren directeuren geregeld. Koffie, een sigaar, en het contract was weer een jaar verlengd. Over geld werd niet gesproken, dat was 'not-done'. Ik vroeg ook prijzen op bij de concurrenten. Toen ik de verkoper daar mee confronteerde, keek hij me verbijsterd aan, en vroeg: „Maar meneer Ten Horn, is de tijd van de koperen dakgoten voorbij bij De Gruyter?" Met het 'snoepje van de week', een van de bekendste acties van De Gruijter, bemoeide Ten Horn zich jarenlang. „Als mensen iets kochten in de winkels, konden ze daar voor een kwartje of zo een versnapering bij kopen. En daarbij zat altijd een klein geschenkje." Toen de firma er mee stopte, kwam de actie 'Droomwens', een idee uit de koker van Ten Hom. Klanten spaarden zegeltjes die ze inruilden voor elektronische apparaten. „Om de mensen te laten zien waar ze voor konden kiezen, zette ik vitrines in de winkel waar de artikelen in tentoongesteld werden. Die moest ik echter na korte tijd weer weghalen, omdat iedereen de spullen meteen uit die vitrines mee wilde nemen. Bij de kassa's werd het een puinhoop." „Ik besloot een showroom in te richten aan de Havensingel in Den Bosch. Het enthousiasme van de consument zette me aan het denken, en ik ontwierp het concept voor de Kijkshop." De eerste vestiging kwam aan de Pettelaarseweg, waar die nu nog steeds zit. De Kijkshop was onderdeel van De Gruijter, maar wel onder verantwoordelijkheid van Ten Hom, en zonder bemoeienis van het moederbedrijf, stelde hij als voorwaarde. Toen dat dreigde te veranderen, trok Ten Horn zijn conclusies en stapte op. Mèt de formule, maar zonder de naam Kijkshop, want die was eigendom van De Gruijter. Hij opende in Arnhem zijn eerste zaak, onder de naam Sellers and Sellers en al snel volgden vestigingen in Enschede en Tilburg. „Op een avond werd ik gebeld door Anton Dreesmann. Hij wilde met me praten over de winkels. Ik vertelde meteen dat ik de zaak niet verkocht. Praten wilde ik echter wel." Uit het gesprek kwam een samenwerking voort. Ten Hom leverde de winkels, Vroom en Dreesmann zorgde voor de ruimte. Toen enige jaren later, in 1977, De Gruijter het concern in delen verkocht, nam Vendex de Kijkshop-keten over. „Toen had ik mijn kind, met naam weer terug", lacht Ten Horn. In 1980, het jaar waarin hij zijn aandelen verkocht aan Vendex, werd hij het eerste niet-familielid in de raad van bestuur van dit bedrijf. Hij zette de divisie hardwaren op, waarin onder meer de Kijkshop en Dixons zijn opgenomen. „En per 1 januari stap ik op. Precies op 62-jarige leeftijd. Dan is het ook mooi geweest, want het was een zware, veeleisende baan. Ik heb jarenlang 18 uur per dag gewerkt, want ik ben iemand die zich er niet met een Jantje van Leiden afmaakt. Maar ik neem niet helemaal afscheid, want ik blijf als adviseur verbonden aan het bedrijf." In die functie gaat hij zich vooral bezighouden met de elektronica-branche. „Want daar zit de toekomst. Alles wordt digitaal, en we krijgen interactie met de tv. Dat wordt een centraal toestel, waar alles op aangesloten wordt. Er komen gouden tijden aan na 1996, en daar moeten we ons nu op voorbereiden", is zijn stellige overtuiging. Ger de Jong: 'Oudere werknemers zijn kostbaar'. FOTO TON DE HOND Door Aad Begemann Den Bosch - Ger de Jong was al een jaar voor zijn pensionering aan het kijken wat hij daarna zou kunnen doen. Niet omdat hij een work-aholic is, niet omdat hij het geld zo hard nodig heeft en niet omdat hij niet zou weten hoe zijn vrije tijd in te vullen. „Wel omdat ik het werk als manager personeel en organisatie gewoon fijn vind. Bij Philips moest ik er op mijn zestigste uit. Ik ben er de man niet naar om rustig stil te gaan zitten. Ik houd van dit werk, het is een verrijking van mijn leven." In de afgelopen vijf jaar heeft De Jong als ondermeer consulent maar ook als interim manager personeel en organisatie bij ver schillende bedrijven belangrijk werk gedaan. Zowel bij reorganisatie van bijvoorbeeld een afdeling personeel en organisatie (p. en o.), reorganisatie van ondernemingsraden, het aantrekken en opleiden van functionarissen. De eerste serie activiteiten waren eigen initiatief. Nu werkt De Jong samen met Bart Andriessen van Andriessen en Partners bv in Oisterwijk. „Oudere werknemers zijn kostbaar. Steeds opnieuw blijkt dat veel werkervaring en kennis verloren gaat als oudere werknemers met vut of pensioen gaan. Werklust, ijver en inzet horen daar ook bij," zegt Andriessen. Hij zag het 'gat in de markt' en startte drie jaar geleden een 'bemiddelingsbureau' voor top-managers die met pensioen zijn gegaan. Ervaring „Er is behoefte aan de kennis van die mensen en vooral aan hun ervaring," zegt hij. Het woord uitzendbureau gebruikt hij liever niet. Andriessen vind dat zijn bureau heel anders werkt. „Wij bemiddelen, we hebben een makelaarsfunktie," zegt hij. Het komt er op neer dat hij en zijn collega's aan de ene kant senioren managers 'werven' die bereid zijn om bij tijd en wijle nog actief te zijn. En anderzijds informeert hij bij bedrij ven naar de tijdelijke behoefte aan managers die specifieke kennis en ervaringen hebben. De Jong heeft dat ondervonden. „Juist bij het personeelswerk," vindt hij, „is die erva ring van groot belang. „Bovendien ben ik veel meer onafhankelijk dan de andere p. en o.-managers. Ik hoef niet meer voor mijn kinderen te werken. Voor het geld hoef ik het ook niet te doen. Mocht ik de contacten niet meer leuk vinden, dan stap ik op," vervolgt De Jong zijn verhaal. Aan de andere kant heeft De Jong, net zoals zoveel senioren, een ingeboren verantwoor delijkheidsgevoel om zijn afspraken na te komen en waar te maken. „Juist door de combinatie van verantwoordelijkheidsgevoel en een zekere mate van onafhankelijkheid, zijn de meeste ouderen die zoals ik nog na de pensionering te hulp worden geroepen, ui terst gemotiveerd. Kennis en ervaring wordt namelijk vooral bij p. en o.-afdelingen vaak node gemist." Grote vraag 'Er is volgens Andriessen een grote vraag naar gepensioneerde managers. Zij kunnen bijvoorbeeld erg nuttig werk verrichten bij reorganisaties, bij de opzet van nieuwe acti viteiten in een bedrijf, omdat zij daarbij hun eigen werkervaring meebrengen. Verder voor de invulling van een tijdelijke vacature. Maar ook, en dat is volgens Andriesen het belangrijkste, om nieuwe of jonge managers een tijdje te begeleiden en in te werken om op deze wijze het gemis aan ervaring goed te maken. De Jong deed dat bijvoorbeeld als oudere naast twee jongere assistenten van rondom 30 jaar. „Maar," zegt hij, „ik heb nooit horen zeggen: ga maar naar dat oudje. Dat komt omdat ik in die bedrijven heel wat van de grond getrokken heb." En waarom geen jongeren voor dit werk? „Kijk, jongeren moeten nog aan hun positie en aan hun toekomst denken. Ze hebben een afhankelij ke positie. Als interimmanager ben je meer onafhankelijk. Als je jonger bent moet je vaak toch wat schipperen." „Bovendien ben ik niet de soort man om in een bedrijf dat mijn hulp vraagt, niet alleen te gaan puinruimen. Ik wil zelf opbouwen, dat is mijn toegevoegde waarde. Ik ga altijd constructief te werk. En dat wordt gewaar deerd." Spanje Andriessen geeft met een praktijkvoorbeeld aan hoe een bedrijf een gepensioneerde ma nager kan inzetten. Een Brabantse bouwer is in Spanje een project aan het bouwen. De directeur vliegt elke week naar Spanje om de zaak te controleren. Een tijdrovende en dus kostbare en ook vermoeiende zaak. Een in Spanje overwinterende senior-manager houdt nu in diens plaats toezicht en geeft wekelijks per fax een rapport over de voort gang. De directeur vliegt nu nog hooguit eenmaal per maand naar Spanje. Andriessen is trots op de 'ondertitel' die hij voor zijn bedrijf heeft bedacht, namelijk 'als u de wijsheid van ervaring zoekt'. „Dat omschrijft het beste," vindt hij, „wat wij doen. Het gaat om het behoud van kennis en ervaring die anders verloren gaat en die voor het bedrijfsleven van enorme belang is." De Jong wil nog best enige tijd worden ingesteld, maar hij stelt wel prijs op handha ving van zijn 'quality of life'. Zo twee tot drie dagen in de week voor een van te voren vastlegde periode. „Dat kan gelukkig bij het bureau van Bart Andriessen," aldus De Jong, die eerst nog eens een week gaat golfen in Frankrijk, zijn geliefde sport in zijn geliefde land. Andriessen lacht als hij vertelt dat er in de zomermaanden maar weinig ingeschreven senioren vragen of er ook een 'klus' voor hen beschikbaar is. „In het najaar en 's winters hebben de gepensioneerden kennelijk meer behoefte om iets om handen te hebben," constateert hij. Volgens hem is de financiële vergoeding maar voor een klein aantal de drijfveer om wat te mogen doen. Hij zegt dat dat wel een trekkertje kan zijn. Sommigen werken een dag in de week, anderen een week achter elkaar. Weer anderen full-time een jaar of zelfs een aantal jaren. „Deze mensen," legt Andriessen uit, „doen het niet vrijblijvend. Alle activiteiten worden in con tracten vastgelegd." Seminars Een ander gebied waarop senioren, via Andriessen en Partners werken, zijn se minars. Vorig jaar ontwikkelde het bedrijf zeventien verschillende seminars waar ne gentien senioren als spreker of trainers op traden. Over het algemeen zijn de senioren die bij Andriessen en Partners in het computerbes tand staan boven de vijftig. Er zijn er van boven de zeventig jaar. Het gaat daarbij om managers die op diverse niveaus hebben gewerkt, om ex- bankdirecteuren, sales-ma nagers, directeuren-eigenaar van middelgro te bedrijven. Het zijn niet alleen gepensio neerden, maar ook mensen die in een hogere functie bij een reorganisatie aan de zijlijn zijn komen te staan. In totaal kan het bureau zo'n 160 senioren inzetten. De opdrachtge vers, zo heeft hij ondervonden, zijn altijd zeer te spreken over inzet en de activiteiten van hun senioren. Respect De Jong tenslotte: „Ik heb me wel eens afgevraagd waarom oudere werknemers zich vaak zo moe en uitgeblust voelen. Dat komt niet door de hoeveelheid werk. Het feit dat ze te snel op een zijspoor worden gezet is fnuikend voor de geest. Het ontbreekt in een bedrijf vaak aan respect voor een oudere werknemer. En respect is het allerbelang rijkste bij goed personeelsbeleid", aldus De Jong. We moeten veel meer kijken naar hoe succes tot stand komt, de weg erheen dus, in plaats van dat succes zelf. En op dat voortdurend veranderende onvoorspelbare pad vormen mislukkingen een essentieel onderdeel voor mogelijk later succes. Schep kansen en doe meer dan meedobberen op het ritme van veranderingen. Marc van der Erve (46) promoveerde onlangs aan de Katholieke Hogeschool Brabant (KUB) in Tilburg op 'Evolu tion Management'. Hoe kunnen we winnen op de markt van morgen? ware naar toekomstig succes. Een gat in de markt „Ik denk van wel. Bedrijven focussen zich op succes, raken gebiologeerd door steeds ho gere verkoopcijfers en glan zende successen. Sluiten zich zodoende af van bedrijven die met andere dingen bezig zijn en die op dat moment minder succes hebben. En missen ver derop in de cyclus de boot." Blind Essentieel in zijn betoog is steeds de waarschuwing zich niet blind te staren op succes. Integendeel, we moeten op houden met het alleen zoeken naar zekerheden. We moeten die zoektocht uitbreiden naar onzekerheden. „Ja, ik weet het, dan slaat de angst toe." Dat vissen naar onzekerheden moeilijk is in een bedrijf waar het juist crescendo gaat waar de produktiecijfers pan uitrijzen illustreert der Erve met het voorbeeld van Digitel, waar hij zelf zes jaren als strategisch planning manager werkte. Digitel had een gouden formu le gevonden met de introduc tie van de minicomputer groeide qua omzet tot gr hoogte. „Het kon niet op, hadden voor kredieten zelfs de bank niet meer nodig. De luisterde ook niet toen er I nen het bedrijf voorzichtig ge vraagd werd of men niet wat anders moest aanpakken. En zo miste Digitel volkomen de slag om de pc, de personal computer. Men zag dat succes wel, maar realiseerde zich dat gewoon te laat. Met als gevolg dat ze nu nog hard achter de ontwikkelingen moeten aan hollen." Door Henny Zetteler Dr. Marc van der Erve is gek op spelletjes. „De evolutie is zelf een kansenspel." Voor een wetenschapsman die, na de studie technische natuurkun de, ruim 20 jaar bij Xerox en later Digital Equipment Cor poration in de computerbusi- ness werkte, is die passie mis schien niet eens zo verwonder lijk. Tijdens een demonstratie van het door hem ontwikkelde Evolution Management Sys teem op de KUB tovert hij een kaartspel op het beeldscherm pje. De aanwezigen mogen ra den welke kaart er volgt en trappen feilloos in het dóór hem opgezette 'valletje'. Na de Ruiten 10, de hoogste kaart, aldus de promovendus, volgt....een Ruiten 20! Doodse stilte, morrend protest op de bankjes. Volgens Van der Erve echter een kwestie van 'crea tief bezig zijn'. „Wij volgen blindelings en onbewust de re gels van het spel." Les 1 heet dus: de regels veranderen! Want ook de evolutie is on voorspelbaar. Een andere spelletje waar hij gek op is, touwtje springen. Hij doet dat om bijna poëtisch het ritme van evolutie aan te geven. „Evolutie management betekent dat je met dat ritme in harmonie komt." En dat is volgens hem iets heel anders dan alleen maar meedobberen op de golven van verandering. „Evolution Management ver wacht een veel actievere rol van ondernemers. Zoiets als bij touwtje springen, je staat al van te voren mee te sprin gen alvorens je op een gegeven moment het goede ritme hebt en in het touw springt." Kansen Met andere woorden: de on dernemer moet zelf voortdu rend kansen scheppen en niet gaan zitten wachten. Want volgens de nieuwe doctor is niet de ons altijd voorgekauw de drang tot aanpassing essen tieel om te kunnen overleven, maar het opzettelijk en wel overwogen scheppen van kan sen! Dat is volgens Van der Erve de enige manier om ons lot wer kelijk te beïnvloeden. En de regels van dat spel voor het creëren van kansen en het tijdstip waarop zou je kunnen vinden in het door hem ont wikkelde computer software programma. Managers krijgen een aantal praktische stappen voorgelegd. Het strategisch herpositioneren van hun orga nisaties, noemt hij dat. Van der Erve die al jaren in Genève woont, waar hij mo menteel exclusief door KPMG is aangetrokken vanwege zijn research op het gebied van strategische ontwikkeling, verkoopt via zijn eigen bedrijf Evolution Management Cor poration ondermeer die soft- Ademnood „De manager van een bedrijf moet het succes kunnen repe teren. Natuurlijk wel eerst dat succes tot stand brengen, maar dan blijven zoeken naar andere mutaties, ideeën, syste men, mensen." Van der Erve neemt een forse duik in de geschiedenis en stuit op de dinosaurussen die zo'n 60 miljoen jaar geleden uitstierven. „De laatste theo rie is dat ze in ademnood kwamen," weet hij. „Maar in die tijd was er een rottig beestje, een soort konijn, dat zich in de schaduw van die enorme kolossen begon te ont wikkelen. Dat beestje is wel de voorloper van de mens ge weest." Wat kunnen we hieruit leren: „Een onbenullig klein ideetje kan de schraag zijn waar toekomst van een bedrijf op rust." „Als mensen zien hoe de evo lutie verloopt en dan naar hun bedrijf kijken, dan gaan ze ook zien dat verandering een natuurlijk proces is waar ze een belangrijke rol in spelen. Veranderen is essentieel en als je dat niet doet sta je wel op straat." Winkelcentrum Epelenberg Barcelona/Den Haag (anp) y0or het eerst heeft Joha Cruijff, zij het schoorvoetenc toegegeven wellicht klein fouten te hebben gemaakt i (je onderhandelingen met d KNVB over een contract al bondscoach tijdens het WI in de Verenigde Staten. Hi deed dat gisteravond in eei uitzending van RTL's Bareni en Van Dorp uit Barcelona. Nadat Cruijff, ondanks zijn mot Van onze verslaggever Rob van Heerenveen - Ids Postma gisteren op de tweede dag kampioenschappen schaats op de vaderlandse selectie spelen, die op zaterdag 12 Noorse Lillehammer van s1 De beide Jong Oranje-klantei bezetten namelijk op de 1501 meter achter winnaar Rintj Ritsma, die 1.53.08 neerzette, d plaatsen twee (Hersman, 1.53.79 en drie (Postma, 1.54.09), waar mee de vraagtekens rond het to nu toe door chef de mission An Schenk gevoerde beleid grot vormen aannamen. Zeker omda op de tien kilometer 'vaste waar en heersend Olympisch kam pioen Bart Veldkamp tijdens di NK niets bespaard bleef met eer Ids Postma, die de Hagenaar o] diens absolute specialiteit Heerenveen met 14.11.99 tegei 14.12.22 voorbleef. Buiten het feit dat de sinds dins 20-jarige Postma zich tei koste van 'Haagse Bart' me Rintje Ritsma en titelverdedige Falko Zandstra definitief voo het EK plaatste, zit schaatsent Nederland ook direct met eei fiks luxe-probleem voor de Spe len. Niet minder dan zes mai stelden de afgelopen weken hu kandidatuur voor een Olympiscl startbewijs op de mijl, die voo woensdag 16 februari onder he dak van het Viking-skipet ii Hamar op het programma staat Dat zijn de reeds door he N0C*NSF voor 'Lillehammei aangewezen Rintje Ritsma Falko Zandstra (gisteren me 1.54.44 teleurstellend vierde O] de 1500 meter), Arjan Schreu der, de genomineerde Jeroei Straathof plus dus EK-gange Ids Postma en diens ploegmak her Martin Hersman. Intern werd er vanuit gegaan da het eerst genoemde kwartet ii Hamar de Olympische mijl zot afwerken, maar het duo var Jong Oranje-coach Leen Pfrom- wer gooide dus gisteren roet ii hetr eten. „Topsport is keihard er heeft zo zijn eigen wetten," stel de Pfrommer beslist. „Mijn doe is jaarlijks om mijn pupillen var Jong Oranje klaar te stomei voor de 'grote' kernploeg, maa uu ligt het anders. Postma er Hersman verdienen ook eer Olympische kans." Oe KNSB bleek echter niet be reid Postma en Hersman al Olympische kandidaten serieu w nemen. Ook de commissie top sport van het NOC wenste niet a te veel consequenties te verbin den aan de prestaties van Idsm; en Hersman onder het dak var Thialf. Om de schijn op te hou den dat het tweetal een Olympi- Van onze verslaggever Heerenveen - David Meijer is de belangrijkste kandi daat voor het voorzitter schap van de Koninklijke Nederlandse Schaatsenrij ders Bond. Meijer moet op korte termijn Charles Luyk opvolgen, die er enkele we ken geleden als eerste man van de schaatsbond plotse- hng de brui aan gaf. Meijer was al vanaf 1988 Praeses van de KNSB, maar Woest toen na enkele jaren jegens drukke werkzaam heden afhaken. Het gewest Noord-Holland /U trecht heeft Meijer tijdens het NK standen in Heerenveen van de afgelopen twee da gen gevraagd zich voor de hoogste schaatspost in Ne derland beschikbaar te stel en. Meijer heeft dat ver- zoek in overweging geno-

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1993 | | pagina 8