De huilende
kinderen
van Huambo
Gewill
'Er zijn heel veel manieren om iemand niet te betalen'
NS willen
aansprakel
Monster van Loch Ness
is mogelijk grote steur
-DE STEM-
DESTEM
Aow-mama
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
■pE STEM
UIT HET HART
VAN AFRIKA
Oorlogsmonument
Rijsbergse aannemer wil collega's waarschuwen na miljoenenfraude
Kamerleden bi
DONDERDAG 30 DECEMBER 1993
ls er oorlog
trekken mensen
.zich terug van de
wegen. Als ze al niet de streek
uitvluchten, dan verlaten ze iri
ieder geval de doorgaande
routes waar de plunderende
en verkrachtende soldaten
langskomen.
Zo gaat het overal, zo gaat
het ook in Afrika. Als je van
uit Kenya of vanuit Uganda
het zuiden van Sudan binnen
rijdt, ga je een wildernis bin
nen waarin, afgezien van de
weg zelf, de wrakken in de
berm het enige teken van be
schaving zijn. Eertijds
bloeiende dorpen zijn verla
ten en vaak ook geplunderd.
Je bent er alleen met de bush
en met kilometers steenslag
vol onverwachte gaten voor je
wielen.
Soms ligt er nog wat anders.
Een Brits televisieteam maak
te een reportage over de oor
log en reed met een Landro
ver, op de terugweg naar Ke
nya, net nog op een landmijn.
De leider van het team stierf.
Het wrak van de auto ligt er
nog steeds als een herinnering
aan een zinloze dood.
Zo zijn er veel monumenten.
Er is een gevechtstank die als
een opgejaagde olifant in een
speciaal gegraven gat werd
gelokt. De klap waarmee het
gevaarte in de valkuil dreun
de, doodde de bemanning ter
plekke.
Een helikopter evacueerde
gewonden uit een belegerde
garnizoensstad. Op het mo
ment van het vertrek wilde
plotseling iedereen mee. Ter
wijl er meer en meer mensen
aan boord klommen, probeer
de de in paniek rakende pi
loot te starten. Toen hij een
hoogte van vijftien meter be
reikt had, viel de overbelaste
machine uit en stortte neer.
Nog spectaculairder zijn de
overblijfselen van de kon
vooien die de centrale Suda
nese regering vanuit Khar
toum stuurde om het zuiden
te heroveren. Veel van die
konvooien worden dor rebel
len in hinderlagen gelokt.
Overal passeer je die reeksen
van uitgebrande militaire
voertuigen en vrachtwagens.
Dikwijls moet je er met je
eigen vooralsnog gelukkiger
auto met moeite langs ma
noeuvreren.
En tenslotte zijn er de de
Door Veldman
twee MIG-straaljagers. Ze
stegen op voor een bombar
dementsmissie. Brandstofge
brek dwong de piloten echter
halverwege tot een noodlan
ding ergens in niemandsland.
Eén MIG explodeerde tijdens
de landing op de bonkige
Afrikaanse aarde, de andere
staat met een verfrommeld
landingsgestel, maar verder in
perfecte conditie zomaar
langs de weg.
Aluminium, ijzer en staal
worden in dit deel van het
continent niet geproduceerd.
Als je in het zuiden van Su
dan deze metalen vindt dan is
het in de vorm van oorlogs-
materieel. Gewone mensen
kunnen dat ijzer best gebrui
ken. De wrakken worden dus
geleidelijk gesloopt. Zo is van
de Britse Landrover alleen
nog het door de mijn ver
wrongen chassis over. Van de
helikopter ontdekte ik laatst
niet veel meer dan het asme-
chanisme en de wieken.
Ik zie daarom graag een tank
langs de weg staan. De rups
banden mogen eraf worden
gesloopt en de motor eruit
gelicht, het tonnen wegende,
massief stalen omhulsel blijft
achter als een symbool van
onverzettelijkheid.
Als een monumentale herin
nering aan lijden van zwarte
mensen, Arabisch kolonialis
me, egoistische wapenhandel
en Westerse onverschillig
heid.
Veldman is de schuilnaam van
enkele Nederlandse priesters en
hulpverleners, die werken in het
grensgebied van Sudan, Uganda
en Kenya.
Londen (dpa) - Het roemruchte Monster van Loch Ness is
mogelijk een grote baltische steur.
Het meer is niet in staat een
roofdier van grotere afmetin
gen te onderhouden, zegt de
Britse onderzoeker Adrian
Shine na een uitgebreid on
derzoek van het water in het
meer.
De betreffende steur - een
primitieve vissoort met een
snuit en stekels en een reptiel
achtig voorkomen - kan drie
meter lang worden en 200 ki
logram zwaar. De beroemdste
foto's van 'Nessie' waarop iets
dat lijkt op een lange nek is te
zien, zou dan de snuit van een
steur kunnen zijn.
Een soort dinosaurus sluit
Shine uit. De laatste plesio-
saurus is 65 miljoen jaar gele
den uitgestorven en tiendui
zend jaar geleden was het
meer een groot blok ijs, zodat
eventuele dieren dat niet heb
ben kunnen overleven.
Binnenkort zal de conclusie
van het zogeheten Loch Ness
project in het blad The Scot
tish Naturalist openbaar wor
den gemaakt, de belangrijkste
studie naar het water sinds
1980.
Van de eerste keer dat het
monster zou zijn gezien werd
in 1868 verslag gedaan in de
Inverness Courier. Het beest
werd toen omschreven als een
reusachtige vis. Volgens de
plaatselijke legende gaat het
om een vissachtig dier.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
(alleen voor edities Breda, Oosterhout en Etten-Leur; overige edities:
zie rayonkantoor)
Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis) ma. t/m vrij. 8.00-17.00
uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-37253, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Temeuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051, 4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen per 1 januari 1994
(bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05,
per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Gin-
nekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00
uur 076-236881, zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-
236242/236911. 5
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447,i
Van onze verslaggever
Paul de Schipper
Huambo - „Ik zag zieken
huizen vol kinderen die
doodgaan, moeders met gro
te ogen.
„Dat stille staren, een vrouw
die onophoudelijk haar sterven
de kind streelt, verschrikkelijk.
Tweederde van de kinderen die
na 1990 in Angola geboren wor
den, haalt het niet en wij mer
ken er niks van."
Willem Hooglugt van de hulp
organisatie Mensen in Nood is
net terug uit Angola. Terug in
Nederland, in Europa, waar
voormalig Joegoslavië en de
straten van Sarajevo de volle
aandacht claimen.
„En dat terwijl er daar tijdens
de burgeroorlog in Angola dit
jaar 30.000 mensen zijn omge
komen. Je hebt daar wel tien
Sarajevo's."
In de voormalige Portugese ko
lonie Angola leek vrede de toe
komst, toen de regering vorig
jaar verkiezingen uitschreef. De
legaal geworden guerrilla-be
weging Unita van Jonas Savim-
bi legde zich echter niet neer bij
de uitslag en hervatte de oorlog.
Hooglugt: „Die oorlog is zo mo
gelijk nog barbaarser dan in de
Balkan. De partijen vechten
met elkaar en trekken zich van
de burgers absoluut niets aan.
De hulpindustrie houdt de be
volking van Angola in leven."
Als medewerker van Mensen in
Nood vloog hij zittend op zak
ken met voedsel naar Huambo,
één van de grootste steden van
het land.
„Huambo moet een fantastisch
mooie stad geweest zijn. Je hebt
er nog brede boulevards met
oude koloniale panden, maar
het is er net als op een autoloze
zondag. Het centrum is verla
ten. In februari en maart is er
56 dagen gevochten, man tegen
man. De huizen zijn kapotge
schoten, de wegen gebombar
deerd. De stad is nu in handen
van de Unita. Dat betekent dat
er af en toe MIG's van de rege
ring komen bombarderen."
In Huambo bezocht Hooglugt
de volkswijken en de ziekenhui
zen waar de kinderen van Hua
mbo wegkwijnen.
„De beelden van die kinderen
blijven hangen. Niet Joegosla
vië, maar die kinderen bepalen
voor mij de herinnering aan
1993. Honger, benen en armen
eraf door mijnen. De mensen
rotten weg. Je ziet het ruikt het.
Ik heb nog nooit zoveel ellende
gezien als in Huambo."
Hooglugt ging ook naar steden
die nog in handen waren van
het regeringsleger: „Daar moest
ons vliegtuig, volgens de kurke-
trekker-methode, precies boven
'Tweederde van de kinderen die Angola geboren worden,
haalt het niet'.
de stad dalen om luchtdoelg-
schut van de belegerende Uni-
ta-troepen te ontwijken."
In Angola zag hij bij herhaling
hoe het fenomeen van de mid
deleeuwse belegering anno 1993
weer modern is bij de oorlogs
voering: „Tot voor kort had je
alleen Juba in het zuiden van
Sudan. Dat wordt al een paar
jaar belegerd en uitgehongerd
'De oorlog in Angola is nog barbaarser van die in Sarajevo'.
foto's mensen in nood
door een rebellenleger erom
heen. In Sarajevo en Mostar zie
je nu dezelfde methode, in An
gola ook. Daar zitten twee mil
joen mensen vast in belegerde
steden. Steden omsingelen, af
sluiten en het garnizoen en de
burgers uithongeren, afmatten
en demoraliseren met beschie
tingen, middeleeuws, maar met
moderne wapens. Ik was in Me-
nongue, een stad van 80.000
inwoners. Daar wordt het rege
ringsleger belegerd door de
Unita. Tot half september stier
ven er veertig kinderen per dag.
's Ochtends vroeg om zes uur
stampen de militairen er zin
gend door de straten om te laten
ziens dat ze nog wat mans zijn.
De kindersterfte is nu vermin
derd. Er zijn nonnen actief in
eendrachtige samenwerking
met een team van Artsen zonder
Grenzen. Prachtig werk doen
die mensen."
Mensen in Nood coördineert in
Angola de humanitaire hulp
van de Europese Caritas-orga-
nisaties.
De voedselvoorziening vindt
vrijwel uitsluitend door de
lucht plaats omdat de wegen
onbegaanbaar of onveilig zijn.
Hooglugt: „Het transport van
het voedsel per vliegtuig is er
even duur als het voedsel zelf.
Het kost een gulden per per
kilo, waanzin eigenlijk, maar
hoe duur ook, we gaan ermee
door, want doen we het niet,
dan doet niemand het en ster
ven de mensen er als ratten."
i 'De beelden van die kinderen blijven hangen'.
De affaire rond het An-
nex-laboratorium van de
Rijksuniversiteit Leiden
houdt de Rijsbergse aan
nemer ir. J. Denier al
vele maanden bezig.
Soms dag en nacht. Toen
de Fiod na lang aandrin
gen eindelijk de zaak
ging onderzoeken, hielp
hij de dienst dan ook met
alle macht. Een enorm
dik dossier met bewijs
materiaal moest daarbij
worden doorgeworsteld.
Denier kreeg wel een
zwijgplicht opgelegd,
maar die wil hij nu door
breken. Al was het alleen
maar om collega-aanne
mers te waarschuwen.
Van onze verslaggever
Rosé Lokhoff
Twee jaar terug, rond Kerstmis
1991, wordt Denier de eerste
keer benaderd. Er moet een stuk
aan het Silviuslaboratorium van
de Rijksuniversiteit Leiden
(RUL) worden gebouwd. Naam
van dat bijgebouw: De Annex.
Investering: tien miljoen.
„Ik ben gaan kijken en het leek
me wel iets. De belegger had
grond, fabrieken in het buiten
land en noem maar op. Belang
rijker echter was dat de RUL er
achter stond, dus ik hoefde niet
bang te zijn voor het geld. Afge
sproken werd dat ik mijn winst
uit uren en materiaal zou halen
- respectievelijk tien en vijf
procent - en dat was een schit
terend mooi contract."
Wat Denier dan nog niet weet, is
dat belegger Fibomij geen cent
te makken heeft. Hij krijgt im
mers de opdracht van A. van
Meijeren van ABS Eurospan en
heeft nog geen contact met Fibo
mij. Later zal blijken dat Van
Meijeren al failliet was ver
klaard en bovendien was be-
J. Denier zwijgplicht doorbroken
schuldigd van belastingfraude
en valsheid in geschrifte. De
man is inmiddels veroordeeld tot
drie maanden cel.
Maar goed, Denier weet dat dus
allemaal nog niet en tekent het
contract. „Toen bleek al snel dat
Fibomij geen geld had, maar
directeur P. van Koningsveld
was een vriendje van T. Doe-
venspeck, hoofd van de sector
bedrijfsvoering van de RUL. Hij
zorgde ervoor dat de universiteit
garant stond en zo kreeg Fibomij
bij de ING-bank een krediet van
ruim zes miljoen. De universiteit
zou dan het gebouw tien jaar
huren voor 1,1 miljoen op jaar
basis."
„Omdat de RUL garant stond,
moest elke factuur van ons wor
den gefiatteerd door Doe-
venspeck. Fibomij ging er dan
mee naar de bank en kreeg het
geld uit een deposito. Maar in
plaats van ons daarmee te beta
len, sluisde Fibomij het geld
naar buitenlandse rekeningen.
Op een gegeven moment, het was
juni 1992, bleven de betalingen
te lang achterwege en heb ik de
bouw opgeschort en als het ware
foto cor viveen
beslag gelegd op de bouw. Ik heb
namelijk het recht van retentie
en dat betekent dat het gebouw
van mij is totdat de laatste cent
is betaald."
„Binnen een dag kwam er toen
twee ton binnen vanuit Oosten
rijk en met de belofte dat de rest
snel zou komen, zijn we op va
kantie gegaan. Maar nee hoor,
na de vakantie was er niets en
dus bleef het werk opgeschort.
Tot 24 augustus, want toen heb
ben we een contract opgemaakt
dat Fibomij zelf garant ging
staan.
Maar ook dat liep niet goed af en
toen hebben we beslag laten leg
gen op de rekeningen van Fibo
mij."
„In november zou er weer
450.000 gulden worden betaald
en dat gebeurde ook inderdaad.
En er kwam een overeenkomst
dat op 11 december alles betaald
zou zijn. Weer kwamen er aller
lei smoesjes voor uitstel, maar op
25 januari van dit jaar was ik
het beu. Het werk is sinds die
tijd opgeschort, bijna een jaar
dus al."
In de tussentijd is de garantstel
ling van de universiteit omgezet
in een hypotheek voor Fibomij,
nadat de universiteit deze het
recht van opstal had gegeven. De
RUL is zo van het probleem af,
maar voor de ING-bank, die in
het project blijft geloven, begint
het dan pas.
Geen garantie meer van de uni
versiteit en ook geen onderpand
voor de hypotheek van zes mil
joen. Het gebouw is immers van
Denier. De Rijsbergse aannemer
heeft inmiddels een goede relatie
opgebouwd met de Fiod en voor
ziet die van alle informatie. Ook
waarschuwt hij de RUL dat er
mogelijk sprake is van malversa
tie.
Rond Pasen krijgt hij van zijn
contact binnen de Fiod te horen
dat het onderzoek 'in de kast
zit'. Op Goede Vrijdag lukt het
hem de secretaresse van de grote
baas van de Fiod, fraude-officier
mr. C. van Nimwegen, aan de
lijn te krijgen. „Dinsdag na Pa
sen belt Van Nimwegen mij te
rug. Ik vroeg hem waar ze in
hemelsnaam mee bezig waren en
heb hem nog eens uitgelegd hoe
de vork in de steel zat. Pas toen
is alles in een stroomversnelling
gekomen."
Uiteindelijk doet de Fiod in de
cember een inval bij Eurospan,
Fibomij en de respectievelijke
directeuren. Ook Doevenspeck,
die per 1 december is ontslagen,
wordt thuis bezocht. Complete
administraties worden in beslag
genomen, alsmede enkele docu
menten bij een aantal banken en
het bestuurscentrum van <fe|
RUL.
Mr. Van Nimwegen vermoed: I
dat de verdachten hebben
genomen in een criminele o
nisatie. Volgens Cobouw, hetl
vakdagblad voor de bouwwereld I
dat zelf een onderzoek instelde. J
zijn de hoofdrolspelers A.
Meijeren (directeur ABS Euro-1
span), P. van Koningsveld (di-I
recteur Fibomij) en R. RoodhaT I
(boekhouder van ABS Euro-1
span).
Dit trio zou in binnen- en 1
tenland een spoor van financiële
ellende hebben getrokken o
zakelijke en particuliere op-I
drachtgevers en ingeschakelde I
(onder)aannemers. Het verdien-1
de geld, vele miljoenen, zou #1
weggesluisd naar buitenlandse
bankrekeningen. De gang
zaken rond de bouw van Del
Annex en de volhardende Denier
zouden hen tenslotte de das oi
doen.
Denier: „Vroeger ging alles
goed vertrouwen. Nu word®|
acht van de tien facturen 1*1
twist. Er zijn heel veel manier®
om iemand niet te betalen. E"
mannen deden het volgens
tactiek van de vertraging. Steeóil
maar blijven uitstellen, in del
hoop dat de aannemer ondertus!
sen failliet gaat. Wat dat betreft
zijn wij inmiddels door de
geverfd."
„Vandaar ook dat we Bouwtedl
zijn gestart. Een bouwtechnisch
bemiddelings- en adviesbureau I
Is er een conflict over betaliaf
gen, dan moet de aannemer ons|
er onmiddellijk bijhalen,
kunnen hem wijzen op de 1.
weg die hij moet gaan. Meest»!
gebeurt dat door advocaten!
maar dat zijn geen bouwkundi-l
gen. Er moet dan een arbitrage!
komen en dat is heel duur. W'i|
kunnen de boel direct narek
en dan sta je al meteen sterk. Wi|
hebben in deze zaak ook me
één blok gevormd met alle on-l
deraannemers en leveranciers Zei
hebben we het zover gekreg®
dat de Fiod een onderzoek 's|
gestart. Daar kunnen andere®
van leren."
J
g0or onze redacteur
Car| Mureau
Qeldermalsen Een delega
tie Tweede-Kamerleden deer
nsteren een dagje ramptoe
risme in het rivierengebied
van Gelderland en bracht ooi
een werkbezoek aan he
Noordlimburgse Gennep
Hun gastheren en -dame!
maakten van de gelegenheii
gebruik de politici te door
dringen van het nut van bete
re waterwerken.
De spannende dagen van Kers
zijn voorbij. Een ramp is uitge
bleven in het Land van Maas e
Waal. „Maar als het hier mis
gaat, blijft het echt niet bij ms
teriële schade." Secretaris 1
gok van het Polderdistrict Gro<
gaas en Waal bestookt zijn gr
hoor met een dramatische bood
schap. a
De kamerleden krijgen het goe
ingepeperd: de rivieren vorme
in deze tijden een ernstige b<!
dreiging voor de bewoners va
de Bommelerwaard en het Lan
van Maas en Waal. De polder,
ingeklemd tussen Maas en Waa
zijn een soort uitgestrekte bad
kuip. Komt het water door o
over de dijken, dan stroomt di
kuip razendsnel vol. Evacuatie
nauwelijks mogelijk.
In Heerewaarden is de situati
het spannendst geweest. Kol
„Een beeld van schade en waif
hopige mensen vindt u daar nie:
maar wel mensen die bang zijl
terecht bang."
Dobberen
Na de koffie met gevulde koek il
het Drutense Polderhuis vertrek
ken de parlementariërs per tou
ringcar en taxibus naar het kri
tieke gebied. Kok verhaalt ovt
de veewagens die tijdens kert
af- en aanreden om vee in veilig
heid te brengen.
Over de fruitvelden die vanwee
kwel flink onder water staar
„Als er vorst komt, is alles ka
pot." En over de caravans, die il
Zaanstad (anp) - De Nederland!
55-jarige automobilist uit Zaa
voor het treinongeluk in die gei
bilist botste op een beveiligde
waarop drie treinstellen ontspo
het leven, elf anderen raakten g
Volgens woordvoerder Nieuwei
riële schade 'enkele miljoenen
over enkele weken bekend
onderhandeling getreden met
Voor de afhandeling van de
automobilist onder invloed vj
aanvaarden verzekeraars meest?
DE NATUUR regelt zichzelf is
de evolutie-theorie. Het is de
positief zijn, is de vraag.
In Engeland en Italië is de
vrouwen van rond de zestig d
door de natuur in hun verlai
door ingreep van een arts zw^j
heeft een tweeling gebaard.
De discussie loopt hoog. Voo:
is voor een openbaar debé
instantie bij de vrouw zelf
behandelen. Beide moeten
geweten is geen publieke zaa
er en wie vindt dat hij of zij
over te kunnen beslissen.
Tegenstanders vinden het r
onnatuurlijke zaak. Een moec
lijks nog in staat geacht
opvoeding te verzorgen. De
een anti-discriminatie-tegenw
Mannen kunnen tot op hogi
Zie bijvoorbeeld slechts de
Charley Chaplin. Men doet e
maar niemand onzegt hen
Waarom zouden vrouwen,
beperkingen opgeheven heef
gen hebben?
Jeugd is geen garantie vooi
wellicht meer gebaat bij een
dan van een incapabele, ongi
argument dat de voorzitter
Artsen aangevoerd heeft,
leder kent voorbeelden van
kleinkinderen van de incapa
Vaak met succes. Toch mag
geldt 'hoe ouder, hoe beter
tussen ouder en kind, zeker
den zijn, belemmert het beg
en dus het contact tussen O'
dit geen pre.
Dit betekent echter ook niet
categorisch moet verbieden,
voorstelbaar die de keuze vi
hoge leeftijd begrijpelijk en
de vooruitzichten voor een
aanwezig zijn, is er geen argu
De Britse minister van Volk
geen recht op een kind, het k
Daarmee sloeg ze de spijke
beslissing geen volstrekte pi
openbaar debat voor elke k!
leeftijd is echter evenmin ge'
en over procedures nagedaci
weloverwogen en rationele
9>a1e toetsing en bedenktijd
abortus en euthanasie.
