'We zien elkaar in mijn paradijs'
Van
Renault Laguna: een echte Franse auto
Oude bromfietsen en
motoren in Autotron
Ontroerend dagboek van Duits kankerpatiëntje
Als mens praten met ding i
Martine B
DE STEM
CONSUMENT
Extra airbag
voor Volvo's
Ruimere
Fiat
Fiorino
Open BMW's
Nieuwe Saabs
Audi cabrio
DONDERDAG 30 DECEMBER 1993 M
Van onze correspondent
Frans Wijnands
Bonn - Vijftien zijn. En te
horen krijgen dat je mis
schien geen zestien meer
zult worden. De verwaar
loosde griep blijkt een
kwaadaardige tumor van
het meest agressieve soort.
In plaats van penicilline,
chemotherapie. Tever
geefs. Tien jaar geleden
overleed Isabelle Zachert,
een vrolijke Duitse tiener.
„Ik geloof aan een wonder.
Waarom zou ik er die rot-tumor
niet onder krijgen? Ik ga tot het
uiterste om te bewijzen dat 't
kan. Ik hou zo veel van mijn
ouders, dat ik ze het liefste mijn
beter worden als kerstgeschenk
zou willen geven." Een week
later, vlak voor Kerstmis, geeft
Isabelle de strijd op. Na een jaar
bewonderenswaardig vechten te
gen die sluipende, onverslaanba
re vijand in haar jonge meisjes
lichaam.
„We hebben gezien hoe dat le
venslustige, jonge, heel gewone
meisje zich binnen een jaar ont
wikkelde tot een rijpe vrouw,"
schrijft haar moeder Christel
Zachert tien jaar later. In het
Ardenner vakantiehuis van een
goede vriendin, lukt het haar om
de lijdensweg van haar dochter
op papier te zetten. Ze schrijft,
aanvankelijk voor familie en
vrienden, een boek. Om een mo
numentje voor haar dochter op
te richten.
Een uitgeverij krijgt een exem
plaar in handen en brengt het
boek - met instemming van het
gezin - in de handel. Een eerste
druk van 20.000 exemplaren, af
gelopen augustus. In hogere aan
tallen is inmiddels al de vijfde
druk op de markt. Het boek
staat op de bestsellerslijst in
Duitsland, en vliegt de boekwin
kels uit.
Moed
„Ik geef veel mensen kennelijk
moed en neem door mijn vrolijk
heid bij hen de angst voor de
dood weg. Ik had u zo graag nog
één keer gezien. Maar ik zie u
wel in mijn paradijs; in innige
liefde, uw Isabel, uw Isabelle-
tje."
Het zijn de laatste regels die
Isabelle op papier zet; een inge
houden kalverliefde tegenover
dr. Töbellius, de arts die haar
een jaar lang begeleidt door die
hel van pijnen, tegenslagen en
teleurstellingen. Haar opmon
tert, de pijnen verzacht waar
mogelijk, maar tenslotte mach
teloos staat.
Het is november 1981 als het
echtpaar Hans en Christel Za-
Isabelle Zachtert voor en na de chemo-therapie.
chert vroeg in de avond van een
weekje Rome thuis komt in
Bonn. De eerste vakantie zonder
de kinderen. Christian (19) en
Matthias (14) zijn uiteraard nog
op. Isabelle (15) ligt al in bed.
Koortsig, lusteloos, moe, en
overal pijn. De huisarts houdt
het de volgende dag op een ver
waarloosde griep. Hoewel in de
paar dagen daarna de koorts
zakt, wordt Isabelle steeds
zwakker en ze hapt naar adem.
Er volgt een spoedopname in het
ziekenhuis in Bonn, een long
punctie en de onheilsboodschap:
een boosaardige tumor. Het
woordje kanker valt niet, maar
veel maakt dat niet uit. Op het
moment dat zij het haar zonen
moet vertellen beseft Christel
Zachtert dat er ook voor hen een
abrupt einde aan hun tot dan
onbezorgde kindertijd en jeugd
is gekomen. Net als hun ouders,
zullen ze een jaar lang intens de
doodsstrijd van hun zusje mee
maken.
Sarkoom
Na een paar dagen krijgt Isabel
le de volle waarheid te horen.
Dokter Töbellius vertelt haar
van het sarkoom, een agressieve
bindweefseltumor die zich al in
haar hele lichaam heeft uitge
zaaid en haar in de resterende
tijd weinig rust zal gunnen.
Bijna doorlopend is er de pijn,
van haar tenen tot in haar rech
terarm, 'maar ik wil gezond wor
den en weer tennissen,' noteert
ze desondanks opgewekt in haar
dagboek. Haar ouders krijgen
van de artsen nog een 'ps' mee:
medisch gezien heeft Isabelle
geen week meer te leven.
Het meisje wordt naar Keulen
gebracht voor een intensieve be
handeling, die haar leven weken,
misschien maanden zal rekken,
de eerste chemo-therapie. Als
Isabelle in het ziekenhuis haar
lange, kastanjebruine haren
wast, weet ze nog niet dat dat
voor de laatste keer is. „Ik heb
een onvergeeflijke fout gemaakt
je niet alles te vertellen," schrijft
Christel Zachert schuldbewust
in haar boek. „Maar moed is
geen gave die men kopen of
bevelen kan. Moed groeit in ie
mand".
In een strijd op leven en dood
went alles; kleurige hoofddoe
ken, skimutsen en zelfs vaders
bontmuts laten niet zien wat er
niet meer is... Ze doorbeekt
gaandeweg haar ziekte ook dat
taboe. Niet alleen in familie- en
vriendenkring laat ze haar kale
koppie zien. Op haar laatste
sneeuwwandeling in het Zwarte
Woud zet ze af en toe haar muts
af. In de gelagkamer van een
uitspanning valt ze naast de
warme kacheloven blootshoofds
en kaal in slaap.
Vanaf het moment dat vaststaat
dat Belli, zoals haar troetelnaam
luidt, dodelijk ziek is, begint het
hele gezin de race tegen de dood.
Hans Zachert, een hoge ambte
naar, en zijn vrouw Christel, een
in het bedrijfsleven actieve fi
nancieel deskundige, richten hun
leven zódanig in, dat een van
hen vrijwel doorlopend in het
ziekenhuis kan zijn; vooral 's
nachts. Vrienden en buurtgeno
ten nemen ongevraagd een deel
van het ontregelde huishouden
Christel Zachert schrijft over de
slopende tijd die volgt; de door
waakte nachten, de spanningen,
de openhartige gesprekken, de
bittere teleurstellingen. Maar
vooral de intens beleefde hoog
tepunten als Isabelle tussen de
therapieën door een paar dagen
of weken naar huis mag. Doop
feesten en verjaardagen mee kan
vieren; haar eigen zestiende ver
jaardag, terwijl iedereen weet
dat het haar laatste zal zijn.
Beroep op moeders
„Waarom wordt in ziekenhuizen
niet meer beroep gedaan op
moeders?," vraagt Christel Za
chert zich in haar boek af. „Het
verplegend personeel heeft vaak
geen tijd om kinderen te troos-
foto's uitgeverij gustav lubbe
ten, gerust te stellen, bij te staan
in moeilijke nachtelijke uren."
Kunnen tumor-patiëntjes niet
flexibeler behandeld worden;
kunnen ze, ondanks therapie en
medicatie, niet veel meer thuis
zijn dan nu vaak het geval is?
Kritische vragen die niets afdoen
aan haar dankbaarheid dat haar
Isabelle toegewijde artsen en
verpleegsters om zich heen heeft
gehad.
Christel Zachert neemt tien da
gen vakantie,-en brengt die door
in de ziekenhuiskamer van haar
dochter. Daar leert ze van haar
de belangrijkste les: dat je ten
slotte iemand los moet laten,
zodat diegene in vrede kan ster
ven. Isabelle praat met haar
ouders, in nachtelijke uren over
de dood, het leven na de dood.
Ze straalt in die gesprekken een
inspirerend optimisme uit: geen
vaarwel, maar een tot ziens.
Ze beleeft nog een paar meisjes
dromen, al schrijft ze in haar
dagboek geen enkele droom te
durven opblazen; bang dat-ie
vroegtijdig, als een zeepbel, uit
eenspat. Maar ze danst in een
echte baljurk op het feest van de
tennisclub en wisselt met een
vriendje haar eerste kussen.
Ze schrijft veel brieven, beurt de
andere patiënten in het Keulse
tumor-centrum op, en begint, op
voorstel van haar moeder, in
oktober 1982 aan een dagboek.
Precies een maand zal ze er in
kunnen schrijven.
Dood
Enkele weken voor haar dood
wordt ze door haar moeder ge
wassen. In de beslotenheid van
die ziekenhuisbadkamer vraagt
Isabelle of haar moeder gelooft
dat ze binnenkort dood zal gaan.
Haar moeder antwoordt dat ze
op een wonder blijft geloven,
maar ze kan kennelijk niet ver
bergen dat haar geloof daarin
erg klein is geworden. Isabelle
voelt dat. „Mijn ouders zijn zo
verschrikkelijk bezorgd en bang.
Vanmorgen bij het baden heeft
moeder gepraat alsof ik het niet
zou redden. Sindsdien ben ik
bang. Ik weet niet waarom,"
schrijft ze in haar dagboek.
Als een ziekenhuispastor haar
komt bezoeken vraagt ze waar
om. „Omdat dat ik gevraagd heb
naar de ernstigste zieke," is zijn
antwoord. „Oh, u bedoelt wie de
volgende is die dood gaat. Nou
misschien bent u hier dan wel op
het juiste adres, maar het komt
me voorlopig nog niet uit," is
haar uitdagende antwoord. Ze
houdt bewust rekening met de
aanstaande dood.
'Begin januari zou de beste tijd
zijn,' schrijft ze. Maar het is pas
november. Ze wil haar leven
rekken om haar vriendje uit Ca
nada, en vooral dokter Töbellius
- 'mein Töbi' -, die op vakantie is
in Tibet, nog te zien. Ze schrijft
afscheidsbrieven en vraagt om
een grote begrafenis; alle vrien
den nog eens bijeen.
Ze spreekt met haar vader af,
dat ze elkaar voortaan iedere
avond, om tien uur, via een wil
lekeurige ster aan de hemel, even
zullen spreken. Ze maakt soort
gelijke afspraken met haar moe
der en broers, met de artsen en
de zusters. „Zeg tegen Maren dat
doodgaan niet erg is," is haar
boodschap aan een doodziek me
de-patiëntje. Om te voorkomen
dat ze tenslotte de verstikkings
dood sterft kiest ze bewust voor
een kortstondig, kunstmatig, do
delijk coma.
Christel Zachert heeft het ont
roerende boek ter nagedachtenis
aan haar dochter geschreven om
anderen te troosten, moed te
schenken, te laten beseffen dat
de goede momenten en dagen in
een ziekbed belangrijker zijn
dan de pijnen. „De waarde van
een leven hangt niet van de duur
af, maar van wat iedere mens uit
zijn leven maakt."
Wir treffen uns wieder in meinem
Paradies is verschenen bij de uitge
verij Gustav Lübbe. Najaar 1994
verschijnt de Nederlandse vertaling
bij De Kern in Baarn.
Door Rob van Ginneken
De nieuwe Renault Laguna
zorgt in de komende jaren
zeker weer voor een be
scheiden volksverhuizing in
het zakelijk automobielseg
ment. De vijfdeurs wordt de
opvolger van de - om het
voorzichtig te stellen - aan
zienlijk minder sierlijke
Renault 21.
Met zijn strak vormgegeven
carrosserie, een werkelijk
schitterend interieur, een na
drukkelijk Frans karakter en
een prijskaartje vanaf 37 mille
staat hij vanaf maart klaar om
het vaandel over te nemen van
een paar succesnummers in de
lease- en fleetwereld. En dan
hebben we het over de wat
meer trendgevoelige auto's als
de Citroën Xantia en Ford
Mondeo.
De eerstkomende jaren blijft de
Nevada Stationwagon lever
baar als 'ruimtevariant'. Of er
dan een opvolger komt, blijft
naar onze smaak voorlopig een
interessante vraag. Tijdens de
eerste proefritten met de Lagu
na ontdekten we in het Renault
testcentrum namelijk ook al
een nieuwe middenklasse ruim
tewagen, met een formaat dat
hem ergens tussen de Espace en
de Twingo doet belanden. In
troductiedatum: ergens aan het
eind van het komende jaar.
Zijn onderstel komt trouwens
overeen met de techniek van de
eveneens nieuwe Renault 19.
Die kort daarna wordt gelan
ceerd.
Japans
De Fransen zitten, kortom, niet
stil. Terug naar de Laguna,
waarmee we als eersten in Eu
ropa rijdend kennis konden
maken. Uiterlijk past hij goed
binnen de Renault-lijn. Een
moderne vormgeving, met
De nieuwe Renault Laguna moet het niet hebben van
trendsettende uitrusting. De aardigheid zit in het ruime
comfort voor de inzittenden. foto Renault
strakke lijnen, een herkenbaar
neusje en ver doorgetrokken
verlichtingsblokken
Je zou bijna zeggen dat hij een
tikje Japans oogt. Fraai, maar
zeker niet opvallend. Het te
gendeel geldt voor het interi
eur, dat beslist wél een totaal
eigen karakter heeft. Vooral het
dashboard van de wat duurdere
versies ziet er met zijn twee
kleurige kunststof accenten en
achter klepjes weggewerkte be
dieningspaneeltjes bijna futu
ristisch uit. Terwijl het geheel
qua functionaliteit en de kwali
teit van de afwerking kan wed
ijveren met de beste concurren
ten uit Duitsland en Japan.
Ook de veiligheidstechniek mag
er trouwens zijn. Airbag (circa
1400 gulden) en ABS zijn niet
standaard. Maar verder krijgt
hij zo'n beetje alles mee wat je
kunt bedenken.
Comfortabel
Een ander gebied waarop de
Laguna duidelijk scoort is com
fort. Want het is zelfs bijna een
klassieke Franse auto gewor
den. Lekker zacht geveerd, de
stoelen zijn groot en comforta
bel en hij is onwaarschijnlijk
stil. Zo stil zelfs dat je kleinig
heden als de ventilator gaat
horen...
Het interieur is ruim opgezet.
Voorin doet hij eerder denken
aan een grote reiswagen. Ook
de bagageruimte mag er zijn.
Achterin lijdt hij een beetje aan
het zelfde probleem als een
aantal concurrenten. Je zit pri
ma, de beenruimte mag er zijn,
maar passagiers met een ge
middelde lengte aaien al met
hun kruin tegen de dakbekle-
ding.
De Laguna laat zich makkelijk
dirigeren. Stuurbekrachtiging
is standaard en door de lange
wielbasis en het nieuwe onder
stel voelt hij prettig stabiel aan.
Door de zachte vering gaat op
het gebied van de sportiviteit
helaas wel wat verloren. Het is
geen auto om nou eens lekker
een bochtig weggetje mee af te
raffelen, maar veel meer een
comfortabele reiswagen.
Motor
Motorisch is er in ieder geval
nooit een probleem. De basis
ligt bij de 90 pk sterke 1.8-liter.
Dankzij de zeer lage luchtweer-
stand is die al goed voor een
overbemeten top van honder
dentachtig. Wie wat meer pit
zoekt, kan terecht bij een twee
liter en een drieliter V6. Er is
ook een nieuwe 2.2-liter diesel
met drie kleppen per cilinder
en 85 pk achter het gaspedaal.
Volvo heeft een nieuwe veilig
heidsvoorziening bedacht: een
kleine airbag aan de stoelleu
ning. Een extra stootkussen om
de gevolgen van een zijdelingse
botsing te beperken.
Volvo schreeuwt eigenlijk op
vallend weinig van de daken
met zijn veiligheidsvoorzienin
gen. Terwijl de Zweden zich
jaren geleden al druk maakten
met schokabsorberende bum
pers en bijvoorbeeld dwarspro
fielen in de portieren. Bij de
introductie van het model 850
presenteerde Volvo het Side Im
pact Protection System(SIPS),
waarbij de auto extra verste
vigd werd tegen botsingen van
opzij. De zij-airbag is een uit
breiding van dat SIPS. Tijdens
de botsing ontvouwt de airbag
zich om te voorkomen dat het
bovenlijf van de inzittende in
contact komt met het portier.
Fiat heeft de kleine bedrijfswa
gen Fiorino vernieuwd. Het
laadvolume is met 20 geste
gen naar een totaal van 3.2m3.
Het laadvermogen is met 15
toegenomen tot 620 kilogram.
Om die betere waarden te berei
ken heeft Fiat de wielbasis van
de auto verlengd en een andere
achterwielophanging toegepast.
De auto is verkrijgbaar met 1.6
benzinemotor en een 1.7 'Eco-
diesel' als dichte bestelwagen of
pick-up. De nieuwe Fiorino is
leverbaar na de BedrijfsautoRai
vanaf 10 februari. De eerste
Fiorino dateert van 1978, ge
bouwd op basis van de Fiat 127.
In 1988 werd er een nieuwe
gebouwd op basis van de Uno.
In Europa zijn er in totaal
450.000 van verkocht.
BMW begint volgend jaar met
de produktie van twee nieuwe
cabriolets. Na de open versie
an de 325i die dit jaar ver
scheen komt het merk in janua
ri en april met twee nieuwe
open auto's in de 3-serie: zowel
een 318 als een 320. De 318
cabrio gaat 78.500,- kosten, de
open 320 is tienduizend gulden
duurder.
Saab is onder GM-vlag heel
snel bezig het programma te
vernieuwen. Het model 900
werd in minder dan drie jaar
tijd ontwikkeld en dat is voor
een Europese fabrikant razend
snel.
Volgend jaar maart wordt de
900 Coupé al leverbaar. Twee
maanden later volgt de cabrio
let. De twee nieuwe modellen
worden in januari op de Detroit
Motor Show in de Verenigde
Staten getoond.
Audi voegt in januari een ca
briolet met zescilinder motor
aan het programma toe. Het is
de 2.6 E, die in 1994 de cabrio
met de huidige vijf cilinder 2.3
vervangt.
Audi komt in het derde kwar
taal van volgend jaar met de
nieuwe A8, de opvolger van het
huidige topmodel V8. De nieu
we grote Audi heeft een bijzon
dere aluminium carrosseriecon
structie en wordt leverbaar met
de 2.8 V6 of een 4.2 V8.
Spraaktechnologie steeds dichterbij
Praten met de machine. Weg met hendels, knop.
pen en rare commando's. De beste relatie tussen
mens en computer is de stem. Er wordt aan
gewerkt. De tijd dat een machine 'Goede morgen'
tegen u zegt, is niet ver meer.
Door Jan Koesen
„Zeg Marie," zegt de direc
teur, „regel effen een afspraak
tussen Bill, John, Wilma en
mij, zo snel mogelijk. O ja, en
doe me gelijk even die klacht
van Jansen over onze service.
Met een of twee 'ssen? Weet ik
veel."
Marie gaat regelen. Marie is
geen secretaresse. Marie is een
computer die werkt met
spraaktechnologie. Geen
science fiction, maar werke
lijkheid, vandaag de dag, in
Amerika. Koffie voor de baas
haalt Marie voorlopig nog
niet. En ze is ook niet te
verleiden.
Gewoon in mensentaal praten
met je machine. Het kan. Het
zijn nog geen diepgravende
gesprekken, in feite gaat het
kunstje alleen maar op voor
heel precies omschreven om
standigheden, maar het begin
is er. In landen als Amerika,
Engeland, en Frankrijk wordt
druk gesleuteld aan spraak
technologie.
Nederland zal volgen. Daar is
de kersvers benoemde bijzon
der hoogleraar spraaktechno
logie aan de Katholieke Uni
versiteit van Nijmegen,
prof. dr. L. Boves heilig
van overtuigd. Al was het al
leen maar om economische re
denen.
Besparing
„ATT, de Amerikaanse PTT,
gebruikt een machine die
maar vijf begrippen verstaat:
Ja, Nee, Collect Call (rekening
voor opgebelde), Third Party
CALL (pa' betaalt alle tele
foontjes voor zoon) en
Operator. Er komt geen mens
meer aan te pas. En daarmee
bespaart ATT ongeveer twee
honderd miljoen dollar per
jaar."
Spraaktechnologie is een inge
wikkeld begrip. Hoe commu
niceren we met een machine,
een computer bijvoorbeeld?
Dat kan via ingewikkelde co
des die alleen de ingewijdene
kent, of tegenwoordig vaak
via 'menu's', iconen ,en
'windows'. Daarmee duik je
steeds dieper in 'submenu's'
totdat je krijgt wat je wilt.
Daar is Boves niet kapot van.
„Dit lijkt nog het meeste op
een ober in een buitenlands
restaurant die de cijfers op
schrijft van de gerechten die u
op de kaart aanwijst. Als u
ooit zoiets hebt gedaan, weet u
wel dat u het risico krijgt iets
heel anders op tafel te krijgen
dan u gedacht had. Vergelijk
dat nu eens met een ober met
wie u -hoe gebrekkig ook- wèl
kunt praten."
„En als u niet meteen begrijpt
wat hij bedoelt, of echt niet
weet wat u gaat eten, kunt u
doorvragen. De maaltijden
waaraan ik de beste herinne
ringen heb, waren bijna alle
maal in restaurants in Italië
waar helemaal geen menu
kaart was en waar het diner in
onderling overleg samenge
steld werd uit de beschikbare
ingrediënten."
Verwerkt
Praten met de machine kan al,
zij het uiterst beperkt. Boves:
„Alweer Amerika. Een röntge
noloog spreekt in een machine
zijn bevindingen in van een
röntgenfoto. Die wordt opge
nomen en ter plekke verwerkt
tot een rapport dat de arts
terstond tot zijn beschikking
hebt. Bij ons moet de röntge
noloog zijn tekst inspreken die
elders door iemand anders
wordt uitgewerkt. Dat rapport
gaan dan weer de molen in en
er gaat op die manier een hele
werkdag verloren, een dag in
een ziekenhuis die al gauw
850 kost. Tel uit je winst."
Spraaktechnologie is de toe
komst voor politierapporten,
verzekeraars, hotelreserverin
gen, openbaar vervoer,
sneeuwcondities, noem maar
op. Zaken waarbij een een
voudige en eenduidige voca
bulaire volstaat. Poëzie en iro
nie, daar moet je niet meel
aankomen bij de machine. D
subtiliteiten van de taal ga;
hem te hoog, en wie zit L
trouwens op een elektronische
Komrij te wachten?
Hotelkamer
„Een Japanner belt een h
in New York en reserveert ii
het Japans een kamer voor die
en die dag. Dat kan de compu-1
ter wel aan. Die Japanner
krijgt dan ook antwoord
eenvoudig, maar keurig Ja-1
pans. En omgekeerd. Zo f
een Amerikaan al via een ver-1
taalmodule in real time, direct I
dus, met een Japanner spre-1
ken, mits het domein is a u
zet. Het gaat hier om eenvöu-1
dige begrippen die mens
machine kennen. Met duizend
woorden kom je een hei
eind."
Voorlopig hoeven we niet t
verwachten, dat een Neder-1
landse oma straks via een
elektronische tolk Spaans 1
spreken met haar Argentijnse I
kleinkind. „Zodra je buiter. I
het domein van de machine I
komt, valt er echt heel veel ir, I
elkaar. Neem het woordje I
'bank.' Dat heeft twee beteke-1
nissen: een bank in het park I
en de geldbank. De computer I
weet welke bank u bedoelt I
Want alle gesprekken met de I
bank draaien immers alleen
om geld.
In Engeland hebben taxi-1
chauffeurs via hun telefoon I
toegang tot de allernieuwste I
vertrek- en aankomsttijden I
van vliegtuigen. Dat kan heel I
handig zijn. Stel, de taxi staat I
in een file, de passagier is I
benauwd dat hij zijn vlucht I
mist maar via de machine kar. I
de chauffeur hem geruststel
len met de mededeling dat het
toestel drie kwartier vertra-1
ging heeft zodat er niets aan
de hand is."
Beurskoersen
Boves: „In de Verenigde Sta-1
ten en in Canada draait al een
proef waarmee alle 1.500
koersen van Wall Street direct
kunnen worden opgevraagd I
De computer spreekt zelf
geeft de allerlaatste stand van
een koers weer."
Met de opkomst van de mobie-1
le telefoon verwacht
prof. Boves een hoofdrol
voor spraaktechnologie. De
komende eeuw is de eeuw van
telecommunicatie. Moeizaam
gedoe met menu's is dan uit
den boze. De spraaktechnolo-
gie staat nu nog in haar kin
derschoenen, maar de toe-1
komst staat om de hoek te
springen om mee te doen.
„Dergelijke diensten komen I
eraan en wellicht sneller dan
velen van ons nu denken
Maar dan moeten we wèl eerst
de problemen oplossen die de
eenvoudige diensten van van
daag nog parten spelen."
Een van de moeilijkste proble
men bij automatische spraak
herkenning is het gigantisch
grote verschil tussen de men
selijke stemmen. „Het blijft
een wonder - dat mensen het
geluid van een bejaarde man
op dezelfde manier interprete-
ren als het geluid van een
zesjarig meisje. Om over dia
lect maar te zwijgen. In labo-
ratoriumonstandigheden in de
VS, Japan, Frankrijk en Italië
kan men nu redelijk vloeiende
conversaties voeren met een
computer die inlichtingen
geeft over vlieg- en treinver
bindingen."
Marie van boven kan geen
koffie halen. Maar ook dit
probleempje zal oplosbaar
zijn. Dan heeft de baas een
nooit protesterende, dag en
nacht klaarstaande, nooit zie
ke of vakantievierende secre
taresse die aan wat gegrom
van haar leider voldoende
heeft om feilloos te functione
ren. Hoe het straks met de
werkverschaffing van de men
selijke Maries staat, daarover
laat de spraaktechnologie zich
niet uit.
Zuigerveren, koplampen en versnellingshandels liggen op
zaterdag 15 en zondag 16 januari in het Autotron
Rosmalen.
De onderdelen liggen tussen
oude motoren en bromfietsen,
waaromheen voor de veertien
de keer een beurs gehouden
wordt.
Vorig jaar kwamen meer dan
tienduizend belangstellenden
naar het Autotron voor de
klassieke tweewielerbeurs. Dit
keer worden bijna tweehon
derd motoren en brommers te
koop aangeboden. Het Auto
tron is tijdens het weekeinde
op beide dagen open van ne
gen tot vijf uur.
Van onze rtv-redactie
„Dat Martine Bijl ko
heel wat vrouwelijke
toch heel wat anders'
sr. de cabaretière me
nieuwe comedy 'Het
doorgewinterde acte
dingen te leren: „Ze
Daarin is sinds kort a
Wat doe je als oude mai
neer je veertig jaar ond
schrikbewind van 'moei
vrouw' hebt geleefd en d<
in kwestie de pijp aan Iv
geeft? In 'Het zonnetje ir
vanaf morgen wekelijks
bij de Vara, hoeft Piet
kerk (John Kraaykamp s
lang na te denken ove
vraag.
Zonder ook maar één
mogelijkheid te overweg!
sluit de grijsaard onge
zijn intrek te nemen bi
Erik en diens vrouw Cat
(rollen van Johnny Kraa
jr. en Martine, Bijl). Var
moment is het afgelopen
rust en harmonie in hun A
damse apartementje. Pa
het overlijden van zijn 's
tische' wederhelft nameli;
leiding om de opgelopen
te gaan inhalen.
Olifant
Aanvankelijk kunnen E
Catharina nog begrip opb
voor het baldadige gedr;
pa. Als echtgenoot van i
die zich in haar vrije tijd i
de voor initiatieven als d
van Geheelonthouders en
wen tegen Pornografie, 1
nu eenmaal geen leuk levi
ter de rug. Maar pa gaat
matig over de schreef en c
zich tot de spreekwooi
olifant in de porseleinkast
Hij maakt er een gewooi
in het holst van de nacht 1
komen en vervolgens de
wakker te schreeuwen,
voortdurend vreemden
eist zelfs een kleinkind v
tharina. Deze laatste raak
zaam maar zeker volkomt
haar toeren en stelt Erik
keuze: 'Hij eruit of ik eruit
Pa's vertrek is voorlopig n
aan de orde. Het gewiekst
ventje blijkt namelijk zi
ning in Harderwijk van d
te hebben gedaan en ka
gens anders meer heen.
afleveringen lang is hel
koppel gedoemd zich zij
dogenloze aanwezigheid t
welgevallen.
De comedyserie kenmerl
door een enorme dosis
scherpe, bloed onder de
vandaan halende humor.
men inderdaad behoorlijl
grappen in voor",
Kraaykamp junior. „Ma:
moeder - en dan doel il
aard op ma Bovenkerk
dan ook een hele nare vri
betwijfel of deze serie
KRO of de NCRV had gek
Eén van pa's grappen st;
vermoeden wellicht. Op d
wat er met het gecre
bchaam van ma Bovenke:
gebeuren, antwoordt hij
blikken of blozen met:
haar as maar als tapijtrei
'Het zonnetje in huis' i
seerd op de Engelse
'Tom, Dick and Harriet',
ver Brian Cooke oogstte
al succes met zijn creat:
°rge and Mildred' en 'Ma
the house'. Martine Bijl 1
te de serie in het Nederla
Kraaykamp senior heef
rende de opnamen grote
dering voor haar gekreg
humor van Cooke, waar
derlanders nog een pui
kunnen zuigen, heeft
niets aan kracht ingeboet
ne is er zelfs in gesli
Engelse kilheid te vertal
