De vitamine-cultus rukt op
DE STEM
Hoe een kameel een dromedaris werd
fteeds meer mensen grijpen naar 4smart'-pillen voor extra energie
Van 'New York' tot
'Baltische Staten'
Mickey Mouse in aanval
Legendarische sigaret bestaat tachtig jaar
Ligfiets voor gehandicapten
ER 1993
30.
pok
kt u
Laai
»lok-
|eem
de
biedt
pnde
Iblok-
iDeze
lering
■gram-
pbruik
'blok-
frijgen.
tiafoon
px 5 er
!>ag. 22
lari on-
|een ge-
i 0403.
Ltionale
akelijke
0403.
wijzi-
aan
Consument
iiaminen, voedsel van
e toekomst. Rage in de
S, sterk in opkomst in
Nederland. Wetenschap-
lelijk nauwelijks onder
bouwde claims doen
porters, housende tie-
iers, aanstaande moe-
lers, maar ook ouderen
j gezonde mid-lifers in
Tote aantallen naar de
pillenpot grijpen.
joorHans Rube
lt houden de gebruiker
Eeuwig jong en gezond. Vi
tamines, het voedsel van
je volgende eeuw. Mensen
5e nu al slikken, gaan een
-rieuze toekomst tege-
joet. Zegt men.
Amerika is gezondheid een
iltus. De binnenlandse markt
oor pillen, poeders en drankjes
id allerlei soorten voedings-
ipplementen is goed voor een
aijardenomzet, met een jaar-
jjkse groei van boven de tien
jocent. Op de meest onvermoe-
tplaatsen tref je mensen in de
teer met de meest vreemdsoorti-
preparaten. Van overheidswe-
|e worden aan sommige voe-
mgsmiddelen reeds stoffen als
jalk, koolhydraten, vruchtensui-
srs en vitamines toegevoegd.
Functional foods', in het jargon,
oedingsmiddelen tussen medi
an en voeding in.
iu lijkt het er dan ook op of de
smiddelde Amerikaan - genera
lerend gesteld- er alles aan
bet om niet elke dag groente en
ruit te 'hoeven' eten. Als de
iezondheid uit een potje kan
omen, is dat wel net zo gemak-
lelijk. Voedingsdeskundigen in
ns land zweren nog steeds bij
'maaltijdschijf'. Voeding
peelt in Nederland een passieve
)l in het handhaven van de
olksgezondheid. En Nederlan
ds eten, ook weer gemiddeld
nomen, stukken gezonder dan
taerikanen.
och groeit ook in Nederland de
In Nederland kennen we sinds kort nieuwe 'smart-drinks' en 'smart-nutrients', zogenaamde energie-preparaten die de gebruiker
moet voorzien van een nieuwe impuls in het prestatievermogen, geestelijk danwel lichamelijk. foto marc bolsius
vitaminemarkt. Onder invloed
van wetenschappelijke onder
zoeken die aantonen dat sommi
ge vitaminen wel degelijk in
vloed hebben op sommige ziek
ten en kwalen. Vitamine A, en
met name het pro-vitamine bet-
acaroteen, helpt bepaalde vor
men kanker voorkomen. Diverse
Amerikaanse, grootschalige, on
derzoeken tonen dat aan. In
Texas bouwt het chemieconcern
Hoffmann-La Roche aan een gi
gantische fabriek die jaarlijks
350 ton beta-caroteen voor de
Amerikaanse markt gaat produ
ceren, in voedingspillen.
In Nederland kennen we sinds
kort nieuwe 'smart-drinks' en
'smart-nutrients', zogenaamde
energie-preparaten die de ge
bruiker moet voorzien van een
nieuwe impuls in het prestatie
vermogen, geestelijk danwel li
chamelijk. Eenmalige injecties
met vitaminen en mineralen. Of
het innemen van dit soort mid
delen zin heeft, valt zeer te be
twijfelen.
Anders eten
Volgens dr. ir. G. Schaafsma van
het wetenschappelijk onder
zoeksbureau TNO is het zinvol
ler ons hele denken over voeding
te veranderen. „Goed eten is een
voorwaarde voor het behouden
of verkrijgen van een goede ge
zondheid."
De Nederlandse consument
krijgt momenteel via zijn dage
lijkse boterham extra jodium
binnen. Dat vindt iedereen nor
maal. Net zoals gefluoriseerd
water of een klontje margarine,
1 boy?
h)
NIEUW: Direkt 'n leuk meiS'
je aan de telefoon! Bel 1111
06-9500 (75cpm)
nzaam
)ntakt.
HOMO-direkt-apart: zoek]»
'n hete knul (sexgespreW
06-9830 slechts 50cpmü!_,
Jating.
oeken
)cpm)
gratis vr. vrwn.: 06-49^
mnnn. bel. dir. 'n meisje via
06-9580 (dir.apart 75cprri^
gende
in ver-
)cpm)
ZOEK je een leuke vriend
vriendin? De relatielijn. Be
nu 06-9700 (1 OOcpm)
id, dir.
eisjes!
om)
HOMO-KONTAKTEN direkj
apart Brabant/Zeeland.
06-9614 (50cpm)
Door Nico Koolsbergen
Tachtig jaar geleden. Ameri
ka is verbaasd. In de kranten
verschijnen geheimzinnige
advertenties die maar één
kreet bevatten: kamelen.
een tweede advertentie, later,'
wordt aangekondigd dat 'de ka
melen eraan komen'. En nog
later: 'Morgen zullen er in deze
meer kamelen zijn dan in
Azië en Afrika samen'. De vier
de advertentie onthult wat er
aan de hand is: 'Camel cigaret
tes are here!' Een nieuw siga
rettenmerk was geboren; het
zou het meest succesvolle uit de
historie worden.
Dat zal het ook wel blijven,
want er is niet veel koffiedikkij-
kerij voor nodig om te voorzien
lat het rooktijdperk ten einde
loopt. De tijd dat een Ameri
kaanse president voor het oog
van de natie onbekommerd een
Camel opstak - oorlogsleider
franklin D. Roosevelt wilde
niet zonder - is voorbij. Tegen
woordig zijn het in films of
tv-series vooral de schurken die
roken.
Dat neemt niet weg dat het de
moeite waard is de geschiedenis
van Camel door te nemen. Fa
brikant R. J. Reynolds steekt de
wereld daarbij de helpende
hand toe. Sinds een tijdje zie je
grote schaal oude adverten
ties. Oude reclame-uitingen zijn
vaak vertederend. Maar wie de
plaatjes goed bestudeert, ziet
lat Reynolds al tachtig jaar
slim inspeelt op de actualiteit.
Dat geldt ook voor deze histori-
sehe campagne zelf, want de
laren twintig en dertig raken
'in'.
Dromedaris
De eerste vraag die zich aan-
üent bij het bestuderen van een
Pakje Camel, is waarom de ka
meel een dromedaris is. De bio
logische verklaring - de beesten
zijn nauw verwant en kunnen
worden gekruist, zij het dat de
éénbultige nakomeling on
vruchtbaar is - voldoet niet. Het
WEAF
10=003»
PINNY m PENNY
YQÜR BIST CIGARETTE BUT
lONO BUftNIMB COSTUE» TOBACCOS
had dan ook eigenlijk een ka
meel moeten zijn, maar fotoses
sies met de dubbele bultenaar
liepen op niets uit. Dromedaris
Old Joe werkte wel mee, en op
basis van zijn foto's werden de
eerste ontwerpen gemaakt: een
wat suf voor zich uitkijkende
dromedaris met een slap afhan
gende staart.
De doorbraak naar het bekende
logo kwam toen Old Joe een
keer een tik op zijn neus kreeg
omdat hij niet rustig wilde po
seren. Hij hief zijn staart, gooi
de zijn oren naar achteren en
sloot zijn ogen op het moment
dat de fotograaf knipte. Dat
werd het plaatje dat tot de dag
van vandaag de pakjes Camel
siert.
Eind jaren twintig was Rey
nolds de eerste die vrouwen in
Camel-advertenties afbeeldde.
Eerst wat halfslachtig. Recla
mes tonen vrouwen die sigaret
ten kopen, maar laten in het
midden voor wie die bestemd
zijn. Of een dame die naar een
billboard kijkt met daarop een
sportieve jonge man en de tekst:
'I'd walk a mile for a Camel'. Ze
vraagt zich kennelijk af of ook
zij die mijl zou lopen. De slogan
'I'd walk a mile for a Camel'
was net zo bekend als 'Even
Apeldoorn bellen' nu.
Vrouwen
Rokende vrouwen waren nog
een taboe. Daarom maakte de
emancipatiebeweging zich
meester van de sigaret. Allengs
werden de reclame-uitingen
vrijmoediger. De misschien wel
mooiste historische Camel-ad
vertentie is die van een zelfbe
wuste voluit rokende en genie
tende society-dame.
Reynolds had gevoel voor
trends en actualiteit. In de de
pressiejaren adverteerde de fa
brikant met cartoons waarin
goochelkunstjes stap voor stap
werden uitgelegd. Goochelaars
waren hierover minder te spre
ken, maar in die donkere jaren
vermaakten velen zich prima
met het imiteren van de trucs.
De cartoons moesten duidelijk
maken dat Camel in elk geval
niets te verbergen had. Na de
Tweede Wereldoorlog speelden
de advertenties in op de terug
keer van militairen naar huis,
vrouw en het vertrouwde eigen
sigarettenmerk.
Verpersoonlijking
Camel is de verpersoonlijking
van Amerika, toen dat land nog
rookte. Dat voelden de rokers
ook zo. In 1957 had Reynolds
plannen om het logo een ietsje
te moderniseren. Bij oppervlak
kige vergelijking van het origi
nele en het nieuwe ontwerp val
len de verschillen nauwelijks
op. Maar de Camel-rokers kwa
men in opstand en wensten hun
Old Joe, de piramiden en de
woestijn in de oorspronkelijke
vorm gehandhaafd te zien. De
fabrikant zwichtte, en zo komt
het dat het pakje Camel al tach
tig jaar ongewijzigd is.
DONDERDAG 30 DECEMBER 1993
DEEL D
£7
waaraan vitamine A en D zijn
toegevoegd.
De nationale gezondheidsinstel
lingen in de VS verwachten ech
ter dat het mondiale denken
over voeding de komende decen
nia drastisch zal veranderen.
Datgene wat wij eten gaat een
actieve rol spelen bij het bestrij
den van ziekten. In het dieet
voor pasgeboren baby's wordt zo
al met voeding omgegaan.
Suppleties zullen het ontstaan
van welvaartsziekten moeten te
gengaan. Mensen met een ver
hoogd risico op hart- en vaat
ziekten of erfelijke vormen van
kanker zouden hogere doses van
de vitamine A, B, C en E kunnen
bijslikken. Zelfs de sceptici, de
laatste jaren steeds kleiner in
aantal, beamen dat. Ouderen
krijgen vaak het advies D te
slikken. Vitaminen krijgen lang
zaam maar zeker dezelfde status
als officiële geneesmiddelen.
De industrie speelt handig in op
de veranderde houding ten aan
zien van vitaminen. Multinatio
nal 'Gatorade' brengt zijn pillen,
poeders en drankjes aan de man
via shirtreclame van een wieler
ploeg. Het aureool van de gezon
de sportman.
Toch kan geen enkel mens op
pillen alleen leven. Een afgewo
gen dieet is onontbeerlijk. Kool
hydraten, vezels en proteïne zijn
nu eenmaal noodzakelijke stof
fen om het lichaam aan de praat
te houden. Daarnaast kunnen
sommige pillen ziek maken. Om
dat ze slecht zijn gemaakt, of
omdat er te veel van worden
geslikt. Overdoseringen hebben
altijd negatieve bijwerkingen,
van een simpele diarree tot se
rieuze leveraandoeningen.
Ook blijken talloze veelgebruik
te preparaten lang niet zo waar
devol als de fabrikanten bewe
ren, blijkt uit een recent onder
zoek van de Consumentenbond.
Prijs of merk heeft vaak niets
met de kwaliteit te maken. Ad
vies van huisarts, apotheker of
goede drogist wil nog wel eens
helpen bij een zoektocht naar
een deugdelijk supplement.
Ook voor gehandicapten is er nu een flitsende ligfiets. Het
bedrijf M5 uit Middelburg ontwikkelde het handaangedreven
rijwiel samen met de studenten Arco Bijl (hbo, bewegingstech
nologie) en Peter Koutstaal (hts, werktuigbouwkunde).
De fiets kan naar keuze uitgerust worden naaf- of derailleurver-
snelling en heeft achtervering. Bij het ontwerp is rekening
gehouden met aërodynamica, instapgemak en comfort.
Volgens de makers is met deze ligfiets een gemiddelde snelheid
van 30 km per uur haalbaar, terwijl getrainde gehandicapten 50
km per uur zouden kunnen halen.
Door Johan van Grinsven
Hoewel de grote zomervakantiepiek al lang voorbij is,
blijft het aanbod reisboeken aanhouden. De afgelopen
periode kwamen er weer diverse titels uit. Zo wordt de
wereld-als-reisbestemming steeds verder ingekleurd. Een
beknopt overzicht van de nieuwe uitgaven.
Journalist Michael Leapman
schreef een inspirerende gids
over New York (59,90 gulden).
Deze reisgids past in de excel
lente serie Stergidsen van
Agon. De auteur probeert in
zijn boek uit te leggen waarom
New York zo'n opwindende
stad is; hij beschrijft de stad
aan de hand van een aantal
wandelingen (de meeste be
slaan één dag). De gids kreeg
niet voor niets de Thomas
Cook Award als beste reisgids
van het jaar. Het boek bevat
fraaie foto's van Zbigniew Ko-
sc. Veel sfeer en een (wel erg
kort) praktisch supplement.
In de Dominicus-reeks, al ja
ren op een goed niveau, ver
schenen de nieuwe titels
'Praag' (29,90 gulden), 'Noord-
Engeland' (29,90 gulden) en
'Niger, Nigeria, Kame
roen'^,90 gulden). Inmiddels
zijn vijftien gidsen in de Do-
minicus Reeks in de 'nieuwe
stijk' herdrukt. Een goede in
formatiebron voor reizigers
die iets meer willen dan alleen
praktische informatie.
In de niet specifiek toeris
tische, maar zeer informatieve
Landenreeks van Tropeninsti
tuut en Novib is de titel 'Viet
nam' verschenen (prijs: 14,90
gulden). Het boekje is geschre
ven door John Kleinen, die
jarenlang antropologisch on
derzoek verrichtte in Vietnam.
Voor mensen die zich écht in
hun reisdoel willen verdiepen.
In de serie 'Voordelig reizen'
- sterk in praktische, maar
niet erg diepgravende infor
matie - van Allert de Lange/
Hayit zijn drie titels nieuw:
'Thailand' (34,50 gulden). 'En
geland en Wales' (29,50 gul
den) en 'Baltische Staten'
(34,50 gulden). In de meer be
scheiden serie 'Reisinformatie
van A tot Z'- boekjes op bin
nenzakformaat - verscheen bij
dezelfde uitgever een boekje
over de Griekse eilanden Sé-
mos en Ikaria. Prijs: 14,95 gul
den.
De titel 'Egypte' is een uit
breiding van de serie Grote
Reisgidsen van de ANWB,
prijs: 33,50 gulden, ANWB-le-
den betalen vier gulden min
der. Gedegen informatie, niet
alleen praktisch.
'Moderne avonturen langs
China's oude zijderoute' is de
ondertitel van het reisboek
'Nachttrein naar Turkestan'
van de Amerikaanse schrijver
Stuart Stevens. In het boek
worden de belevenissen be
schreven van een bont gezel
schap dat een tocht van vele
duizenden kilometers door
China maakt. Uitgeverij Min-
gus, 32 gulden.
Opgewoon is het 'Handboek
voor globetrotters' (uitgeverij
Kok Lyra, 29,90 gulden), sa
mengesteld door Jan en Leni
Hof. In tegenstelling tot wat
de titel doet vermoeden, is het
geen boek vol praktische tips
voor ervaren reizigers. Het
boek maakt via korte, per
soonlijke schetsen de lezer
deelgenoot van de ervaringen
(soms van heel lang geleden)
van twaalf fanatieke reizigers.
Hun beschrijvingen, bestem
mingen en vervoermiddelen
variëren sterk, maar zowel de
verhalen als de foto's zijn van
het niveau 'familie-album'.
Licht leesvoer, met weinig
praktisch nut voor heden
daagse globetrotters.
Het Walt Disney concern gaat ondanks recessie en
drama's rond Eurodisney in de aanval. Het themapark in
Orlando in de Amerikaanse staat Florida wordt fors
uitgebreid. Dit park moet laten zien wat allemaal moge
lijk is in de wereld van Walt Disney. Die uitbreiding kost
multi-miljoenen dollars; hoeveel precies wil de Disneydi-
rectie niet bekendmaken.
Over de situatie in Eurodisney
zweeg de directie, onlangs tij
dens de presentatie van de
nieuwe plannen, in alle talen.
Ze wilde alleen kwijt dat aan
de strategie wordt gewerkt.
De bouw van Space Mountain
en de onderwaterattractie met
een duikboot gaan in ieder
geval door.
Disney World Orlando be
schikt over ruim 45.000 hecta
re grond waarvan meer dan
een kwart nu in gebruik is.
Genoeg ruimte voor uitbrei
ding dus. Momenteel zijn op
het terrein vier themaparken
gevestigd: Magic Kingdom,
Disney MGM Studios, Epcot
Centre en Pleasure Island.
Daarnaast bevinden zich on
der meer winkelcentra, sport-
gelegenheden, achttien hotels,
een camping en een villapark.
Er werken 35.000 mensen in
dit park. Als alle plannen
doorgaan, komen daar nog ze
ker 15.000 werknemers bij.
Het Epcot Centre - het popu
lair wetenschappelijke
themapark - toont vanaf
1994 met de nieuwe attractie
Innoventions de bezoeker elk
jaar het laatste nieuws op het
gebied van elektronische spel
letjes, audio en video, innova
tieve systemen voor in huis,
multi-media computers,
beeldtelefoons.
In het Magic Kingdom, het
themapark gebaseerd op Dis-
neyverhalenj krijgt Tomor-
rowland in 1995 de Fantasy
Future City, een stad gevormd
naar de science fiction-ideëen
van schrijvers en cineasten uit
de jaren twintig en dertig.
Blizzard Beach (open in 1995)
wordt de nieuwe waterattrac
tie van Walt Disney World.
Bezoekers kunnen er met een
bobslee naar beneden suizen
of een duizelingwekkende af
daling per ski's maken. Ook is
in 1995 het Visionarium klaar,
waar de bezoeker een reis
door de tijd kan maken.
