•aties
rststallen kijken in Antwerpse Kempen
'Krijgsmacht is noodzaak vanwege het kwaad'
PLAATSELIJK NIEUWS
Van Schaik clubkampioen
kaartlezen autoclub WZA
Open dag kinderdagverblijf
Kabouterhut goed bezocht
Ik B.V.
Jen risico!
[tiebepaling
ikerheid.
ie inruilers:
i/ijnkorenstraat 7,
Majoppeveld-Zuid,
Insebaan, Roosendaal
D-62577/62679.
ZEELAND
vakantie voor
fm- en sauna-
gezellig naar
Eldorado!
Dominee Hans de Bie verruilt defensie voor Zeeuwse zorgcentra:
EXAMENS
MARKTEN
'Blik op de Weg'
over verkeer in
Zeeuws-Vlaanderen
Verdachten van
autodiefstallen
aangehouden
- scherpe prijzen -
Ite garantie 3 tot 12
hsvoorwaarden - geen
Ivoor uw auto
pn mogelijk.
ook inruil
hw staat
12.500
14.750
15.500
5.500
13.750
5.750
5.500
5.500
3.260
8.750
9.750
11.500
3-500
9-750
8.750
11.500
11750
15.500
8.750
15.750
7.750
3.250
3.500
3.750
9.750
6.750
13.750
3.500
10.950
11.500
11.500
9.750
12.000
11.500
2.500
8.750
8.750
8.750
3.750
15.750
9.750
9.750
7.500
7.500
12.500
13.750
11.750
10.500
9.750
11.750
13.500
6.750
10.750
12.750
11.500
13.750
11.500
7.000
6.500
14.500
12.750
12.500
11.500
17.750
1.350.-
1.500.-
1.250.-
1.500.-
1.500.-
1.250.-
850.-
1.250.-
1.250.-
te koop gevraagd.
eopend van 10-19 u.,
[17 u. Vrijdag koopavond.
DONDERDAG 30 DECEMBER 1993
pemparadijs in Terneuzen
natie bel 01150-15500
J»k naar Scheldorado!
luvesande 2 - Terneuzen
j3n onze medewerkster
'janette Vergouwen
jjtwerpen - In de donkere
;eS weken moeten kerst en
Jieuwjaar lichtpuntjes zijn.
jet weer werkt dit jaar niet
jee, een cocktail van natte
meeuw, ijzel, regen en wind
5 al opgediend. Het wordt
'i om op een droge dag een
u,je te maken. De vier routes
joor de Antwerpse Kempen,
jet onderweg authentieke
kerststallen is een aanrader.
je Toeristische Federatie van de
«ravincie Antwerpen heeft sa-
ijen met de Kempische gemeen-
;en enkele routes samengesteld,
jassen 25 december en 6 januari
relfen de routiers binnenin of
pleinen bij de kerken van
jé Antwerpse parochies kerst
allen aan. En dit zijn geen uit
je kluiten gegroeide vogelkooi-
:es of in der haast opgetrokken
Étaurtjes, waar het hout naar
jeuwigheid ruikt. In de Kempen
joberen de mensen een authen-
jeke stal op te bouwen met als
ingeving het eigen landschap en
ie specifieke sfeer van de streek,
jls bouwmaterialen zijn dat
iout, leem en stro. Met deze
sterialen bouwden de Kempi-
.èe boeren hun huizen en schu-
tn Iets wat de belangstellenden
jet meer terugvinden in het
ïidige landschap. Alleen in het
Openluchtmuseum Bokrijk kun-
:en de oude huizen, etablisse-
tenten en monumenten van
weleer nog bekeken worden.
llreekgerechten
te te leuker is het om een van
ie vier circuits te rijden en on-
ierweg ook enkele streekgerech-
a en bieren te proeven. De
Een van de kerststallen op de route door de Kempen.
sfeer is uniek en eenmaal een
dergelijke tocht afgewerkt,
houdt in dat men al uitkijkt naar
december van het volgend jaar.
Het smaakt echt naar meer.
De organisatie laat niets aan het
toeval over. Niet alleen de stal is
authentiek ook de directe omge
ving wordt aangepast. Het Kem
pische landschap verschijnt in al
haar facetten naast de verschil
lende stallen. Woeste zandhopen
met naaldbomen, zandverstui
vingen met heide of verstilde
weiden zijn geen uitzondering.
De stallen worden niet bewoond
door etalagepoppen, maar
meestal door met de hand gesne
den houten beelden, prachtig
aangekleed en voorzien van de
echte attributen. Levende scha
pen, een os en ezel horen daarbij.
In de plaatsen met abdijen zijn
de beelden vaak kunstwerken.
Zo zijn er de bekende beelden
met hoofden gemaakt van was
en in Turnhout hebben ze er dit
jaar bijzonder veel werk van
gemaakt. Als U geluk hebt pikt
U een optreden mee van een
blaasensemble of een knapen
koor. In verschillende kloosters
zijn er ook nog tentoonstellingen
van oude kersttradities, kaarten,
kaarsen en stallen.
Het comité 'Kerstmis in Turn
hout' bestaat 33 jaar, daarom
werd een boek uitgegeven rond
het kerst en nieuwjaarsgebeuren.
Het boek 'En Daar Sloten noch
Vensters noch Deuren' is voor
750 Belgische frank te koop.
De aangeklede kerststallen zijn
vaak ook mysterieus verlicht, sa
men met aangepaste muziek en
de gezellige drukte die in de
plaatsen heerst, vormen deze
stallen de rustpunten tijdens de
tochten.
De circuits, waarin vele nieuwe
stallen zijn opgenomen, starten
in Antwerpen-Berchem, Hobo
ken, Schoten en Sint Job in 't
Goor. Het boekwerkje met de
routebeschrijvingen is te verkrij
gen bij de Toeristische Federatie
Provincie Antwerpen, Karei
Oomsstraat 11 in Antwerpen (te
lefoon 09-32.3.2162810). Het
kost 75 Bfr. Het is ook te verkrij
gen bij de meeste WV's in de
provincie Antwerpen.
Attracties
Natuurlijk zijn er vele toeris
tische rand-attracties. Er wordt
ingespeeld op de sfeer en het
weer. Warme wijn, speciale
smoutebollen, warme dranken
en versnaperingen zijn overal
verkrijgbaar. Ook zijn er nog een
aantal uitvoeringen: kooroptre
dens in Turnhout (30 december,
2 en 6 januari), fakkeltochten of
Sylvestertochten op 30 december
in Zoersel en Beerse en nieuw
jaars- of driekoningenconcerten
in Westmalle 4 januari, Ber-
chem, Hove, Pulle, Witgoor en
Heist op den Berg 8 en 9 januari
en een grootse kerstverbranding
op 8 januari in Kapellen.
Het Echt Antwaarps Teater
speelt in de Arenbergschouw-
burg van dinsdag tot zaterdag
om 20.15 en zaterdag om 14.00,
18.30 en 22.00 uur het Ruud de
Ridderspel 'Binnen zonder Bel
len'. Het Mechels Minia
tuurtheater speelt in de Mechel-
se stadsschouwburg in deze pe
riode de legende 'Waar de Sterre
bleef stille staan'.
Voldoende keus om de stille pe
riode van kerst tot na Drieko
ningen te doorbreken.
Onlangs werd ds. Hans
de Bie bevestigd als pre
dikant van zorgcentrum
Ten Anker in Tholen en
Ter Valcke in Goes.
Daarvoor werkte hij als
geestelijk verzorger op
vliegbasis Woensdrecht
en binnen enkele ge
meenten van de Neder
lands Hervormde Kerk.
Door onze verslaggeefster
Joyce Ernest
,Ha, dominee"! roepen min
stens tien mensen ds. Hans de
Bie toe op zijn weg van de hal
naar de bovenverdieping van
Zorgcentrum Ten Anker in Tho
len. Waarbij de dames steevast
naar het dienblad wijzen: „Laat
a de koffie maar niet vallen".
Dat de dominee voor veel bewo
ners van Ten Anker een ver
trouwd gezicht is, stamt nog uit
de tijd dat hij hier zelf regelma
tig een familielid bezocht. Als
geestelijk verzorger werkt hij er
pas een week. Het is een functie
van wekelijks twee halve dagen
die hij met de geestelijke zorg in
Ter Valcke in Goes combineert.
Het werk in de gezondheidszorg
is een uitdaging voor ds. De Bie.
Nog maar kort geleden zat hij
in een heel andere wereld en
wel die van het krijgsmachtpas
toraat bij de Koninklijke
Luchtmacht op Vliegbasis
Woensdrecht. Hij was er vanaf
1986 geestelijk verzorger. Een
periode die werd onderbroken
door een verblijf van een jaar
bij de Derde Groep Geleide Wa
pens van de Koninklijke Lucht
macht in Duitsland.
Ommezwaai
He ommezwaai naar de ver
pleeghuizen is niet zo merk
waardig. De Bie had altijd al
affiniteit met ethisch medische
waagstukken, een materie waar
je zeker in de gezondheidszorg
met omheen kunt.
Het zijn zaken waarmee we in
toenemende mate te maken
tójgen. Ik weet nog niet wat
zich zal aandienen. Maar een
belangrijk punt zal alles rond
[de levensbeëindiging worden.
J Euthanasie. Hoe gaan mensen
L ermee om op de plaatsen waar
ze ermee worden geconfron-
I teerd? Het zijn zaken die je in
I teamverband moet gaan bespre
ken. Als dominee ben je hier
Seen eenling. Het is niet alleen
bet praten over deze kwesties.
Te hebt ook te maken met fami-
"e en de mensen die de bewo
ners soms jarenlang verzorgen.
moet er heel subtiel mee
j ontgaan. Sommige mensen zul-
I [en heel veel moeite hebben als
I bet om wijzigen of staken van
I [en behandeling gaat. Ook daar
bgt een taak voor mij. Aan de
ene kant ben ik hier geestelijk
verzorger van de bewoners met
bun familie. Aan de andere kant
[,v°or het personeel dat in ver-
Dominee Hans de Bie heeft als geestelijk verzorger vliegbasis Woensdrecht als zijn werkterrein ingeruild voor zorgcentrum Ten Anker in Tholen en Ter Valcke in
Goes. foto de stem/dick de boer
pleegtehuizen in ruime mate
aanwezig is".
De interesse voor ethisch medi
sche kwesties had De Bie al
tijdens zijn studie die niet aan
een theologische faculteit be
gon, maar aan de indertijd in
Ede gevestigde Hogere Land
bouwschool.
Dierenarts
„Ik wilde dierenarts worden en
dat is er ook van gekomen. Ik
ben na Ede naar de faculteit
Diergeneeskunde in Utrecht ge
gaan. Ik koos de vrije studie
richting. Als student, nu bijna
25 jaar geleden, kwam ik in de
proefdierenwereld terecht. Het
was een specialisatie die ik
combineerde met wetenschap
pelijk werk op het proefdieren-
laboratorium van de medische
faculteit in Nijmegen".
Het gebruik van proefdieren is
de laatste jaren een hot item
geworden. De Bie wordt dan
ook nog regelmatig bestookt
met vragen over dit onderwerp.
Proefdieren
„Nu ik erop terug kijk, vind ik
het een noodzakelijk kwaad. Ik
kan dat slechts op persoonlijke
titel zeggen. Ik ben er te lang
uit voor een wetenschappelijke
benadering. Je kunt discussië
ren of je het gebruik van proef
dieren nodig vindt of niet. Ik
vind in het algemeen van wel.
De medische wetenschap staat
niet los van het gebruik van
proefdieren. Als je ze wel ge
bruikt, gaat het erom hoe je dat
doet. Er is een tijd geweest dat
het lukraak gebeurde. Dat is
veranderd. Het is nu aan strikte
regels gebonden. En het is een
goede zaak dat deskundigen er
mee bezig zijn ten dienste van
de medische wetenschap. Voor
bijvoorbeeld cosmetica wordt
het een andere zaak"
Vrijwel meteen na de dierge
neeskunde ging De Bie, die tot
de Nederlands Hervormde Kerk
behoort, theologie studeren.
Waarde
„Negen van de tien keer ga je
daarna in een gemeente werken.
Ook ik ben ooit predikant in
een gemeente geweest. In Waar
de en in Yerseke. Het is gebrui
kelijk dat je na een aantal jaren
weer naar een andere gemeente
verkast. Iets héél anders leek
me wel aardig- Ik had al eens
contacten met de Koninklijke
Marine gehad. Ik koos toen nog
voor het werk in een gemeente.
Maar in het jaar dat ik naar
vliegbasis Woensdrecht kon ko
men werd ik veertig en dat is de
deadline voor de krijgsmacht".
De Bie begon, na een officiers
opleiding in Gilze-Rijen, bij de
vliegbasis Woensdrecht in de
hectische tijd kort na het defi
nitieve regeringsbesluit om er
kruisvluchtwapens te plaatsen.
En weer moest hij die keuze
uitleggen.
Kruisvluchtwapens
„In de functie van geestelijk
verzorger gaat het er niet om of
je voor kruisvluchtwapens bent.
Waar het om gaat is dat de
Nederlands Hervormde Kerk
predikanten bij de krijgsmacht
kent. Ze zeggen wel eens: de
krijgsmacht is een noodzakelijk
kwaad. Je kunt ook zeggen: de
krijgsmacht is een noodzaak
vanwege het kwaad. Binnen die
krijgsmacht werken mensen
voor wie de kerk haar verant
woordelijkheid kent. In dat ka
der heb ik gewerkt. Het was een
boeiende tijd. Maar ik ben blij
dat de kruisvluchtwapens er
niet zijn gekomen".
Werken als geestelijk verzorger
binnen de krijsmacht en binnen
de gezondsheidszorg heet in
kerkelijke kringen 'predikant
voor buitengewone werkzaam
heden'. Dat pastoraat in bijzon
dere situaties boeit De Bie. Per
soonlijk vindt hij het werk in
een gemeente beperkter omdat
een predikant er letterlijk voor
eigen parochie preekt.
Voor alle mensen
„Binnen de krijgsmacht werk je
voor alle mensen los van hun
geloofsovertuiging. Vaak wist ik
niet eens wat hun geloof was en
of ze er een hadden. Ik werkte
in een team van geestelijk ver
zorgers en mensen van andere
disciplines. Ik vind dat de gees
telijk verzorger binnen de
krijgsmacht toch een unieke po
sitie heeft. Hij zit niet in de
hiërarchische lijn. Hij is nie
mand verantwoording schuldig.
Dat werkt drempelverlagend".
In Ten Anker is ds. De Bie de
eerste geestelijk verzorger. De
behoefte daaraan ontstond na
uitbreiding. Net zoals bij de
krijgsmacht werkt De Bie er
voor mensen met verschillende
geloofsovertuigingen. Binnen de
krijgsmacht had hij te maken
met mensen van 18 tot 55. In
Tholen en Goes treft hij zelden
iemand van 55- aan. De mees
ten zijn aanzienlijk ouder en
hebben een kerkelijke achter
grond.
De Bie heeft de indruk dat hij
in Tholen en Goes aan een in
tensieve, maar boeiende taak is
begonnen. Het mooie van Ten
Anker vindt hij dat de mensen
er naar gelang hun mogelijkhe
den zelfstandig in flatjes, in het
verzorghuis of in het verpleeg
huis wonen. De integratie van
instelling met de omgeving, met
name door de vele vrijwilligers
die een handje toesteken, juicht
hij toe.
Betrokken
„En ik heb in korte tijd ontdekt
hoe enthousiast het personeel in
Tholen en Goes hun werk doen!
Zó betrokken! Ik denk dat in
die zin ook de geestelijke ver
zorging intensief moet zijn. Een
mooi verhaal, kerstvieringen,
allemaal prachtig. Maar daar
mee ben je er niet. Het gaat om
de contacten met mensen. Hier
moet je echt laten zien wat het
betekent om bij mensen te zijn.
Je kunt je er niet vanaf maken".
Aardenburg
NIEUWJAARSDIENST - Bij
wijze van uitzondering is de
eucharistieviering van zater
dag 1 januari niet om 19.00
uur in de plaatselijke paro
chiekerk, maar om 10.30 uur.
KERSTBOOMVERBRAN
DING - De traditionele kerst
boomverbranding is zaterdag
8 januari om 19.30 uur op het
terrein van gemeentewerken
aan de Noordstraat. De orga
nisatie is in handen van de
plaatselijke vrijwillige brand
weer, die de kerstbomen vanaf
16.30 uur in ontvangst neemt.
Voor degenen die de meeste
kerstbomen aanslepen worden
prijzen beschikbaar gesteld
door het gemeentebestuur.
HONDENTRAINING - Op het
terrein van de hondenclub
Aardenburg aan de Elder-
schans start zondag 2 januari
de nieuwe training voor hon
den vanaf zes maanden. Aan
melden is nog mogelijk onder
telefoonnummer 01177-2109
of 01176-1233.
Waterlandkerkje
DANKDIENST - In de Neder
lands Hervormde kerk wordt
vandaag (donderdag 30 de
cember) om 17.00 uur een oe
cumenische dankdienst ge
houden. Voorgangers zijn ds.
Van Andel en pastoor R.
Schouteten.
Sluis - Katholieke Universiteit Brabant, doctoraal examen bedrijfseco
nomie: Miranda Cok uit Sluis.
Veiling Holland-Zeeland, 29-12:
Vestiging Barendrecht: Aard
beien: Elsanta: middel 221, grof
251, winterandijvie: A 15
218-225, A 18 209-269, A 24
198-235, A 28 175-176, crisp ijs
bergsla 30-35 64-85, broccoli
9-14 156-169, Chinese kool: 14-op
64, 11-15 99, 5-12 144, 5-8V2
75-167, paksoi 550-800 256-290,
450-600 260-279, prei: 2-4 14 kl-
vp 82-91, 2-4 14wit 104-109, 1-2
12-16 82, radijs mid. grof 62-100,
middel 35-53, fijn 33, rabarber:
ex. rood 239-339, rood 89-150,
dun ex. roodd 96-116, dun rrood
62-68, sla glas: 31-33 54-61,
28-30 31-55, 25-27 26-39, 23-24
44-50, 21-22 26-33, 19-20 24-25,
17-18 17-20, 15-16 14-17, sprui
ten. A I 24-84, B I 55-117, C I 54,
D I gr. fust 84-95, D I kl. fust
109-116, A II 12, B n 12-30, D II
gr. fust 12-65, D II kl. fust 67-85,
E II 30, veldsla 750-1150, witlof:
lang I 60-67, klvp. 4 I 141-169,
klvp. 5 I 150-172, klvp. 6 I 138,
klvp. 3 I 104-117, klvp. 2 I
76-104, merm. fust: krt. grf I
65-117, krt fyn I 96-135, ex krt I
66-113, kort II 52-66, lang II
50-53, ex. kort II 50-70, bloem
kool: 4 st. 120-130, 6 st. 80-170, 8
st. 80-100, 10 st. 40-60, boeren
kool: gestript 47-124, rode kool
7-47, witte kool 22-31, groene
kool 20-58, spitskool 121-130,
aardappelen: Bintje 10-19, Eigen
heimer 63, Bildstar 25-28, Irene
17-30, uien: bonk 32-44, grof
12-29, middel 6-29, geschoond
38-69, bosuien 8-12, knolselderij
8-18, koolrapen 6-12, kroten: A
20-34, modja 13, winterpeen mid
del 40, fijn 14, knoflook 35-67,
bieslook 83-99, broeivet
1250-1650, peterselie: 100-150
19-99, 75-100 55, prei: kl. II
20-91, selderij 150-200 22-61,
100-150 20-46.
Van onze correspondent
Oostburg - Het clubkampioenschap, categorie kaartlezen, bij
de West-Zeeuws-Vlaamse Autoclub (WZA) is dit jaar in de
a-klasse gewonnen door mevrouw Y. van Schaick-Van Hane-
gem uit Oostburg.
Met haar echtgenoot. L. van Schaick aan het stuur reed ze dit
seizoen vier ritten. Daarvan zijn de drie beste klasseringen bepalend
voor de clubtitel.
Voor het kampioenschap telden zeven ritten mee. De equipe Van
Schack won er geen. Maar een tweede, vierde en vijfde plaats, (de
drie bestbehaalde klasseringen gelden) waren net voldoende om de
titel binnen te slepen met een totaal van 57 punten. Plaatsgenoot J.
de Koeijer, die slechts drie ritten reed, werd tweede met 56 punten.
Bij de categorie bestuurders was de concurrentie duidelijk harder.
Clubkampioen hierin werd F. Tilroe uit Kortgene met een puntento
taal van 70. J. Vergouwe uit Zuidzande eindigde met hetzelfde
aantal. Hij startte slechts in drie ritten. Tilroe in meerdere,
vergaardde daarin punten en werd dus reglementair eerste. Derde
werd J. Kolijn uit Oostburg, 61 punten, 4.L. van Schaick, Oostburg,
57, 5. Mevrouw De Koeijer met 56 punten.
Eindstand Toerklasse: 1. M Verploeg, Groede, 92 punten, 2. D. de Kok-Van
Iwaarden. Krabbendijke, 90, 3. Ch. de Bruijker, IJzendijke, 81, 4. N. de
Vries-Lippens, Aardenburg, 78, 5. E. de Wispelaere, Aardenburg met 74
punten.
Rittenkalender 1994: 27 maart: Schorreblomrit. 8 mei: Rode Kruisrit, 21 juli:
Badrit Retranchement, 28 juli: Badrit Cadzand, 4 augustus: Badrit Groede,
18 september: Kreekerit, 23 oktober: Osseweirit, 20 november: Belfortrit, 11
december: Wiidrit.
Zeven aanmeldingen in Sluis
Van onze correspondent
Sluis - Het nieuwe kinderdagverblijf in Sluis werd gisteren
goed bezocht. Veel mensen kwamen naar de Groote Markt 19
even een kijkje nemen. Op 3 januari aanstaande gaat het van
start.
Op dit moment zijn er al zeven
kinderen aangemeld. Gisteren
mocht stafleidster Marleen Mod-
de nog een kind inschrijven.
Aan het eind van de dag kijkt ze
tevreden terug naar de belang
stelling. „Veel ouders uit Oost
burg kwamen een kijkje nemen.
Uit belangstelling, maar ook om
dat er kinderen van daar naar
hier verhuizen."
Het tijdelijke kinderdagverblijf,
De Kabouterhut genaamd en ge
vestigd in een eengezinwoning,
is door de gemeente Sluis keurig
in de verf en de behang gezet.
Van het samenwerkingsverband
is geld uitgetrokken voor de in
ventaris. Die bestaat uit nieuw
Van onze verslaggever
Terneuzen - Het Zeeuws-Vlaam
se verkeer staat maandag 3 ja
nuari centraal in het televisie
programma Blik op de weg van
de NCRV.
Een cameraploeg ging afgelopen
oktober een paar dagen op pad
met verkeerssurveillant Piet
Gelderland van de politie Zee
land.
Ook gedeputeerde J. Hennekeij
komt in de uitzending aan het
woord over de geïntegreerde
aanpak van de verkeersonveilig
heid in de streek. Het program
ma begint om 19.28 uur op Ne
derland 1.
meubilair, speelgoed, een box, en
bedjes. Het verblijf bestaat uit
een speelkamer en een keuken
beneden. Op de eerste verdieping
twee slaapkamers en een badka
mer. Volgens Modde is dat wat
onpraktisch. „Normaal is alles
gelijkvloers. Het is als tijdelijke
oplossing wel te doen," zegt ze.
Het kinderdagverblijf is door de
week van 7.30 uur tot 17.30 uur
geopend en vangt kinderen op in
de leeftijd van nul tot en met
twaalf jaar.
De leeftijden zijn wat verruimd
om de oudere kinderen ook na
schooltijd op te kunnen vangen.
Behalve Marleen Modde zal ook
Marion Pleijte het dag- verblijf
'bemannen'.
Van onze verslaggeefster
Vlissingen - De politie heeft de
22-jarige P.M. uit Breda aange
houden op verdenking van het
medeplegen van diverse auto
diefstallen, inbraken en joy-ri-
ding in Breda.
De politie kwam de Bredanaar
op het spoor nadat de mare
chaussee in Vlissingen zijn com-
paan, de dienstplichtig militair
W.N. uit Vlissingen, aanhield.
De twee worden ervan verdacht
tientallen autodiefstallen en en
kele diefstallen op bouwterrei
nen te hebben gepleegd.
