'Een vibrator op elk nachtkastje'
Erotisch postorderbedrijf PABO in Hulst verovert de Europese markt
Uitdagende b
DE STEM
ZEELAND
Calvin Russell
Marc Ribot
WOENSDAG 29 DECEMBER 1993 C3
„Tegenwoordig heeft et
een beetle vrouw di<
werkt."
Karin Adelmund,
MET erotische cassette
bandjes (Diana vertelt...)
legden ze in 1984 de ba
sis voor de 06-sexlijnen
in Nederland. Maar ze
lieten dat gat in die
markt vreemd genoeg
zitten. „Misschien onze
grootste fout." Tien jaar
later maken Patrick (34)
en Adrie Boddaert (40),
uit Hulst naam met hun
postorderbedrijf in eroti
sche lingerie en aanver
wante artikelen. In de
wereld van VERONICA
EMOTIONS, satijnen
stoeipakjes, softporno-
video's, robosucks, clito-
ringen, vibrators en love
dolls verovert PABO in
hoog tempo de markt.
Patrick (links) en Adrie Bod
daert in hun postorderbedrijf
in Hulst. „We zijn in onze
presentatie nog softer
Playboy.
FOTO CAMILE SCHELSTRAEU
Van onze verslaggever j
Frank Deij
ACH. Die hunkerende Diana.
Een goudmijn werd het. Ze ver
klapte haar zinnenprikkelende
geheimpjes exclusief voor jou op
een cassettebandje dat je in 1984
via een telefoonnummer in een
doodgewoon huiskamertje in
Hulst kon bestellen. Half Neder
land belde naar dat ene numrn-
mer. Dag en nacht. De telefoon
centrale in Hulst ging plat. Ant
woordapparaten draaiden bin
nen een half uur dol. Bestellin
gen vlogen de deur uit.
Adrie Boddaert denkt er tien
jaar later met gemengde gevoe
lens aan terug. Een half jaar
voor de opkomst van de
06-lijnen stootte PABO die poot
om privé-redenen af. „Wij zijn
eigenlijk de start van de
06-lijnen geweest. We hebben de
06-lijnen zien aankomen en heb
ben er niets mee gedaan. Mis
schien wel de grootste fout van
ons. Maar je neemt een besluit
en daar moet je achter blijven
staan al kijk ik er niet graag op
terug."
Adrie vertelt zijn verhaal vanuit
de huidige vestiging, de voorma
lige katholieke huishoudschool
in de binnenstad van Hulst,
waar Maria van de Onbevlekte
Ontvangenis vanuit een hoge nis
devoot op de nieuwe nijverheid
neerkijkt. Maar de ambities rei
ken verder. Volgend jaar ver
huist PABO naar een nieuw ge
bouw in Walsoorden en wordt
ook het Franse deel van de Bel
gische markt bewerkt. Grenzen
kennen ze niet: „We willen elk
jaar een nieuw land".
Postorderbedrijf PABO. Het is
het verhaal van twee broertjes
die wat anders wilden. Klein
beginnen en groot eindigen. Pa
trick was magazijnbediende.
Adrie, na een carrière als be
drijfsleider bij het toen instor
tende imperium van Paul Metz
voor wie hij de platenzaken be
heerde, zelfstandig verzekerings
adviseur. Beiden ontevreden met
hun situatie. „Ik las altijd veel,
ook Amerikaanse weekbladen.
En daarin werd de opkomst van
de erotische lingerie voorspeld.
Je zag toen al dat het allemaal
wat frivoler werd. De markt was
aan het groeien." Op een avond
in november 1983 riep hij zijn
broertje bij hem thuis en ze
besloten, tot de oprichting van
een postorderbedrijfje in linge
rie. „We spraken af dat ook onze
vrouwen mee zouden doen en
dat ik voorlopig verzekeringsad
viseur zou blijven."
Schoenendozen
Ze kochten 100 catalogi op en
adverteerden daarmee in De Te
legraaf en het Algemeen Dag
blad. „De mensen moesten een
tientje voor 'de catalogus beta
len. Daarmee dekten we de aan
schaf van de catalogi en de ad-
vertentiekosten." De eerste be
stellingen kwamen binnen en de
zaak begon te lopen. In die pe
riode begonnen de broers ook
met hun erotische cassettepost,
videobanden en sexartikelen.
„Het ging allemaal heel primi
tief. We verpakten onze spullen
in schoenendozen die mijn vader
bij de schoenenwinkels in Hulst
ophaalde. We merkten al gauw
dat we te veel betaalden voor de
catalogi en de leveranties. De
meeste lingerie kwam uit Enge
land. Van onze eerste verdiende
centen zijn we heel Engeland
doorgecrosst, op zoek naar leve
ranciers die tevens catalogi
maakten. Toen we die vonden
kwam onze grote doorbraak."
We schrijven eind jaren tachtig.
De korte lijn naar hun leveran
ciers zorgde voor zulke scherpe
inkoopprijzen, dat ze winkels in
Hulst en Sluis openden en er een
groothandel bij begonnen. De
eerste grote bestelling kwam van
een zakenman met veel contac
ten in Europa, 12.000 stuks lin
gerie. De volgende dag vulde hij
de bestelling aan tot 60.000
stuks en nam de jongens mee op
buitenlandse reizen om daar ook
postorderbedrijfjes te beginnen.
„Onze groothandelfunctie werd
steeds belangrijker. Het liep als
een trein. In een mum van tijd
hadden we vestigingen in alle
Scandinavische landen, Enge
land, Polen, Tsjecho-Slowakije.
Toen de Berlijnse Muur viel gin
gen we ook de Oosteuropese
markt open. De vraag naar onze
produkten was groot. Voorna
melijk lingerie."
Begin jaren negentig, er werkten
op dat moment tientallen men
sen bij PABO, kwam de omslag.
De organisatie bleek niet ge
bouwd op deze explosieve groei.
„Het ging allemaal veel te snel.
We zaten op een gegeven mo
ment meer in het buitenland dan
in Hulst." Er was onvoldoende
kader en de partners in het bui
tenland waren van wisselende
kwaliteit en betrouwbaarheid.
„PABO runde vier verschillende
organisaties waarvan de enige
samenhang de produkten waren.
Maar een postorderbedrijf is
heel wat anders dan een winkel
of een groothandel," voegt com
mercieel directeur Kees Gabriëls
aan het gesprek toe. Adrie: „We
deden van alles, maar niet
goed". Bezinning bracht PABO
in 1992 terug bij het uitgangs
punt, het postorderbedrijf.
„Daar zijn we goed in, en dat
gecombineerd met de kennis van
de erotiek-markt zorgt voor een
unieke combinatie".
De kennis van die markt leidde
vorig jaar tot een revolutionaire
aanpak in de postorderwereld
van lingerie en sexartikelen.
Borsten nog wel in beeld, maar
daad en zaad niet meer. „We zijn
in onze presentatie nog softer
dan Playboy", zegt Kees. „Voor
die periode lieten we ons pro-
dukt zien op een manier waar
mee we maar een kleine doel
groep bereikten."
Het had allemaal iets platvoers.
Veel vlees, veel open benen.
„Daarmee stoot je een grote
groep af. Terwijl erotiek, net als
brood, een produkt is waarvoor
werkelijk iedereen interesse
heeft. Maar niet iedereen zette
die latente behoefte om in het
aanvragen van een catalogus of
zelfs nog maar iets te kopen. We
geven nu ook veel meer informa
tie, we vertellen wat de produk
ten voor jou kunnen doen."
Ook de doelgroep verbreedde.
„Mannen vormden tachtig pro
cent van onze klanten, nu is dat
fifty-fifty. We hebben erotiek te
ruggebracht naar de intimiteit
en de charme die het in zich
heeft. Lingerie vindt iedereen
mooi. Het geeft een vrouw klasse
en meer eigenwaarde", zegt
Kees.
Taboesfeer
Ofschoon de softe presentatie er
op gericht is de erotiek uit de
taboesfeer te halen - 'Onze cata
logus kan op elke leestafel lig
gen' -, is bij het opnemen en
verwerken van de bestellingen
discretie het devies. Bestellen
kan anoniem, per telefoon, per
computertelefoon of via bestel
formulieren. De herkomst van de
pakketjes met ondeugende in
houd is onherkenbaar. „Onze
klanten hechten aan privacy. Wij
kunnen er wel zo open mogelijk
over doen maar hebben niet de
illusie dat we de maatschappij
op dat punt a la minute kunnen
veranderen. Onze klanten moe
ten zelf beslissen of ze daar ook
op zo'n open manier mee om
gaan."
Uit de catalogus van PABO.
De sponsoring van het Veronica
programma Emotions is onder
deel van de strategie om in alle
Nederlandse huiskamers binnen
te dringen. Kees: „Als we uit
gaan van de filosofie dat PABO
er voor iedereen is, helpt de
sponsoring van dat televisiepro
gramma enorm. Het tilde ons in
een keer uit de wazige sfeer. Je
bereikt dat mensen zeggen 'als
Veronica met PABO samenwerkt
moet daar wel een goed bedrijf
achter zitten'. Je merkt dat aan
de reacties van de nieuwe klan
ten. Die kennen ons van de tv.
Het is eigenlijk heel simpel. Wat
de boer niet kent, vreet-ie niet.
Als ze je op tv zien wordt het
alweer een heel stuk gemakkelij
ker. Die sponsoring is een van
die dingetjes om de drempel te
verlagen.
Marktleider
De markt voor erotische handel,
vooral ook ondergoed voor man
nen, groeit snel. „Da's prima
business. Ja, want niet iedereen
wil toch in een Hema lopen",
riep Rob Beek van De Stringslip
in Den Haag kortgeleden op de
Erolifebeurs in Utrecht. Omzet
cijfers geven ze niet, maar PABO
is met 50 man personeel een
miljoenen-organisatie. „We zijn
absoluut marktleider in Neder
land", geeft Kees een indicatie.
PABO deed vorig jaar een mil
joen catalogi de deur uit. Bij
twintig tot dertig procent van de
mensen die om een catalogus
vroegen leidde dat tot bestellin
gen. Zeeland en Brabant lopen
voorop. „Waarom weten we niet.
Het heeft misschien iets te ma
ken met de volksaard. Hoe meer
naar het zuiden hoe vrijer de
'Het geeft een vrouw klasse en eigenwaarde...'
mensen." Maar ook in Vlaande
ren, in de randstad en Gronin
gen, Friesland en Limburg wo
nen veel klanten. Lingerie is bij
velen de eerste aankoop. „Linge
rie is de magneet", zegt Kees.
Maar het verkoopt niet meer dan
de rest. „Het gaat gelijk op. Een
derde is lingerie, een derde video
en een derde sexartikelen".
„Sexy lingerie." Oh nee, hè. Niet
dat ondergoed met die gaten.
Het is net of je op een gewonde
Milva ligt te knarren", sprak
Wim de Bie ooit vol afschuw
toen Kees van Kooten hem een
tip gaf zijn sexleven te verbete
ren. Waarom kopen mensen jul
lie artikelen? Kees: „De belang
rijkste reden is wel dat mensen
spanning terug willen brengen in
hun relatie. In de jaren zestig
bracht je spanning en variatie in
je seksleven aan door zoveel mo
gelijk van partner te wisselen.
Dat kon toen nog ongestraft. Het
is nu niet stoer meer om te
vertellen hoeveel veroveringen je
hebt gemaakt. Je ziet dat men
sen een hechte relatie belangrijk
vinden. Mensen trouwen weer.
De huiselijke initimiteit is terug
en wij hebben alles om het weer
leuk in de slaapkamer te maken.
Daar is toch ook niets vreemds
aan. Het is toch volkomen nor
maal dat je van iets wat in zo
belangrijke mate je leven be
paalt, seks, het beste probeert te
maken.
Oh, ik weet zeker, er zijn legio
mensen die perfect gelukkig zijn
zonder dat ze iets van PABO
kopen, maar er zijn zeker zoveel
mensen die het spannend vinden
om op zaterdagavond een sexvi-
deo te bekijken. Er zijn veel
mannen en vrouwen die het
spannend vinden dat hun part
ner leuke lingerie aantrekt, die
het opwindend vinden om met
een vibrator te spelen. Als we
naar onze verkoopcijfers kijken
moet er zowat in elk nachtkastje
in Nederland een vibrator lig
gen."
De nette damesbladen, de
Cosmopolitan en ook de Viva,
die deze maand een lingeriesetje
cadeau doet, vertellen eigenlijk
niets anders, zegt Adrie. „Er is
steeds meer aandacht voor de
bevrediging van de vrouw. De
vrouw wordt zelf ook mondiger,
vertelt wat ze lekker vindt. Sla
de damesbladen er maar op na.
Daar wordt zelfs aangeraden om
in je relatie gebruik te maken
van hulpmiddelen die het sa
menzijn kunnen veraangenamen.
Het mag van de Viva."
Wie kopen het? Dan begeven we
ons op glad ijs. Kees houdt er
niet van om zijn klantenbestand
stempels op te plakken. Iedereen
koopt bij PABO. Het is volgens
Kees onzin om te stellen dat
iemand die een love doll bestelt,
compleet met toeters en bellen
een contactgestoorde zielepoot
is. Er zullen mensen eenzaam
zijn, sommigen een beetje ver
knipt misschien ook wel. Het is
voer voor psychologen. „Het is
voor ons niet van belang", zegt
de manager in Kees. „Ze hebben
allemaal een ding gemeen. Ze
zijn niet tevreden met hun sel
leven en ze doen er wat aan."
Thmiderballs
Het uitgebreide assortiment, 400
produkten, gaat de deur pas uit
als het bijna letterlijk door de
vingers van de kwaliteitsdienst
is gegaan. Dienst is een te groot
woord. PABO heeft één kwali
teitscontroleur (een vrouw) die
alle produkten test. Dat g
ook voor de videobanden. „Alles
wordt bekeken. We willen g
beelden laten zien, ook niet per
ongeluk, die we zelf niet wensen
te laten zien."
De grens ligt bij dierensex
films waarbij de vrijwilligheid
van de acteurs in het geding is,
Er gaat ook niets met minderja
rigen naar buiten. Tja, en die
hulpmiddelen. De 'thunderballs'
die voor optimaal genot zorgen
en de vaginaspieren stimuleren,
en de 'Sultan of Swing', een
reuzevibrator met turbo-motor.
Kees anticipeert op de voor de
hand liggende lacherige vraag.
„Ja, ze heeft daar alle tijd voor.
Er ligt telkens een half
tussen de catalogi. We vernieu
wen natuurlijk niet elke keer ons
hele assortiment. Tijd genoeg om
erachter te komen wat de nieuwe
produkten kunnen en een g
omschrijving te maken voor onze
telefonistes en de catalogus. On
ze telefonistes moeten natuurlijk
wel weten waar ze over praten.
Nee, we verplichten ze niet om
alles uit te proberen. Maar het
mag wel. We zijn natuurlijk ook
onze eigen klanten."
Liefdesmat
Adel, want marktleider, ver
plicht. Dus ziet PABO het als
een taak elke catalogus met we
reldprimeurs te komen. Het al
lernieuwste speeltje op de eroti
sche markt is een liefdesmat, een
hangmat waarin je je geliefde
vanuit verschillende invalshoe
ken kunt nemen. Handig voor
mensen met rugklachten en
zwangere vrouwen. En speciaal
voor de zuidelijke provincies,
een carnavalsmuts in de vorm
van een eikel. „Kun je een keer
echt voor lui staan," luidt het
bijschrift.
Ze zien de lol er zelf ook
steeds van in. Kees: „We hebben
zelf ook altijd het grootste ple
zier als er weer nieuwe dingen
op de markt komen. Want we
zien natuurlijk veel meer dan er
uiteindelijk in de catalogus
komt. Maar dat is maar tien
minuten. Dan is het weer se
rieus".
„Wij zien het natuurlijk anders1
zegt Adrie. „Voor ons is het
gewoon een produkt. We probe
ren op een professionele manier
een bedrijf te runnen. Onze di
recte omgeving vindt dat ook. Er
is eigenlijk alleen maar bewon
dering voor wat wij doen. ft
hoor zelden of nooit opmerkin
gen over onze handel. Ik hoef ntë
er ook niet voor te schamen.
Iedereen mag weten dat ik voor
PABO sta."
poor Guido t'Sas
Zwart-wit foto's, die de
overbodigheid van kleur
lijken aan te tonen. Uit het
medium gehaald wat er in
zit. En dat is een spectrum
van jewelste. Het zien van
deze beelden geven je een
gevoel van triomf.
get gaat over de techniek van
Erwin Olaf, die tot eind januari
honderd ensceneringen laat zien
in de Kunsthal aan de Westzee
dijk in Rotterdam. Inhoudelijk is
zijn werk verhalend, theatraal,
uitdagend, soms surrealistisch,
pornografisch, kritisch (in ironi
sche zin); het is, kortom, de pro-
duktie van een onvergelijkbare
kunstenaar. Olaf verkoopt zijn
talenten, aan onder meer de me
dia, om vrij te kunnen werken,
maar ook bij de uitvoering van
opdrachten probeert hij de gren
zen af te tasten.
In een recent interview in Het
Parool lijkt Erwin Olaf enigszins
gefrustreerd door symptomen
die zouden kunnen wijzen op
miskenning. Geen uitnodiging
voor het Fotofestival Naarden
bij voorbeeld. Flauwekul. Olaf
denkt wel eens dat hij journalis
ten een plezier doet, door flink te
etteren. Het hoort ook een beetje
bij de ironie van zijn (vaak ho
mo-erotische) beelden, bij het
vleugje sarcasme of de knipoog
van deze schaterlachende Jeroen
Bosch met camera.
In een gesprek dat ik enkele
jaren geleden met hem had, sig
naleerde hij een - overigens
voorspelbare - agressie, die
sommige van zijn affiches voor
Het Zuidelijk Toneel opriepen.
Ze gaf hem aanleiding, te twijfe
len aan de Nederlandse preten
ties van vergaande tolerantie.
Wellicht is hij inmiddels van die
twijfel genezen: door de wijze
waarop zijn oeuvre nu in Rotter
dam is gepresenteerd. Dat is
méér dan erkenning. Dat is een
hommage.
Trouwens, zo'n serie als SM in
Holland, die hij voor Vrij Neder
land maakte, is dat niet zoiets
CALVIN RUSSELL maakte
met de drie achtereenvolgende
cd's A crack in time, Sounds
from the fourth world en Sol
dier een indrukwekkende reeks
platen. Als singer/songwriter
liet hij op die platen door het
leven getekende teksten horen
op melodieën, waarin bluesrock
en country de belangrijkste in
grediënten zijn.
Le voyageur is de titel van zijn
onlangs verschenen en zoals de
titel al doet vermoeden in
Frankrijk opgenomen live-cd.
Dat die plaat in Europa werd
opgenomen, is niet zo verwon
derlijk, want de vanuit Austin,
Texas opererende Russell is in
de oude wereld stukken beken
der dan in de VS.
Le voyageur is een prima live
plaat die een doorsnede geeft
van de drie studio-cd's en daar
naast wat nieuwe nummers
biedt. Calvin Russell klinkt live
met zijn eigen band stukken
ruiger dan in de studio. De
muziek neigt nogal eens rich
ting stevige rock en zo nu en
dan doet het wat aan Mitch
Ryder denken.
In ieder geval laat Le voyageur
een boeiende en integere muzi
kant horen. Door de onopge
smukte sfeer is de plaat een
verademing tussen al die ach
teraf in de studio opgedirkte
live-platen van tegenwoordig.
(New Rose, Play It Again Sam)
WIM VAN LEEST
GITARIST MARC Ribot geniet
faam voor zijn verleden bij de
Lounge Lizzards, zijn werk met
Elvis Costello en eigen platen
zoals Requiem for
what's-his-name.
Ribots jongste plaat is een pos
tuum eerbetoon aan zijn leer
meester Frantz Casseus, een
Haïtiaanse componist van wie
Rfbot jarenlang les kreeg. Mare
Ribot plays solo guitar works of
Frantz Casseus bevat stukken
die de in juni van dit jaar
overleden Casseus in de periode
1940 tot 1980 schreef.
Omdat Casseus op een gegeven
moment last kreeg van een
handkwetsuur was hij op latere
leeftijd niet meer in staat om
te spelen. Hii componeerde
nog wel en in samenspraak met
Casseus nam Ribot vijf nimmer
