Woningen op maat
Laos rolt de loper
uit voor toeristen
5uske wiske
Bang voor kwik
iambone
DE STEM
CONSUMENT
Landelijke campagne over noodzaak van aanpasbaar bouwen
WIJZER
Rundvlees in een groene saus
Pagina verhuist
pE STEM
RUBRIEK
u
MAANDAG 27 DECEMBER 1993 D
Aanpasbaar bouwen betekent nieuwbouwwoningen zo bouwen dat aanpassen aan een bewoner met een handicap, als dat nodig is, gemakkelijk en goedkoop is te realiseren, foto persburo
van eijndhoven
Door Aad Begemann
Aanpasbaar bouwen is een
trend. De term betekent
niets anders dan dat
nieuwbouwwoningen zo
worden gebouwd dat aan
passen aan een bewoner
met een handicap, als dat
nodig is, gemakkelijk en
goedkoop is te realiseren.
De meeste bouwcoöperaties zijn
al 'omgeturnd'. De Nationale
Woningraad en de Stichting Ex
perimenten Volkshuisvesting en
nog enkele andere organisaties
in de woningbouw, proberen de
overige belanghebbenden bij de
volkshuisvesting door middel
van een landelijke voorlichtings
campagne ook te overtuigen van
het belang van aanpasbaar bou
wen. De titel van de actie 'Toe
gankelijkheid voor iedereen',
spreekt voor zichzelf.
Een van de Brabantse woning
bouwverenigingen die al ruime
ervaring heeft met aanpasbaar
bouwen, is St. Willibrordus in
Oss. De heer J.van Niftrik, hoofd
technische dienst, zegt: „Alle op
drachten die wij aan architecten
of aannemers geven, of die ons
worden aangeboden, moeten
voldoen aan eisen van aanpas
baarheid."
Goedkoper
Hij kan aan de hand van cijfers
zien dat het nog goedkoper is
ook. „Dat aanpasbaar bouwen,
kost nauwelijks meer. Het is ge
woon een kwestie van anders
denken," zegt hij. Het rendement
is echter hoog. In het verleden
kostte het aanpassen van een
woning voor een bewoner met
een handicap gemiddeld
f 15.000. Het aanpassen van wo
ningen die volgens de regels van
het aanpasbaar bouwen zijn ont
worpen, kostte de achterliggende
jaren gemiddeld slechts 1500
per woning.
Enkele ontwerpeisen: een voor-,
deur met er achter een halletje
waar iemand in een rolstoel door
kan en ook kan keren. Dat houdt
in naast de deur altijd een raam
of stukje wand van 30 cm.
Drempels worden zoveel moge
lijk weggelaten behalve daar
waar het niet anders kan maar
dan niet hoger dan twee centi
meter. Tussen een badkamer en
de hal moet wel een drempeltje
komen als waterkering.
En verder het liefst een badka
mer die ook vanuit de hoofd
slaapkamer is te bereiken. Dat is
gemakkelijk als een bewoner on
verhoopt bedlegerig wordt. In
dat verband bouwt St. Willi
brordus tussen de woonkamer en
de hoofdslaapkamer ook een
dubbele glazen deur. „Hierdoor
blijft het contact bestaan tussen
een bedlegerige patient en de
overige gezinsleden," aldus Van
Niftrik.
Schakelaars
Dat stopcontacten en schake
laars op ongeveer een meter
hoogte zijn aangebracht is niet
alleen voor iemand in een rol
stoel gemakkelijk, maar eigen
lijk voor iedereen. Tenslotte zijn
de toiletpotten ook al wat hoger.
Van Niftrik: „We brengen nog
geen leuningen in de hal aan of
extra handvaten in de wc/
douche ruimte. Maar als dat no
dig is, is dat snel te regelen."
„Nadeel," meent Van Niftrik, „is
dat er meestal uit kostenoverwe
gingen een gecombineerde toilet
doucheruimte wordt gebouwd.
Omdat zo alleen toekomstig rol-
stoelgebruik is te realiseren." Bij
een nog te bouwen groep wonin
gen wil St. Willibrordus dat pro
bleem anders oplossen. Er zijn
wel twee ruimten, maar die wor
den gescheiden door een wand
zoals die ook tussen kleedhokjes
in zwembaden wordt gebruikt.
Aanpassen aan rolstoelgebruik
betekent dan alleen een paar
schroeven losdraaien en het
wandje meenemen. Dan blijft
één grote gecombineerde wc/
doucheruimte over. Later kan
deze scheidingswand desgewenst
weer snel en zonder veel kosten
worden teruggeplaatst.
Ook zijn ramen zo geplaatst dat
een bewoner zittend in een stoel
naar buiten en naar de straat
kan kijken. De borstwering on
der het raam mag daarvoor maar
maximaal 60 cm hoog zijn. Bij
zonder is verder dat in flatge
bouwen de hoge drempels tussen
centrale hal en galerij, tussen
galerij en woning en tussen
woonkamer en balcon ook tot
slechts twee centimeter hoogte
zijn teruggebracht. „Je ziet te
vaak dat in een woning zelf wel
drempels zijn weggelaten maar
deze hoge obstakels rond het
huis zijn gebleven," aldus Van
Niftrik.
Simpel
Eigenlijk is het simpel. Maar een
huis waarin een rolstoelgebrui
ker zich gemakkelijker kan be
wegen, is ook beter toegankelijk
voor een moeder met een kinder-
of wandelwagen. De actie van
het 'ouderenlabel', woningen dus
die uitermate geschikt zijn voor
oudere mensen, gaat een stapje
verder. Daar worden ook eisen
gesteld ten aanzien van ruimte
en nog wat aanvullende voorzie
ningen. Aanpasbaar bouwen ge
beurt eigenlijk in alle catego
rieën, dus ook in de sociale wo
ningbouw.
„Bij ons zie je eigenlijk dat alle
appartementen die als ze zijn
gebouwd volgens de regels van
het aanpasbaar bouwen meteen
door oudere mensen worden ge
huurd. Die laten dan vaak een
groter huurhuis achter. Het be-
Door Marijke Prins
Over het eerste recept na het Kerstmenu moet je wel in twijfel
verkeren: na dagen van vaak veel en lekker eten zijn exotica e
bewerkelijke maaltijden niet gewenst. Maar goed, dan heb j
dagen zuurkool, andere stampotten en aardappeltjes met jt
gegeten. In het weekeinde is dan een stoofpot die rustig ka
pruttelen en zijn geuren in huis verspreiden, wel weer gewenst,
Voor drie tot vier personen
Voorbereidingstijd: 20 minuten
Kooktijd: 2VS-3 uur
600 gram doorregen runderlappen
4 eetlepels olijfolie
8 sjalotten
1 eetlepel rode wijnazijn
250 gram verse of diepvriesspinazie
1 bruine boterham
3 tenen gepelde knoflook
1 kruidenbouillonblok
4 ontpitte, zwarte olijven
Maak de sjalotten schoon, maar laat ze heel. Was de spinazie e_
laat hem uitlekken. Ontpit de olijven en hak ze zo fijn mogelijk'
Snij het rundvlees in grote dobbelstenen. Maak de tenen
knoflook schoon en hak ze zo fijn mogelijk.
Verhit in een pan met dikke bodem 3 eetlepels olijfolie
schroei het vlees dicht. Schep het vlees uit de pan en houd he!
apart. Doe de resterende lepel olijfolie in de pan en smoor de
uitjes in het vet; houd het vuur laag. Wanneer ze gebruind zijn,
roer je de azijn door de pan en laat je deze 1 minuut koken.
Maal de spinazie met de knoflook, de fijngesnden boterham, hel
bouillonblokje en een kopje water in een keukenmachine tot een
gladde massa. Wie geen keukenmachine heeft, gebruikt ontdooi-
de diepvriesspinazie.
Doe het vlees terug in de pan en giet ook het spinaziemengsel
erbij. Laat het geheel aan de kook komen. Zet de pan met een
deksel erop op een laag pitje, het liefst ook op een plaatje en
de stoofschotel in 21/2-3 uur boterzacht worden. Vlak voor hel
opdienen de gehakte olijven erdoor roeren. Serveren met rijster,
een tomatensalade.
Door Ron Corben, IPS
Vientiane - Laos rolt de loper uit voor toeristen. 'Het landvi
de miljoen olifanten' heeft twintig jaar lang weinig wil
weten van buitenlandse bezoekers, maar nu zijn de econoai
sche hervormers gezwicht.
vordert dus ook de doorstro
ming," aldus Van Niftrik.
De bewoners zijn tevreden en
voelen zich duidelijk niet bewo
ners van een invalidenwoning.
Niemand wil zo'n stempel krij
gen opgedrukt als je alleen maar
wat ouder bent en niet zo vlot
meer ter been. Mevrouw Ruys-
Boeyen (80) die al drie jaar in
een dergelijk appartement woont
vindt bijvoorbeeld de overdekte
galerij heerlijk. Het is ook in
huis warmer. „En je kunt zo
naar de buren lopen zonder een
jas aan te trekken," zegt ze. Ze
heeft geen echte handicap. „Al
leen mijn benen zouden het wat
beter moeten doen," lacht ze.
Hoewel haar dochter af en toe
komt helpen, met het zware
werk, doet ze ook nog veel zelf
in huis. „Het is ook een heel
gemakkelijke flat," zegt ze.
Rustig en veilig
Ook het echtpaar F. ter Horst
(78) woont met plezier in een
ander flatgebouw in Oss. Het is
hier rustig en veilig, concluderen
beide echtelieden. Mevrouw Ter
Horst geeft toe dat haar zware
eiken meubelen en kasten eigen
lijk wel wat te groot zijn voor
deze flat. „Maar op mijn leeftijd
ga je dat niet allemaal weg
doen," aldus mevrouw Ter
Horst. Beide bewoners roemen
de grote ruime toilet/douche
ruimte en het feit dat de woon
kamer en slaapkamer onderling
verbonden zijn.
Toch is de regering bezorgd dat
het kleine land in Indochina (4
miljoen inwoners) straks wordt
platgetrapt door hordes rugzak
toeristen. Daarom blijft het vi
sumbeleid vooralsnog voorzich
tig. „We willen geen massatoe
risme," zegt plaatsvervangend
directeur Sannya Abhay van het
Nationale Toerismebureau van
Laos (TAL). „We geven de voor
keur aan een kleine hoeveelheid
bezoekers die het land weten te
waarderen."
Laos heeft genoeg bezienswaar
digheden om de toerist te beha
gen. Onlangs besloot de regering
de oude stad Luang Prabang als
nationaal monument te bestem
pelen en de toeristen daarop te
wijzen. In Luang Prabang staat
onder meer het oude koninklijke
paleis. Laos was zeshonderd jaar
lang een monarchie totdat de
communisten in 1975 de macht
grepen en deze staatsvorm af
schaften. In de stad zijn verder
vele oude tempels te vinden, de
zogenoemde 'wats'.
Met ingang van volgende
week verhuist deze pagina
naar de krant van donder
dag. De op die dag verschij
nende consumentenbijlage
zal vanaf dat moment uit
drie pagina's bestaan.
De plaats van deze pagina
zal in de maandagkrant
worden ingenomen door een
pagina Gids.
De wetgeving in Laos loopt et!
ter nog achter bij de buitenhui
se investeringen in de toer!
tische gebieden. Investeerde
dringen bij de regering in
hoofdstad Vientiane aan op
soepeler visabeleid. Ook
luchtverkeer met Laos is i
kleinschalig. Het land is vai
1975 tot diep in de jaren tachl
vrijwel afgesloten geweest
de buitenwereld.
Het aantal buitenlandse bez»
kers bedroeg in 1993 ongeva
103.000. In 1994 moet dit aan!
volgens het TAL stijgen na
130.000, om vervolgens elk j«
met een kwart toe te nemen.
Sinds kort landen er in Vientii
ne dagelijks vliegtuigen
Bangkok, Hanoi en Beijing,
de nabije toekomst zullen er«
meer transportvluchten moe!
plaatsvinden, evenals charta
vluchten," zegt Sannya. Hier
over wordt onderhandeld is
Hongkong en Maleisië.
Vliegvelden
Het Ontwikkelingsprogram
van de Verenigde Nat
(UNDP), dat Laos in zijn
ties ondersteunt, vindt wel
de vier vliegvelden in La os sle
verouderd zijn. Investeerders
Frankrijk, Singapore, Thailai
Taiwan en Zuid-Korea port]
miljoenen dollars in de vert
ring van de Laotiaansé
structuur.
RADIO 1
Fik heel uur en 7.30, 8.30, 12.30,
,3.30, 16.30, 17.30, 18.30 en 06.30
Nieuws. NCRV: 7.07 Hier en Nu
845 en 11.45 Kerkelijke actualitei
ten.). 9.05 Hier en Nu: Samen in
Zuid-Afrika. EO: 12.07 Tijdsein. VOO:
,4,05 Nieuwsradio met om 14.05
get verdriet van Nederland; 15.05
Be weerzin tegen Den Haag; 16.05
ge vergeten oorlog. 17.00 Nieuws
radio. EO: 19.04 Tijdsein. VOO: 22.04
Sportradio. NOS: 23.07 Met het oog
op morgen. KRO: 0.04 Damokles.
102-7-00 Niemandsland
RADIO 2
Elk heel uur Nieuws. TROS: 7.04 De
havermoutshow. 9.04 TROS Gouden
uren. 12.04 50 pop of een envelop.
,4.04 Bennie Christian draait op
verzoek. 15.04 De voorzitter neemt
afscheid.16.04 Nederlands hitwerk.
E0: 17.04 Alle mensen.VPRO: 18.04
Ekkel horizontaal. NCRV: 19.04 Wit
te rozen. 20.04-24.00 Van acht tot
middernacht
RADIO 3
Elk heel uur Nieuws. AKN: 6.02
Breakfast-club. 9.04 Arbeidsvitami
nen. VARA: 12.04 Denk aan Henk.
,4.04 Carola. AKN: 15.04 Popsjop (I
en II). VOO: 17.04 Rinkeldekinkel.
NOS: 18.04 De Avondspits. EO: 19.04
Spoor 7. AVRO: 20.04 Forza. VPRO:
21.04 Villa 65. TROS: 0.04 Nacht
wacht. VARA: 2.02 Mol of Mark.
AKN: 4.02-6.00 Pyjama FM
RADIO 4
om 7.00, 8.00, 13.00, 18.00 en 20.00
Nieuws. KRO: 7.02 Aubade. 9.00
Muziek voor miljoenen. 11.00 Och
tendconcert. 13.04 In antwoord op
uw schrijven. VPRO: 14.00 Mid
dagconcert. Pianomuz. van Mom-
pou 16.00 De Nederlanden. 17.00 De
koffer. VPRO: 18.04 De wandelende
tak. 19.00 De grote oversteek. NOS:
20.02 Nisuwe maandag. Muz. uit
Wenen. 0.00-1.00 Vier na midder
nacht
RADIO S
Elk heel uur t/m 18 00 Nieuws. NOS:
6.45-6.50 Mededelingenrubriek met
uitgebreid weerbericht en scheep-
vaartberichten. 7.05 Vroeg op 5.
8.55 Waterstanden. AVRO: 9.02 In
gesprek. 9,55 Vrijzinnig vizier. VA
RA: 10.02 Van belang. 11.02 Punch.
HV: 13.10 De documentaire. 14.03
Boven het dal. 14.30 Oe verbeel
ding. VARA: 15.02 Ophef en vertier.
NOS: 17.10 Radio UIT. RVD: 17.45
Postbus 51 op 5. OHM: 18.02 Pro
gramma van de OHM. EO: 19.00
Waar waren we ook alweer? NOS:
19.15 Nieuws en actualiteiten in het
Turks. 19.50 Nieuws en actualitei
ten in het Marokkaans en Berbers.
20.40 Nieuws en actualiteiten in het
Chinees. EO: 21.00 Kayen rasja (Er
is hoop). 21.15 lyi haberler (Goed
nieuws). 21.30 Sin ke yat kai yam
(Goed nieuws op maandag). VOO:
22.00 Het zwarte gat. NOS:
23.07-24.00 Met het oog op morgen
OMROEP BRABANT
ANP-Nieuws: zie Radio 1. 7.05 Bra
bants nieuws, actualiteiten en de
krant in Brabant. 7.55 Weerman
Johan Verschuuren. 8.08 Brabants
nieuws. 8.11 Radio Nieuws Centra
le. 8.32 Brabants nieuws, actualitei
ten en weerman. 9.03 Brabants
nieuws. 9.07 Muziekkiosk. 10.03
Brabants nieuws. 10.07 Draai-bank.
11.03 Brabants nieuws. 11.07 Van
harte. 12.05 Brabants nieuws en
actualiteiten. 12.55 Bericht voor
boer en tuinder. 13.08 Brabants
nieuws. 13.11 Radio Nieuws Cen
trale. 13.32 Brabants nieuws. 13.34
Muziek, Brabantse produkties.
14.03 Brabants nieuws. Aansl.: Mu
ziekkiosk. 15.03 Brabants nieuws.
Aansl.: Muziekkiosk. 16.03 Brabants
nieuws. Aansl.: Muziekkiosk. 17.05
Brabants nieuws, actualiteiten en
reacties van luisteraars. 17.45 De
agenda. 17.55-18.00 nieuwsover
zicht
OMROEP ZEELAND
ANP-nieuws: zie Radio 1. 7.05
Nieuws en actualiteiten met om
7.15 het weer in de provincie. 7.25
weekend-overzicht sport. 7.32 re
gionaal nieuwsoverzicht. 7.40 de
dag van... 7.45 overzicht ochtend
bladen. 7.50 agendatip en agenda.
8.08 Radio Nieuws Centrale.
8.35-9.00 Nieuws en actualiteiten.
12.05 Nieuws en actualiteiten met
om 12.15 het weer in de provincie.
12.32 regionaal nieuwsoverzicht.
12.34 wegwies. 12.43 reportage,
vraaggesprek. 12.55 de agenda.
13.08-13.30 Radio Nieuws Centrale.
16.03 Sportmeneer. 17.05 Nieuws
en actualiteiten met om 17.15 het
weer in de provincie en 17.32 regio
naal nieuwsoverzicht. 17.35-18.00
Oe Zeeuwse tijdmachine
07.0C
07.07
07.35
08.00
08.07
08.32
09.00
09.07
09.33
10.00
EO
10.16
10.43
11.10
TELE
12.00
12.30
NOS
13.00
13.07
14.34
15.30
16.00
AKN
16.10
16.41
17.33
17.58
18.15
18.30
18.40
AKN
18.59
19.28
20.00
20.26
21.22
22.03
22.32
23.18
23.43
BE
14.05 IV
15.00 T\1
ki
16.35 N
zi
17.20 C
ri
17.50 M
18.15 L'f
tj'
18.50 Si
19.30 N
20.10 Tt
El
fil
22.40 B
22.45 Li
hr
23.55 Li
00.15 Le
lie
BE
19.30 Ni
20.10 M
la
IS
21.40 N
DU
06.00 M
09.00 Ti
09.03 VI
P'
10.00 Ti
10.03 J<
si
10.45 Fi
RC
11.00 Te
11.03 IS
ci
12.45 Ui
12.55 Pr
13.00 Ti
13.05 M
13.45 W
14.00 Ti
14.02 (T
M
14.30 Pe
Elk jaar vullen de tand
artsen van Nederland
ruim 10 miljoen gaat
jes in tanden en kiezen. Als
vulmiddel gebruiken ze meestal
het goedkope amalgaam: een
legering van zilver, koper, tin
en 50 procent kwik. Nu is kwik
een zwaar metaal, een gif.
Kan dat kwaad? Nee, zeggen
bijna alle tandartsen: we ge
bruiken het al 150 jaar. Alter
natieve dokters zijn daar niet
zo zeker van. Sterker nog, ze
zijn er van overtuigd dat min
stens 10 procent van de mensen
door al dat amalgaam een
kwikvergiftiging oploopt.
In de Journal of Orthomolecu-
lar Psychiatry, een Amerikaans
alternatief medisch blad, stond
tien jaar geleden een karakte
ristiek verhaal over wat je dan
zoal te wachten staat. Kroonge
tuige was een meisje van 17
jaar. Dat meisje - 'altijd goede
punten op school, veel vriend
jes, haantje de voorste' - veran
derde na het vullen van enkele
kiezen plotseling in een wrak.
Ze kreeg hevige pijnen in buik
en borst, hyperventileerde,
kreeg rode uitslag, was angstig,
depressief en balanceerde op
het randje van zelfmoord.
Twaalf specialisten onderzoch
ten haar en konden niks vin
den. Uiteindelijk haalde ene
tandarts Huggins, de schrijver
van het verhaal, alle vullingen
eruit, en jawel: „Alle sympto
men verdwenen, ze ging terug
naar school en haalde met vlag
en wimpel haar eindexamen."
En zo is er meer. Patiënten
klagen over een bonte rij ver
schijnselen: chronische ver
moeidheid, hoofdpijn, depres
sie, prikkelbaarheid, verminde
ring van de afweer en stroom-
stootjes in hun mond. Reden
waarom steeds meer tandartsen
het verzoek krijgen om die
oude amalgaamvulligen acuut
te vervangen. Terecht?
Kwik is een zwaar metaal en
giftig. Zoveel is zeker. Vooral
bij het vullen van de kies komt
wat kwikdamp vrij, maar dat
krijg je bijna niet binnen. Ver
der wordt de amalgaamvulling
in de loop der tijd brosser. Dit
komt door elektrische stroom
pjes in de vulling en door de
zuurstof in de lucht waardoor
stukjes afbrokkelen die je ver
volgens ongemerkt doorslikt.
Gelukkig verlaten die brokjes
grotendeels via de natuurlijke
weg het lichaam zonder dat het
kwik in het bloed terecht komt.
Maar je krijgt wel degelijk kwik
binnen. De vraag is natuurlijk
of dat in voldoende hoeveelhe
den gebeurt om kwaad te kun
nen. De Nederlandse Maat
schappij tot Bevordering der
Tandheelkunde onderzocht dat
recentelijk, en ook het Acade
misch Centrum Tandheelkunde
Amsterdam wierp zich samen
met de Consumentenbond op
deze vraag. Conclusie: „Gron
dige studie wijst uit dat u beslist
niet op een holletje naar de
tandarts hoeft om al uw oude
amalgaamvullingen te laten
vervangen. Slechts voor een
heel kleine groep is er echt een
probleem, namelijk voor dege
nen die overgevoelig zijn voor
kwik."
Men schat dat 1 tot 2 procent
van de mensen overgevoelig is,
en van hen krijgt een kleine
minderheid bij vullen of uitbo
ren klachten die overigens na
een paar weken vanzelf ver
dwijnen.
Amalgaam blijkt bovendien
lang niet de enige bron van
kwik te zijn. In de lucht die we
in ademen zit kwik, net als in
het drinkwater. Maar vooral
het voedsel is een belangrijke
bron. Vis, schaal- en schelpdie
ren zijn goed voor 1 microgram
kwik per dag, en graanproduk-
ten en groenten voor nog eens
1 microgram, bovenop de 2
microgram kwikdamp die we
dagelijks uit het amalgaam ina-,
demen. Maar het gaat dan om
een ander en gevaarlijker soort
kwik, namelijk organisch kwik,
dat veel gemakkelijker in het
lichaam wordt opgenomen. De
Wereldgezondheidsorganisatie
vindt een opname van 40 mi
crogram der dag nog aan de
i/>
Door Jan Paalman
veilige kant en daar zitten we
dus ruim onder.
Dat werpt de volgende vraag
op. Hoe kun je nu plotseling
genezen van allerhande kwalen
als je al amalgaamvullingen laat
verwijderen? Waar komen die
wondergenezingen vandaan?
Per slot van rekening krijg je
ook dan nog kwik binnen die
ook nog van een vervaarlijker
soort is.
Alternatieve genezers (en dan
vooral de electro-acupuncturis-
ten onder hen) wijten dat aan
electrische stroompjes. De vul-
anders?
nezen door hun medicijnge
bruik drastisch in te perken; na
twee jaar hadden 18 patiënten
ling werkt vaak als een batterij, \nog last van een brandend ge
zeggen ze, en de stroompjes
verstoren het evenwicht in het
lichaam. Batterijtje weg, klach
ten weg. En inderdaad, soms
werken die vullingen als een
zeer zwakke batterij.
In Zweden (het land waar de
publieke afkeer tegen amal
gaam het grootst is) is dat in
1986 uitgezocht bij 96 patiënten
met ernstige klachten. De
meerderheid (76) kon men ge-
i Wat gaat de tandarts doen? Vullen met kwik of toch met iets
foto archief de stem
gen een gunstig effect heeft op
de gezondheid."
Mocht u dit alles niet overtui
gen, dan is er nog altijd de
nodige 'circumstantial eviden
ce': geen echt bewijs maar wel
een sterke aanwijzing voor de
tamelijke onschadelijkheid van
amalgaam. Bijna alle tandart
sen zijn er van overtuigd dat
amalgaam niet schadelijk is
voor de gezondheid. Maar zou
dat wel het geval zijn, dan was
dat voor de tandartsen een
waar Godsgeschenk. Denk
maar eens aan de miljoenen en
voel in de mond, maar slechts
bij een enkeling konden de ver
schijnselen worden verklaard
door het amalgaam in de vul
ling. Begin dit jaar kwam het
Amerikaanse ministerie van
Volksgezondheid tot dezelfde
conclusie. Voor de schadelijk
heid van amalgaam kon het
nauwelijks bewijs vinden,
„noch is er bewijs dat het ver
wijderen van amalgaamvullin-
miljoenen vullingen die ze zou
den moeten verwijderen. Kas
sa! De tandarts zou die moeten
vervangen door het peperdure
goud, of door vergankelijker
materiaal als het broze compo
siet. breekbaar porselein of
snel slijtend cement. Breekbare
vullingen die niet zoals nu 10
tot 15 jaar meegaan, maar al na
een paar jaar moeten worden
vervangen. Voorjaren gegaran
deerde werkgelegenheid!, wat
kan een tandarts zich meer
wensen in deze benarde tijden?
Dan is er het 'pilotenargu-
ment'. Een piloot staat met ei
gen leven borg voor de veilig
heid van de passagier: valt de
passagier naar beneden dan
valt de piloot ook naar bene
den. Welnu. Als amalgaam
schadelijk is voor de patiënt
dan is het des te schadelijker
voor de tandarts en zijn assis
tente): ze gaan de hele dag
met dat goedje om en lopen in
principe een behoorlijke kans
om door weglekkende kwik
dampen chronisch te worden
vergiftigd.
Daarvan is tot op heden niets
gebleken, en was dat wel het
geval dan hadden ze dat allang
van de daken geschreeuwd. In
Zweden werden zwangerschap
pen van vrouwelijke tandartsen
en assistenten en de daaruit
geboren kinderen vergeleken
met een controlegroep. Na zes
jaar onderzoek bleken die
vrouwen en kinderen net zo
gezond te zijn als wie dan ook.
In veel steden verrijzen nieui
hotels. De meesten zijn pas
1994 klaar, maar in Vientiai
heeft onlangs het Belvedere
deuren geopend. Het luxe
heeft 233 kamers. De eigenaar:
het Singaporese investeert!
huis Guthrie GTS Ltd. Diri
James Lim is ervan ovei
dat Laos voor investeerders t
interessantste land in Indocki
is. „De lokatie is goed en
kosten van het land en van
beid zijn zeer laag," zegt
„Het is hier goed zaken doen.
Uit ein
"i tnyn plaats naar Olen gestuurd
ramp1 Ou schurken hebben mend
'hat.
Lim geeft tocdafde ontw
ling van de toerismesector i
terblijft bij zijn verwachting!
„De regering blijft voorzicht
bij het openen van het land
Velen vrezen ook dat de nation
le kunstschatten, zoals in Luat
Prabang, zullen worden bes!
digd als het aantal toeristen!
de hand loopt.
Leren
Vayakone Bodhisane, dire#
van het reisbureau Diethl'
Travel Laos, is een voorstand
van de voorzichtige
van de regering. „We moe?
alles rustig voorbereiden,
weten inmiddels wat massa®
risme inhoudt. We moeten IS
van de ervaringen van an#
landen in de regio."
De ontwikkeling van het toi
me moet erop gericht zijn
natuur te beschermen, even
onze tradities en omnze s
tuur", zegt Vayakone. „We
gen deze waarden niet
ten. We zijn een heel sober vi
en zeer gastvrij."
QC
1/rrenden, ue hebben het bisteren de betei
ester uat ue de keizer le drenken zullen
IjBEFr U £EBht'
JAGUARS?
