IRA heeft
sleutel
tot vrede
Natie
'Overal ter wereld kruipt homo fanaticus uit zijn warme schoot'
Vredes- en h
Politiek in Noord-Ierland sinds 1968:
f v
Met gepaste v
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
UIT HET HART
VAN AFRIKA
Het verkrachte
meisje
Bardot: keus tussen man en fonds
-DE STEM-
Succes vredesinitiatief
Noord-Ierland afhankelijk
van opstelling katholieken
W.L. Brugsma over een 'dodelijke vergissing' van de evolutie
DESTEM
DE STEM
DONDERDAG 16 DECEMBER 1993
Vorige week kreeg ik
hier in Uganda een
paar vertegenwoor
digers van een Aziatische do
nororganisatie op bezoek, De
gulheid van zo'n donor en nog
meer de voorliefdes waarnaar
de gulheid uitgaat, probeer je
van te voren te achterhalen. Is
het een cententeller die al
precies weet waaraan zijn
stuiver gespendeerd mag wor
den, dan pak je niet uit met je
gastvrijheid.
Mijn gasten echter waren van
een hoger niveau: ze kwamen
een kwart miljoen brengen en
ze hadden geen vooroordelen
in de trant van VAM. Wat dat
betekent? VAM staat voor de
recente mode onder donors:
hulp die wordt gegeven aan
Vrouwen, Armoedebestrij
ding en Milieu.
Dat mijn gasten prijs stelden
op de rode loper en een
'staatsbanket' was me al inge
fluisterd. Dus heb ik het ge
zelschap in een stevige auto
geladen en ben ik ermee naar
twee dorpen gereden, de
grens over, in het uiterste zui
den van Sudan. Die dorpen
zien er nog gaaf uit, want ze
zijn nog niet getroffen door
de burgeroorlog. Uiteraard
had ik de komst van het hoog
bezoek al bij de dorpelingen
aangekondigd.
In het eerste dorp hadden ze
een keurig welkomstfeestje
georganiseerd. De bevolking
had zich daarbij laten inspire
ren door de lokale folklore:
opzwepend getrommel, tradi
tioneel en dus schaars geklede
danseresjes en veel ritmisch
heup- en borstwiegen. Mijn
Aziatische gasten genoten
met volle teugen.
In het tweede dorp was er iets
mis gegaan met de organisatie
van de ontvangst; die was
blijkbaar overgelaten aan een
kleuterklasje. Gelukkig had
den de kinderen een liedje
ingestudeerd, Engelstalig nog
wel, met de strekking: 'Wel
kom lieve bezoekers'.
Ver gevorderd met het instu
deren waren ze nog niet: de
kinderen zongen het refrein,
maar lieten de coupletten
over aan hun onderwijzeres,
een achttienjarige. Ze deed
haar best, maar het klonk ho
peloos serieus en verkrampt,
dacht ik.
Een van mijn gasten vond het
zo droef klinken dat hij hal
verwege al een traan weg
pinkte en toen we afscheid
namen gaf hij het meisje een
gouden ring.
Eenmaal terug in Uganda zei
hij verontschuldigend tegen
me: „Ik had niets anders van
waarde bij en ik moest iets
doen, zo droef klonk die juf
frouw."
Het was de eerste keer dat hij
in Afrika was en ik deed er
het zwijgen toe.
De man van de goedgeefse
hulporganisatie had, senti-
Door Veldman
menteel en naïef, gewoon niet
opgemerkt dat het onderwij
zeresje zenuwachtig was van
die hoge pieten en dat ze
daarom zo verkrampt optrad.
Een paar dagen later, mijn
gasten waren weer al vertrok
ken, hoorde ik bijtoeval de
geschiedenis van het meisje.
Een jaar geleden leefde ze
nog 600 kilometer van het
dorp waar we haar ontmoet
ten. Toen de burgeroorlog
haar middelbare school be
reikte, vluchtte ze met vrien
dinnen naar het nabije Zaïre.
Nauwelijks gearriveerd in het
Mobutu's rijk, werd ze ver
kracht door vijf soldaten van
het reguliere Zairese leger.
Zij en haar twee vriendinnen
vluchtten opgejaagd verder en
trokken lopend en liftend
naar Uganda. Daar vond ze
een nieuwe school. Op dat
moment ontdekte ze dat ze
zwanger was. Voor de school
leiding dat feit gewaar werd
en haar onherroepelijk weg
zou sturen, pakte ze haar
schamele bezittingen in een
tasje en verdween in bush.
Alleen reisde ze door het on
veilige land terug naar haar
geboortedorp, baarde haar
kind en begon een kleuter
klasje.
Daar stond ik dan, ervaren in
Afrikaanse zaken, dacht ik.
En toch bedrogen door voor
oordeel, gebaseerd op die er
varing. Die droef zingende
schooljuffrouw liet me be
dremmeld achter. Na al het
leed dat ze doormaakte had
ze nog niet veel levensvreug
de, maar ze beschikte wel
over grote moed ten opzichte
van mijn Aziatische gast. Die
vertegenwoordigde een hulp
organisatie van ver weg,
kwam voor het eerst in Afri
ka, maar was in waarneming
en het taxeren van de mense
lijke maat duidelijk mijn
meerdere gebleken.
Veldman is de schuilnaam van
enkele Nederlandse priesters en
hulpverleners, die werken in het
grensgebied van Sudan, Uganda
en Kenya.
Parijs - De voormalige Franse actrice Brigitte Bardot ziet haar
levenswerk in rook opgaan door toedoen van haar huwelijk. Bardot,
vorig jaar getrouwd met Bernard d'Ormale, een adviseur van de
extreem-rechtse politicus Jean-Marie Le Pen, richtte enkele jaren
geleden een dierenbeschermingsfonds op. Sinds haar huwelijk met
de Front-National-adviseur hebben zich echter een groot aantal
mensen van dit fonds afgewend. Bardot, die het fonds 'mijn leven,
mijn kind' noemt, overweegt nu een echtscheiding.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
(alleen voor edities Breda, Oosterhout en Etten-Leur; overige edities:
zie rayonkantoor)
Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis) ma. t/m vrij. 8.00-17.00
uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-37253, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, S 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9,4381 RP,
S 01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051,4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen per 1 januari 1994
(bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05,
per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Gin-
nekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00
uur 076-236881zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-
236242/236911. 5
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447. i
Het succes van de 'Downing Street Verklaring', het
gisteren bereikte vredesinitiatief tussen Londen en
Ierland, ligt geheel in handen van de Sinn Fein, de
politieke tak van de IRA. Meer dan bij vorige
vredesinitiatieven lijken deze keer de protestanten
het plan te onderschrijven, waarmee het woord is aan
de katholieken.
Door onze correspondent
Bob van Huët
In een van zijn lange ge
sprekken met collega Mar
garet Thatcher pleitte de
toenmalige Ierse premier
Garret Fitzgerald voor 'ex
tra fijngevoeligheid', aan
gezien er volgens hem al
achthonderd jaar misver
standen heersten tussen de
Engelsen en de Ieren.
„Ik voelde na deze discussie dat
ik inzicht had gekregen in elk
van deze achthonderd jaar,"
schrijft Thatcher in haar memoi
res.
Het door beiden gesloten Anglo-
Ierse akkoord van 1985 hoopte
een basis te leggen voor vrede en
stabiliteit en voor een verzoe
ning van protestantse en katho
lieke tradities.
In de acht jaar die daarna ver
streken, kwamen 600 mensen om
bij het voortdurende geweld van
de IRA en haar protestante te
genhangers UFF en UVF. Sinds
de Noordierse 'troebelen' in 1969
begonnen, heeft de door fanaten
uitgevochten burgeroorlog in to
taal 3111 slachtoffers geëist. De
laatste twee, agenten van het
Koninklijke Ulster Politiekorps,
zijn nog niet begraven.
Moeizaam
Hoeveel fijngevoeligheid nodig is
in de slepende en gecompliceer
de kwestie blijkt uit het gisteren
door de premiers Major en Rey
nolds gepresenteerde 'kader voor
vrede'. Het jongste vredesinitia
tief zal de geschiedenis in gaan
als de 'Downing Street Verkla
ring'.
De zeer moeizaam tot stand ge
brachte 'gemeenschappelijke'
verklaring bestaat uit zeven pa
gina's en twaalf clausules, waar
in eigenlijk voor iedereen wat
wils.
Kortweg krijgen de Unionisten
een constitutionele garantie dat
ze nimmer tegen hun wil in een
Ierse republiek zullen worden
gedreven en mogen de nationa
listen zich verkneukelen bij
ambtelijke zinnen over een even
tuele hereniging van de beide
Ierlanden.
Net als bij het Anglo-Ierse ak
koord van 1985 is het laatste de
loyalisten al te veel. Ofschoon ze
het recht op veto hadden en
houden is 'elke Ierse vingeraf
druk op Brits papier is al te
veel', aldus een woordvoerder.
Praktijk
De kans op slagen van dit vre
desplan zal uiteindelijk in de
praktijk moeten worden bewe
zen. Het grootste verschil met de
vorige overeenkomst tussen Lon
den en Dublin is daarom dat
ditmaal een deur wordt geopend
voor de zogeheten 'mannen van
geweld'.
a 'w
Een dagelijks beeld in Belfast: kinderen naast een in brand geschoten bus. Sinds het begin van de burgeroorlog in 1969 zijn al 31l|
doden gevallen.
Wanneer de IRA besluit het ge
weld af te zweren en, als bewijs,
gedurende drie maanden geen
bommen laat ontploffen, krijgt
Sinn Fein (de politieke tak van
de terreurorganisatie) het recht
mee te praten over de toekomst
van Ulster.
Hoewel de vorige minister van
Noordierse Zaken, Peter Brooke,
in 1990 al iets dergelijks zei, lijkt
de Britse regering nu tot de
expliciete conclusie gekomen dat
een vrede zonder de bommenleg
gers niet reëel is.
In een emotionele reactie op Ian
Paisleys schimpen had John Ma
jor gisteren zijn sterkste mo
ment:' „Doel van dit document is
te voorkomen dat over 25 jaar
5 oktober 1968: rellen breken uit als katholieke
burgerrechtenactivisten in Londonderry op de
politie stuiten.
14 augustus 1969: Britse militairen gaan pa
trouilleren in de straten van Noord-Ierland.
24 maart 1972: de Britse premier Ted Heath
ontbindt het door protestanten gedomineerde
parlement van Noord-Ierland en stelt direct
bestuur vanuit Londen in.
7 juli 1972: Britse onderhandelaars praten in
Londen met een IRA-delegatie, waarin onder
meer Gerry Adams en Martin McGuinness zit
ten, afgezanten die ook bij het huidige overleg
betrokken zijn.
21 november 1973: overeenstemming over ge
deeld bestuur voor Noord-Ierland, met een gega
randeerde rol voor de katholieke minderheid.
28 mei 1974: akkoord over gedeeld bestuur
vervalt onder druk van protestantse stakingen.
20 december 1974: IRA kondigt tijdelijk bestand
af. Twee dagen later gaat de Britse regering
overleg aan. Het bestand eindigt korte tijd later
op 17 januari 1975.
9 april 1981: IRA-hongerstaker Bobby Sands
gekozen in Britse parlement. Sands sterft op 5
mei. Hongerstakingen leveren Sinn Fein veel
steun op.
15 november 1985: de Britse premier Margaret
Thatcher en haar Ierse ambtgenoot Garret Fitz-
Gerald tekenen het Brits-Ierse akkoord, waar
mee Ierland een stem krijgt in het bestuur van
Noord-Ierland in ruil voor grotere steun bij de
bestrijding van de IRA-terreur.
10 november 1992: de unionisten trekken zich
terug uit het overleg waaraan werd deelgenomen
door vier Noordierse partijen en de Britse en
Ierse regering. Doel was het uitwerken van een
nieuwe bestuursvorm voor de provincie.
10 april 1993: John Hume, leider van de katho
lieke Sociaal-Democratische en Arbeiderspartij,
begint geheim overleg met Sinn Fein voorman
Gerry Adams.
27 september: Hume en Adams laten weten het
in grote lijnen eens te zijn over de grondslag van
een vredesregeling. Jong Major en zijn Ierse
ambtgenoot wijzen de voorstellen echter af en
gaan zelf werken aan een vredesplan.
19 november: een Ierse krant publiceert een
uitgelekt document waarin de Ierse regering
aanbiedt af te zien van haar grondwettelijke
aanspraak op Noord-Ierland als de Britten zeg
gen dat zij voor Ierse eenheid zijn.
27 november: de Britse regering geeft toe via
geheime kanalen al lange tijd contact te hebben
met het IRA.
15 december: Major en Reynolds leggen in
Londen een gezamenlijke verklaring af. Zij zijn
een 'schema voor vrede' in Noord-Ierland over
eengekomen waarin alle betrokken partijen
worden uitgenodigd deel te nemen aan onder
handelingen.
uw opvolger niet hetzelfde ver
haal vertelt. Ik wil het bloedver
gieten stoppen. Ik wil geen kis
ten meer zien die, week in week
uit, worden weggedragen omdat
de politici niet de moed hebben
te praten".
Gok
Major, wiens populariteit aan
het thuisfront ongekend slecht
blijft, neemt met het initiatief
een politieke gok. Vrede in Ul
ster garandeert hem bij volgende
verkiezingen bijna zeker een
nieuwe ambtstermijn, ongeacht
de politieke strubbelingen van
dat moment.
Een deel van de hoop rondom de
Downing Street Verklaring be
rust op het uitblijven van een
protestantse paniekreactie.
Wanneer het klopt dat UFF en
UVF hoofdzakelijk represailles
uitvoeren voor IRA-aanslagen
kan de sleutel voor een oplossing
fotoejI
42,8 procent van de andere]
miljoen Noordieren zich protëj
tant tegen 38,4 procent kathol
liek. 7,8 procent zei een andeJ
religie te hebben en 3,8 proce:]
hing geen enkel geloof aan.
De volkstemming werd geboycu
door 7,2 procent van de bewcl
ners, waarmee de meesten vaa
hen gehoor gaven aan een op]
roep daartoe van Sinn Fein.
Terugkeer
De grote vrees van met name d
unionisten is dat de stem van d
katholieken steeds luider
klinken en een herenigd Ierland!
daadwerkelijk dichterbij brengt!
De ingrediënten daarvoor bel
staan: het geboortecijfer ondcl
de Noordierse katholieken is tra-I
ditioneel hoger en bovendieil
zijn de laatste jaren veel, protesl
tantse, middenstanders wegge!
trokken uit vrees voor het terro-l
risme. Een ander fenomeen is d
nu inderdaad onder de mat van
Sinn Fein liggen.
Een ander aspect blijft dat de
klok in het voordeel tikt van de
nationalisten. Zeventig jaar ge
leden bij de scheiding tussen
Ierland en Ulster was de verhou
ding tussen protestanten en
katholieken 2:1. Bij de laatste
volkstelling, in 1991, verklaarde
'brain drain', waarbij protestan-l
te Noordieren in die op het Brit-I
se hoofdeiland studeren steed!
minder geneigd zijn om terug te
komen.
Maar de alles overheersend!
vraag blijft wat de IRA wil, opl
weg naar haar onveranderlijke!
einddoel: hereniging van de bei-[
de Ierlanden.
Door onze redacteur
Jan Jansen
HEB JE de laatste Brugsma
gelezen, 'Vrede is het alleen
in de pauze'?
'Nee, vind je 't mooi, waar
gaat het over?'
Mooi boek, hapt lekker weg,
kun je in bed lezen.
'Oh, en waar gaat het dan
over?'
Eh...
W.L. Brugsma heeft nogal de
neiging zijpaden in te slaan, van
de hak op de tak te springen; één
boek is kennelijk niet genoeg om
te spuien wat er allemaal opbor
relt bij de grijze hoogwaardig
heidsbekleder van de Neder
landse journalistiek.
Maar die ene ramp laat zich niet
over het hoofd zien. Daar staat
het boek bol van. Dé ramp, zou
je kunnen zeggen, die zich
600.000 jaar geleden afspeelde.
Toen ontwikkelde de homo erec-
tus, de aap die had geleerd
rechtop te lopen, een tumorach
tig aanhangsel aan zijn hersen
schors, de neocortex. Hij werd
homo sapiens sapiens, de mens
die weet dat hij weet. En dat
hebben we geweten.
Alle studie van de prehistorie
brengt Brugsma op de onvermij
delijke slotsom dat deze nieuwe
mens een zeer gewelddadige
aanleg heeft, voortdurend in
oorlog is met soortgenoten om te
overleven, om territorium voor
al. De schrijver stelt het tamelijk
laconiek vast: 'het is nu eenmaal
zo'.
Een begrijpelijke instelling wel
licht want het stelt hem in staat
zonder al te veel schuldgevoelens
zijn gruwelijke wederwaardig
heden in het concentratiekamp
Dachau te verklaren; en zo mak
kelijk wordt het ook er de recen
te wereldgeschiedenis mee te
duiden.
Het is de ambitieuze opzet van
een vlotgeschreven boek, waarin
de belezen en bereisde journalist
nog maar eens zijn nek uitsteekt.
Brugsma gaat daarvoor terug in
de tijd. Terug naar Duitsland,
naar Dachau, naar Israël, naar
het Parijs van Charles de Gaulle
(zijn enige afgod), naar de 'vallei
van de prehistorie', het dal van
de Vézère in de Franse Dordog-
ne, waar de Cro Magnon-mens
15.000 jaar geleden grotten be
schilderde; en tenslotte ook naar
onheilsprofeten als Dennis
Meadows van de Club van Rome
en de Hongaars/Britse schrijver
Arthur Koestier, die de evolutie
'een dodelijke vergissing' noem
de.
Duitsland is natuurlijk een mooi,
bijna onvermijdelijk, voorbeeld
van hoe primitieve driften met
de zogeheten beschaafde mens
aan de haal kunnen gaan. Brugs
ma heeft er een haat-liefde ver
houding mee. 'Leven met Duits
land' en 'Overleven in Duits
land', heten de eerste twee
hoofdstukken.
Op een zondag in Berlijn hoort
hij demonstranten tegen het op
komend fascisme in Duitsland
citeren: 'De schoot is nog warm
waaruit het monster kroop'.
„Zeker," noteert hij. „Maar niet
alleen in Duitsland, ook elders
begint de hemel weer te stinken
naar pek en zwavel. Na de goed
bedoelde maar a-historische
kreet 'Nooit meer Auschwitz'
sluipt het gevaarlijkste roofdier
uit de evolutie met lenige
tred over het asfalt. In Bosnië,
Somalië, Angola, Liberia, Bom
bay. Moordend, verkrachtend,
folterend doet het roofdier wat
andere dieren in de natuurlijke
historie wel uit hun hoofd laten.
Religieuze en nationale vooroor
delen overwinnen de genetische
remmingen die doden binnen de
Van onze correspondent
Ad Roos
Middelburg - Ze hebben spijt
als haren op hun hoofd, had-
den geen flauw idee dat met
name de joodse gemeenschap
in Zeeland in doodsangst ver
keerde en ze hadden zich la
ten meeslepen door een
16-jarige inwoner van St.
Laurens.
pat was in grote lijnen het 'ex
cuus' dat gisteren voor zowel de
politierechter als de kinderrech
ter vier van de zes leden van het
Nazi Front Zeeland (NFZ) ach
ter gesloten deuren aanvoerden
Van onze verslaggever
Delft - Miljoenen guldens vi
vermelding van Bosnië) en ve;
tekeningen als teken van sol]
Bosniërs, die de komende v|
Dat is het tweeledig doel ve
voor Bosnië'.
Na de oproep van minister
Pronk (Ontwikkelingssamenwer
king) hebben vredesbeweging en
hulporganisaties elkaar gevon
den in een nationale actie, die
zaterdag van start gaat in zeker
291 van de 641 Nederlandse ge
meentehuizen.
Daar kunnen mensen hun hand
tekening zetten onder een motie,
waarin de Raad van Europa
wordt gevraagd tot het onmid
dellijk instellen van beschermde
gebieden (waar burgers in veilig
heid kunnen verblijven) en loka
le protectoraten (Sarajevo en
Mostar, die onder VN- en EU-
bestuur moeten worden gesteld
om de wederopbouw niet-et-
nisch, democratisch en efficiënt
te kunnen verwezenlijken).
Perspectief
„Alleen materiële hulp werkt op
de duur vernederend als er niet
tevens een politiek perspectief
wordt geboden. Laat niet toe,
dat dit land sterft met wat nood
hulp als stervensbegeleiding,"
zei IKV-directeur dr. Mient-Jan
Faber gisteren in Delft.
Onder het motto 'Bescherming
en dekens voor Bosnië' had het
Platform Gemeentelijke Vredes
beleid van de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten met het
Interkerkelijk Vredesberaad en
enkele hulporganisaties - als
vervolg op een kerkelijke actie in
de Vredesweek in september-
zaterdag al tot actiedag uitge
roepen. Door aansluiting van het
Nederlandse Rode Kruis en en
kele andere organisaties is er nu
sprake van een nationale actie.
De slogan 'Bescherming en de
kens voor Bosnië' kan aanleiding
geven tot misverstand. „Alstu
blieft geld en geen dekens'
smeekte voorzitter W. Cense van
de Samenwerkende Hulporgani
saties. „Oude dekens kosten aan
inzamelen, schoonmaken, repa
reren en stomen zestien gulden
per stuk; bovendien is zo'n inza-
-4
f m W..
%'«l'
Brugsma
soort en verkrachting moeten
verhinderen. Het monster, homo
fanaticus, kruipt op honderd
plaatsen tegelijk uit zijn warme
schoot. Voor God, vaderland en
volk, breekt hij het wereldrecord
lustmoord op het kamerbrede ta
pijt voor de televisie. Inmiddels
was het al stupide om anti-joods
te zijn. Het is niet minder stupi
de om anti-Duits te zijn. De
mens mag het gevaarlijkste dier
uit de evolutie zijn. Het op één
FOTO ANP
na gevaarlijkste dier is de zonde
bok!"
Brugsma's boek in een notedop.
Hij vertelt wat hij eerder vertel
de, maar wat een aangrijpend
verhaal blijft. Hoe hij in de laat
ste oorlogswinter in Dachau,
vermagerd en verzwakt, een
arts/medegevangene chanteert
die lotgenoten een benzine
spuitje geeft om hun rantsoenen
te kunnen inpikken; dat Brugs
ma dus naar de kamparts mag,
voordringt, een behandeling en
een beter baantje krijgt en...
overleeft.
Een volkomen egoïstische hou
ding beloond. Harde lessen in
overleven.
Niet dat het nooit aan 'm ge
knaagd heeft, maar Brugsma
blijft er ook nuchter onder, want
zo zit homo sapiens sapiens nu
eenmaal in elkaar.
'De mythe van de edele wilde is
bullshit', hoort hij van Sam
Peckinpah, regisseur van ge
welddadige films. Die de werke
lijkheid aardig benaderen, wil
hij maar zeggen.
Nog meer onheil van Dennis
Meadows, prominent lid van de
Club van Rome. Hij waarschuwt
voor de fatale b-bom, een bevol
kingsexplosie die in de volgende
eeuw onstuitbaar vernietigend
zijn werk zal doen. Misschien is
er op aarde plaats voor acht
miljard mensen (nu 5,3), maar
zeker niet voor de 24 miljard die
het er in 2100 zullen zijn als er
niks verandert.
Ach, wat maakt het uit, de evo
lutie is van het begin af aan een
'dodelijke vergissing', de mens
vindt hoe dan ook wel manieren
om zichzelf uit te roeien.
Is Brugsma een cynicus dat hij er
niet volslagen depri van wordt?
Nee, hij is realist genoeg om zich
gewoon te laten overtuigen door
de overstelpende bewijzen van
aanstaande rampspoed. Hij ziet
zelfs sprankjes hoop, in de
chaos-theorie bijvoorbeeld die
alles onvoorspelbaar maakt, zo
dat om de hoek, onzichtbaar
nog, misschien wel een wonder
op de mensheid ligt te wachten.
De Alsof-theorie spreekt hem
ook wel aan. Zelfs de geboren
pessimist Koestier gelooft erin:
'De mens moet zich op de toe
komst richten, ALSOF haar da
gen niet reeds zijn geteld.' Brug
sma zou het al een hele vooruit
gang vinden als iedereen die nu
bezwaar maakt tegen de dierlij-1
ke inslag van mensen eindelij/1
zou erkennen: de mens is ook een
dier.
Met, zoals dieren, goede en
slechte kanten. „Daar kan hij
ook niks aan doen, zo is hij
gemaakt, en niet door zichzelf.
Een potentiële moordenaar en
een stralende altruïst. Met een
knagend geweten, die botsing
tussen natuur en cultuur."
Brugsma kan zich iets voorstel
len bij de woedende machteloos
heid, die beelden van waanzinni
ge oorlogen oproepen. Zap maar I
weg, zegt hij. Verwacht niet dat
uw regering overal in de wereld
de branden gaat blussen, het is
onbegonnen werk. Trouwens,
wie bent u om 'de zoon van uw
buurvrouw naar een ver land in
de slag te sturen...' Koop dan
liever zelf een enkeltje naar Sa
rajevo, geweer in de bagage.
U zult er Brugsma niet treffen,
maar dat wil niet zeggen dat hij
bij de pakken gaat neerzitten.
Doe wat je hand vindt om te
doen, raadt hij aan. Help eens
een straatkind in Brazilië of
Bombay. Natuurlijk is dat een
druppel op een gloeiende plaat.
„Maar als de wereld, of liever
gezegd de hele mensheid niet is
te redden, is dat nog geen reden
om niet een kind te redden."
En je kunt, in navolging van zijn
moeder, altijd nog naar muziek
luisteren, die hoorbare plus van
de menselijke neocortex. Troos
tende klanken die je de wereld
doen vergeten.
Misschien schrijft Brugsma nog
wel tien boeken. Net zo goed, zij
het dan hopelijk wat minder ko
ketterend met kennis, belezen
heid en hooggeplaatste vrienden.
Maar mocht het zijn laatste zijn
geweest, dan kan het er als tes
tament heel aardig mee door.
W.L. Brugsma, Vrede is het alleen
in de Pauze. Uitgeverij Balans, IS
BN 90 5018 219 4, prijs f 27,50.
EIND GOED, al goed, lijkt de alge
de valreep nog een Gatt-akkoo
internationale handel en dienste
kunnen exporterende landen als T
De reacties in Nederland en daa
positief. Het gevaar van blokv
voorkomen. Het wereldinkomen
er wel bij varen. Door een groter
vrijere handel, moeten de prijzen
taler wordt er beter van. De afbri
landbouw, bespaart de schatkist
is zodoende het gevolg.
Maar komt er ook meer werk? Do
minder in de weg gelegd wi
geïnvesteerd worden. Meer ban
Als tenminste de Nederlandse bi
tionale markt aan kunnen. Ander!
door buitenlandse branchegenot
banen elders komen.
En daarmee is de vraag waaror
Minder belemmering betekent m
die verscherpte concurrentieverh
sten natuurlijk. Dat zijn degene"
produceren en distribueren.
Op wereldniveau zijn dat de rijk
weliswaar opengesteld voor pri
maar die, economisch zwakkere,
tie de rijken ook toegang verlen
kans dat lokale producenten die
daardoor, ondanks hun lage lo
concurreren met grootleverancier
geenszins denkbeeldig.
Evenzo is de kans niet uitgeslotE
mieën deuken zullen oplopen. Sei
goedkoper werkende concurrent!
gaan. Het risico van economisch
behorende gevaren voor de w
onder ogen gezien worden.
Een vrij verkeer van goederen en
echter slechts in combinatie met
legenheidsbeleid.
Y
