4De beste trekhond is uitgestorven
Rij enaar stelt boekje samen: 'De hond en de hondekar in oude ansichten'
NIEUWS
RT
nisschool Hulst
igraners op
hoondijke
pE STEM
REGIO
ECEMBER 1993 C4
st van de kaart komt ten
aan de stichting.
STRIJD - De uitslag van
edstrijd 'Ken uw verle-
gehouden ter gelegen-
van de Open Monumen-
ag, is als volgt: 1. I. Die-
Adam, 2. E. de Rooy-Mil-
K. Vinkes, 4. F. van
SVERGADERING - De
ber-vergadering van de
enburgse gemeenteraad
aanvankelijk verplaatst
donderdag 16 december.
atum is intussen weer
zigd en de raad komt nu
op donderdag 23 de
er om 19.30 uur.
7Verschelling/De Pooter-He-
/Ysebaert 4-2.
8: Van Doeselaar/De Jonge-
e Velde/Visser 5-1.
9: Van Aalst/De Exter-
chemie 6-0.
>t - Inmiddels heeft de
?de periode van het wed-
'circuit van de tennis-
1 Hulst een aanvang ge-
n. In poule 2 verraste
de Maagt vriend en vij-
door tweelingbroer Eugè-
e Maagt met 7-5 te ver-
i. Bij de vrouwen deed
van de Berg in positieve
an zich spreken. Zowel
'eronique van Rattingen
aniëlla de Kort won ze
uigend.
e jeugd was in de hoogste
Philippe de Winter goed
eef tegen Koos Alberda.
AGEN
EN
1: Gino Roctus-Frans Vlas-
d 9-2, Henk van de Voorde-
e Nachtegael 10-4, Pieter de
-Ronald van eerdenburgh 4-4,
van de Voorde-Frans Vlassen-
-5.
2: Peter van Laere-Richard
oeck 8-5, Mark Verschueren-
assaert 3-3, Sophie van Die-
ck-Peter van Remoortere 8-2,
de Maagt-Eugène de maagt
3: George Boogaart-Jan-Joost
Veer 8-3, Paul d'Hooghe-
Sinke 10-5.
4: Joris van Maele-René Brou-
-2, Peter van Eck-Jos van
ren 15-0.
WEN
1: Ida Bisschop-Sonja Fassae-
Anniek Bral-Sonja de Witte
Gerda Vlassenrood-Deborah
rdenburgh 6-5.
2: Rita van de Berg-Veronique
attingen 9-4, Rita van de
aniëlla de Kort 8-5.
3: Aniko Simons-Coosje van
n 9-1, Arianda Kerekhaert-
Jine Kints 9-3, Linda van
aurena d'Hooghe 9-2.
1: Wouter Herrewegh-Bianca
s 8-3, Philippe de Winter-
berda 8-5.
2: Deborah Morcus-Krijn de
9-7, Jordy de Schepper-Jordy
n 5-4.
3: Niels Boogaart-Liesbeth
"1 10-7, Marianne Dhont-
Kool 8-5.
rerbouw in Schoondijke
gen voor agrariërs die
lingen op het gebied van
;n jaar met name voor bij
ie en koppelingen tussen
kosten van gewasbescher-
andere adviesprogramma's
dvlekken in uien gemaakt,
estingsadvies zijn met de
atuur zijn aan elkaar te
mputer te koppelen aan een
ddwerkzaamheden zijn op
eel tijdrovend typewerk is
via telebankieren binnen-
kket.
kunnen de deelnemers zelf
Aan de hand van opdrach-
elijkheden van automatise-
februari 1994 van 9.30 tot
/erdonschot of L. Oosthoek
DONDERDAG 9 DECEMBER 1993
Ook de schoenhandelaar maakte gebruik van de hondekar.
Zoals Adriaan van Dalen uit 's Gravenmoer. Hij verkocht
huis-aan-huis schoenendie hij had uitgestald in de kar.
Hondeweer.
WIE aan vervoer denkt,
komt niet zo snel op
hondekarren. Toch was
dat rond de eeuwwisse
ling een vervoermiddel
waar velen zich van be
dienden. Van de postbo
de tot de melkman, van
rijkeluiszoontje tot li
chamelijk gehandicapte.
Bert Willemen uit Rijen
heeft zich erin verdiept.
Niet zomaar, zijn over
grootvader was petro-
leumventer in Rijen. Hij
ging de huizen langs
met, inderdaad, een hon
dekar.
Van onze verslaggeefster
Els Grosfeld
Reprodukties Johan van Gurp
Foto Marcel Bekken
WILLEMEN, als lid van de
heemkring Molenheide nieuws
gierig naar alles uit het verle
den en dus zeker benieuwd naar
zijn eigen achtergrond, was be
zig met een stamboomonder
zoek toen hij op de hondekar
van zijn voorvader stuitte. Deze
ontdekking intrigeerde hem zo
danig dat hij verder spitte naar
dit ene element. Zijn naspeurin
gen hebben geresulteerd in een
boekje, getiteld 'De hond en de
hondekar in oude ansichten',
uitgegeven bij de Europese Bi
bliotheek in Zaltbommel. Het
boek is alleen te verkrijgen op
bestelling via Willemen zelf.
„Toen ik met dat stamboomon
derzoek begon, werd ik al ge
waarschuwd door oude rotten.
Ga eerst naar de dokter, zeiden
ze, want het is een ziekte die je
meer in zijn greep krijgt dan
welk ander virus ook. En dat
klopt. Je wordt steeds fanatie
ker, kunt er niet meer mee op
houden. En je komt dus dingen
tegen waardoor je zijwegen in
slaat. Zoals mijn overgrootva
der, Adriaan Willemen, met zijn
hondekar. Hij leefde van 1862
tot 1932. Met een vat petroleum
op de kar ventte hij langs de
huizen. Van hemzelf heb ik he
laas geen foto kunnen bemach
tigen. Wel van zijn concurrent,
Kees van Gils, ook met de kar.
Nou ja, concurrent. Niet in de
betekenis van het woord zoals
wij het kennen. Broodnijd was
er niet. Ze hielpen elkaar, na
men eikaars wijken over bij
ziekte en droegen dan ook het
geld af."
Trekhond
Willemen weet inmiddels heel
wat van de hondekar af. „Men
mocht er niet zomaar een rij
den. Men moest aan een aantal
verplichtingen voldoen. In 1910
werd een vergunning verplicht.
De hond moest eerst een keu
ring ondergaan. Voor de bijzon
dere kenmerken van het dier
werden punten gegeven. Als dit
totaal hoger was dan zestig,
kreeg de hond het predikaat
trekhond. Ook gegevens over de
aanvrager werden genoteerd.
Voldeden mens en dier aan alle
voorwaarden dan kon de ge
meente een trekhondenvergun
ning afgeven. Hieraan was een
nummerbewijs gekoppeld. Dit
was een soort rijbewijs dat te
allen tijde getoond moest kun
nen worden. Op de kar hoorde
ook een nummerplaat met alle
gegevens in code."
In het boek staan de bepalingen
van de Trekhondenwet van
1910. Een begeleider mocht niet
jonger zijn dan veertien jaar en
moest op de kar zitten die ge
trokken mocht worden door
maximaal drie honden. Er staat
ook een aantal voorwaarden in
die zorg moesten dragen voor
het welzijn van het dier: er
moest een steeds bruikbare
schone drinkbak aanwezig zijn,
een doelmatige ligplank en de
halsband moest goedgekeurd
zijn door 'den Minister'.
Misstanden
De foto's in het boek laten zien
waar de hondekar zoal werd
ingezet: in het leger, bij de post
bezorging, in de reclame en in
de kunst. En natuurlijk is een
apart gedeelte gewijd aan over
tredingen want waar regels zijn,
zijn mensen die ze proberen te
ontduiken. Ook van misstanden
zijn foto's bewaard gebleven.
De meest schrijnende die in het
boek staat, is er een van twee
honden die een schuit trekken.
Hoe de hondekar in het leger
werd gebruikt, wordt ook mooi
in beeld gebracht. „Er werd
beter voor de honden gezorgd
dan voor de manschappen,"
weet Willemen te vertellen.
Na de eerste wereldoorlog wa
ren de beesten echter niet meer
nodig en gingen er ongeveer
twaalfhonderd naar de meest
biedende burger. „Zo komt het
ook dat de beste trekhond, de
Matin Beige, is uitgestorven. Er
is gewoon niet mee doorgefokt.
Nu proberen ze het proces om te
keren en het ras weer terug te
fokken." Behalve deze speciale
hond, waren ook herders, groe-
nendalers en bouviers populair
om de kar te trekken.
De Anti-trekhondenbond die
later 'Bond voor bescherming
van honden' ging heten, bestaat
nog steeds en heeft het een en
ander in het archief. „Hoewel er
in de oorlog veel is verloren
gegaan," vertelt Willemen. Be
halve van deze bond heeft hij
het meeste materiaal van parti
culieren gekregen. „Weet je wat
het is, als je met zoiets bezig
bent, krijg je het effect van een
kringetje in het water. Het
wordt steeds groter. Mensen ho
ren ervan en nemen contact met
je op. Wat me wel opvalt, is dat
er in België veel meer bewaard
is gebleven. Daar zijn veel meer
afbeeldingen van hondekarren
te vinden op vaasjes, asbakken,
dat soort dingen. Ze hebben er
zelfs een postzegel met een hon
dekar gehad. Die staat ook in
het boek."
Een serie artikelen in het tijd
schrift 'Onze Hond' leidde uit
eindelijk tot de samenstelling
van het boek. Het bracht Wille
men ook de kans een echte
hondekar te kopen. „Die zijn er
nog wel, in 's Gravenmoer en in
Waspik.
Ze hebben meegelopen
in de historische optochten in
Gilze en 's Gravenmoer. Maar
ik kan ze niet opslaan, ik heb er
gewoon geen plaats voor. Wat
ik wel graag zou willen hebben
zijn keuringsrapporten, num
merplaten en dergelijke. Ik
denk dat er her en der in Neder
land wat dat betreft nog veel
meer te halen is."
Gilzenaar Kees van Gils (1928) was petroleumventer.
Hij verkocht het merk Texaco.
Bert Willemen: 'Het is een ziekte
Spelende kinderen met een hondekar. Defo)to is tussen 1900 en 1920 gemaakt in Gilze.
