Geen Gemeentedag Terneuzen
Hachelijke momenten aan het einde van de Eerste Wereldoorlog
PLAATSELIJK NIEUWS
Publieke belangstelling zowel dit jaar als vorig jaar te gering
IEUWS
[bare
Keiijker
ten
iitstel voor
sinstallatie
ZEELAND
C4
Oostburg zoekt
sportkampioenen
Aardenburg weer
oord voor
bedevaartgangers
Vier keer goud
voor vader
en zoon Morel
Leopoldkanaal
Herbergen
Spoken
Dood
Begraven
|/IBER 1993 C3
nstreeks 21.00 uur
!r worden kerstbo-
srse kerststaven en
emaakt materiaal,
tallen, kerststukjes^
es en dergelijke,'
Tevens kan men
aan het Rad van
n wordt het geheel
3 door de aanwe-
de kerstman.
RSTZANG - Het
annenkoor en de
:e fanfare verlenen
ig aan de jaarlijkse
ang in de grote
Noordstraat. Die is
iecember om 19.30
jang is gratis.
[03-129, BI 106-138, Cl
fust 106-122, Dl kl. fust
12-84, Bil 12-70, Cfl
r. fust 62-105, D II kl.
:il 44-50. Tomaten, 500
136-139 Vleestomaten,
4 1-2 290-314, 67 1-2
1-2 121-123, 47 1-2
dsla, 400 kg 1620-2060.
100 kg, eenmalig fust,
133, klvp 4 I 188-206,
i-188, klvp 6 I 175-183,
>8-174, klvp 2 I 165-,
krt grf I 154-180, krt.
00, ex. krt. I 144-180
155, lang II 118-130, ex!
)-158. Onregelmatig II
mkool, 3.750 st.: 6 st.
st. 210-240, 10 st.
st. 40-110. Boerenkool,
87, gestript 72-135. Ro-
00 kg 9-39, witte kool
137. Aardappelen, 15.000
lp-19, eigenheimer 53-63,
Irene 10-25. Uien,
Ibank 27-35, grof 18-21,
r21. geschoond 52-78.
5.000 st. 8 st. 41-46, 10
2 st. 12-42. Koolrapen,
-27. Kroten, 800 kg 17-,
11.000 kg, grof 59-61,
62. Pepers 60 kg, rood
look, 450 pt 88-. Bleek-
00 st. 25-69 Peterselie,
150/200 41-97, 100/150
2.000 kg kl II 39-150.
500 bs. 150/200 47-86,
61. Druiven, 225 kg, Ali-
190. Pompoenen, 60 kg
1 een aantal openbare
gehandicapten. Hier-
|zal begin '94 een en
Honte.
Gehandicapten kun
de veranderingen ge
tter de sporthal in en uit
Vendien kunnen gehan-
[zich in de hal gemakke-
vegen. Zo is de bestra
len aangepast, zijn de
odanig gemaakt dat ze
ijker open en dicht
i enkele voorzieningen
;handicaptentoilet ver-
ijn er grotere spiegels
en is de wijze waarop
[schakelaars gebruikt
(eenvoudiger gemaakt,
twee wasruimten zijn
voorzieningen aange-
bestaande verbeterd.
f in Sluiskil heeft van de
[gen om een waterzuive-
n eind maken aan het
erneuzen Gent.
had laten weten dat de
it zijn. Het bedrijf ging
u van de Raad van State
iet voor 1 maart volgend
ediend.
met het jaar uitstel. De
>p een hoorzitting bij de
z'n vroegst medio 1995
osten (ƒ750.000) en de
noet onder andere een
angelegd.
- -a -tmrnim
rSi Iv;
M E P 'l E "c'^E-S V.;
-W,
DE STEM
DINSDAG 7 DECEMBER 1993
Van onze verslaggever
Terneuzen - De gemeente Terneuzen doet
volgend jaar naar alle waarschijnlijkheid
niet mee aan de landelijke Open Gemeen
tedag. De publieke belangstelling was
namelijk zowel dit jaar als vorig jaar te
gering.
„Slechts een paar honderd men. m bezochten dit
jaar de gemeentedag in Terneuzen. Dat is te gering
als je dat afzet tegen de mensen die deze dag een
uur of vijf in touw zijn", aldus gemeentesecretaris
Th. de Brauwer.
De landelijke Open Gemeentedag wordt uitge
schreven door de Vereniging Nederlandse Gemeen
ten (VNG) die ook het thema bepaald. Dit jaar was
dat Ouderenbeleid. „Instellingen zoals de Algeme
ne Nederlandse Bond voor Ouderen verleenden
hun medewerking. Zo'n thema zou dus best kun
nen aanspreken maar de belangstelling was toch
minimaal".
De Brauwer weet niet zeker of de geringe belang
stelling ook te maken heeft met de jaarlijkse
kermis die samenvalt met de gemeentedag. „Het
weer was dit jaar ook zeer slecht".
Het college gaat nu van geval tot geval bekijken of
de gemeente een open dag gaat houden. Het thema
van de landelijke Open Gemeentedag is volgend
jaar op 24 september Bouwen en Wonen. „Wellicht
zou dat een interessant thema kunnen zijn. Maar
binnen het college is afgesproken dat we er
terughoudend tegenaan kijken".
Volgens De Brauwer zou een open dag interessan
ter kunnen zijn als de gemeente zelf een thema
kiest dat de mensen meer aanspreekt. „Je zou
hierbij kunnen denken aan bepaalde zaken die in
de gemeente spelen. Zoals het plan Steenen Beer,
de oostelijke uitbreiding of de reconstructie van de
Axelsedam. Daar zou je een thema-dag omheen
kunnen bouwen. Wellicht spreekt dat de bevolking
meer aan".
Van onze verslaggever
Oostburg - Sportkampioenen
uit de gemeente Oostburg
kunnen zich tot 31 december
aanmelden voor de jaarlijkse
sporthuldiging door het ge
meentebestuur.
Het gaat om prestaties die dit
jaar geleverd zijn en die vallen
onder de volgende criteria: de
sportkampioenen moeten in de
gemeente Oostburg wonen en lid
zijn van een vereniging die is
aangesloten bij de Zeeuwse
Sportraad. De vereniging moet
ook lid zijn van een overkoepel
de bond die is aangesloten bij de
Nederlandse Sport Federatie.
Voor de gemeentelijke huldiging
komen verder in aanmerking se
nior sportlieden die dit jaar pro
vinciaal kampioen zijn in de
hoogste klasse van hun sport,
sporters die een eerste plaats
behaalden bij een kampioen
schap van Zuidwest-Nederland
of bij de eerste drie in een natio
naal kampioenschap eindigden.
Voor junioren gelden andere re
gels. Zij krijgen een onderschei
ding van de gemeente als ze de
eerste plaats in de wacht hebben
gesleept bij regionale of provin
ciale kampioenschappen, bij de
beste drie waren in een Zuid-
Nederlands kampioenschap, of
bij de eerste zes in een landelijke
kampioenschapswedstrijd.
Van onze correspondent
Aardenburg - Enkele jaren terug
bezocht een gezelschap, bestaan
de uit leden van de hoogste Brit
se adel, het stadje Aardenburg.
Dit naar aanleiding van het ge
geven dat eeuwen geleden deze
plaats een geliefd bede
vaartsoord was voor de Engelse
koningen Edward I, II en TV.
Dat was in feite de eerste grote
groep 'bedevaartgangers' sinds
jaren. Naar oud gebruik plaats
ten zij twee enorme kaarsen,
versierd met linten in de kleuren
van het koningshuis, bij de beel
tenis van 'Onze Lieve vrouw van
Aardeburg, oftewel in de volks
mond genoemd, 'Onze Lieve
Vrouw met de Inktpot'.
Niet zo lang geleden kwamen er
'maar liefst' drie bussen met Bel
gische bedevaartgangers. Steeds
vaker ziet men families overdag
de kerk ingaan om er te vertoe
ven of geestelijke steun te zoe
ken. Deze 'opleving' komt waar
schijnlijk door de aandacht die
heemkundige tijdschriften en
andere bladen de laatste jaren
aan Aardenburg als middel
eeuwse bedevaartplaats beste
den. Zo verscheen in de uitgave
van november/december 1993
van het blad 'De Kerk der Ar
men' een artikel over Aarden
burg onder de titel 'Maria in
Nederland'.
Breskens - Tijdens de internatio
nale vogeltentoonstelling van
Breskens behaalden vader en
zoon Morel uit de vissersplaats
vier keer goud met hun kanaries.
Ook de familie C. van Bostelen
uit Aardenburg was succesvol.
Het mocht zes keer goud mee
naar huis nemen.
In het algemeen puntenklasse
ment gingen Adrie en Piet Morel
ook met de eer strijken, gevolgd
door Van Bostelen en A. Keerse-
maker.
UITSLAGEN
Stam roodisabel en stam roodschim-
mel: P&A MorelC. van Bostelen-Ver-
keste. Stam recessiefwiten, stam onge-
pigmenteerde roadogen: C. van Boste-
len-Verkeste. Geelsnavel spitsstaarta-
madine: A. Keersemaker. Roodisabel
intensief, roodschimmel: P&A Morel.
Geelivoor schimmel, recessief wit enal-
bino recessief: C. van Bostelen. Goud
groen: W. Maenhout. Postuurkanaries
vormrassen fife fancy: D. Jooris. Glos
ter gladkop: R. Rietbergen. Europese
cultuurvogeis groenling agaat: C. van
Bostelen. Zebravinken masker grijs
kop: M. de Graaf. Tropische vogels
estrildae mutantenceresamadine: J. de
Booy. Debowski astrilde: L. van Hof-
Wever Grasparkieten opaline grijs
groen: Benny Oubrie. Bergparkiet: P.
de Cock, bergparkiet.
Tekenwedstrijd Op de Bres 1/2: Kevin
Schoonings 3/4: Thijmen Dingemanse.
5/6: Dorien Nicolai. 7/8: Carlien Kou
semaker.
De Schelphoek 3/4: Johny de Jager.
5/6: Piotr LosZorawski. 7/8: Judith
Vercruysse.
Openbare basisschool 1/2: Paula Meij-
boom. 3/4: Michel van Langevelde. 5/6:
Jethro Gijs. 7/8: Maaike de Guytenaer.
Op 11 november was het 75 jaar
geleden dat een wapenstilstand
werd gesloten en een einde
kwam aan de Eerste Wereld
oorlog. Voor het zover was
maakten de bewoners van Eede
en omgeving nog spannende da
gen door.
Begin oktober 1918 bereikten
berichten over Duitse troepen
verplaatsingen in het grensge
bied en in het bijzonder aan de
kust Zeeuws-Vaanderen. Ook
nam men ontploffingen en
branden waar. Door veldarbei-
ders werden rond 10 oktober
dagelijks tientallen gelithogra
feerde briefjes in het land ge
vonden, blijkbaar door Engelse
of Franse vliegers uitgestrooid
om de Duitsers tot overgave te
bewegen. Op 19 oktober deed
de Belgische consul te Oostburg
een dringend beroep op zijn
hier verblijvende landgenoten
om zich te houden aan de mili
taire voorschriften en de grens
niet te naderen. Die dag trok
ken grote Duitse colonnes met
veel kanonnen en auto's vanaf
de kust langs Sluis in oostelijke
richting. De Duitse grenswach
ten aan het kanaal naar Brugge
waren vertrokken. De grote
Duitse terugtocht was begon
nen!
Op 21 oktober staken Engelse
troepen in de buurt van Eede
het Leopoldkanaal over maar
werden teruggeslagen. De toe
stand bleef meer dan tien dagen
stabiel. Er was een groot nie
mandsland. Ten oosten van de
straatweg Aardenburg-Malde-
gem tot aan de Nederlandse
grens zaten de Duitsers, achter
de kanalen, een paar honderd
meter van de grens, de gealli
eerden. Afgezien van een gesta
dig artillerievuur bestond de
strijd hier hoofdzakelijk uit pa
trouillelopen. Daardoor gebeur
de het dat de grens nu eens
door de Duitsers, dan weer door
de geallieerden werd bezet. In
het vlak aan de grens gelegen
Middelburg in Vlaanderen was
in het westen de grenspost al
bezet door Belgen, eerst door
linietroepen, daarna door gen
darmen.
De manschappen van het veertiende Regiment Infanterie. Dit Zeeuwse regiment bewaakte de grens.
bomen en struiken. Een Duits
luitenant werd even over de
grens op de weg gedood en een
inwoner van Eede werd aan de
Nederlandse kant door een gra
naatscherf zwaar gewond. Aar
denburg en omstreken waren in
die dagen oorlogsgebied. Het
kanongebulder was niet van de
lucht en 's avonds en 's nachts
kon men het geratel van de
mitrailleurs horen. Die dagen
was het daar een levendige
drukte van aankomende Neder
landse militairen, die de grens
wacht kwamen versterken. Die
werden bij de burgers inge
kwartierd. Ook de voorkerk van
de Sint-Baafs kwam vol te lig
gen. 's Avonds lagen daar de
mannen op strozakken met
slechts drie kaarsen als verlich
ting.
In die dagen waren de grens
wachten in Eede verplicht zich
overal verdekt op te stellen,
want op verschillende plaatsen
floten de kogels over Neder
lands gebied en sloegen knette
rend in. Eede was een dorp aan
het front geworden en veel in
woners vluchtten naar Aarden
burg of elders.
Af en toe kon het aan de grens
danig spoken. Langs de kanaal
dijken suisden de granaten en
ook over de straatweg floten de
kogels door de takken van de
's Avonds hokten Nederlandse
militairen in Aardenburg bij
lampeschijn samen in de her
bergen. In één daarvan dronken
zes over de grens gekomen en
geïnterneerde Duitse soldaten
een biertje en zongen Duitse
liedjes, kennelijk uit vreugde
dat ze het er levend afgebracht
hadden, onder het gehoor van
hun Nederlandse bewakers.
Onder deze zes waren er vijf
van het ijzeren kruis, waarvan
één eerste klas.
Die maandagavond, 21 oktober,
was er alarm. In de duisternis
rukten van alle kanten de sol
daten op naar de grens bij Ee
de. De volgende dag waren ve
len van hen die naar de grens
geweest waren weer terug in
Aardenburg. Daar vond toen
een merkwaardige gebeurtenis
plaats. Op de algemene be
graafplaats werd de gesneuvel
de 33-jarige luitenant Heinrich
Herding begraven. Hij had
voordat hij stierf te kennen ge
geven in Nederland begraven te
willen worden en was door de
Duitsers aan de Nederlandsae
autoriteiten overgedragen.
Vooraf gingen twee jeugdige
tamboers, die langzaam in sta
tige pas de dodenmars roffel
den. Het publiek langs de stra
ten bestond in meerderheid uit
Nederlandse militairen, die sa
lueerden toen de baar voorbij
kwam. In de verte daverde het
geschut. Op het kerkhof knet
terden een ogenblik geweer
schoten van het vuurpeloton,
terwijl iri de verte mitrailleur-
vuur van het front in België
hoorbaar was. De Duitse consul
te Vlissingen, majoor Wesseling
en de Aardenburgse predikant
J.N. Pattist, voerden het woord.
Met ontbloot hoofd luisterden
ten slotte alle aanwezigen naar
het door dominee Pattist gebe
den Onze Vader. Een paar da
gen later vond er een incident
plaats met ernstige gevolgen.
In de wijk Den Hoorn, nu Sint-
Rita, tussen Middelburg en
Moerkerke, werd een Duits sol
daat, die afgedwaald was van
zijn patrouille, door een paar
denkoopman doodgeschoten.
Men had de militair daarna van
zijn bovenkleding ontdaan en
in zijn ondergoed op een bos
stro gelegd. Daarna had men in
een café duchtig feest gevierd,
omdat men met een vijand had
afgerekend, De omgeving daar
was intussen door Belgische
troepen bezet, doch het gebeur
de was aan de Duitsers bekend
geworden. Die namen wraak op
het tegen de grens gelegen Mid
delburg.
Zaterdag 26 oktober om half elf
verschenen twee Duitse vlieg
machines boven het dorp en
bestookten het met mitrailleur-
vuur en handgranaten. Hetzelf
de herhaalde zich tegen de
avond rond vijf uur. Weer wer
den handgranaten geworpen.
Als gevolg daarvan werden
twee Nederlandse grenswach
ten, een vaandrig en een sol
daat, gewond aan de benen. Per
brancard werden ze naar het
ziekenhuis in Aardenburg ge
voerd. Ook een vrouw, die in De
Tol op Nederlands gebied
dichtbij de grens woonde, werd
vrij ernstig gewond. De nacht
daarop werden ruim 20 bom
men op Middelburg geworpen,
waardoor een aantal inwoners,
meest vrouwen en kinderen,
werd gedood of gewond en vele
huizen werden beschadigd. De
daaropvolgende dag ging men
door met het gooien van bom
men.
Eén daarvan kwam enkele hon
derden meters van het dorp
Eede terecht, maar ontplofte
niet. Ook mengde zich nu het
Duitse geschut, dat bij Sint-
Laureins stond opgesteld, in de
strijd. De granaten werden over
het grondgebied van de Neder
landse gemeente Eede naar
Middelburg geschoten. Toen
echter van Nederlandse zijde
werd geprotesteerd bij de Duit
se commandant te Sint-Lau-
reins tegen de schending van
Nederlands grondgebied, hield
het vuren op.
De Nederlandse militairen aan
de grens bij Middelburg hadden
voortdurend achter een dijk
dekking moeten zoeken tegen
uiteenspattende granaten. De
inwoners van Middelburg,
achthonderd in getal, waren ge
vlucht. Ze hadden geprobeerd
over de grens in Nederland te
komen, maar de Belgische
grenswachten hielden het hek
in de versperring dicht, zodat
ze de andere kant uit moesten,
verder België in.
Diezelfde dag droegen de Duit
sers in Eede nog een gesneuvel
de Belgische militair aan de
Nederlandse grenswachten over
om hier begraven te worden.
Hij was bij een patrouilletocht
door een schot in de rug getrof
fen.
De artillerieduels gingen ook de
volgende dagen verder. Op 31
oktober en 1 november bezocht
koningin Wilhelmina Zeeuws-
Vlaanderen, waaronder ook
Breskens, Sluis, Oostburg en
Aardenburg, om zich van de
toestand op de hoogte te stellen.
Rond 4 november ontruimden
de Duitsers de grensstrook ten
oosten van Eede en trokken
verder naar het oosten terug.
Op 11 november 1918 werd een
wapenstilstand gesloten. Het
bataljon Nederlandse militairen
dat te Aardenburg was gelegerd
kreeg nog diezelfde dag op
dracht naar Rotterdam te ver
trekken, waar men bevreesd
was voor het uitbreken van de
revolutie, 's Avonds werd het
bataljon over de Westerschelde
gezet en 's nachts ging het per
trein naar Rotterdam.
v
Grenswachten bij (en op) hun onderkomen op een boerenerf bij de grens.
9 Het graf van de Duitse luitenant Herding die in Aardenburg
werd begraven.
Aardenburg
JONGERENKOOR - Het Jon
gerenkoor Aardenburg ver
zorgt in de komende kersttijd
twee concerten. De concerten
van het koor trokken de laat
ste jaren erg veel belangstel
ling in de burgerzaal van het
stadhuis en het verzorgings
huis Coensdike. Gezien die
grote belangstelling heeft het
koor gebroken met het tradi
tionele optreden in de burger
zaal en daarom is het concert
verplaatst naar de rk-kerk in
de Weststraat. Daar treedt het
koor donderdag 30 december
om 19.30 uur op. De toegang is
gratis. Het tweede concert
volgt op 2 januari om 14.30
uur in Coensdike. Deze kerst
concerten staan onder leiding
van dirigent Freddy Moens en
er is een eigen combo.
PLATTELANDSVROUWEN -
De plaatselijke afdeling van
de Nederlandse Bond voor
Plattelandsvrouwen houdt de
jaarlijkse kerstviering woens
dag 15 december. De avond
wordt opgeluisterd door de
West-Zeeuws-Vlaamse trou
badour Adrie Oosterling.
HULPACTIE - Het Interge
meentelijk Vredesplatform te
's-Gravenhage houdt z ater-
dag 10 december een landelij
ke actie ten behoeve van de
slachtoffers in het voormalige
Joegoslavië. Het is de bedoe
ling dat op die dag de gemeen
tehuizen in Nederland geo
pend zijn om er giften te depo
neren of solidariteitsverkla
ringen te ondertekenen. De
gemeente Aardenburg heeft
uit praktische overwegingen
een beroep op de plaatselijke
kerken in Aardenburg, Eede
en Sint-Kruis gedaan om aan
de actie mee te werken door in
het weekend van 18 en 19
december de kerk één uur
voor en één uur na de diensten
open te stellen. Verschillende
kerkbesturen/raden hebben
inmiddels positief gereageerd.
Door middel van klokgelui zal
extra aandacht op de actie
gevestigd worden.
CONCERT - In de Doopsge
zinde kerk wordt zondag 19
decemnber om 15.30 uur een
kerstconcert gegeven door or
ganist Piet Beun. Hij is Aar
denburger van geboorte, maar
is nu woonachtig in Haarlem.
KERSTVIERING - De samen
werkende Aardenburgse ker
ken houden woensdag 22 de
cember om 14.00 uur een ge
zamenlijke kerstviering voor
de bewoners van verzorgings
huis Coendike en alle ouderen
uit Aardenburg en omstreken.
KERSTVIERING - De Zuster-
kring houdt donderdag 16 de
cember om 14.00 uur de kerst
viering in de gemeentekamer
van de Doopsgezinde kerk in
de Weststraat.
Oostburg
KOOR - Het West-Zeeuws-
Vlaams Gregoriaans Koor
zingt op eerste kerstdag tij
dens de hoogmis in de kerk
van Onze Lieve Vrouw in
Sint-Pieters te Gent. Het koor
zingt de mis 'Puer natus est'
en de dienst begint om 10.00
uur. Het is voor het eerst dat
het koor op eerste kerstdag in
het buitenland optreedt.
LEZING - De Heemkundige
Kring West-Zeeuws-Vlaande-
ren houdt donderdag 16 de
cember in Den Hoekzak een
lezing. Deze wordt verzorgd
door H.J. Kennis uit Nieuw-
vliet. Hij zal voorlezen over de
'Drievoudige moord aan de
Marolleput 100 jaar geleden'.
Deze zaak maakte destijds een
diepe indruk op de bevolking
van West-Zeeuws-Vlaanderen.
Sluis
ROEMENIË - In 't Zoute
Vestje wordt vrijdag 10 de
cember een om 20.00 uur
voorlichtingsavond gehouden
door de 'Stichting Sluis helpt
Roemenië'. Er worden video
beelden vertoond over de be
zoeken aan dat land. De stich
ting overweegt een nieuw pro
ject op te zetten voor gehandi
capte kinderen, die in Roeme
nië veelal thuis worden ver
zorgd. Het inzamelen van goe
deren zal weer vanaf januari
1994 plaatsvinden op een na
der te bepalen plaats en tijd.
CULTUURMAAND - Sluis
houdt tijdens 'December-Cul-
tuurmaand' een aantal koffie
concerten in het Belfort op
zondagmorgen om 11.00 uur.
Zondag 12 december is er een
optreden van Rominella, zon
dag 19 december komt Kanto-
rij en 26 december is het
Brugs Vocaal Ensemble te
gast. Zondag 2 januari treedt
de Interfak Band op. Daar
naast loopt tot 4 januari een
tentoonstelling met als thema
'Klein Formaat' in de raads-
kelder van het stadhuis. Die
is, behalve op donderdag, da
gelijks te bezichtigen van
13.00 tot 17.00 uur.
Zuidzande
KERSTMARKT - In de kerk
op het dorpsplein is zaterdag
11 december een kerstmarkt.
Organisaties als SOS Kinder
hulp, Amnesty International
en Unicef bieden daar spullen
te koop aan tussen 13.00 en
16.00 uur. De opbrengst komt
ten goede aan deze instellin
gen en plaatselijke verenigin
gen.
(ADVERTENTIES)
Hoe jonger je start met de opbouw van je pensioen, hoe eer
der je kunt zeggen: 'Ik stop met werken'. In het boekje
Pensioen Timer staat wat de mogelijkheden zijn en welke
maatregelen je daar zelf voor kunt nemen. Vraag het boekje
aan via onderstaande coupon of bij je verzekeringsadviseur.
TREK NÜ JE EIGEN PLAN
MET EEN GOED PENSIOENPLAN.
Naam
O
Adres
Postcode/Plaats
Leeftijd
m/v
In een envelop sluiten en zonder postzegel sturen aan: Antwoordnum-
^^mer 89, 2500 VC Den Haag Bellen kan ook: 070-361 47 31 toestel HSO^J
EEN PUBLIKATIE VAN DE GEZAMENLIJKE LEVENSVERZEKERAARS
