Geduld en
geld nodig
voor handel
met China
'Een miljardenimage met de sterkte van een zeepbel'
Onderzoek Deloitte Touche:
Geen land om snel winst te maken
Afnemende steun voor
boeren Derde Wereld
'Maak van ongeschoolde
banen corveediensten'
pESTEM
BUITENLAND
A7
Massapsycholoog Van Ginneken over grote gevolgen van kleine gebeurtenissen
4 DECEMBER 1993 A6
Wall Street
allied signal
amer brands
amoco corp
asarco inc
bethl. steel
boeing co
can pacific
chevron
chiquita
Chrysler
Citicorp
cons.edison
digit.equipm.
dupont nemours
eastman kodak
exxon corp
ford motor
gen. electric
gen motors
goodyear
hewlett-pack
int. bus.mach.
int. tel.tel.
klm airlines
mcdonnell
merck co.
mobil oil
penn central
philips
primerica
royal dutch
sears roebuck
sfe-south.pac.
texaco inc
united techn.
westinghouse
whitman corp
woolworth
02/12 03/12
'3 7414
3414 34})
5434 5414
53'/. 52V,
20% 20%
iw 1714
31 38'/.
1614 1614
8614 8614
11% M
5314 54%
3514 3514
30 3114
36 36%
47% 47
62% 62%
6214 62%
62% 62
100 100
53% 5414
45% 4514
2514 76%
53% 53%
8814 88%
21% 2154
113% 114
33% 34
25% 7514
30 31%
20 19%
40% 4114
102% 10314
54% 53
20 21
63% 63%
62 61%
14% 14%
16 16%
23% 23%
Goud
onbewerkt 22,900-23,500 per kg.
bewerkt 25,100 per kg.
Zilver
zilver onbewerkt 250-320 per kg.
bewerkt 360 laten per kg.
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c ex claim
e gedaan/bieden
d ex dividend
f gedaan/laten
g bieden en ex dividend
h laten en dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
ZATERDAG 4 DECEMBER 1993
Door Chris Paulussen
ZAKEN DOEN met China
vergt tijd en geduld. Beide
kosten geld. Wie dat er
niet voor over heeft kan
zijn aandacht maar beter
op België richten. Met die
woorden onderschrijft
oud-minister A. van der
Stee een van de belang
rijkste conclusies van een
onderzoek van de accoun
tantsorganisatie Deloitte
Touche naar zaken doen
met China. Van der Stee
grossiert tegenwoordig in
bijbaantjes, waaronder het
voorzitterschap van de
China-kamer van het Ne
derlands Centrum voor
Handelsbevordering.
Deloitte Touche is de Neder
landse tak van Deloitte Touche
Tohmatsu International, dat in
1992 als eerste grote accoun
tantsorganisatie in Shanghai een
joint venture opzette. Inmiddels
zijn er ook kantoren in Peking
Van der Stee: 'Ontwikkelin
gen niet te stoppen.'
DE STEM/JOHAN VAN GURP
tures met westerse ondernemin
gen, waarbij de technologie
overdracht voorop staat. Hij
waarschuwt echter voor onrea
listisch hoge verwachtingen. Be
drijven die snel winst willen ma-
lijkheden. Verder komen vaak
valutaproblemen voor, doordat
de Chinese munt niet inwissel
baar is tegen westerse valuta.
Bovendien is het niet toegestaan
valuta uit te voeren, waardoor
het ook moeilijk is om winsten
het land uit te krijgen.
Andere problemen die worden
gesignaleerd zijn de taalbarrière,
de onzekere politieke situatie en
de slechte infrastructuur. Hoo-
gendoorn, Van der Stee en ook
T. Lee, de directeur van Deloitte
Touche Tohmatsu China, zijn
echter niet pessimistisch over de
politieke ontwikkelingen.
Volgens Hoogendoorn zijn de
economische hervormingen in de
richting van een markteconomie
een 'onomkeerbaar proces'. Ook
Van der Stee sprak van 'ontwik
kelingen die niet te stoppen zijn'.
„De jonge garde is goed opge
leid, vaak in het buitenland, en
ze is doodsbang voor een chaos
als in de voormalige Sovjet-
Unie", aldus de oud-minister.
Technocraten
„De risico's van het zakendoen
met China moeten niet worden
ontkend", meent Lee. „Deng
en Shenzen en binnenkort gaat
een vestiging open in Dalian.
Deloitte Touche Tohmatsu assis
teert de Chinese overheid bij de
invoering van moderne accoun-
antsprincipes.
De groeiende belangstelling voor
China is voor Deloitte Touche
reden geweest om een enquête te
houden onder 21 bedrijven die er
al zaken doen. Doel van het
onderzoek was om een beeld te
knjgen van de problemen die
zich voordoen in de handel met
China.
Volgens bestuursvoorzitter P.
Hoogendoorn van Deloitte
Touche is er van Chinese zijde
vooral interesse voor joint ven
ken, moeten volgens hem niet in-
China zijn.
Omgangsvormen
Cruciaal in het zakendoen met
China is het verschil in denken,
mentaliteit en omgangsvormen.
„Te lichtvaardig omgaan met
deze verschillen kan problemen
opleveren", aldus Hoogendoorn.
Hij wijst erop dat de onderhan
delingscultuur en de beslissings
structuur in China nu eenmaal
veel tijd kosten.
Wat het investeringsklimaat be
treft, blijkt uit het onderzoek dat
veel ondernemingen niet op de
hoogte zijn van subsidiemoge-
Xiaoping is verantwoordelijk
voor de politiek van economi
sche hervormingen. Er is wel
degelijk angst dat er na zijn
overlijden een chaos ontstaat.
Anderzijds heeft Deng op be
langrijke posten technocraten
benoemd die zijn beleid steunen.
Daarmee probeert hij te voorko
men dat zijn overlijden een grote
schok te weeg zal brengen".
De economische hervormingen
die in 1979 zijn gestart hebben
volgens Lee periodes van boom
en bust gekend. Desondanks is
de gemiddelde economische
Chinezen vergapen zich aan westerse etalages
groei door de jaren heen tussen
de 9 en 10 procent uitgekomen.
Ook die snelle groei - in de eer
ste zes maanden van dit jaar
zelfs 15 procent - brengt risico's
mee. Volgens Lee wijzen de eer
ste signalen erop dat de regering
met haar versoberingsprogram
ma erin slaagt om de overhitte
economie af te koelen.
Lee schat de risico's in China
overigens minder groot in dan de
gevaren die in Rusland en India
op de loer liggen voor onderne
mers. Hij benadrukte dat inves
teringen in China op de lange
termijn gericht moeten zijn.
„China is geen land om snel
winst te maken. Zakelijk succes
vergt er geduld en doorzettings
vermogen. Grote ondernemin
gen, die wereldwijd willen ope
reren, moeten zich echter ook
afvragen of zij het zich wel kun
nen veroorloven om zo'n grote
markt links te laten liggen".
Veel westerse ondernemingen
worden naar China gelokt door
de lage lonen, die het mogelijk
maken om goedkoop te produce-
FOTO AP
ren. Volgens Lee is China echter
ook een veelbelovende markt.
„De koopkracht van Chinezen
moet niet worden onderschat.
Doordat de kosten van bijvoor
beeld huisvesting grotendeels
voor rekening van de overheid
komen, valt het besteedbaar in
komen best mee".
Een weg terug is er ook in de
ogen van Lee nauwelijks voor
China. „Het belangrijkste zijn de
mensen. En die zijn in China al
veel kapitalistischer geworden
dan de buitenwereld denkt".
nagementen bemiddeling.
478. B N Opleidingen, De Bossen 4,
1 JS Raamsdonksveer. Het geven van
sussen, voornamelijk op het gebied van
automatisering en de verkoop van appa-
uur.
484. Theuns Automatiserings adviesbu-
Piccolopad 6, 5101 AD Dongen. Het
lenen van diensten zowel aan particu-
en als aan ondernemingen op het ge-
d van automatisering.
)18 Fase Beheer B.V., Wildbaan 43, 4874
Etten-Leur. Deelnemen in-, houden van
ndelen van- en voeren van directie over
dere vennootschappen.
)19 Van Sundert Beleggingen B.V., Mon
nsir 31, 4879 AK Etten-Leur. Verkrijging,
zit, beheer, financiering, vervreemding
i onroerende zaken, ter leen opnemen
verstrekken van gelden, verzorging van
wezen/ werknemers bij invaliditeit en
lerdom d.m.v. pensioen.
20 W. Brokx Pensioen B.V., Leysenhoek
58, 4901 EV Oosterhout NB. Beheer van
isioengelden, verzorging van (gewezen)
rknemers bij invaliditeit en ouderdom en
zorging van hun echtgenoten d.m.v.
nsioen, beleggen van vermogen.
121 Hendrickx Pensioen B.V., Putsmolen-
5, 4641 SK Oosterhout. De verzorging
(gewezen) werknemers van de ven-
itschap en de met de vennootschap
bonden vennootschappen door middel
pensioen,
22 Fertibo International B.V., Kade 21,
KR Oudenbosch. De handel-, de be-
rking, de opslag, de verscheping en het
isport van- en het voeren van agentu-
en commissiehandel in meststoffen,
- en halffabrikaten en andere produk-
in de meest uitgebreide zin genomen,
>rts het beheren en beleggen van ver
gen van ondernemingen enzovoorts.
23 Klepa Holding B.V., Dennestraat 9,
I8 PB Roosendaal. Het deelnemen in-,
voeren van beheer over- en het finan-
ren van andere ondernemingen, van
ke aard ook, het verwerven, exploiteren
vervreemden van roerende en onroe-
de zaken, het beleggen van vermogen,
uitvoeren en het medewerken aan
oering van pensioenregelingen enz.
24 Boorbedrijf Zijlmans en Zn. B.V.,
lenstraat 64, 4902 NP Oosterhout NB.
verrichten van grondboorwerkzaamhe-
(vn voor grond-, weg- en waterbouw-
rken in de ruimste zin.
25 J. van Beek, Zuiderbeemd 31,4907 EL
sterhout NB. Het geven van hondentrai-
gen, alsmede de kleinhandel (uitsluitend
i cursisten) van aanverwante artikelen.
126 Petra's Fashion, Nucleonweg 8, 4706
Roosendaal Het vervaardigen van he-
- en damesmaatkleding.
27 „Devis", Bredasweg 196, 4873 LA
n-Leur. Groothandel in visprodukten in
ruimste zin (ingevroren en gekoelde
jrodukten) en in horecabenodigdheden,
i/el food als non-food.
28 A. Bomers, Blauwe Hoefsweg 26E,
JD Klundert. Ambulante handel (t.w.
lathandel) in gebruikte automobielen.
Door Ronald Peters
Amsterdam - Het leek alle
maal zo mooi. Twintig jaar
werd er gesleuteld aan het
Image van Michael Jackson.
Het gezellige bolle negerjon
getje werd een bijna blanke
megaster, iets tussen een jon
gen en een meisje, goed voor
anderen, goed voor talloze
speculaties over zijn seks
leven en natuurlijk vastge
klonken aan Pepsi Cola.
Alle kenmerken van een grootse
miljarden verslindende pr-cam-
pagne waren aanwezig en wier
pen hun vruchten af. Tot de
I '''ader van een klein jongetje liet
weten dat Michael vieze spelle
tjes had gespeeld met zijn zoon
tje.
En toen klapte dat image dat
zoveel kostte en zoveel opbracht
I sis een zeepbel uit elkaar. Zelfs
wanneer Jackson een rechtzaak
I wint is het de vraag of hij hier
soit nog overheen komt."
Massapsycholoog Jaap van Gin-
i tteken (50) vindt het een 'fantas-
I tisch verhaal'. Voor hem onder
streept Jacksons ingezette te-
■torgang dat een ongeluk in een
•dein hoekje zit. Dat voor een
j t®age, een product, een bedrijf
ttag zo zorgvuldig strategische
plannen ontwikkeld kunnen
worden om wereldmarkten te
■eroveren, maar dat onvoorspel
bare, misschien hele kleine, ge
beurtenissen enorme en desas-
treuse gevolgen kunnen hebben.
Q°k economen zouden bij hun
t'oorspellingen van conjunctuur
bewegingen en ontwikkelingen
°P de beurs wat meer voorzich
tigheid mogen betrachten. Wat
"at betreft beschrijft Van Ginne-
ken het experiment van een aan
tel Amerikaanse studenten dat
belegde in ondernemingen die
Werden geselecteerd door met
Pijltjes op de beurspagina te
gooien. Zij deden het nauwelijks
Het zorgvuldig opgebouwde imago van Michael Jackson is met een betrekkelijk klein incident om
zeep geholpen foto epa
slechter, en soms beter, dan een
groep experts die over dezelfde
periode belegde in aandelen.
Onvoorspelbaar
Van Ginneken schreef in 'Rages
en Crashes' (Aramith Uitgevers)
over de onvoorspelbaarheid van
de economie. Hij toont zich
daarbij geïnspireerd door de
chaostheorie volgens welke de
werkelijkheid zich wel ontrolt
langs allerlei patronen, maar dat
deze nauwelijks te voorspellen
zijn en door kleine oorzaken
enorme wendingen kunnen on
dergaan.
De Amerikaanse meteoroloog en
chaosdeskundige Lorenz ge
bruikt wat dat betreft de verge
lijking van een vlinder in Brazi
lië die door zijn vleugelslag uit
eindelijk een orkaan kan veroor
zaken in Texas.
Van Ginneken put zich in zijn
boek uit in een aantal kundig
uitgewerkte en aansprekende
voorbeelden van mislukkingen
maar ook van gigantische suc
cessen. De mislukking is hierbo
ven aan de orde geweest. Over
succes kan 3M, ook al uitvinder
van het plakband en het schil
derstape, meepraten.
Van Ginneken: „In 1964 deed
een laborant daar een rare ont
dekking. Op zoek naar een bete
re lijmsoort had hij wat stoffen
bij elkaar gegooid waaruit een
hele slechte lijm ontstond. Dat
was de bedoeling niet, maar ei
genlijk zag hij er wel wat in.
Daar moest toch iets mee te doen
zijn."
Volgden jaren experimenteren
met de slechte lijm tot het idee
ontstond van een blukje notitie,
velletjes die ergens opgeplakt
konden worden en even makke
lijk weer loslieten. „Geen hond
wilde eraan. Het heeft vijftien
jaar geduurd om Post-it erdoor
te krijgen en nu is het een mil-
jardenprodukt."
Eenzelfde onvoorspelbaarheid
als hij bij de levenscycluis van
produkten aantreft, ziet Van
Ginneken ook op de beurs. Voor
beelden van onverwachte wen
dingen te over. Om te beginnen
de krach op Wall Street in okto
ber 1929.
„Tot het laatste moment beweer
den zeer vooraanstaande econo
men dat er geen krach zou ko
men. De verrassing was com
pleet. Hetzelfde herhaalde zich,
ook al in oktober, in 1987. Aan
beide krachs ging een hausse
vooraf. Op dit moment hebben
de beurzen ook weer een hoogte
punt bereikt. Er wordt wel ge
zegd dat er gepreludeerd wordt
op een naderend herstel van de
economie. Maar wie weet nu
echt of dat herstel inderdaad
ju&t around the corner ligt. Voor
mij is dat zeer de vraag."
„Je kunt de gang van zaken op
de beurs een beetje vergelijken
met een dronkaard die een fles
leegdrinkt. Hij verkeert in een
roes zolang die fles nog halfvol
is. Maar dan ineens op een niet
te voorspellen moment slaat zijn
humeur om. Dan is de fles niet
meer halfvol maar halfleeg. Pa
niek dus."
Het zijn dus niet alleen rationele
ontwikkelingen die invloed heb
ben op de beurs. Zo hebben
begrippen als 'black monday',
'black friday' en natuurlijk de
maand oktober zo'n negatieve
klank dat alleen al een datum
zijn invloed op de koersen kan
hebben.
Hetzelfde geldt voor geruchten.
Geruchten kunnen een lawine
aan gevolgen veroorzaken. Van
Ginneken verwijst naar de Ne
derlandse snoepfabrikant Van
Melle die ineens te maken kreeg
met het gerucht dat er in snoep
dat uit de Braziliaanse vestiging
kwam cocaïne zat. En McDo
nalds tobde een tijd lang met het
gerucht dat zijn hamburgers van
regenwormen gemaakt waren.
Voorspellen
Het toeval voorspellen lukt niet,
meent Van Ginneken, maar je
kunt er wel rekening mee hou
den. „Bedrijven moeten eerst af
rekenen met wat ik de technobu-
reaucratische illusie noem. Nog
altijd meent men dat zaken be
heersbaar zijn, dat alles onder
controle gehouden kan worden.
Dat kan dus niet en daar moet je
rekening mee houden."
„Dat houdt in dat organisaties
een crisisscenario moeten heb
ben. Van Melle maakt kinders-
noep. Er zijn meer gevallen be
kend van geruchten rond snoep
jes, daar had je van kunnen
leren. Je moet dan de mogelijk
heid incalculeren dat dat bij jou
bedrijf ook een keer zal gebeu
ren."
„McDonalds maakte uitgebreid
reclame voor zijn hamburgers,
maar verwees nooit naar de
koeien waarvan die gemaakt
worden. Dat vonden ze kennelijk
eng, bang voor protest. Maar het
voedt wel discussies aan de bar
over wat er allemaal in die ham
burgers zit."
„Eerlijkheid is dus van het
grootste belang. Om geruchten
te ontzenuwen, maar ook om
problemen rond een produkt op
te lossen. Toen bij het bronwater
van Perrier een iets hogere dosis
benzeen dan toegestaan werd
gevonden heeft het bedrijf er,
voor de hele handel werd vernie
tigd, van alles aan gedaan om
duidelijk te maken dat het wel
meeviel. Dat is fout. Zo blijf je,
ongeloofwaardig, in het nieuws.
Het gaat om de keus tussen een
miljoenenstrop door je handel
terug te halen of een miljarden-
strop door een vernietiging van
je imago. Niet zo'n moeilijke
keuze lijkt me."
Washington (ips) - Regeringen en internationale organisa
ties hebben in de jaren tachtig steeds minder geld besteed
aan hulp voor agrarische ontwikkeling in de Derde
Wereld.
De onverminderd slechte
voedselsituatie in veel ontwik
kelingslanden gaf daar aller
minst aanleiding toe.
Volgens het Onderzoeksinsti
tuut voor Internationaal
Voedselbeleid (Ifpri) in Was
hington vormt deze afgeno
men hulp een bedreiging voor
economische groei en politieke
stabiliteit in roerige regio's.
Het Ifpri wijt de afname aan
verzet vanuit landbouwlob-
by's in donorlanden, die de
toenemende concurrentie van
goedkoop producerende zui
delijke boeren duchten. „Som
mige ontwikkelingslanden die
hun voedselsituatie trachtten
te verbeteren, werden daarin
gedwarsboomd (door druk van
boerenlobby's in het Noor
den). Elke hulp aan wat gezien
werd als de concurrent werd
aangevallen."
De Wereldbank, de grootste
bron van hulp aan de land
bouwontwikkeling, vermin
derde de geldmiddelen voor
agrarische projecten van 30
procent van het totaal in 1980
naar 19 procent in 1990. Uit
gedrukt in dollars (met de
waarde van 1985) daalde deze
post van van 4,5 naar 3 mil
jard.
Ifpri's overzicht van de agrari
sche hulp in de jaren tachtig
laat verder zien dat de Vere
nigde Staten hun positie als
grootste landbouwdonor ver
speelden aan Japan. De VS
zakten van 1,4 naar 0,4 mil
jard dollar, terwijl Japan van
450 miljoen stegen tot meer
dan een miljard. Japan is nu
goed voor een kwart van de
agrarische ontwikkelingshulp
wereldwijd.
„De zwakke economische ont
wikkeling van Afrika in de
jaren tachtig was deels te wij
ten aan verwaarlozing van de
landbouw," verklaarde Ifpri-
directeur-generaal Per Pin-
strup-Anderson.
„Het is moeilijk, zo niet onmo
gelijk, om blijvende economi
sche groei in de minst ontwik
kelde landen te bewerkstelli
gen zonder allereerst hun
grootste sector, de landbouw,
aan te zwengelen."
Het Ifpri-rapport waarschuwt
dat er in de jaren negentig een
aanzienlijk risico op groot
schalige voedselcrisissen be
staat. Ook wordt erop gewe
zen dat arme boeren zogehe
ten 'marginale', dat wil zeggen
voor landbouw nauwelijks ge
schikte gebieden in trekken.
Bossen en brongebieden van
rivieren behoren hiertoe.
Onderzoek naar nieuwe agra
rische technieken is nodig om
de milieuvernietiging te stui
ten. Zonder verhoging van- de
produktiviteit (opbrengst per
hectare) zal het milieu sterk
lijden onder de hoe dan ook
groeiende voedselproduktie.
Van onze redactie economie
Groningen - „Nu ik op de fabriek zit, vind ik geld het
belangrijkste. Maar als ik ander werk zou hebben, dan
vond ik werk het belangrijkste."
Eigenlijk geeft de geciteerde
produktiemedewerkster in
'Het loon van de last' een
bondige samenvatting van het
onderzoek waarop drs. Lau-
renz Veendrick aan de Univer
siteit van Groningen promo
veerde tot doctor in de psy
chologische, pedagogische en
sociologische wetenschappen.
Veendrick schetst daarin een
nieuw jeugdbeleid. Een beleid
dat leidt tot een afname van
het aantal ongeschoolde banen
en tot een andere arbeidsmo
raal onder ongeschoolde jon
geren. Met een andere kijk op
him kwalitatief verbeterde
werk zullen zij meer geneigd
zijn om verder te leren en zich
binnen hun werk verder te
ontwikkelen. Een ontwikke
ling die, in combinatie met
betere mogelijkheden op de
arbeidsmarkt, er ook toe zal
leiden dat jongeren meer ple
zier krijgen in hun werk.
Daarmee wordt een baan meer
dan alleen een mogelijkheid
om wat te verdienen. AI is,
volgens Veendrick, zelfs dat
vaak nog geen reden om aan
de slag te willen, omdat een
uitkering voor de laagstbe
taalde jongeren (van beneden
de 22 jaar) nauwelijks lager is
dan het loon dat zij van een
baas kunnen krijgen.
Ongelijk
Het is volgens Veendrick op de
arbeidsmarkt maar ongelijk
verdeeld. Het is moeilijk om er
zonder scholing een goede
plaats te veroveren. „Ook een
diploma van de onderste tre
den van het voortgezet onder
wijs levert al vaak geen pas
sende sleutel meer op."
Wie na een goede opleiding
een passende baan vindt, heeft
volgens hem een grote kans op
een baan met een 'ontwikke
lingskarakter'. Werk waarin
de werknemer zijn kwaliteiten
kwijt kan, deze kan verbete
ren en mogelijkheden heeft om
zich verder te ontwikkelen.
Bij ongeschoold werk speelt
het 'lastkarakter' een grotere
rol: geen mogelijkheden om
door te leren en vooruit te
komen. Dan bepalen de hoogte
van het loon en de arbeidsom
standigheden of er voldoende
tegenover staat.
Veendrick stelt dat jonge
werknemers die geen of nau
welijks opleiding hebben een
aantal jaren genoegen nemen
met kortdurende, tijdelijke
baantjes waarbij alleen de
centen van belang zijn. Als ze
ouder worden, en eventueel
trouwen en zichzelf meer en
meer als kostwinner gaan be
schouwen, gaan goed werk
met vooruitzichten en een re
delijk loon een grotere rol spe
len. Probleem is dan dat voor
'goed werk' de opleiding en
ervaring ontbreken waardoor
deze jongeren zichzelf buiten
sluiten.
Dat Veendrick zich bij het
ontwikkelen van een jeugdbe
leid richt op ongeschoolde
jongeren is niet zo verwonder
lijk. Zij maken 66 procent van
het aantal jeugdige werklozen
uit.
De maatregelen die de over
heid neemt om deze jongeren
aan het werk te krijgen, zijn
volgens Veendrick niet af
doende. Onder andere omdat
de overheid bijvoorbeeld uit
keringen wil verlagen, terwijl
het verschil tussen de minimu
muitkering voor jongeren van
18 tot 22 jaar en het mini
mumloon relatief klein blijft.
Het scheppen van banen in
een jeugdwerkgarantieplan
biedt ook geen soelaas, omdat,
meent Veendrick, het niet
reëel is om te veronderstellen
dat het aantal banen in de
toekomst zodanig zal stijgen
dat alle jongeren de mogelijk
heid op werk hebben. Daar
komt bij dat het ook hier in de
meeste gevallen om onge
schoold werk gaat.
Kwaliteit
In zijn oplossing voor het pro
bleem doet Veendrick een
aantal suggesties waarbij
vooral de kwaliteit van het
werk centraal staat. Een paar
voorbeelden:
1. De kwaliteit van het werk
moet inhoudelijk worden ver
beterd. Daarbij staan het wel
zijn en de ontplooiingsmoge
lijkheden van de werknemer
voorop.
2. Het ongeschoolde werk
moet eerlijk verdeeld worden
over de jeugd, die gedurende
een vaste periode per jaar deze
'corveediensten' moet vervul
len. Veendrick stelt daarbij
voor om alle jongeren een ba
sisinkomen te geven dat ze
met de beloning voor hun cor
vee kunnen aanvullen tot een
bedrag waarvan ze kunnen
rondkomen.
3. De overgang van school
naar werk moet flexibeler. Op
school moeten jongeren al een
aantal praktische vaardighe
den onder de knie krijgen en
in hun werk moeten ze kunnen
doorleren. Ofwel: 'van lerend
werken, naar werkend leren'.
4. Jongeren verleiden om door
te leren kan onder andere door
het volgen van opleidingen,
maar ook het lopen van stages
tijdens een leerperiode, extra
te belonen.
Een allesomvattende oplossing
zegt Veendrick in zijn proef
schrift (uitgegeven bij Wolters
Noordhof) niet te hebben. Wel
denkt hij de maatschappelijke
positie te kunnen verbeteren
van jongeren die nu vanuit het
onderwijs en de arbeidsmarkt
een brevet van ongeschoold
heid krijgen.
„Een brevet dat hen veroor
deelt tot een leven met werk
waarin zij hun eigen identiteit
zoveel mogelijk zullen moeten
ontkennen, of tot een leven
zonder werk waarin ze zich
zullen moeten verzoenen met
het afgeknepen bestaan van
een moderne arme."
