1
3
'Ik heb KNIL-spullen die ze
in Bronbeek niet eens hebben'
DE STEM
mm
Wie durft?
'Banen van jongeren in
de verpleging bedreigd'
Computers "~ll
Eksakt
Octek
Laser
rsport
nPS cursus
Recreatie
anaria
r bij Dordt,
ik het
atiecentrum.
Boeken/Literatuuil
Een St.-Nicolaas
geschenk?
16181
r het wordt.
ragAzzi aan huis bij Tristan Broos
ft
USA
1993
Xe,
dealer o.a.
computers
STAR, HP printers. Hard
disk inbouwen, geheugen
uitbreiding, soft-ware,
diskettes. Alle computer-
supplies. Komplete auto
matisering voor MKB.
Axelsestraat 106,
Terneuzen, tel. 01150 -
97200.
ursusplaatsen: Terneuzen
uwe en Bergen op Zoom.
I li. 09-323-6674350
\J
i app. met uitzicht op zee,
bad, tennisbaan enz.
>-538279.
"Adverteren
brengt brood op de plank,
bakker.}}
Inlichtingen
De Stem. 076-236911
w koopwoningen in Dordrecht.
o/vr
12.00- 16.00 uur
aqavond
19.00 - 21.00 uur
10.00- 16.0U uur
West-Zeeuws-Vlaanderen
1939-1946. Deel 1: inval en
bezetting, 65,-.
Tel. 055-335257
Door Angela Copier
rie jaar geleden
werden jongeren
met geldverslin-
Jf M dende campag-
nes de gezond-
heidszorg inge
lokt. Er was veel werk in de
ziekenhuizen, de verpleeghui
zen en de psychiatrische instel
lingen. Maar nu wordt er flink
bezuinigd op dezelfde gezond
heidszorg en de jongeren die
drie jaar geleden in grote geta
le zijn binnengehaald, zijn hun
toekomst niet meer zeker.
Peter Couvee (28) en Marco
Dons (27) zijn 'verontrust'. Als
leden van de Regionale Jonge-
renwerkgroep Zuid-West Ne
derland van de AbvaKabo vin
den ze dat ook hun eigen vak
bond veel te weinig doet voor
jongeren in een onzekere posi
tie. „Het is triest als je een jaar
lang een leerling begeleidt en
je moet dan afscheid van hem
nemen, terwijl je weet dat het
een goede aanwinst voor je
instelling zal zijn," zegt Peter,
die in de psychiatrische instel
ling Vrederust in Halsteren
werkt.
Samen met Marco (ziekenhuis
de Lievensberg, Bergen op
Zoom) geeft hij binnenkort in
een aantal Westbrabantse en
Zeeuwse instellingen voorlich
ting aan jongeren onder het
motto 'Heb je toekomst in ei
gen hand'.
„Het gaat bergafwaarts met de
gezondheidszorg. De plannen
van staatsecretaris Simons zijn
vooral voor jongeren een di
recte bedreiging. Simons wil
drie procent bezuinigen. En
dan geldt de wet: Het laatst
erbij, het eerst eruit. Voor veel
jongeren die bijna klaar zijn
met hun opleiding is geen
plaats in hun eigen instelling.
Dat is in en intriest. Het gaat
tenslotte om je toekomstige
collega's," verklaart Marco.
Marco en Peter hebben zelf
een vaste baan en maken zich
geen zorgen om hun positie.
„Maar je ziet wat er om je
heen gebeurt. Jongeren verlie
zen het vertrouwen in de zorg.
Er is drie jaar lang van ze
geprofiteerd, omdat leerlingen
goedkope arbeidskrachten
zijn. Het is zowel fysiek als
psychisch een zware opleiding
en nu hebben ze nog geen
zekerheid," zegt Peter.
Maar er is meer mis binnen de
gezondheidszorg, vertelt hij.
„De werkdruk is nog steeds
heel hoog ook al is er de
laatste jaren veel in geïnves
teerd. Er zijn wel 'meer han
den aan een bed' gekomen en
we hoeven ook geen keukens
meer schoon te maken, maar
we zitten nog steeds tegen de
grens. Veel jongeren weten
niet wat hun rechten zijn. Je
hoort vragen als 'mag ik wel
een vroege dienst na een
nachtdienst draaien?' en 'elf
dagen achter.elkaar werken,
mag dat wel?'."
Volgens Peter en Marco doet
de vakbond te weinig voor jon
geren. „De vakbond moet
meer aanspreken. We moeten
duidelijker laten zien wat we
voor jongeren kunnen doen.
Het moet ook geen eenrich
tingsverkeer zijn. Wij willen in
discussie gaan met jongeren."
De eerste discussiemiddag
staat gepland voor 14 decem
ber. Jonge verpleegkundigen
van het Baronieziekenhuis
worden dan opgezocht.
„Als centraal thema hebben
we voor 'Heb je eigen toe
komst in de hand' gekozen.
Dat kan van alles betekenen.
Er zijn wel een paar dingen
waarover we willen praten,
maar het is vooral de bedoe
ling dat de jongeren zelf met
dingen aan komen. Veel ver
pleegkundigen kennen hun
rechten niet goed. Het ligt ook
een beetje aan deze tijd. Ieder
een is met zichzelf bezig. Maar
jongeren kunnen alleen collec
tief iets veranderen," zegt
Peter.
Marco: „De gezondheidszorg
heeft van oudsher een lage
organisatiegraad. Dat wil zeg
gen dat er maar weinig mensen
lid zijn van een vakbond. Dan
wordt je ook anders door de
werkgevers behandeld. In de
bouw zie je bijvoorbeeld dat
een vakbond veel meer macht
heeft. Gelukkig is dat nu ook
in de gezondheidszorg aan het
veranderen."
Jongeren zouden volgens hen
meer kunnen doen om hun
positie te verbeteren. Ze kun
nen bijvoorbeeld in een mede
zeggenschapsraad gaan zitten.
Zo kunnen ze invloed uitoefe
nen op het beleid dat hun
ziekenhuis of psychiatrische
instelling voert.
Een van de dingen die de
werkdruk voor Peter de laatste
jaren heeft verminderd is de
komst van een afwasmachine
op zijn afdeling. Zijn collega's
en hij hebben meer tijd gekre
gen voor patiënten, lijkt het.
Toch is dat niet helemaal waar.
„De hulpbehoevendheid van
de Nederlander verandert.
Door de vergrijzing zijn de
patiënten ouder. Veel mensen
zijn bovendien eenzaam en
hebben grote problemen en
dat kost weer veel tijd."
Marco en Peter vertellen dat
ze allebei door idealisme ge
dreven werden toen ze na hun
middelbare school voor een
opleiding in de gezondheids
zorg kozen, „ik wilde iets bete
kenen voor de zieke mede
mens," zegt Peter. Volgens
Marco hebben ze de afgelopen
jaren ook de andere kant van
de gezondheidszorg leren ken
nen, maar is het idealisme er
nog niet af. „Ik ga nog steeds
iedere dag met plezier naar
mijn werk."
Het gaat bergafwaarts met de gezondheidszorg. De plannen
van staatsecretaris Simons zijn vooral voor jongeren een
directe bedreiging.
FOTO ANP
ZATERDAG 4 DECEMBER 1993
DEEL D
Tristan Broos met zijn unieke KNIL-verzameling.
FOTO DE STEM BEN STEFFEN
Door Muriel Boll
k spaar alles over
het Koninklijk Ne-
derlands-Indisch
Leger," schrijft
Tristan Broos (19)
uit Bergen op
Zoom, „de periode 1930-1942
heb ik praktisch compleet". Wat
is er zo spannend aan oude sol
datentroep, vraag je je dan af en
dus ging ragAzzi door de sneeuw
op zoek naar de magie van een
ver verleden in warmere oorden.
We lopen een steile trap op en
komen voor een deur met een
oud aanplakbiljet, 'Militairen,
Verboden Toegang, Dilarang
Masoek' staat erop. Als Tristan
de deur toch maar openmaakt,
sta je tot je stomme verbazing in
een echt museumpje. Etalage
poppen met uniformen aan het
lijf, aan de muur hangen bruin-
gekleurde foto's uit tempo
doeloe, in vitrinetafels liggen pa
radekwasten, schouderstukken,
kraaginsignes, witleren gala
handschoenen, enzovoort.
Tristan: „Dat jasje met die hoge
kraag en goudgalon is van het
uniform van de KNIL-mare-
chaussee, ze droegen het als
ambtenaar van het Nederlands-
Indisch Gouverment. Dat zwarte
met die tressen is het uniform
van een kapitein van de Kolonia
le Reserve."
De pop draagt een rieten kar-
biesje in zijn handen, een andere
pop heeft een dienstbrilletje op
zijn neus, zo gaan die etalagefi
guren bijna een beetje leven.
„Dit is het meest bijzondere uni
form, een velduniform van groen
garoetstoef. Het ziet er heel ge
woon uit, geen kwasten of zo,
maar je komt het zelden tegen.
Hij draagt daarbij het junglege-
en je tussen de 12
en 20 jaar en vind
jij dat je heel bij-
zonder bent, dat je
M iets buitenge-
woons te vertellen
hebt of dat je zomaar per se in
de krant wilt?
Wie een verslaggever en foto
graaf aan huis wil, moet een
briefje schrijven naar: De Stem,
t.a.v. ragAzzi, postbus 3229,4800
MB Breda.
Zet in je brief wel waarom je in
de krant wil. Wij kiezen dan
iedere week de meest opmerke
lijke inzending uit.
weer van de bergartillerie, aan
dit koperen plaatje zie je dat het
origineel KNIL is. Aan de ande
re kant heb ik hem een klewang
in een leren hoes met het origi
nele kwastje gegeven. Deze
KNIL-helm heeft de Nederland
se leeuw voorop, er zijn ook
helmen zonder leeuw, voor men
sen die vanwege hun geloof geen
dieren mochten afbeelden. Hier
heb ik een helmhoed van het
KNIL uit de tijd van generaal
Van Heutsz. Die kepi is witgek-
rijt, dat mochten alleen de offi
cieren laten doen, tegen de
warmte denk ik. Daar is een
Japans gevechtspetje uit 1938.
Aan de muur hangt een jas toe-
toep, wit met een hoog boordje,
ooit gedragen door een 2e luite
nant van de infanterie, dat zie je
aan de hoorntjes op de schou
ders."
„Vroeger verzamelde ik oud-Ne
derlandse legerspullen, maar
daarvoor is zovéél te verzame
len. Dat werd me te duur, daar
om ging ik over op het KNIL. Er
zijn er niet zoveel die dit sparen,
dus je kunt nog leuke dingen
vinden op veilingen en beurzen.
De meesten sparen Duits spul.
Die uniformen zijn wel mooi,
maar wat daarachter steekt, die
hakenkruizen, vind ik wansma
kelijk. Waarschijnlijk wordt het
juist daarom gespaard."
„Ik heb wel een krantenwijk no
dig om het te betalen. Oud is
leuker dan modern spul, boven
dien hebben die tijd en het land
schap iets mystieks dat me aan
trekt. Een vochtig bergland
schap, palmen, sawahs... ik ben
nooit in Indonesië geweest, maar
dan zie ik in gedachten eend orp
waar patrouille gelopen wordt.
Ik heb er ook veel over gelezen.
Het KNIL was er om orde en
rust te handhaven in de buiten
gewesten, daarom waren overal
garnizoentjes. Dat idee stamt uit
de Atjeh-oorlog van 1872, de
Lombok-expeditie. Dat was puur
ouderwest imperialisme, een
zwart Nederlands verleden. Hele
dorpen werden uitgemoord, een
Atjeher 'neerleggen' was een un
derstatement voor overhoop
schieten. Alle vorsten moesten
zich onderwerpen en dan leer je
op school alleen dat we ooit een
kolonie hadden."
„In de jaren dertig gebruikte de
bergartillerie Australische paar
den, hun eigen paarden waren
niet sterk genoeg. Op gemotoris-
serd gebied liep het KNIL toen
ver achter. Ze hadden tanks be
steld, wel honderden, én betaald,
maar er werden er maar 30 afge
leverd en zo ging dat ook met
andere wapens. Vanwege de oor
log in Europa had de bewape
ning daar voorrang. Ze hadden
eerder moeten beginnen met be
stellen, maar ja, het was crisis
tijd."
„Vroeger bestond binnen het
KNIL verschil tussen de inheem
se soldaten: Ambonezen en Me-
nadoonezen kregen meer soldij
omdat ze plichtsgetrouwer wa
ren; om diezelfde reden kregen
de Javanen tot 1908 geen schoei
sel. In de jaren dertig is dat
rechtgetrokken en had je alleen
nog verschil in rangen."
„Voor zo'n collectie moet je zelf
van alles onderzoeken. Vaak zie
je verkeerde uitrustingsstukken
bij elkaar. In het Moluks-Histo-
risch museum werd een Russisch
geweer als origineel KNIL voor
gesteld. Aan de hand van een
boek kon ik bewijzen dat dat
fout was. Als dank kreeg ik een
poster. Er zullen altijd raadsels
blijven. Toen de Japanners het
land binnenvielen, hebben veel
KNIL-soldaten hun klewang in
stukken gebroken en met hun
uniform begraven. Er is weinig
bewaard gebleven en als verza
melaar moet je het dus hebben
van troepen die naar Australië
zijn uitgeweken of helemaal
nooit zijn vertrokken. Toen ik
Bronbeek, een tehuis voor oud-
KNIL'ers, nu ook een museum,
bezocht, ontdekte ik dat ik zelfs
spullen heb, die zij niet hebben."
„Ik verzamel overigens niet in
mijn eentje, maar samen met
Marnix Coumou uit Ede, daar
ligt de andere helft dus. Ooit
willen we een museum beginnen
en misschien hebben we dan die
bamboehelmhoed van dun ge
vlochten riet, het liefst met de
rood-wit-blauwe kokarde, die te
rug gaat tot de tijd van de Ba
taafse Republiek. Dat zou de
bekroning van de collectie zijn."
e Vierkante De-
cimeter van de-
ze week is ge-
MM vuld door Mar-
tijn Schoe uit
Bavel. Martijn
heeft er geen nadere toelich
ting bij.
Hij krijgt zo spoedig mogelijk
een cd thuisgestuurd.
Ook jij kunt een cd verdienen
door een originele bijdrage
aan De Vierkante Decimeter.
AI wat je hebt te doen is het
oppervlak van een vierkante
decimeter zo leuk mogelijk in
vullen. Dat mag met tekenin
gen, gedichten, boodschappen,
foto's of wat je maar kunt
bedenken. Zolang het niet be
ledigend of schunnig is, plaat
sen wij het.
Stuur dus je bijdrage voor
woensdag a.s. naar Redactie
De Stem t.a.v. ragAzzi, post
bus 3229 4800 MB Breda.
O (1) I'd do anything for love -
Meatloaf
0 (7) Gaia - Valensia
(9) Please forgive me - Bryan
Adams
1 (5) Dum da dum - Melodie MC
(4) Calling out your name
(Ruby) - René Froger
(3) Go West - Pet Shop Boys
O (14) Maximum Overdrive - 2
Unlimited
(11) Cryin' - Aerosmith
O (2) The key, The secret -
Urban Cookie Collective
(10) Keep on dancing! - DJ
Bobo
(28) Solitudine - Laura
Pausini
Pizzalied (Effe wachte...) -
André van Duin
(8) Somebody dance with me -
DJ Bobo
(6) Runaway train - Soul
Asylum
(18) True Love-Elton John
Kiki Dee
(26) Hero - Mariah Carey
(17) She don't let nobody -
Chaka Demus Pliers
(12) Relax - Frankie goes to
Hollywood
(25) Is it love - Twenty 4 seven
(20) Again - Janet Jackson
(23) M'n schoonmoeder -
Ronald
(24) Havin' a good time - Def
dames dope
(35) Never alone - 2 brothers
on the 4th floor
(31) Of ik je terug zal zien -
Benny Neyman
(13) Both sides of the story -
Phil Collins
(32) Ain't it fun - Guns 'n
Roses
(16) Disco inferno - Tina
Turner
(30) I believe - Bon Jovi
(19) Boom! Shake the room -
Jazzy Jeff Fresh Prince
(33) Impossible - Captain
Hollywood project
Stay (faraway, so close) -
U2
(36) Spaceman - 4 non
Blondes
U got 2 let the music -
Capella
(15) Moving on up - M people
(38) El Gallinero - Ramirez
Feels like heaven - Urban
Cookie Collective
(21) Queen of the night-
Whitney Houston
(22) It keeps rainin' - Bitty
Mclean
Mary Jane's last dance -
Tom Petty Heartbreakers
(34) As long as the wind blows
- Golden Earring
Stichting De Nederlandse
Top 40
1 (1) I'd Do Anything for Love
- Meat Loaf
A 2 (2) All that She Wants - Ace
of Base
3 (4) Again - Janet Jackson -
4 (3) Just Kickin' It - Xscape
5 (7) Gangsta Lean - DRS
6 (5) Dreamlover - Mariah
Carey
7(12) Shoop - Salt-N-Pepa
8 (6) Hey Mr. D.J. - Zhane
9 (9) Whoomp! (There It Is) -
Tag Team
10 (10) Anniversary-Tony!
Toni! Toné!
SCHRIFTELIJKE REACTIES: REDACTIE DE STEM T.A.V. RAGAZZI, POSTBUS 3229,4800 MB BREDA. TELEFONISCH: 076-236416
