Partijen Bosnië praten weer
Onze Top 5
van deze week
o
Ceh
Surprise
Surprise
Regering en IRA maken elkaar verwijten over 'mislukte vrede'
Vredesproces M-Oosten staat bol van de tegenstrijdigheden
O
1.93
93
Nederla
Militaire leiders bevestigen de vrije doorgang van hulpkonvooien
'JMimjih
Ambassadeur Nederland
in België op het matje
Ondanks
Üollane
Casino'?
DE STEM
BUITENLAND
DE STEM
i
Lingerie van
wereldklasse
Leider 'Haviken Fatah' opgepakt
BUITENLAND KORT
Onze CD Snacksalades
(bakje 250 gram) 1 gulden goedkoper.
CD Magere vruchtenyoghurt,
diverse smaken, pak 1 liter JZ&tT
2 halen, 1 betalen:
CD Frans stokbrood, voorgebakken,
verpakt, per stuk
CD Pale Sherry 887,
very dry, medium dry of cream, r qC
fles 1 liter «m» j£4fT D.>
CD Albi afwas,
citroen of appel, flacon 500 ml
's Lands grootste kruidenier
blijft op de kleintjes letten.
In de Holland Casino
kom je ogen tekort,
DINSDAG 30 NOVEMBER 1993 A4
Door onze correspondent
Bob van Huët
Londen - Minister van Noordierse
Zaken Patrick Mayhew heeft giste
ren de omstreden documenten vrij
gegeven die de maandenlange con
tacten bevestigen tussen de Britse
regering en het verboden Ierse Re
publikeinse leger (IRA).
Volgens hem had de regering de plicht
gehad te antwoorden op initiatieven
van de IRA om te proberen het nu al 25
jaar durende conflict te beëindigen.
De geruchtmakende documenten wij
ken inhoudelijk weinig af van het offi
ciële standpunt van Londen, namelijk
dat Sinn Fein (het politieke uithang
bord van de IRA) pas bij overleg be
trokken kan worden wanneer is geble
ken dat de terroristen het geweld on
voorwaardelijk hebben afgezworen.
Maar het feit dét er correspondentie
bestaat die nu is geopenbaard staat wel
in schril contrast met eerdere regerings
verklaringen en met name met een
recente uitspraak van premier Major.
Hij verklaarde onlangs in het Lagerhuis
dat 'mijn maag zou omkeren bij de
gedachte aan gesprekken met terroris
ten.'
Die gesprekken waren er dus wel dege
lijk, zij het via hoge ambtenaren en
andere kanalen. In wat leek op een per
fax gevoerde propaganda-oorlog pro
beerden de regering in Londen en Sinn
Fein meteen elkaar de schuld te geven
van het mislukken van het 'vredesini-
tiatief'.
Volgens Mayhew had de IRA gefaald en
kon hij geen genoegen nemen met een
tijdelijk staakt-het-vuren. De terroris
ten hadden volgens hem hun onbe
trouwbaarheid bewezen met de aansla
gen in Warrington en de Londense City
waarbij drie mensen omkwamen en
voor honderden miljoenen schade werd
aangericht.
De IRA reageert in een van de docu
menten met 'totale droefenis' voor de
bommen in Warrington die twee kinde
ren het leven kostten. Sinn Fein-leider
Gerry Adams ontkende gisteravond
echter dat de IRA-top geen grip heeft
op sommige radicale militanten. Vol
gens hem was het IRA-vredesinitiatief
verraden omdat premier Major dit
voorjaar in grote politieke moeilijkhe
den verkeerde en afhankelijk was van
de steun van de protestantse partijen in
Noord-Ierland.
Mayhews verklaring in het Lagerhuis
leidde tot een incident toen de minister
voor leugenaar werd uitgemaakt door
Ian Paisley, leider van de Democrati
sche Ulster Unionisten. Een ruime ka
mermeerderheid gaf de onbuigzame do
minee een parlementaire schorsing van
vijf dagen.
Politieke waarnemers in Londen menen
dat premier Major alles op alles wil
zetten om het geweld in Ulster te beëin
digen. Vergelijkingen worden gemaakt
met de 'Falklandfactor' die de destijds
zeer impopulaire premier Margaret
Thatcher toch aan een verkiezingsover
winning hielp. Vrede in Noord-Ierland
zou voor de zeer impopulaire John
Major welhaast een garantie zijn voor
een nieuwe ambtstermijn. Maar even
min wordt uitgesloten dat de 'schade-
gevoelige' premier zich grandioos in de
luren heeft laten leggen door de IRA die
nu politieke munt probeert te slaan uit
het 'afgeslagen vredesinitiatief'.
Van onze correspondent Bert Schampers
Genève - De strijdende partijen in het Bosnische conflict
praten sinds gisteren in Genève opnieuw met de bemid
delaars Stoltenberg en Owen. Dat ze weer rond de tafel
zitten is zowat het enige winstpunt van het vredes-ini-
tiatief van de Europese Unie (voorheen EG). Tot conces
sies bleek nog van de deelnemers bereid.
De Belgische EU-voorzitter Wil- den, iets waarmee ook de Euro-
ly Claes toonde zich wel ingeno
men met de toezegging van de
militaire leiders in Bosnië om
humanitaire konvooien de vrije
doorgang te verzekeren,
De voedselhulp is Bosnië is bij
zonder urgent, beklemtoonde
mevrouw Ogata van de VN in
Genève. De op 18 november door
de Bosnische politieke leiders
ondertekende verklaring over
verzekering van de humanitaire
hulp, werd tot nu toe niet goed
nageleefd.
In Genève werd daarop gisteren
een nieuwe verklaring verspreid,
waarin de militaire leiders de
eerder gemaakte afspraak nog
eens bevestigen. De militairen
voegen er aan toe dat zij des
noods met geweld zullen optre
den tegen 'ongeregelde elemen
ten' die de konvooien tegenhou-
(ADVERTENTIE)
I/flrfdyW&K
INTERNATIONAL
pese Unie had gedreigd. De Ne
derlandse minister van Buiten
landse Zaken Kooijmans zei dat
elke VN-commandant het ge
bruik van geweld ter plekke
moet beoordelen, op basis van
een daarover aangenomen VN-
resolutie.
Eerst zien
Wat er van deze nieuwe toezeg
ging van de militairen in huis
komt, valt af te wachten. „Eerst
zien, dan geloven", aldus Kooij
mans. De Bosnisch-Servische ge
neraal Ratko Mladic, algemeen
gezien als een sleutelfiguur die
beslist over oorlog en vrede, was
om niet opgehelderde redenen
afwezig in Génève. Inplaats van
de generaal tekende politiek lei
der Karadzic het document.
De Britse minister van Buiten
landse Zaken Hurd herhaalde
nog maar eens dat de humanitai
re hulp niet oneindig kan door
gaan. Voor deze winter is de
hulp gegarandeerd, aldus Hurd,
maar als er op korte termijn
geen politieke oplossing is,
wordt volgens hem serieus over
wogen de operaties stop te zet
ten.
Basis gelegd
Over het politieke succes van de
gisteren begonnen vredesbespre
kingen valt nog weinig te zeg
gen. De Belgische minister Claes
denkt dat de basis is gelegd om
lopende meningsverschillen en
problemen uit te praten. Zeker,
tot en met vandaag blijven de
strijdende partijen in Genève om
met het duo Stoltenberg-Owen,
Familieleden nemen afscheid van negen patiënten uit ziekenhuizen in Sarajevo, die gisteren zijn geëvacueerd. Ze zullen worden
behandeld in de VS. foto ap
maar zonder de EU-ministers,
verder te onderhandelen over het
Europese actieplan.
Dat plan komt er op neer dat de
Bosnische Serviërs grondgebied
(3-4 procent) moeten afstaan aan
de moslims en dat er een rege
ling moet worden gevonden voor
Sarajevo en de door de moslims
gewenste doorgang naar de zee.
Een 'deadline' is niet vastge
steld. Volgens minister Claes is
dat niet verstandig, al voegde hij
daar direct aan toe dat er geen
tijd te verliezen is. Op 6 decem
ber al komt de Belgische EU-
voorzitter met een tussenrap
port. Op basis daarvan wordt
bekeken of het hele circus later
in december opnieuw naar
Genève afreist om met de Ser
viërs, Bosniërs en Kroaten tot
een afronding te komen.
Sancties
Minister Kooijmans zag gisteren
nog geen doorbraak naar een
politieke oplossing. De Bosni
sche Serviërs en ook de Servi
sche president Milosevic bleven
in Genève maar herhalen dat
eerst de sancties moeten worden
opgeheven, voordat er verder
wordt gepraat. „Het feit echter
dan men desondanks bereid is in
Genève te blijven en overleg te
voeren, betekent volgens mij dat
de partijen in hun achterzak wel
iets van concessies hebben zit
ten", aldus de Nederlandse be
windsman Kooijmans.
De minister heeft gisteren in
Genève tegenover zijn Europese
collega's wel zijn teleurstelling
uitgesproken over het feit dat
Nederland en België als enige
troepen hebben toegezegd voor
de noodhulp aan Bosnië. Daar
voor is ongeveer 4000 man no
dig. Nederland is bereid een ba
taljon van de Luchtmobiele bri
gade te sturen en de Belgen een
detachement genie-troepen.
EU-voorzitter Claes heeft giste
ren bij de Europese bondgenoten
aangedrongen om alsnog militai
ren te sturen. „Blijkbaar moet de
wol nog gesponnen worden", al
dus Kooijmans.
Moeizaam ploeteren Is
raëlische en Palestijnse
onderhandelaars in
Egypte voort. De uitvoe
ring van de akkoorden
van 13 september gaat
met horten en stoten. In
de euforie van september
is er weinig aandacht be
steed aan de haken en
ogen die aan de afspraak
kleven.
Door Rogier Slop
HET IS één ding om - met een
duwtje van Bill Clinton in de rug
- ceremonieel een handtekening
te zetten onder één van de be
langrijkste documenten uit de
geschiedenis van het Midden-
Oosten. Maar nu het op de prak
tische uitwerking aankomt,
breekt beide partijen het angst
zweet uit. Decennia van wan
trouwen neem je niet zomaar
weg, en wie niet voldoende op de
kleine lettertjes let, zou later wel
eens voor onaangename verras
singen kunnen komen te staan.
Het grootste probleem is het
tijdschema. Daarin zit al een
tegenstelling opgesloten: de on
derhandelingen moeten in hoog
tempo worden uitgevoerd en te
gelijkertijd uiterst zorgvuldig en
minitieus worden gevoerd. Tem
po is nodig om de roerige achter
ban - zowel Israëliërs als Pales-
tijnen - ervan te overtuigen dat
er wel degelijk iets tastbaars
wordt bereikt. Maar juist door
die snelheid, waartoe de partijen
zich in Washington hebben ver
plicht, dreigen de onderhande
laars allerlei belangrijke detail
punten over het hoofd te zien.
13 december
Nu de dertiende december na
dert, de dag waarop Isaraël zich
moet gaan terugtrekken uit Jeri-
Gaza (afp/rtr/upi) - De leider van de 'Haviken van El Fatah'
van Yasir Arafat is gisteren aangehouden na een vuurgevecht
met het Israëlische leger in het vluchtelingenkamp Rafah.
Tayssir Salah Mansour Bordeineh (24), die sinds maart vorig jaar
gezocht werd, werd opgepakt samen met nog drie leden van deze
stoottroep binnen El Fatah, de belangrijkste stroming in de PLO.
PLO-leider Arafat stelt 'Israël en de co-voorzitters van het vredesak
koord van Washington, de Verenigde Staten en Rusland' verant
woordelijk voor het mogelijk mislukken van het Palestijns-Israëli
sche vredesplan. De PLO-leider wees erop dat 'de datum 13
december, waarop het Israëlische leger een begin gemaakt moet
hebben met de aftocht uit Jericho en de Gazastrook, heilig is en
gerespecteerd moet worden.'
Premier Yitzhak Rabin van Israël heeft intussen verklaard dat het de
voorkeur kan verdienen om de uitvoering van het vredesakkoord met
de PLO enkele weken op te schorten.
In de Egyptische steden Cairo en El Arish is het overleg tussen
Palestijnse en Israëlische delegaties hervat over de invulling van het
Palestijnse zelfbestuur. De besprekingen verkeren echter in een
impasse.
Strijdbare Palestijnen, die oproepen tot gewapend verzet,
leggen een bom onder het vredesakkoord. foto epa
cho en de Gazastrook, begint
zich dan ook een toenemende
nervositeit af te tekenen. Pre
mier Rabin en zijn minister van
buitenlandse zaken Sjimon Peres
hebben al gezegd dat 'de datum
van de 13de niet heilig is.' Beter
een latere regeling dan een ram
melende regeling, is de redene
ring van Jeruzalem.
Maar Arafat heeft er de afgelo
pen dagen, toen de Israëlische
aarzelingen openbaar werden,
uitdrukkelijk op gehamerd dat
het overeengekomen tijdschema
strak moet worden gevolgd. Hij
heeft daar ook een goede reden
voor: in Palestijnse kring worden
de Israëlische bedenkingen be
schouwd als een bewijs van on
betrouwbaarheid. Als Israël nu
al begint tegen te stribbelen, wat
voor garantie hebben we dan dat
Israël zich in de toekomst wel
aan de afspraken houdt, is hier
de redenering. Als deze mening
bij de Palestijnen gemeengoed
gaat worden, zou het wel eens
het einde van het vredesproces
kunnen betekenen.
De meningsverschillen lijken op
het oog niet zo groot: het gaat
over de omvang van het te ont
ruimen gebied bij Jericho, over
de instelling van controleposten
en - op dat gebied zit nog enige
vooruitgang - de vrijlating van
een groot aantal Palestijnse ge
vangenen. Maar als deze detailk
westies niet snel worden opge
lost en het tempo dus uit de
onderhandelingen verdwijnt,
komt het hele proces in gevaar.
Extremisten
Een andere tegenstrijdigheid is
dat het vredesproces juist heeft
geleid tot een opleving van ge
weld. Door het tempo krijgen
veel tegenstanders van het ak
koord in beide kampen niet de
tijd om rustig, met argumenten,
te worden overtuigd en hun af
wijzende mening eventueel te
herzien. Hun wordt het akkoord
met veel kracht door de strot
geduwd. De strijd tegen extre
misten wordt door beide onder
handelende partijen opgevoerd.
Binnen Arafats Al-Fatah, de
grootste groepering binnen de
PLO, worden tegenstanders van
het akkoord drastisch weggezui
verd of weggepromoveerd. Israël
heeft ferm laten weten dat de
kolonisten in de bezette gebie
den niet boven de wet staan en
gedreigd met hardhandig ingrij
pen.
'Dubceks dood was geen ongeval'
Bratislava - Het Slowaakse parlement stelt een onderzoek in
naar de dood van de vroegere Tsjechoslowaakse leider Dubcek.
Deze overleed aan zijn verwondingen na een auto ongeluk. De
Slowaakse radio meldde dit weekend dat het niet om een
ongeluk zou gaan. De omroep vermelde echter geen bronnen. De
chauffeur van Dubcek werd verantwoordelijk gehouden voor
het ongeluk omdat hij in slaap was gevallen. Hij werd veroor
deeld tot 18 maanden cel. De nieuwe aanwijzingen duiden op
een van tevoren voorbereide actie.
Gekaapt vliegtuig Iran landt in Irak
Nicosia - Een vliegtuig van het Iraanse ministerie van olie is
gisteren tijdens een binnenlandse vlucht gekaapt en later in het
Zuidiraakse Basra geland, waar de kaper zich na enkele uren
overgaf. Het toestel had 35 passagiers en drie bemanningsleden
aan boord. Zij bleven ongedeerd. De kaper eiste asiel in Irak of
enig ander land. Hij had zijn vrouw en vijf kinderen meegeno
men tijdens de vlucht.
Zaïrese militairen plunderen weer
Brussel - De Belgische minister van Buitenlandse Zaken, Willy
Claes, wil dat de Zaïrese autoriteiten onmiddelijk een onderzoek
openen naar de massale plunderingen die soldaten in Kananga,
in het westen van Zaïre, zondagnacht hebben uitgevoerd.
Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken in Brussel zijn
onder de burgerbevolking zeker drie doden gevallen, onder wie
een pater wiens missiepost werd aangevallen.
Westerse diplomaten brengen de onlusten in verband met de
(herhaalde) invoering van nieuwe, gedevalueerde bankbiljetten
en prijsstijgingen, waardoor militairen aan het plunderren zijn
geslagen.
Duitse ambtenares spioneerde bij EG
Brussel - Een hoge Duitse ambtenaar, werkzaam voor de
Europise Gemeenschap in Brussel, is gearresteerd op verden
king van spionage voor de voormalige DDR. De Europese
Commissie bevestigde gisteren de aanhouding van de vrouw, die
werkte 'op een niet bijzonder gevoelige afdeling' van het
directoraat-generaal voor ontwikkelingshulp.
Uit onderzoek is gebleken dat de Oostduitse geheime dienst
(Stasi) de 42-jarige Cornelia in 1983 ronselde. Ze kreeg in
oktober 1985 een baan bij de Europese Commissie in Brussel en
rapporteerde trouw aan Oost-Berlijn tot de val van de Muur in
1989.
Familie Escobar terug naar Colombia
Frankfurt - De Duitse politie heeft het gezin van de voortvluch
tige Colombiaanse drugbaron Pablo Escobar gisteren het land
uitgewezen en op een vliegtuig naar Bogota gezet. De vier
familieleden kwamen zondag aan in Frankfurt, waar ze te horen
kregen dat ze niet welkom waren.
Escobars vrouw, twee kinderen en de vriendin van zijn zoon
werden sinds hun aankomst in de transitzone van het vliegveld
opgehouden zonder dat ze Duits grondgebied mochten betreden.
De familie van Escobar zoekt al maanden een veilig heenkomen
voor de commando's van slachtoffers van de drugbaron die het
op zijn familieleden, medewerkers en bezittingen gemunt heb
ben.
Sleutelfiguren Somalië niet bij conferentie
Addis Abeba - Zonder twee sleutelfiguren in de Somalische
burgeroorlog is gisteren in Addis Abeba een conferentie begon
nen over het beëindigen van het geweld in dit land in de Hoorn
van Afrika.
Waarnemers verwachtten toch al niet veel' van de drie dagen
durende besprekingen, waaraan Westerse donorlanden, hulpor
ganisaties en partijen in de Somalische burgeroorlog en de
regio's van Somalië meedoen. Nu de hoofdrolspelers generaal
Aidid en 'interim-president' Ali Mahdi Mohammed het laten
afweten, zijn de vooruitzichten al helemaal somber.
De bijeenkomst zou een veiligheidsplan voor Somalië en een
concept voor de wederopbouw van het land moeten opleveren.
Bovendien heeft Israël de jacht
op de top van de fundamenta-
listsche Harnas, onverzoenlijke
tegenstanders van het akkoord,
aanzienlijk geïntensiveerd. De
afgelopen dagen zijn diverse
jeugdige Hamasleiders door het
Israëlische leger doodgeschoten.
Dat lijkt in het belang van
Arafat: de Hamas is zijn grote
concurrent, en hoe stuurlozer
deze groep wordt, des te meer
Palestijnen uiteindelijk voor de
PLO zullen kiezen. Maar ook
hier zit een addertje onder het
gras: de Palestijnen kunnen - al
dan niet terecht - gaan denken
dat Israël het vuile werk voor
Arafat opknapt. En daardoor
kan het beeld van Arafat als
'verrader', zoals dat door de ra
dicalen wordt geschetst, sterker
worden. Een dergelijke ontwik
keling is ook niet in het belang
van Israël, want wat zijn afspra
ken waard met een man, die
door zijn eigen mensen niet meer
wordt vertrouwd? Israël, dat de
Harnas het liefste keihard zou
uitroeien, moet zich dus inhou
den om de belangrijkste ge
sprekspartner niet in verlegen
heid te brengen.
Speculaties
En dan kleeft er nóg een dilem
ma aan de onderhandelingen:
dat van geheimzinnigheid versus
openheid. Praktisch gesproken is
het zinnig dat beide partijen
achter gesloten deuren onder
handelen, zonder voor de voeten
te worden gelopen door hun roe
rige publiek.
Maar het gevolg van die geheim
houding is wel dat de onrust bij
de achterban, als gevolg van de
wildste speculaties, groter is dan
goed is voor het vredesproces.
De onderhandelaars zijn er nog
niet in geslaagd de juiste balans
te vinden tussen geheimhouding
en openbaarmaking.
Brussel (anp) - De Nederlandse ambassadeur in Belgie,
gisteren op het matje geroepen bij de Vlaamse minister van
Cultuur, Hugo Weckx. Weckx is 'zwaar misnoegd' over een
Nederlandse 'solotoer' in de Franse literatuurmanifestatie Les
Belles Etrangères: Vlamingen mogen niet meedoen.
De gisteren begonnen manifesta- onlangs nog bleek tijdens ie
tie is gewijd aan de Nederlandse
literatuur. Coryfeeën zoals Har
ry Mulisch en Cees Nooteboom
treden daarvoor op in Parijs en
andere Franse plaatsen. Een
aantal bezoekt ook Franstalig
België.
Het zit Weckx volgens een
woordvoerster in Brussel hoog
dat Vlaamse schrijvers zijn uit
gesloten. Dat zou 'volledig
haaks' staan op de samenwer
king tussen Nederland en Vlaan
deren op het gebied van de Ne
derlandse taal en letteren, zoals
Buchmesse in Frankfurt.
Weckx blijft overtuigd van M
belang van maximale samenwer
king maar vreest dat de manier
waarop Nederland nu meewerkt
aan het Franse initiatief
samenwerking wel eens zou kun-,
nen bemoeilijken.
Weckx wil opheldering over deze
zaak, die hij pas zaterdag uitde
Vlaamse krant De
vernam. Hij heeft de ambassa
deur ook brieven
voor premier Lubbers, minister
D'Ancona (WVC) en staatssecre
taris Dankert (Europese Zaken)
(ADVERTENTIE)
Aanbiedingen gelden t/m
zaterdag 4 december a.s.
Van onze verslaggever
Amsterdam - De uitzer
Nederland verwacht di
komen op een omzet di
lager is dan in 1992.
hadden de Nederlandse
ganisaties samen nog ee
5,3 miljard gulden.
Volgens woordvoerder J.
Van onze verslaggeefster
Veghel - De sluiting
Cehave-Encebe niet h<
Doordat de varkensp:
slop zitten, heeft de
afgelopen boekjaar
miljoen gulden.
De nog wel gunstige gan
zaken bij de Cehave-bed
kon dat niet goedmaker
Brabantse coöperatie moe
boekjaar 1992-1993 afs
met een verlies van ruil
miljoen gulden.
De vorig jaar gefuseerde
raties presenteerden
hun eerste gezamenlijke ja;
slag. Samen zijn zij goec
een omzet van 3,59 miljar
den. De stemming bij de t(
het bedrijf is niet onbezort
opbrengsten in de Neder
agrarische sector staan
druk door de gewijzigde
bouwpolitiek, de milieup
matiek, marktontwikkelinj
valuta-onrust. Ook Ceha\
cebe voelt daarvan de pijn.
De coöperatie sloot vorij
onder druk van de slecht;
kensprijzen vier slacht;
Onder normale omstandig
had hiervan volgens de di
winstherstel verwacht
worden. „Maar door stagni
vraag naar varkensvlees i
ropa en een verhoogd aanb
Frankrijk en Denemarken
gi-
(ADVERTENTIE)
jo
k:
m
Een bezoekje aan de Jack
club kan tot en met 30 decen
een bruisend éot krijgen.
Want wié nu op één
onze speelautomaten een
mis) Jackpot VSn duizend gul
of meer wint, :krijgt van ons
fles champagne om het te vie
En dan hébben we het
i 1
met eens gehad over het Holt
Casino Bingo I'rijzeni'esfival
in Holland Casino Nijmegt
Daarbij maakt u niet afteei
°P de gewone geldprijzen,
ook op waardecheqpes.
Cheques die u kunt inwis
'en bij alle V&D warenhuizen
bij Siebel Juweliers. Zpd;
n keuze kunt maken iiit
miljoen artikelen.
Kortom, u valt bij
ene in de andere surprise!
Bedenk wel dat een
mum leeftijd van 18 jaar,
bieding en een geldig legijimal
bewijs voorwaarden zijn om
ons binnen te lopen.
grosirdam ereda - eindhoven
ingen rotterdam scheveningen
valkenburg-zandv00r1
at u
zo'n
j of& van
:n mi
corrtl
