DE STEM
biteiibond
meetlat
igZWN
4Mijn
zei direct:
ik wil het
allemaal
hebben'
Echtpaar Donkersloot collectioneert en catalogiseert
te voor
j'erneuzen
voor jong
leestcomite van
Ossenisse op
ïis naar Aken
met Zwarte
;k in Axel
Expositie en
catalogus
van Corneille
Member 1993 Cs
trkoopsters snelde A.Z
laar in zijn woonplaats
gaf gisteren voor de
ptkende hardnekkig dat
eou hebben gepleegd,
jtailleerd beschreven. Een
Ier, een condoom en een
JDe officier van justitie zag
loeg om vrijspraak, die ook
las nodig en dacht: ik neem
Ig de politierechter aan de
lij op de waarde die tussen
iDe officier vond een boete
lovendien een voorwaarde-
e politierechter niet over
had. De boete handhaafde
betrouwbare meetlat. Zo
|N in het bedrijfsblad op
Ind naar de kwaliteit van
bnder de reizigers. En dan
Ier tweeduizend formulieren
leur uit, waarvan er 1200
uld retour komen.
„De conclusies van de
lumentenbond zijn niet
Ideloos, maar het onderzoek
wel aan dat aan de resulta-
geen overdreven waarde
l worden toegekend."
ke punten van de zuidweste-
j vervoersonderneming in
lelijking met andere onder
togen zijn, aldus het be-
Isblad, de gemiddelde rij-
heid en de aansluitingen.
Baas hebben de enqueteurs
I de Consumentenbond dat
[opgemerkt.
Eer schuift ZWN de kritiek
I aanzien van bushaltes af.
laas is het plaatsen en on-
fouden van abri's vaak een
van wegbeheerders en ge-
[nten. Daar is het ook zoeken
financiële ruimte." De ver-
t-sonderneming trekt zich wel
]mtiek aan dat in de bussen
todoende bagageruimte is.
et name in het weekeinde bij
I vervoer van studenten kun-
we ons die klacht goed voor-
nadrukkelijk aanwezig in
hij voor de volwasse-
is hij present voor de
I Kloosterzande en maakt dan
1 rondgang door het dorp ver
leid van de harmonie. Kinde-
1 van buiten Ossenisse moeten
j gulden betalen, want de Sint
Iwat krap in de centjes en de
[en van de feestcommissie Os-
pisse hebben de afgelopen da-
een collecte gehouden in
kenisse zelf. De jeugd die erbij
zijn kan zich opgeven bij de
len van de FAC: Ans de Waal-
Ins en Bert Buyle.
In onze correspondente
ssenisse - Het feestcomité,
kt activiteiten organiseert in
Esenisse, wil in december
In reisje maken naar Aken.
(11e bewoners van Ossenisse
Kloosterzande kunnen
bor 25 gulden inschrijven.
Ie reis gaat naar Aken in Duits-
Ind, waar naast het steden-
Ihoon ook de Weihnachtsmarkt
lerstmarkt) wordt bezocht. De
Lsreis is 18 december. Inschnj-
|n kan via de FAC-leden Ans
Waal-Ivens, Peter en Biet
bttier en Bert Buyle.
|e bus vertrekt om 7.30 uur in
Jssenisse en stopt ook in Kloos-
przande en Groenendijk. Gezien
belangstelling voor vorige rei-
bn is het noodzakelijk zo snel
hogelijk in te schrijven.
■ag 27 november een bezoek
ting van de nieuwe onderne-
Itocht gaat dit jaar voor het
/intigtal Zwarte Pieten die met
ïaken en met gulle hand lekkers
E de kantine van de voetbalver-
len tevens deel showkorps en
net een mensen in klederdracht,
bakfiets, ponyclub De Klepper-
het bordes van het stadhuis
meester en wethouders. Daarna
cmarkt en brengt bezoeken aan
'urssche.
Grote Gids
VRIJDAG 19 NOVEMBER 1993 DEEL
Corneille
compleet in
Stampersgat
Door onze redacteur Hans Rooseboom
„Als je een omvangrijke collectie hebt is het nadeel dat
je er niet thuis van kunt genieten. Je kunt stukken
uitlenen aan musea, zoals al enkele malen is gebeurd,
bijvoorbeeld aan het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Om er thuis van te genieten moeten we ze uit de
lithokast halen, en dat doe je niet zo gauw. Onze meer
dan 450 litho's van Corneille hebben we in de afgelopen
drie jaar verzameld, en veel ervan hebben we nooit goed
bekeken. We hebben speciaal een ander huis gezocht".
'De Oorlog', het ora
torium van de 19e-
eeuwsde Vlaamse com
ponist Peter Benoit,
wordt vanavond en
morgenavond als een
monsterproductie ge
bracht in de Elisabeth-
zaal in Antwerpen.
Freek de Jonge
droeg 'Opa's wijsvin
ger' op aan Toon Her
mans en lijkt geïnspi
reerd door zijn 'verhou
ding' met Bram Ver
meulen, maar je kunt
het boek ook lezen als
een knap boek over
een man die zijn lot
probeert te vinden.
Piet Ouborg hield
zich in de jaren vijftig
bezig met het expres
sionisme buiten de be
faamde Cobra-groep.
Zijn schilderijen hangen
tot en met 9 januari in
het Doredrechts Mu
seum.
De expositie 'Vroege gra
fiek van Corneille' is te
zien in Galerie Mole
naars, Ginnekenweg 79,
Breda.
Tot en met 8 januari zijn
veertig werken te zien uit de
collectie Donkersloot. Ope
ningstijden dinsdag tot en
met vrijdag 13.00-17-00
uur, zaterdag 11.00-17.00
uur.
De oeuvrecatalogus 'Cor
neille, het complete grafi
sche werk 1948-1975' is ver
schenen bij uitgeverij Meu-
lenhoff. De hoofdmoot van
het boek is een 'catalogue
raisonné' door Patricia
Donkersloot-Van den Ber-
ghe. Verder staan er bijdra
gen in van Graham
Birtwistle, Enrico Baj en
Michel Cassé. Het fraai ge
drukte werk kost 149,-.
De obsessie van het echtpaar
Joop en Patricia Donkersloot-
Van den Berghe, zojuist verhuisd
van Bavel naar een oud heren
huis in Stampersgat, geldt het
oorspronkelijke grafische werk
van de Nederlandse kunstenaar
Corneille. Het gaat om werk uit
de periode 1948-1975, hoofdza
kelijk lithografieën.
Een obsessie die pas in 1990
begon, maar die binnen de kort
ste keren als een bosbrand om
zich heen greep, met als resul
taat een zo goed als. complete
collectie én een oeuvre-catalogus
van Corneille's vroege grafiek.
Patricia en Joop Donkersloot
vulden elkaar aan in deze beze
tenheid. Het resultaat van hun
verzamelwoede is vanaf volgen
de week te zien in de Bredase
Galerie Molenaars.
Toevallig
Voor Patricia Donkersloot-Van
den Berghe ging het er vooral
om de vroege, originele, grafiek
van Corneille te catalogiseren, te
beschrijven. Voor Joop werd het
grote doel steeds meer om deze
litho's, etsen, lino's en zeefdruk
ken ook werkelijk te bezitten. De
twee waren in staat om dit
grootscheepse en kostbare plan
te realiseren, omdat ze korte tijd
tevoren hun goed renderende be
drijf hadden weten te verkopen.
Patricia: „Het begon in 1989,
toen ik met een vriendin, die
kunsthistorica is, naar Sotheby
in Amsterdam ging. Ik wilde iets
kopen voor ons toenmalige huis
in Bavel. Toevallig waren daar
oüde litho's van Corneille, werk
dat ik niet kende, uit de periode
vóór 1965, dus voor Corneille's
overgang naar het figuratieve. Ik
heb er daar twee gekocht".
Joop Donkersloot: „Ik zal nooit
de dag vergeten dat het echt
begon, de verzamelwoede die
een substantiële invloed op ons
leven zou krijgen. Dat was 31
januari 1990, de verjaardag van
Beatrix. Op die dag hadden we
in verschillende galerieën twin
tig litho's van Corneille gekocht.
Van een galeriehouder in
Utrecht kocht ik die dag een
Italiaanse catalogus van Corneil
le's werk uit de periode
1948-1974, een boek uit 1975, in
kleine oplage, met een gelijmde
rug, zodat 's avonds de bladen er
los uitvielen. In dat werkje -
waar ik overigens duizend gul
den voor moest neerleggen - zag
ik zwartwit-afdrukken van wer
ken die wij die dag gekocht
hadden. Sommige stonden op
hun kop".
Volmaakt
Op dat moment werd in huize
Donkersloot het idee geboren
voor een oeuvre-catalogus van
Corneilles grafisch werk. Het
moest een schitterende, tech
nisch volmaakte oeuvre-catalo
gus worden. Met de beste kleu
renreproducties, het mooiste pa
pier, het meest vakkundige bind
werk.
„Ik had de tijd", aldus Patricia.
„De kinderen waren al wat gro
ter. Ik had eigenlijk besloten om
Russisch te gaan studeren, maar
in plaats daarvan werd het deze
mammoetklus. En mijn man zei
toen al direct: ik wil het allemaal
hebben. En dat is uiteindelijk
gelukt. We hebben 99 procent
van Corneilles grafisch werk, dat
zijn belangrijkste werk is, waar
in je zijn groei en ontwikkeling
als kunstenaar kunt zien. Ge
schilderd heeft hij ook wel, maar
Corneille is geen schilder".
Tussen 1948 en ruwweg 1975
maakte Corneille ongeveer 450
litho's in vaak bescheiden op-
Joop en Patricia Donkersloot tonen een deel van hun unieke Corneille-collectie bij Galerie Molenaars in Breda. Ze hebben schriftelijk, telefonisch en per fax een heel
netwerk opgezet.
lagen, meestal 120, soms veel
minder. Deze werken waren het
doelwit van de speurtocht van de
Donkersloots.
Netwerk
Joop Donkersloot: „In de eerste
fase liepen we veilingen en gale
rieën af, ook in het buitenland.
Zo waren we in Malmö, omdat
we wisten dat Corneille daar wel
gewerkt had. Daar stapt hij in
eens binnen! Wij hebben hem
toen gevraagd of hij akkoord
ging met onze plannen voor een
catalogus en een collectie, en
veertien dagen later zaten we in
zijn atelier in Parijs. Patricia is
steeds blijven gaan. Ik ben ook
twee keer in Amerika geweest,
waar Corneille in de jaren '60
zaken deed met galerie John Le-
fevre in Manhattan. Werk dat op
de Amerikaanse markt terecht is
gekomen en in Europa niet is te
vinden. Ik kreeg een telefoontje
van Lefevre en ik ben er direct
heengegaan. Dat is de woede van
het verzamelen en dat gaat heel,
heel ver. Het telefonisch, schrif
telijk en per fax opzetten van
een heel netwerk. Galeriehou-
'Printemps tropical' (1966), lithografie in kleur van Corneille, afgebeeld op het affiche bij de
tentoonstelling in Breda. foto's de stem/johan van gurp
ders in Nederland, Duitsland,
Duitsland, Scandinavië, Zwit
serland, die van ons opdracht
hadden gekregen".
Het moeilijkst te vinden was
Corne'ille's vroege werk, vertelt
Joop Donkersloot. „Rond 1950
maakte Corneille in Parijs
zwartwit-litho's in heel kleine
oplagen. Hij was arm, moest 's
nachts in de Hallen werken, de
drukker was duur, handgeschept
papier en inkt eveneens. Hij
heeft werken aan ons verkocht
waar hij nu zelf geen exemplaar
meer van heeft. Hij deed dat met
pijn in het hart en dat zorgt ook
voor een zekere spanning tussen
Corneille en ons. Hij vindt het
uitstekend dat het voor het boek
is. Maar je zorgt er toch wel goed
voor, lijkt hij te denken. Het
rouleert toch wel?"
Steen voor steen
Corneille is volgens Joop Don
kersloot in zijn enthousiasme 'de
grootste graficus van de eeuw'.
„En dan vooral als lithograaf.
Een kleurenlithografie wordt
steen voor steen ingekleurd. Als
hij met de eerste steen bezig is
weet hij al wat er op de andere
vijf of zes stenen voor kleuren
komen. De steen ligt hem, de
geur van papier en inkt, alsof hij
ermee getrouwd is. Met verf
heeft hij een veel moeizamer
relatie".
Het echtpaar Donkersloot-Van
den Berghe pretendeert compleet
te zijn voor de periode
1948-1975, zo drukken ze het
zelf uit. Inclusief proefdrukken
en exemplaires uniques. Maar
hoe weet je of je compleet bent?
Hield Corneille zelf een over
zicht bij?
Patricia Donkersloot: „Corneille
zelf heeft nooit iets weggegooid.
Hij heeft alles wat hij gedurende
tientallen jaren maakte bewaard
in zijn vier ateliers in Parijs.
Daar heb ik mogen zoeken en
checken of onze collectie over
eenkomt met wat de kunstenaar
zelf heeft bewaard".
Waaraan Joop direct toevoegt:
„Maar als er iemand is die nog
wat heeft, dan hopen wij daar
mee in contact te komen. Het
moet dan wel om origineel gra
fisch werk gaan, dus bijvoor
beeld geen gouaches".
Onecht
Een teer punt zijn de onechte
grafische werken die de laatste
jaren van Cobra-kunstenaars als
Appel en Corneille in omloop
zijn.
Patricia geeft een voorbeeld: „Ik
zie ergens een 'zeefdruk' of
'litho' - die termen worden in
toenemende mate slordig en
door elkaar gebruikt - onderte
kend 'Corneille '81'. Ik zoek het
op, en het blijkt een schilderij te
zijn uit 1975. Dan gaat het dus
om een fotoreproductie van 'een
schilderij van Corneille uit 1975,
aangeboden als een lithografie in
1981, en daadwerkelijk onderte
kend door Corneille zelf. Hij
doet daar dus aan mee".
Joop Donkersloot noemt dit 'een
jammerlijke en vervelende zaak'.
„Het gaat hier dus helemaal niet
om oorspronkelijk grafisch
werk, maar een kunstenaar mag
nu eenmaal doen wat hij wil.
Veel kunstenaars van naam doen
het, zoals Warhol, er is een grote
markt voor. Het is wel verklaar
baar. Corneille is zo gewild dat
hij niet aan de vraag van gale
riehouders tegemoet kan komen,
hij heeft ook maar 365 dagen per
jaar. Daarom stellen galerieën en
kunsthandel iets dergelijks voor.
Een internationaal aanvaard
kunstenaar als Corneille wordt
door niemand begeleid, hij zou
eigenlijk een secretaris moeten
hebben. Maar in werkelijkheid
wordt hij 'begeleid' door de han
del".
Blindvaren
Met het oorspronkelijke werk
dat Corneille vóór 1975 maakte
is gesjoemel uitgesloten. Patri
cia: „In ons boek staat van ieder
werk tussen 1948 en 1975 een
colofon, met daarin vermeld het
jaar van ontstaan, de oplage, de
papiersoort. Wij steken met onze
catalogus een stokje voor alle
onrechtmatigheden. Veilinghui
zen, galeriehouders en verzame
laars kunnen hier blind op va-
ren
Galerie Molenaars in Breda
toont t/m 8 januari een veertig
tal grafische werken van Cor
neille uit de collectie Donker
sloot. Het is de bedoeling dat de
geëxposeerde werken in de loop
der weken enigszins worden ge
wisseld. Joop: „Hier kan men
zien wat echt grafiek is. Ik mag
wel zeggen dat deze expositie
een museaal karakter heeft. Er
zijn werken bij die nooit eerder
in Nederland te zien zijn ge
weest. Ik wil best dagelijks een
uurtje aanwezig zijn om uitleg te
geven".
V
