Nederland vertimmert jaarlijks voor 12 miljard aan de eigen woning
DE HUIZENMARKT
Meer ruimte
Meerwaarde
Luxe
Zelfbouw
Treurig
BTENHOUDER MET GREEP MINISET *457
IlLVEREN HANGER MET COLLIER JE T AIME 4 q
bssettespeler jc200 kleurentelevisie
instoestel model cc - 3 telefoonsnoer
iotowerk diversen nummer 163 dubbe
*aro diverse afmetingen bedelarmband
i. 3 kleuren 0.98 gram collier gouo w|t
|m koordcollier 45 cm 2.9 nummer |9l
IrEOOL 25 mm gediamanteerd 0.6 nummer
■3 armband figaro 19 2.7 slavenband
1armband 18 cm 2.85 a armband 19 cm 3 jj
jkgen venetië 2.85 gram creolen graveer
iers nummer 1950 - 0.33 gram nummer 15,
iHORTY GOURMET hollands 45 cm 4.9$ qram
plaatarmband 3.3 gram a oorknop bloem
'lier gourmet 60 2.90 creool LAPIQe )i2o
iekers bicol zirkonia 1.2 gouden creool
idiamanteerd 42 cm 2 gram a collier heben
ier 50 kinderkopje jongen 1.2 a nummer 59
|d wit 1 7 gram nummer 52 babyhanoer
22 collier fantasie 45 cm 4.7 nummer
9.50 gram a choker gevlochten t.7 GRam
lORSTEKERS CREOOL 3.4 gram OORSTEKERs
iloen 1.5 gram armband hart 9.85 qr^
.5 armband kleursteen 19 3.7 collier
lOUDEN rinq 7 X diamant 1.6 18.5 GGUOEn
1G 2.1 gram 17.5 schakelring 2.1 gram >a
0.76 q - 18,5 gouden herenring diamant
juden ring 0.7 - 17.5 gouden ring 0.7 l9
ring 7 X zirkonia 1.75 gram ib ring 7 x
.6 - 16.s gouden ring bloedkoraal 1.6-17
gouden ring aquamarijn 1.6 - 18 gouden
9 gram 16.5 zilveren ring robijn zirkonia
ig zirkonia 1.4 - 17 gouden ring zirkonia
ia 17.5 - 1.45 gouden ring zirkonia 18 - 45
:ur 50 ml hugo boss spirit eau de toilette
i toilette vaporisateur 50 ml roma eau de
idetion eau de toilette 50 ml a estee lauder
lesjes voor hem 5 miniatuurflesjes voor
ive 50 Ml joop berlin eau de toilette 5Q ML
/aporisateur 50 ml davidson bad/douche
ierenhorloge citizen ea7902 - 54q kwarts
1 stopwatch s4000 jem1s kwarts analooo
>g dameshorloge a junghans automatisch
tg herenhorloge b044 commodor KWArtj
herenhorloge condor kwarts analooq
lloog dameshorloge hout a junghans funk
304s kwarts analoog herenhorloge casio
[s analoog herenhorloge condor kwarts
\naloog herenhorloge bicol a q q kwarts
•shorloge hry 846 giorgio santinl kwarts
junghans kwarts analoog dameshorloge
ec6452-01p kwarts analoog dameshorloge
j.oog dameshorloge condor kwarts ico
.naloog herenhorloge junghans kwarts
'arts analoog herenhorloge a SEIKO st02s
>1w condor kwarts analoog/digitaal wd
ie ectron kwarts analoog 0ameshorl0ge
herenhorloge casio f 18 kwarts digitaal
seiko sfr212 kwarts analoog herenhorloge
kwarts analoog herenhorloge chronolook
ir stopwatch condor zakhorloge casio
iorloge zwart a junghans kwarts analoog
junghans kwarts marineklok 408135 walt
ondor wandklok slinger a funk wandklok
iisch condor pendule condor wandklok
kker wit 933331 junghans stolpklok 909804
che wekker sp3229 startime funk tafeikl0k
urochron funkwekker horlogeband leder
[s 3-delige set zirkonia 3-delige set maan
oorstekers oorstekers collier armband
1rel parelcollier 60 cm collier armband
nummer 217 armband gourmet 3.8 venetië
ie kleuren gouden ring 1.60- 18 driekleuren
iOUDEN HERENPINKRING 2,3 gram 17.5 GOUDEN
lOUDEN RING ZIRKONIA 1.4 - 16.5 a gouden ring
ring zirkonia saffier 1.9 g - 18 zilveren ring
.5 - 18 a damesring wit goud zirkonia 1.5 - 1b.5
hart 1.2 - 18.0 gouden schakelring 2.4 - 16.s
diverse soorten slaapzak diverse soorten
26 liter practica a koelbox 10 LITER 22-OElfG
'istool 1949 doos 100 patronen elastische
2 X alkaline oplaadbare penlight r6 - 4 X 02
aarn a hape oplader penlight ab6 - 4 x hapê
oplader mini penlight ab3 hape universeel
iHT DIEHL VOEDINGSELEMENT DIEHL DETECTOR
'sfiets 13 kiddy kinderfiets 12 kitty a joystick
irace drie-in-een-lcd-game commodor lcd
loepbril 1 50 - u062a loepbril 2,0 - 110628
oEPBRIL 2.50 - 41081c LOEPBRIL \,50-4l07iA
ipson t164r-nintendo joystick the owl t164z
turbo 4-del1ge wieldop set assteunen 18085
turbo 9-delig autobklokset 2 spanbanden
nderzitje "happy kid" lifepack hamer turbo
auto nep-aiarm le-300 gezondheidskussen
g 3 in 1 nieten spijkers krammen bosch
verfspuit hss borenset cassette a 40-delige
[ape multimtr 900/05 ferm elektroden 250 x 2.5
inderstel voor md350 vaste bril voor md3s0
pbm7. 2 ves 1h concept minimig co-2 argon
i2s ferm 6-deiige verfaf8ran0erkit 4-deliqe
iotel ryobi accuboor 7.2 volt bd72vr ryobi
'oplaadbare boormachine 7.2 stanley 6 deug
mpskoffer 4 niettang lijmpistool 1b-delige
59-DELIGE WANDKAST GEVULD 39-DELIGE BITSET
iEREEDSCHAPSSCHORT a 45-DELIGE DOPSLEUTELSET
'M 626 FERM KOLOMBOORMAHINE MCS-13 FERM
1 BLACK EN DEKKER CIRKELZAAG BD 227 BUCK EN
1 SAW 130 FERM HOBBY FLEXBRANDER 33-DELIQE
IOOL SOLDEERPENBRANDER BORGRINQTANGSET
MER GR-102 30 CM QUAICAST ELEKTRISCHE MAAIER
[CASCADE 40 WATT FUTURA FONTEINPOMP 20 WATT
12-DELIGE WATERKOPPELSET HELIKOPTERSPROEIER
iOG PROGARDEN ELEKTRISCHE HEGGESCHAAR V470
MET STOPCONTACT ALUMINIUM TRAP TWIETREEDS
soehnle huishoudweeqschaal 1215 soehnle
ie pannenset roestvrijstaal emaille SOEPPAN 7
(epan pres 28 3-delige wokpan tefal kookset
r 18-deiig 24-delige bestekcassette 24-delige
•stekrek chroom 6 kop/schotels octime zwart
at dubbel 35 cm groen kat dubbel 35 cm creme
:8 digitale personenweegschaal 1880 salter
[e personenweegschaal 450 4 x flute nocturne
sservie5 picasso 4 KANDELAAR VERZILVERD 5-armio
guur zwaan 3 x 7-delige picknick compote set
[rwagen babybuggy nummer 807 3 kinderfoto
spiegel goudkleur 40 x 80 vensterverlichting
tissue-rol met muziek sleutelhanger politie
KRISTALLEN ZWAAN 501 KRISTALLEN KONIJN 507
I AANSTEKER S18 CHROOM GLOEI VERSCHILLENDE
HOUTEN SCHEERSET MINIATUUR SOUSAFOON 810
BUREAULAMP KLEUR DIVERSEN MARMEREN 40-JARIQE
■REN FOTOLIJSTJE 9 X 13 ZILVEREN FOTOLIJSTJE 6X9
a COMBI BILLFOLD ZWART/COGNAC RIJBEWIJSETUI
'CHWORK SCHOUDERTAS ZWART FAX HANDTAS KLEIN
TAS PATCHWORK ZWART TAS CROCODILLEN ZWART
BEAUTYCASE ABS ABS WIELENKOFFER 69 CM ABS
.CHE LEDER TP025 a STADSPAS PU p17 WIT DAMESTAS
LUW a NYLON RUGZAK BLAUW/GROEN/PAARS STYLE
W1ELKOFFER 60 CM - GRIJS VISA DEISEY WIELK0FFER
:R BALLPEN JOTTER STAAL STYLE BEAUTYCASE L84O10
OICTEERAPPERAAT M1TI8 PHILIPS VOICE TRACER-lhf
it66 - pt505 - 510 correctielint 6 x triumf adier
1 verzilverd vergrootglas mgf 303 verzilverde
.300 sharp databank zo - 2250 sharp databank
.sio databank dc7500 bureaucalculator 12 dig
calculator el - 354l sharp calculator el - 3261
!6300m calculator visitekaarthouder pocket
llator hc102 891-CALCULATOR 12 dig horizontaal
'ompact-camera dl70 konica computer camera
ff'o twin a vivitar compact-camera 220PZ a fuji
carena videotas - safari carena fototas
|nac ..bril met etui zwart tasco breedhoekkijkw
[2.5 loepbril 1,5 loepbril 2.0 loepbril 2.5
ÏONNEBRIL REFLEX GRAY SONY SPEAKERSET SRS18 WIT
ITHERMOMETER WEERSTATION A206 TG COMMODOR
KRADIO CASSETTE CR3S0 COSMEL KLOKRADIO LAMP
GRUNDIG KLOKRADIO SONO-40 4 SONY WEKKERRADIO
IAN CDP 01/03 SUPERTECH MIDISET PP3 SUPERTECH
SBC3360 SONY HOOFDTELEFOON MOR W07L WALK
-ER 8638 SENNHEISER STEREOHOOFDTELEFOON HD«50
ASSETTE-YRR14 MAGNAVOX RADIOCASSETTERECORDER
IIGEL MANSELL CASSETTESPELER AR1STONA PORTABLE
SONY WALKMAN FM WM-FX21 4 SONY WALKMAN PM
OORTELEFOON MH69 4 AlECTO HOOFDTELEFOON HT-X5
113SPLL CASSETTESPELER TAS a AMSONIC SPEAKERSET
tt 51cm-540tt poptron ZWART-witteievisie/radio'
.BEDIENING SAMSUNG VIDEORECORDER VXK300 NEI
!1 BLAUWPUNCT AUTOLUIDSPREKERS A1100 COSMEL
HIPS AUTO-INBOUWLUIDSPREKERS GTP-613 KONITECH
PIONEER AUTOLUIDSPREKERS TSG1020 BLAUPUN
,JEL AUTORADIOCASSETTE JF305P COSMEL AUTORADI
•KERS YCS272 SUPERTECH AUTORADIOCASSETTESPELE
CC23B HAPE TELEFOONSTEKKER MODEL-CC24B HAP
6 TELEFOON 3901 I MEMORY ACRIL TELEFOON ZWA
PROFOON TELEFOON TX-117 WIT a PROFOON TELEFOO
18 AUDIOLINE TELEFOON 34 WIT CRESTA TONE DIAL
PROFOON TELEFOON TX-118 WIT CRESTA mEFO0"0N
'IT MISTRAL TELEFOON AS-1160 PROFOON TELEF°°
'N ZWART 4 CRESTA TELEFOON BB66J/N WIT CR£S
JoCASSETTE E180 3X PDM VIDEOCASSETTE E300 S0
PS90MP 2X 4 FUJI VIDEOCASSETTE E160GB 3X M°
IC TAFELVENTILATOR TH-09 m WINDMERE TAFELVENTILA
ZUIGER RIO REFLEX MIELE STOFZUIGER 247-1 BEST
JGERZAK AQUA VAC 620 ELECTROLUX STOFZUIGER Z3
FZUIGER 4 FILTERS KI010N MOULINEX STOFZUIGER LU
pUKFILTER 4X799 TEFAL GRILL MINUTE 1304 TEFAL S
jK REVERSO 39* 786 PHILIPS FRITEUSE HD4254 WIT
ISE 280050/401 MOULINEX SCHOTEIWARMER 393
NOVA FRITEUSE FR121 a SMC COMBIMAGNETRON M
IUPER CONTROL FRITEUSE 3635.25 SAMSUNG MA°N* 0()
3NTROL FRITEUSE 3631 25 SEVERIN RACLETTE GR,LL'
.RAAT TEFAL SUPER FRITEUSE TEFAL DROOGSTRIJ* cHT
IECKMANN NAAIMACHINE W833 PHILIPS LlCHTG*
I OROOGSTRIJKIJZER-HD1170 a TEFAL STOOMSTRIJK'J"^
■W743 PHILIPS STOOMSTRIJKIJZER ER-HD1516 F
ItRIJKIJZER EXPRESS 15-1370 a REMINGTON STO°MB°..T
IRAUN STAAFMIXER MR300 XRUPS ESPRESSO MINI
1) BRAUN KOFFIEZETAPPARAAT AROMASTER 10KF43 1
I MES DTS 38S KENWOOD BLIKOPENER A187
braun
tristar
IILIPS KOFFIEZETAPPARAAT HD7251 PHILIPS CITI
citruspe"5
'Ml rn.v.. - gMC
ROWENTA KOFFIEZETAPPARAAT THERMO FT200 EXCL a
HANDMIXER MORPHY RICHARDS SNOERLOZE WATE i£R
PETRA WATERKOKER 1 L GW100 ROWENTA
I TOSTI-TOASTER ST5050 PRINCESS CAMPING
BLENDER 2000 BRAUN STAAFMIXER MR-300M
KOFFI£»T'
HENDER 2000 BRAUN STAAFMIXER MK-Juv" -
TAPPARAAT THERMO-GK7790 a PHILIPS KOFF|EZETAPr£SS<J/
•VERIN KOFFIEZETAPPARAAT C5660 SEVERIN ESPpH|l|pS
I TANDENBORSTEL 03 BRAUN BORSTELSET 4X D3
AT 760 ELECTRISCH VERWARMD KUSSEN TM-20
PETRA MASSAGEAPPARAAT PC60 CARMEN FAC'A'" |CUR£
PHILIPS VOETMASSAGEBAD HP 5222 BABYLISS MA
BADMASSAGEAPPARAAT PHILIPS TANDENB°RS^hE uNp
rRISCHE LAMP - DEL15N-15 WAU OSRAM EIEKTRI
K TAFELLAMP PENDEL BORDEAUX WANDUMP K° N yHt
'ERUMP HALOGEEN VHA-0051 BUREAULAMP HALO
EKEN THERMODOR HAPE THERM 6692 TEFAL CO
DEELl
We doen het massaal: verbou
wen. Twee op de drie huisei
genaren hebben de afgelo
pen drie jaar in hun huis geïn
vesteerd. De keuken moet er
uit, de badkamer wordt ver
nieuwd en op het dak verrijst
een kapel. We geven er per
jaar zo'n twaalf miljard gul
den aan uit om ons huis nog
lekkerder te krijgen. Met je
eigen huis ben je nooit klaar.
In de jaren tachtig waren het
vooral de keukens die ver
nieuwd moesten worden. Per
jaar koopt de consument nog
altijd zo'n 130.000 keukens
die, exclusief inbouw, meer
dan twaalfduizend gulden
kosten. Ondertussen groeit de
belangstelling voor de luxe
badkamer.
Deze bijlage over de huizen
markt staat in het teken van
de verbouwing. Weliswaar
verbouwen de meeste men
sen in het voorjaar, maar de
plannen, tekeningen en de
aanvragen voor vergunningen
moeten in de maanden daar
voor de deur uit.
Inhoud:
Pagina 2: De bouwvergunning
Pagina 3: De nieuwe keuken
Pagina 4: Liever verbouwen
Pagina 5: De markt
Pagina 6: De hypotheek
FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
De eeuwige verbouwing
Door Henk Boot en Willem Reijn
Het kost je tien jaar van je leven
of je huwelijk. Toch verbouwt
de Nederlander voortdurend
zijn woning. Met groot enthou
siasme. „Dan kom ik in de wo
ning en wijst zo'n man me vol
trots op de verbouwing die hij
echt helemaal zelf heeft uitge
voerd. Dan kijk ik en denk bij
mezelf: ach jongen, had dat toch
niet gedaan," zegt J. Brouwer,
makelaar in Breda.
Met een eigen huis ben je nooit
klaar, zegt de volksmond. Dat blijkt
ook uit de statistieken. Volgens on
derzoek van het bureau Companen
uit Arnhem, dat in opdracht van het
ministerie van volkshuisvesting het
onderhouds- en verbetergedrag van
eigenaren-bewoners in kaart
brengt, hebben twee op de drie
huiseigenaren de laatste drie jaar
hun woningen onder handen geno
men.
Elk jaar beginnen 1,1 miljoen men
sen aan een verbouwing. Zij geven
per woning ongeveer zesduizend
gulden aan verbeteringen uit. Feite
lijk ligt het investeringsbedrag veel
hoger, omdat door de doe-'t-zelf-
nijverheid er veel eigen tijd in de
woning wordt gestoken.
Als die arbeid wordt verrekend,
komt adviseur drs. C. van Ginneken
van Companen op een investering
van twaalfduizend gulden per ver
bouwing in 1992. Jaarlijks investe
ren de huiseigenaren gezamenlijk
zo naar schatting twaalf miljard
gulden in hun woning.
Verbouwen is een logisch gevolg
van de trend dat de Nederlander
steeds meer ruimte gebruikt. In de
moderne kamer staat een stereo-to
ren, een breedbeeld-televisie, een
personal computer en een meubel
voor de video-recorder. Allemaal
ruimtevretende zaken die vroeger
onbekend waren. Toegegeven, de
boekenkast is daarvoor soms wel
verdwenen.
Kinderen sliepen vroeger vaak bij
elkaar op de kamer tot de eerste het
huis verliet. Maar ieder modern
kind heeft nu recht op een eigen
kamer, omdat huiswerk in rust
moet kunnen worden gemaakt, ie
der bovendien de eigen muziek-
voorkeur heeft en anders wel een
irritant piepend computerspel nau
were samenlevingsverbanden met
broers of zusters onmogelijk maakt.
Dus daar verschijnen op de daken
allerlei nieuwe dakkapellen, waar
mee de nutteloze zolderruimte
wordt opgewaardeerd tot volwaar
dige leefruimte. En bij een dergelij
ke uitbouw kan onderhuids meteen
de isolatie worden aangepakt.
Of een verbouwing economisch ge
zien een zinvolle investering is, valt
nog al eens te bezien.
Makelaars onderscheiden de waar
dering van verbouwingen grofweg
in kuubs en luxe. Elke fatsoenlijke
uitbouw, aanbouw of dakkapel
maakt een huis meer waard, omdat
daarmee de inhoud van het huis
toeneemt. Bij de taxatie van een
huis is het aantal kubieke meters
een van de objectieve normen, aan
de hand waarvan de waarde wordt
bepaald.
„Vierkante meters kunnen zelfs een
meerwaarde geven," zegt de Breda
se makelaar J. Brouwer. „Als een
woonkamer door de uitbouw van 25
naar 40 vierkante meter gaat, kan
dat de woning zoveel couranter ma
ken dat de waardevermeerdering
groter is dan de gemaakte kosten.
Vergeet niet: de uitbreiding zorgt
voor echte extra meters."
Makelaars blijken dol op dakkapel
len. „Dat betekent een vierde slaap
kamer. Daar is vraag naar en dus
maakt een extra dakkapel een huis
couranter."
Toch is blind uitbreiden niet aan te
bevelen. „Ook bij meer kuubs geldt
dat de locatie belangrijk blijft,"
zegt Brouwer. „In' een goede wijk
ligt het prijsplafond veel hoger dan
op een mindere locatie. Immers, de
koopkracht gaat naar die goede
wijk en men is daardoor ook bereid
om meer te betalen voor meer huis."
Kortom: op de verkeerde locatie
kun je ook kuubs verwonen. Toch is
de afweging voor de consument nog
niet zo eenvoudig. Het kopen van
een ander huis levert hem zonder
meer al een drempel van tien pro
cent van de koopsom op: die gaat
op aan overdrachtsbelasting, nota
ris en hypotheekkosten. En dat is
vlot een bedrag van twintig- tot
dertigduizend gulden. Terwijl aan
het andere huis vaak ook nog een en
ander moet'gebeuren. Dat stelt de
consument voor een dilemma.
Bij de advisering van zijn klanten
gaat Brouwer van een vaste ge
dragslijn uit. „Ik adviseer mijn
klanten eerst te verhuizen naar een
wat groter huis in een courantere
buurt. Zitten ze daar naar hun zin,
dan is het onverbiddelijk advies:
verbouwen!"
Verwoon je in sommige gevallen
toch de investering in een uitbouw,
dat geldt zeker voor luxe. „Een
keuken van twintigduizend gulden
schrijf je in vijf tot zeven jaar af.
Dat bepaalt vooral ook de leeftijd
van de inbouwapparatuur. Net als
bij een auto schrijf je het eerste jaar
het hoogste bedrag af en dat daalt
dan met de jaren," zegt Brouwer.
De restwaarde van keuken en bad
kamer wordt sterk beïnvloed door
de smaak. De inrichting van de
woning moet voor makelaar M. Sto-
rimans een beetje bij de tijd zijn.
„Rode plavuizen, donkerbruine bal
ken, dat soort dingen willen de
mensen niet meer." Eikehouteri
keukens, gewoonlijk uit de hogere
prijsklasse, doen het daarom ook
niet zo goed bij verkoop.
Verwoon je een luxueuze badkamer,
een mooie keuken of een nette toilet
in principe zelf, in praktijk verge
makkelijken die voorzieningen de
verkoopbaarheid van het pand wel.
En dus meer of minder direct ook
de opbrengst van het huis.
„Goed sanitair vind ik erg belang
rijk," zegt Storimans. „In oudere
huizen vind ik het een pré als een
klein kamertje is opgeofferd aan het
creëren van een mooie, grote bad
kamer. En een tweede toilet op
zolder of de eerste verdieping. In
vrijwel elke nieuwe woning zitten
die voorzieningen en eigenlijk moet
je daar in een oude woning nu ook
wel over beschikken."
Maar het opofferen van een kamer
tje aan een badkamer gaat toch ten
koste van een slaapkamer in de
advertentie? „Ja, maar dan vervang
je de vliso-trap door een vaste trap,
zet een kapel op het dak en je hebt
weer een slaapkamer terug," zegt
de makelaar.
Zodra het echte luxe wordt, komt
het op rekening van de bewoner,
zegt de makelaar. Gouden kranen
blijken bij verkoop van klatergoud.
Een nieuwe verwarmingsketel helpt
ook weinig. „Het huis werd gasge
stookt en blijft gasgestookt. Dat
levert geen voordeel op," zegt Sto
rimans. „Isolatie wel. Mits goed
aangebracht natuurlijk, want daar
kom je ook wel eens armetierig
amateurwerk bij tegen. Maar goede
isolatie brengt de stookkosten om
laag en daarmee structureel de
woonlasten."
De vraag of je zelf moet verbouwen
dan wel een aannemer moet inhu
ren, wordt in praktijk massaal met
zelfbouw beantwoord. De gemeente
Breda registreert dat in zeventig
procent van de gevallen de aanvra
ger van een bouwvergunning c.q.
melder van een bouwwerk zelfbouw
opgeeft.
„Bij sommige doe-'t-zelvers is het
resultaat helaas rampzalig," zegt
makelaar M. Storimans. „Vooral die
plastic schroten aan het plafond,
verschrikkelijk. De brandweer is
daar al helemaal niet blij mee, want
het brandt geweldig. Én bij ver
branding komt er uit het PVC di
oxine vrij, werkelijk levensgevaar
lijk."
Door de zelfwerkzaamheid mist de
bouwsector een flinke omzet die
zeker in tijden van economische
onzekerheid en recessie erg interes
sant zou kunnen zijn. Maar heiaas:
bouwondernemers hebben het
moeilijk in het gevecht tegen de
BTW, de beunhaas en niet in de
laatste plaats zichzelf.
Aannemers geven er namelijk regel
matig blijk van verbouwingen niet
bijster aantrekkelijk werk te vin
den. „We hebben een aannemer
langs laten komen voor een uit
bouw," vertelt Laura, moeder van
een gezin met drie kinderen en
latente ruimtenood. „Die zou met
een tekening en een offerte komen.
Na twee weken hebben we gebeld.
Er was iets tussen gekomen, maar
hij zou binnen twee weken wat
laten weten. Daarna hebben we
nooit meer iets van de aannemer
gehoord."
Consumenten klagen vaak over de
klantvriendelijkheid van de aanne
mer. Ing. P. de Kok, directeur van
bouwbedrijf Rhee Van den Berg,
is voorzitter van de afdeling Breda
van de Nederlandse Vereniging van
Ondernemers in de Bouwnijverheid,
de NVOB. „Aannemers zijn wel de
gelijk geïnteresseerd in die markt,"
zegt hij. „Maar het blijkt nogal eens
dat de aannemer het rekenwerk
mag doen voor de beun die het werk
gaat uitvoeren."
Die ervaring, zegt De Kok, gaat de
aannemer niet in de koude kleren
zitten. „In een goede calculatie gaat
veel werk en dus veel kosten zitten.
De calculator moet bij de mensen
thuis aan tafel, noteren wat ze
willen, de plaatselijke situatie op
nemen. Dan moet hij gaan tekenen,
materialen uitzoeken, prijzen uit
zoeken en de offerte uitrekenen.
Daar kan wel tot drie dagen werk
inzitten. Komt hij terug bij de men
sen, dan zeggen .die: bedankt, u
hoort nog van ons. Later staat dan
een beon op de steiger."
De bouwnijverheid blijkt met dit
soort zaken echter weinig creatief
in het bewerken van de markt. Als
de bouwers de miljarden guldens
omzet zouden willen binnenhalen,
zouden eenvoudigere methodeh van
voorcalculatie mogelijk kunnen
zijn. Of er zou met gezamenlijke
actie een voor de consument goed
toegankelijk soort verbouwbureau
kunnen worden opgericht.
De Kok noteert de suggesties graag.
„We hebben inderdaad nieuwe
ideeën nodig." Want verder dan het
afgeven op de hoge lasten die de
overheid oplegt („We betreuren het
bijzonder dat de BTW-aftrek op
groot onderhoud niet is doorge
gaan") en het klagen over de oneer
lijke concurrentie van de beunha
zen, komt de gemiddelde aannemer
niet makkelijk.
De Kok telt daarom graag de zege
ningen van de NVOB-aannemer.
„Hij staat voor kwaliteit, biedt ga
rantie, is all-risk verzekerd tijdens
de verbouwing, iets wat mensen
makkelijk vergeten trouwens, moet
zich schikken in het oordeel van de
arbitragecommissie bij een me
ningsverschil, en houdt zich aan de
wet op de arbeidsomstandigheden,
wat ongevallen voorkomt."
Maar de aannemer heeft dan ook
een behoorlijke prijs te compense
ren. Niet alleen de BTW is een
nadeel, maar de klant betaalt ook
de koffiejuffrouw op kantoor, de
secretaresse en de standaard-Mer-
cedes.
Tegenover de hoge rekening ver
wacht de klant dan ook perfect
werk. „Het heeft me veel moeite
gekost om te zorgen dat mijn ver
bouwing honderd procent wit vol
gens mijn wensen zou worden uit
gevoerd," zegt Harrie, die princi
pieel tegen zwart werken is. „Maar
ik ben niet tevreden. Het is nu een
jaar later, maar ik ben nog bezig
over het herstel van fout afgeleverd
werk."
Inspecteur Jelle Visser van de afde
ling bouw- en woningtoezicht van
de gemeente Breda is in doorsnee
positief in zijn oordeel over de tech
nische prestaties van het bouwbe
drijf. „Ik ken een wijk waar ploeg-
jes bouwvakkers en beunen voor
particulieren veel doen. Maar het is
vaak treurig wat je te zien krijgt.
De bouwondernemer zorgt voor be
ter voorwerk, voor beter voorover
leg met ons en verstaat zijn vak.
Daar heb ik in het algemeen weinig
problemen mee."
De officiële Nederlandse bouwon
dernemer zou zich dus goed moeten
kunnen verkopen. Toch maakt de
aannemerij het niet makkelijk, noch
voor de klant, noch voor zichzelf.
Er is geen plaats waar de consu
ment terecht kan voor een lijst met
namen van op verbouwingen gespe
cialiseerde aannemers. Ook maken
zij zelden goede afspraken met le
veranciers van bijvoorbeeld keu
kens en sanitair.
Bij badkamer-leveranciers krijgen
klanten de naam van een 'mannetje'
dat de badkamer goed kan plaatsen.
„Maar ik weet van niks en bemoei
me er niet mee," aldus de verkoper.
Want op die manier kan hij van het
beschikbare budget zoveel mogelijk
voor zijn rekening nemen.
In het eenwordende Europa shop
pen huiseigenaren steeds vaker over
de grens. Belgische aannemers heb
ben de reputatie goedkoper te bou
wen en verbouwen. Visser ontmoet
ze regelmatig. Visser: „Maar het is
wel steeds maar één keer. De kwali
teit van de Belgische aannemer ligt
niet op Nederlands peil en ze heb
ben moeite met de normen die wij
stellen."
Ada genoemde prodoklen zijn onder voorbehou<
.dverkfUfl000'
