Z-Afrika:
de wereld
in één land
WS^^^mÊÊÊÊÊÊÊÊÊ^
Schoonheid, historie en harde politieke werkelijkheid als gevolg van geschiedenis
fika kleuren
[otterdam
DB STEM
EXTRA
ïeneratie filmmakers van de
len en uit de internationaal
tekenen het komende Film
loals vorig jaar al aangekondit
leeft het festival beslag weten te
eggen op zogenoemde Master
Home Movies. Professionals
Kimden met een amateur-came-
|a in een onverwachte en intieme
Itijl. Deze movies zijn te zien in
let bijprogramma. Ook is daarin
plaats voor een retrospectief var
Jas Kleine Fernsehspiel, de ru
briek van de Duitse tv-zender
IDF. Daarin krijgen al jaren
lang talenten een kans. Het tv-
publiek leerde zo bijvoorbeek
Jim Jarmusch, Fassbinder, Me
redith Monk, Nicolas Roeg en
Verner Schroeter kennen.
Diezelfde ZDF behoort, samer
net de Engelse tv-zender Chan
nel Four, de filmfondsen var
Hamburg en Noordrijn-Westfa-
len, de Nieuwe Cinema uit La
tijns- Amerika en het festival
van de Afrikaanse film in Cart
hago, tot de nieuwe partners ii
Cinemart.
Jonge filmers
Deze succesvolle markt voor fil
mers, producenten en financiers
biedt jonge filmers de kans
den bijeen te garen om hun idee
vorm te geven. De Cinemart, dit
jaar met 800 gasten, bepaalt in
belangrijke mate het gezicht van
het Rotterdamse festival.
Mogelijk wordt aan het pro
gramma nog de rubriek Hol
lywood Sleepers toegevoegd.
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1993
ZONDAG
FILMS
GOES
-Grand Theater
14 u. Bambi.
19 en 21.45 u. Jurassic Park.
HULST
- De Koning van Engeland
13.45 u. Jungle book.
13.45, 16.15, 19 en 21.30 u. Juras
sic Park.
13.45, 16.15 en 19 u. In the line
fire.
16.15 en 20 u. The firm.
13.45, 16.15, 19 en 21.30 u. Rising
sun.
16.15 en 20 u. The house of the
spirits.
13.45 en 21.30 u. The fugitive.
MIDDELBURG
- Cinema
20 u. Tous les matins du monde.
OOSTBURG
- Ledeltheater
20 u. Sliver.
VLISSINGEN
- Alhambra 1
14, 19 en 21.45 u. Jurassic Park.
- Alhambra 2
14 u. Ongelofelijke reis.
20 u. The firm.
- Alhambra 3
14, 19 en 21.45 u. Rising sun.
- Alhambra 4
14, 19 en 21.45 u. The piano.
BERGEN OP ZOOM
- Cinem'actueel 1-2-3
14 u. Jungleboek.
13.45, 16.15, 18.45 en 21.30 u.The
piano.
16.15, 18.45 en 21.30 u. The fugiti-
ve.
13.45, 16.15, 18.45 en 21.30 u,
Jurassic Park. i
- Roxy 1 - 14 u. De ongelofelijke
reis.
16.30 en 20 u. The firm.
- Roxy 2 -
14 u. De prinses en de trollen.
16.30 en 20.15 u. Rising sun.
ROOSENDAAL
- City 1-2-3
14 u. Jungleboek.
14 u. Teenage mutant ninja turtles
3.
18.30 en 21.30 u. The firm.
13.45, 16.15, 18.45 en 21.30 u.
Jurassic park.
16.15 en 21.30 u. Oeroeg.
16.15 en 18.45 u. The fugitive.
GENT
- Decascoop
20 u. Farewell to my concubine.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. w,s
sun.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. Jurassic
14.30, 17, 20 en 22.30 u. The
concierge. _m.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. Ad h""
dum.
22.45 u. Boxing Helena.
14.30 en 17 u. Homeward bound
14.30, 17 en 20 u. The firm.
22.30 u. In the line of fire.
14.30,17, 20 en 22.30 u. Dave.
22.30 u. Sliver.
17 en 20 u. The fugitive.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. The age
innocence.
14.30 en 17 u. The piano.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. Fixing
shadow.
14.30, 17, 20 en 22.30 u. Oeröeg-
22.30 u. The vanishing.
BRUGGE
hXhtT'o en 22.30 u-Juras-
14.3oTl7.15, 20 en 22.30 u. Bising
sun.
14.30 en 17.15 u. Dave.
20 u. The firm.
22.45 u. The fugitive.
14.30 u. De Ongelofelijke reis
17.15 en 20 u. Ad fundum
22.30 u. Fixing the shadow.
KNOKKE
T5eT7ly30SC2e0nen 22.30 u. Jurassic
F5T17.30 en 22.30 u. Fixing tllC
shadow. Rising
15, 17.30, 20 en 22.30 u. Bi
sun.
20 u. The firm.
15 u. Homeward Bound.
17.30 en 20 u. Dave.
22.30 u. Ad fundum.
Door Aad Jongbloed
Alleen de leeuw richt zijn
kop op. De leeuwin lijkt
even gestoord maar besluit
haar slaap niet te onder
breken. Ze rekt zich, lig
gend op de rug, even uit en
keert zich op de andere zij
van ons af.
De leeuw kijkt ons aan met dicht
toegeknepen ogen. Als leeuwen
een gezichtsuitdrukking hebben
dan heeft deze er een van
nieuwsgierigheid. Wie zijn die
dwazen, die een schijnwerper op
hem richten en hem vanuit een
Landrover bekijken? Hij gaapt
en wij zien dat als een aanwij
zing dat we hem niet al te lang
moeten vervelen.
De afstand tussen hem en de
Landrover is hooguit vijf meter.
De angst die ons in dit donker
met een leeuwenpaar binnen
aai-bereik overvalt, wordt ge
temperd omdat de ranger geen
aanstalte maakt zijn geweer te
pakken. Leeuwen zijn lui, fluis
tert hij, twintig van de vierent
wintig uur slapen ze en ze zullen
zeker niet aanvallen als zij hun
blikje vol hebben. Ook die gi
gantische leeuw, die even ver
derop midden op een pad ligt te
slapen, lijkt noch het geluid van
de Landrover noch de geur van
het uitlaatgas te ruiken. Hij wil
voor ons niet wakker worden.
Inderdaad, een leeuw is iemand
die bang is van niemand, dichtte
ooit een alweer vergeten poëet.
Zijn soort is ook heer en meester
in het Krügerpark,
Safari
Een safari in het Krügerpark en
enkele aanpalende parken is een
van de sensaties van een reis
door Zuid-Afrika, een fantasie
die werkelijkheid wordt. Ze is de
ontmoeting met 'de Grote Vijf'
binnen handbereik, met de ko
ning der dieren - want zo ge
draagt een leeuw zich inder
daad-, met het grootste land-
zoogdier ter wereld, de olifant,
met de gracieuze giraffe, de rhi
noceros, ogend als een buldozer,
de katachtige luipaard. Dit is
geen dagje dierentuin, ook al
heet die tegenwoordig safari
park. Dit is - alleen de Brit kent
het woord met de juiste gevoels
waarde - thrilling.
Het was president Paul Krüger,
die eind vorige eeuw al zo ver
ontrust was over de aantasting
van de wildernis en de wildstand
dat hij opdracht gaf tot ont
plooiing van een groot nationaal
park, een nieuwe wildernis
waarbinnen het wild ongestoord
zou kunnen leven. Inmiddels zijn
er, inclusief dat Krügerpark, in
Zuid-Afrika 17 parken, waar
binnen o.a. 7600 olifanten, 1500
leeuwen, 1500 witte en zwarte
rhinocerossen en 32.000 zebra's
het leven leiden zoals dat voor
hen bedoeld is. Binnen de nieu
we wildernissen zijn kampen in
gericht, waar hoog opgeleide we
tenschappers als ranger werken
en waarvanuit gasten hun safa
ri's kunnen beleven.
De kampen zijn er in meerdere
prijsklassen (vanaf 180 gulden
p.p.p.d), maar wie geld kan uit
geven gaat naar MalaMala, ruim
800 gulden per dag per persoon,
om voor dat geld een suite-hut
ter beschikking te krijgen, alle
maaltijden, thee en koffie en
tweemaal daags, bij zonopkomst
en -ondergang een safari onder
leiding van de ranger-gastheer
plus vrij vervoer van en naar het
vliegveld Skukuza of MalaMala.
De prijs garandeert ook voor de
jetset, die afkomt op dit avon
tuur, niet de ontmoeting met een
cheetah of een luipaard op jacht,
zoals wij konden beleven dank
zij de sporenkennis van ranger
Greg en diens (zwarte) jager
achterop de Landrover.
Geschoten wordt er alleen met
de camera. Foto's als bewijs van
het ultieme contact met de wil
dernis, zoals jagers zich vroeger
lieten uitbeelden met één been
nadrukkelijk geplaatst op het
corpus van hun gemakkelijke
prooi.
De Kaap
Een ander hoogtepunt is Kaap
de Goede Hoop en dat is verba
zingwekkend. De Kaap onder
scheidt zich in natuurlijke zin in
niets van mooie rotsige landton
gen in zee, zoals die overal zijn.
Maar deze Kaap ademt historie,
de wind slaat de pagina's van de
geschiedenisboeken terug. Daar,
waar nu op afstand een tanker
passeert, zeilden ze eeuwen gele
den voorbij, de avonturiers van
de zee, de ontdekkingsreizigers
als Bartolomeus Dias en Vasco
da Gama.
Daar voeren de schepen van de
Verenigde Oostindische Com
pagnie op weg naar hun ladin
gen specerijen met mannen aan
boord, die krepeerden aan
scheurbuik. Op de heenreis had
den de schepen nog driehonderd
man aan boord, op de terugweg
nog nauwelijks honderd. Er was
niemand die zich om het mense
lijk element zorgen maakte; de
bemanningen bestonden uit het
grauw van de grote Hollandse
steden, de sociale en economi
sche outcasts.
Wie maalde erom dat weduwen
en wezen achterbleven? Zij wa
ren het probleem niet. Nee, wat
wel een probleem was, was dat
schepen onderbemand raakten
wat gevaar opleverde voor de
lading. En dus werd de Kaap,
waar de zuidooster storm de
schepen zo gemakkelijk op de
klippen kan gooien en waar voor
zovelen het zeemansgraf gaapte,
een pleisterplaats waar groente,
fruit, wijn en vers vlees ingeno
men kon worden om die dodelij
ke scheurbuik het hoofd te kun
nen bieden.
Daar, aan die Kaap, landde in
1652 Jan van Riebeeck om er een
bevoorradingsstation in te rich
ten. Daar ook ontstond in feite
wat nu algemeen de blanke stam
van Afrika heet, de blanke be
volking van Zuid-Afrika, die na
bijna drieënhalve eeuw haar al
macht zal moeten afstaan aan de
zwarte meerderheid.
Verleden
Kaapstad brengt eveneens de
sensatie van het verleden. Tus
sen magnifieke bankgebouwen
en luxueuze hotels staan - plot
seling - zeventiende eeuwse Hol
landse herenhuizen, die zo van
een van de Amsterdamse grach
ten kunnen zijn geplukt.
Hier woonden grote mannen van
de VOC, hier stichtten ze hun
kerken en kantoren, van hieruit
keken ze, transpirerend in hun
fluwelen wambuis, uit op de Ta
felberg, die volgens zeelui de
mooiste aanblik biedt die men
waar ook ter wereld kan hebben.
Vanaf de top van de Tafelberg is
het uitzicht adembenemend. Op
rotsen die uit de oceaan zijn
opgestegen. Op de oceaan, die
met elke golfslag die rotsen weer
lijkt op te eisen. Op de baai,
waar ze voor anker gingen, de
mannen die Kaapstad stichtten.
Vanuit Kaapstad zijn in 1688
200 Hugenoten naar Stellen-
bosch en omgeving getrokken
om daar hun wijnstokken te
planten. Ze waren uit eigen land
verdreven en enkelen keerden
heimelijk terug om wijnstokken
te smokkelen, die ze vanuit Am
sterdam weer naar de Kaap mee
voerden. Want, hadden de Hee-
ren 17 bedacht, het is goed voor
de gezondheid dat verse wijn en
goede azijn kan worden ingeno
men aan de Kaap. De wijnvelden
vormen een stuk Frankrijk bin
nen Zuid-Afrika.
Stellenbosch, de tweede gestich
te stad van Zuid-Afrika - door
Simon van der Stel - ligt in haar
midden. Van der Stel plantte er
eiken, een staaltje Hollandse lo
gistiek, want met eiken kon je
schepen bouwen of ze repareren.
Maar veel van de eiken staan er
- ÉÊgM
«V
Een safari is - zoals alleen de Britten dat met de juiste gevoelswaarde kunnen zeggen - thrilling.
nog; het klimaat maakte het
hout week en ongeschikt voor
scheepsbouw.
Durban
De mooiste stad is zonder twijfel
Durban, een smeltkroes van de
oost, van Europa en van Afrika.
Durban bestaat pas 170 jaar.
Voordien liepen er nijlpaarden
en olifanten waar nu uiterst sjie-
ke dames over de palmenboule-
vards flaneren. Er stond hoog
riet waar nu, aan de zogenoemde
Gouden Mijl, superhotels staan
en waar de Indische Oceaan sur
fers draagt en zwemmers koelte
geeft.
Durban is de sub-tropen in volle
glorie, het heeft de kleur en de
onbekommerdheid van het car
naval zonder hoempamuziek.
Ooit, als alle troebelen in Zuid-
Afrika achter de rug zijn, zal het
een must heten om naar Durban
te gaan.
Van Durban is over goede we
gen, waarlangs zoals overal in
Afrika een vrijwel onafgebroken
stoet zwarten loopt - waarheen?
waarvandaan? - binnen twee uur
Zululand te bereiken. Het doet
aanvankelijk wat Volendam-
achtig aan, het lijkt een beledi
ging van de trotse Zulustam, die
onder leiding van Shaka ruim
een eeuw geleden Afrika op zijn
grondvesten deed schudden.
Maar waar is een volk nog in
zijn ware aard te ontdekken?
Waar nog overschrijdt de oor
spronkelijke cultuuruiting van
een volk die van de klompen
dans? Misschien bij nadere ken
nismaking toch in Zululand, om
dat het fanatisme van de krijgs
dans de verontschuldigende
glimlach bij de klompendans zo
ver ontstijgt.
Ja, misschien toch daar, omdat
halfnaakte jongetjes nog steeds
het vee bewaken, zoals hun dap
pere voorvaderen als kind deden.
Omdat vrouwen buiten bereik
van een camera nog mais stam
pen en bier brouwen, zich krom
werken op het land, zoals ze
geleerd hebben van hun moeders
en die weer van hun moeders.
Ossewa
Zuid-Afrika zou een land zijn
om met camper of caravan door
te trekken, te stoppen bij elk
vergezicht en elke bloemenstruik
vol verleidelijkheid. Zuid-Afrika
zou je moeten ontdekken in het
spoor van de trekboeren, de rou
te nemen van hun ossewa. Het
was de weg van de onzekerheid,
van het avontuur, van het ge
vaar. In het land waar 35 mil
joen mensen wachten op het mo
ment van de waarlijke democra
tie loert voor de caravanist nog
steeds gevaar.
Zuid-Afrika heeft de charme van
Frankrijk, de bloemen van Italië,
de uitgestrektheid van de
Spaanse hoogvlakte, de woeste
rotspartijen van Noorwegen of
de Verenigde Staten. Zuid-Afri
ka is de wereld in één land. Het
heeft prachtige steden, twee
oceanen die het omspoelen met
eindeloze, schitterende stranden.
Zuid-Afrika is een land om te
overwinteren. De reis is wat
duurder (retour ongeveer 2000
gulden) dan naar Spanje. Maar
de Nederlandse overwinteraar
treft in Zuid-Afrika hoogzomer
aan en prijzen die beduidend
lager liggen dan in het Spanje
van vandaag, niet in het minst
vanwege de koers van de rand.
Een bijkomend voordeel is dat
de taal, het Afrikaans, beluiste
rend en lezend, te begrijpen valt.
Ondanks recente ongeregeldhe
den, zeer lokaal maar niettemin,
stijgt het aantal toeristen met
een gemiddelde van 6 procent
per jaar (vorig jaar bezochten
20.413 Nederlanders het land).
FOTO'S AAD JONGBLOED
Zuid-Afrika is schoonheid en
historie, ongereptheid en de har
de politieke werkelijkheid als
gevolg van de historie. Kaap de
Goede Hoop zou opnieuw een
baken in die historie moeten
zijn, het baken van volledige
verdraagzaamheid tussen blank
en zwart. Pas dan zal de econo
mie van het land de volledige
ondersteuning kunnen krijgen
van het toerisme.
Informatie: Satour (Suid-Afri-
kaanse Toerismeraad), Locatellika
de 1, 1076 AZ Amsterdam, tele
foon: 020-6646201 en Zuidafrikaan
se luchtvaardienst, Standhouders
kade 2, 1054 ES Amsterdam, tele
foon: 020-6164447
Cape Dutch Homestead. De connectie met Nederland is op vele plaatsen in Zuid-Afrika
duidelijk zichtbaar.
Cape Point.
J
