ijne
Er hangt weer bont
in de winkelrekken
:el
De legende van Lotus
IN
I.V.
W
jT
.o
:N
Deining over nieuw reclamespotje op radio
Jeugd mikpunt in
appel-campagne
ANWB: vaker fietsen
in woon-werkverkeer
LETSELSCHADE
De chloorfles
N NACHT
26a
15
vmgenot
lortbedrijf
(oewacht
BO
destem
CONSUMENT
D2
_X_58
Is van Gent
Irage Vervaet.
m
Itering
20-
ftnen,
len,
frdijn-, c
me- I
DONDERDAG 4 NOVEMBER 1993
'Goh, wat een mooie jas'.
'Ja, echt bont'.
'Echt bont? Maar die die
ren dan?'
'Oh, die worden goed
verzorgd'.
Sinds enige tyijd is dit
reclamespotje te horen
op Radio 1 en Radio 2.
Daarmee probeert de
handel het dragen van
dierenhuiden weer geac
cepteerd te krijgen. Tot
woede van de actiegroep
'Bont voor dieren', die
eist dat de reclame met
een wordt stopgezet.
En de pelsdierfokker, die
zeven magere jaren ach
ter de rug heeft? Hoopt
hij dat de campagne een
ommekeer inluidt, of
vreest hij een nieuw of
fensief van dierenbevrij-
ders?
Door John van Oppen
Heumen - Nee, hij heeft
het reclamespotje nog niet
gehoord. Te druk met het
verzorgen van de 3400
moedernertsen in de
kooien. Maar als je echt
wil weten wat Mare Hil-
gers (35) denkt van de
nieuwe bontreclame, dan
moet je even goed luiste
ren. En de penetrante
geur, die opstijgt vanuit de
kooien, maar een .uurtje
voor lief nemen.
Zijn nertsenfarm ligt ingeklemd
tussen de snelweg A73 en het
Maas-Waalkanaal. Hij heeft het
bedrijf overgenomen van zijn va
der. Pas één keer, tien jaar gele
den, heeft hij activisten op het
erf gehad die de kooien openden.
Daarna bleef het rustig.
Hilgers is niet van plan om extra
veiligheidsmaatregelen te tref
fen, als de discussie weer los
barst.
Infrarood-camera's? Onbetaal
baar. Met de schamele opbrengst
van de vellen - een gevolg van
jarenlange overproduktie op de
wereldmarkt - kan hij zijn
.vrouw en twee kinderen van 3 en
5 jaar maar nèt onderhouden,
's Nachts wachtlopen? Dat heeft
hij tien jaar geleden gedaan.
„Volstrekt zinloos. Je raakt dol
door het gebrek aan slaap, maar
er gebeurt niets. Ze wachten rus
tig totdat je op een nacht uitge
teld in bed ligt. Dan pas slaan ze
toe."
Gezond verstand
Nee, Mare Hilgers vertrouwt op
het gezond verstand van de
bont-activisten. „Ik heb een eer
lijk beroep. Iedereen mag komen
kijken hoe ik de kost verdien
voor mijn gezin. Er bestaat geen
wezenlijk verschil tussen een
varkensfokkerij en een nertsen-
farm. En de wintsmarge is nu al
jaren zó klein, dat ik geen nieu
we tegenslag meer kan gebrui
ken. Als ze me pakken, moet ik
Een actie in 1988 van het Anti Bond. Comité. Dergelijke acties zorgden er destijds mede voor dat bont bij het publiek uit de gratie
raakte. foto anp
me aansluiten bij het leger van
werklozen. Dat kan toch nooit
de bedoeling zijn."
Hij vindt dat de nieuwe bont
lobby op een goed moment is
opgezet. Nederland ligt 's avonds
languit op de leren bank naar tv
te kijken; niemand stoort zich
aan het dragen van een zijden
bloes; in het restaurant prijkt
wildgebraad op het menu; de
poes krijgt blikvoer dat voor een
groot gedeelte bestaat uit...nerts
vlees. „Waarom zou het dragen
van een bontjas nog oneerbaar
zijn?"
Zoals Hilgers, zo denken al ziin
collega's erover. Twee weken ge
leden, tijdens de jaarvergadering
van de Nederlandse vereniging
van Fokkers van Edelpelsdieren
(NFE), knikten ze instemmend
toen ze te horen kregen dat het
Nederlands Bont Instituut (NBI)
een nieuwe reclamecampagne
wil beginnen.
Niet dat de pelsdierfokkers de
illusie koesteren dat ze rijk kun
nen worden als de campagne
aanslaat, oh nee. Maar ze willen
eindelijk erkend worden als een
hardwerkende beroepsgroep, die
de welzijnsnormen voor dieren
respecteert en om die reden ook
respect terugverdient van het
grote publiek.
Wereldmarkt
De prijs die de fokker krijgt per
pels, wordt bepaald door het
spel van vraag en aanbod op de
wereldmarkt. Liefst 98 procent
van de pelzen die de Nederland
se fokkers produceren, is ook
bestemd voor de export.
„Stél dat de reclamecampagne
enorm aanslaat; dat de vraag
naar bont in Nederland zelfs
verdubbelt van twee tot vier
procent van de produktie. Dan
nóg gaat het om zo'n geringe
toename van de wereldvraag
naar bont, dat die amper van
invloed is op de prijsvorming. De
Nederlandse consumptie speelt
daarin geen enkele rol," zegt
Wim Verhagen. Hij is secretaris
van de NFE, de koepelorganisa
tie van de fokkers.
Pelsfokker Mare Hilgers zegt het
op zijn manier: „Mocht de bin
nenlandse vraag plotseling ver
dubbelen, dan verdien ik mis
schien een stuiver extra per pels.
Maar als alle Chinezen plotse
ling een muts gaan dragen van
nertsenbont, ja, dan zou de prijs
in één klap omhoog schieten van
dertig naar tachtig gulden per
pels."
Detailhandel
De detailhandel heeft wél on
middellijk financieel voordeel
van een stijging van de vraag
naar bontmantels in Nederland.
De laatste vijftien jaar zijn tien
tallen bontspeciaalzaken uit de
winkelstraten verdwenen. Ron
Haarman, voorlichter van het
NBI en tevens de bedenker van
de radio-campagne, schat dat
slechts een honderdtal de mage
re jaren overleefd heeft. Tegelij
kertijd constateert hij, dat 'ge
wone' modezaken de laatste
twee jaar hoe langer hoe meer
bont in de rekken hangen.
Het begon heel voorzichtig, met
garnering, zoals een bontvoering
in een leren jas, met mutsen en
sjaals. Stilaan hangen er ook al
bontmantels in de 'gewone' mo
dezaak. „Duidelijke signalen, die
erop wijzen dat er in Nederland
weer een markt voor komt,"
vindt Haarman. „Vandaar die
reclamecampagne.
Maar pelsdierfokker Mare Hil
gers moet nog zien of de recla
mecampagne zal leiden tot een
toename van de binnenlandse
vraag. „Ik ben al dolgelukkig als
de campagne tot gevolg heeft dat
onze bedrijfstak erkend wordt
als een eerbare branche. Om
mensen zover te krijgen dat ze
een bontmantel kopen, is méér
nodig dan een reclamespotje op
de radio. Mijn eigen vrouw heeft
niet eens een bontmantel in de
garderobe. Waarom niet? Omdat
de goedkoopste jassen, die van
achthonderd gulden, als een zak
om je lijf hangen. Wil je een
bontjas die er mondern uitziet,
dan ben je vijfduizend gulden
kwijt. Dat is toch niet te betalen,
Nee, de bonthandel in Nederland
kan pas echt gaan floreren, als
ook de goedkoopste modellen er
fraai uitzien."
Voorlichter Haarman van het
NBI haast zich die opmerking
van de fokker te neutraliseren:
„Je kunt al voor weinig geld een
bontmantel laten remodelleren,
zodat het lijkt alsof-ie net uit de
winkel komt. Ach, we willen via
de campagne vooral demonstre
ren dat je vandaag de dag niet
meer met de nek wordt aangeke
ken, als je bont draagt."
Meezingers
Lieke Keller van de Stichting
'Bont voor Dieren' verslikt zich
bijna in haar thee, als ze dat
hoort. „De bonthandel heeft niks
geleerd van alle argumenten die
we hebben aangedragen," foe
tert ze. Bont voor Dieren zint
dan ook op tegen-acties. De
STER (STichting Ether Reclame)
is al benaderd met de vraag de
radiocampagne van vijftig spot
jes stop te zetten. Gebeurt dat
niet, dan stapt Lieke Keiler naar
de Reclame Code Commissie.
Als dat allemaal niet helpt, vol
gen er tegenacties. Te beginnen
op de radio. Bijvoorbeeld door
het opnieuw draaien van de kin
derhit Tweedehands jas en het
liedje Madammen met een bont
jas van Urbanus. Tenslotte heb
ben die meezingers destijds méér
bijgedragen aan de opinievor
ming over het dragen van bont,
dan alle harde acties van dieren-
bevrijders bij elkaar.
jg--"
Lotus. De naam staat voor
snelheid en techniek. En
voor de legendarische Co
lin Chapman. Lotus is zo
(Engels als het maar kan,
was bijna dood maar wordt
nu door het Italiaanse Bu-
gatti gereanimeerd. Bij Lo
tus is nog geen robot te
bekennen. Over tradities,
Engelse nuchterheid en de
champagne die straks weer
wacht.
Door Rien van der Steen
Een man in een groene overall
komt met brandblussers aan
dragen: een grote en een kleine.
Ze passen nauwelijks in de
krappe ruimte waar ook nog
een coureur in moet. „De grote
blusser is voor de motor, de
kleine voor de coureur" grijnst
hij.
Dit is Lotus, England,
maard centrum van geavanceer
de techniek, van het zeer Engel
se Racing Green. Beroemd van
de sportauto's, berucht van de
Formule I. „Als het moet zetten
we zo'n raceauto in twee dagen
in elkaar," zegt de monteur met
het zweet op zijn voorhoofd.
Thuis is hij bijna nooit: „Als ik
thuis ben, ben ik hier; en als ik
niet hier ben zit ik op het cir
cuit."
Team Lotus bewoont een opval
lend pand in Norfolk. Een his
torisch 'Manor', Ketteringham
Hall, in de Tweede Wereldoor
log het hoofdkwartier van een
Amerikaans squadron.
In dit statige pand komt Team
Lotus rond met een jaaromzet
van twintig miljoen pond. Een
schijntje vergeleken bii McLa-
Van boven naar beneden: de
Lotus Esprit, de raceauto van
Colin Chapman, uiteraard in
Racing Green. Daaronder de
Elite, een van de mooiste
sportauto's ooit gebouwd.
Daaronder een studiemodel.
ren, dat van Marlborough onge
veer het drievoudige mag opma
ken. Senna won met Lotus in
1978 het laatste wereldkampi
oenschap. „Onze tijd komt wel
weer," zegt Mark Pointer. „We
hebben net een contract geslo
ten met Honda. Met onze auto's
en hun motoren moet het weer
lukken. Het wordt tijd dat we
weer eens champagne proeven."
'To finish first, first you'll have
to finish': om als eerste te kun
nen eindigen zul je eerst moeten
eindigen, zeggen ze bij Lotus.
Toch gaat het er allemaal heel
ontspannen aan toe. De stress
van het circuit is mijlenver van
Ketteringham Hall verwijderd.
Werken doen ze allemaal als
paarden zeggen ze. Maar het
gebeurt met een glimlach op het
gezicht.
Ver- Bugatti
Bugatti nam een paar weken
geleden de Lotus-boedel van
General Motors over. De erfenis
van de legendarische Colin
Chapman is voorlopig gered.
Lotus teerde op oude faam,
voornamelijk vergaard in de ja
ren zestig en zeventig. De sport
auto Elan is uit produktie geno
men. Verslagen door de Japanse
Mazda Miata/MX5, die net zo
mooi en technisch beter was.
Bugatti en Lotus. Dat Engelsen
auto's kunnen bouwen staat
buiten kijf. Maar ze zijn zo
verdraaid slecht in marketing.
Daar hebben Italianen weer
meer kaas van gegeten. Dus wie
weet, wordt het een prima hu
welijk tussen de twee histori
sche merken.
Lotus bouwt momenteel per
week acht sportauto's van het
type Esprit. Helemaal met de
hand. Maar directeur Adrian
Palmer heeft aangekondigd dat
de kleine Elan weer in produk
tie komt. In een enorme hal in
Ketteringham liggen honderden
chassis en carrosserieën van het
oude model. Een trieste aanblik.
Bugatti-baas Romano Artioli
heeft de Engelse ingenieurs
hard nodig voor zijn superspor
tauto's EB 110 en EB 112. En
hij heeft de Lotusgroep in elk
geval weer enthousiasme ge
bracht.
Eind september kwamen meer
dan 500 trotse bezitters van
Lotus-auto's en Bugatti's in En
geland samen om de redding
van Lotus te vieren. Chapmans
weduwe Hazel keek daar tevre
den naar honderden historische
auto's als de elektrische Bugatti
uit 1910, gebouwd door Ettore
Bugatti zelf, drie beroemde
Type 35 en twee peperd>"-°
nieuwe Bugatti's EB 110.
Colin Chapman had na de oor
log zijn eigen racewagen ge
bouwd. Toen hij daarmee succes
boekte besloot hij in 1955 een
eigen merk op te richten: Lotus
Cars Limited in Londen. De
Lotus Elite, een uit glasfiber
opgetrokken sportautootje,
wordt nog steeds beschouwd als
een van de mooiste auto's ooit
gebouwd. Het model werd in
1962 vervangen door de Elan.
Chapman bleek een briljant in
genieur, die met zijn innovatie
ve vindingen vooral opzien
baarde in de racerij. Spoilers,
dragende motoren, vergaande
gewichtsbesparing, revolutio
naire wielophanging, allemaal
vondsten van de bevlogen con
structeur. Hij stierf in 1982, na
geruchtmakende uitspattingen
met de Ierse bouwer van de
roestvrijstalen sportauto Delo-
rean. De naam Lotus was intus
sen wereldberoemd door de ver
richtingen van Graham Hill,
Jimmy Clark, Jochen Rindt en
Emerson Fittipaldi.
In Ketteringham Hall worden
de raceauto's gebouwd, al heeft
het er meer de schijn van dat ze
gebakken worden. Grote lappen
kunststof om aluminium ho
ningraten gespannen, worden
vacuüm gezogen en in de oven
verhit. Op die manier ontstaat
een keiharde, ongekend stijve,
keiharde constructie die zelfs
heel blijft als de auto met ruim
200 km per uur tegen een vang
rail knalt.
Carbonfiber
Bij het aanpalende Lotus Cars
lijken ze boten te maken in
plaats van sportauto's. Carbon
fiber en polyester in plaats van
staal. De chassis worden met de
hand gelast en daarna gegal
vaniseerd. In de hele fabriek is
geen robot te bekennen.
Op het driehoekige circuit van
Lotus mogen we een paar snelle
rondjes draaien met de Esprit
S4, de meer dan twee ton kos
tende sportauto. Tevoren moe
ten we een formulier tekenen
dat Lotus geen blaam treft,
mochten we verongelukken. En
voor de zekerheid rijdt een
testrijder als passagier mee. De
Esprit is een sportauto naar de
beste Engelse traditie: luidruch
tig, watervlug, aangedreven aan
de achterwielen en sturend als
een plank: breekt de auto een
maal de bocht uit dat is het ook
echt mis.
Bij Lotus heerst een knusse
sfeer. „We proberen het met
relatief weinig geld, maar met
volle overgave en met de kennis
die wij van de techniek hebben.
De meesten die hier werken
hebben geen baan, maar een
verslaving," zegt Mark Pointer.
Door Johan van Grinsven
Het lijkt zo overbodig, een dure reclamecampagne uitvoeren als
de Nederlander gemiddeld al zo'n 23 kilo appels per jaar eet.
Dat is per slot van rekening een indrukwekkende berg fruit.
„Maar er komen steeds meer appels op de markt. Als de
appelconsumptie wordt verhoogd, hoeven we die appels tenmin
ste niet door te draaien," zegt woordvoerster Liesbeth Boe-
kestein van het Centraal Bureau van de Tuinbouwveilingen in
Nederland (CBT). Ook een grote zorg van haar organisatie:
jongeren laten het afweten als het om appels eten gaat.
Voor Nederland is onder meer gekozen voor billboards met
daarop een bovenmaatse, duidelijk ongezond levende meneer
naast een aanbiddelijke, slanke jonge man - de appeleter
natuurlijk - die een mooi meisje aan zijn broek heeft hangen.
'Get smart', staat erbij.
Boekestein vindt niet dat de reclamekreet 'Get Smart' en de
inmiddels suffe slogan 'Snoep verstandig' wel erg dicht bij
elkaar liggen. „Dat 'Snoep verstandig, eet een appel' was te zeer
het opgeheven vingertje. Dat past niet meer in deze tijd. We
proberen nu iets anders over te brengen: 'Bijt eens in wat
anders. 'Bijt eens in een appel'. Niet meer zo streng. We
proberen jongeren duidelijk te maken dat het eten van een appel
niet oubollig is, maar juist trendy."
4b vsa
Een van de billboards die jongeren meer appels moeten
doen eten. foto cbt
Den Haag (anp) - De fiets kan in het woon-werkverkeer vijftig
procent vaker worden gebruikt. Tot die conclusie komt de
ANWB na een proef met de zogeheten leasefiets.
Een aantal bedrijven kreeg een maand lang ruim honderd
fietsen en regenpakken ter beschikking. Het aantal mensen dat
de fiets gebruikte in het woon-werkverkeer (minder dan zeven
kilometer) groeide van 43 naar 69 procent.
Het belangrijkste argument om de fiets niet te gebruiken, was
volgens de ANWB het ontbreken van 'veilige, snelle en comfor
tabele routes.' De animo om aan de proef deel te nemen was
volgens de bond evenwel groot, zowel bij ondernemers als bij
het personeel.
De proef heeft een jaar geduurd. „De fiets kan de auto lang niet
altijd vervangen," erkent de bond. „De fiets kan een goed
alternatief zijn op afstanden tot ongeveer zeven kilometer." De
ANWB ziet de tweewieler als uitgelezen aanvulling op het
openbaar vervoer.
Van de 140 fietsen die in het proefjaar werden gebruikt, werden
er tien gestolen. De ANWB noemt dit een 'saillant detail' en
benadrukt het belang van een goede stalling.
De uitkomsten van de proef zijn vastgelegd in het rapport 'Is je
auto kapot?'. Plaatsvervangend hoofddirecteur J. Barkhof van
de ANTO? zal dit vandaag zal overhandigen aan T. Welleman,
projectleider van het Masterplan Fiets van het ministerie van
verkeer en waterstaat.
Door mr. L.J.A.M. Hanssen
De advocaat mr. L.J.A.M. Hanssen behandelt op deze plaats
gevallen van personen die als gevolg van letsel schade hebben
opgelopen. Hij legt uit hoe de daardoor onstane financiële, emotione
le of psychische nood via juridische weg kan worden gelenigd.
Vandaag de laatste aflevering.
Zijn medebewoners vinden hem een wel erg huishoudelijk type.
Hij wordt er zelfs mee geplaagd. Niet dat dat hem zoveel kan
schelen. Hij heeft nu eenmaal een hekel aan vuile ramen en
vloeren.
Op een dag koopt hij een fles chloor om de badkamer een goede
beurt te geven. Er is niemand in huis en hij kan ongezien zijn
gang gaan. Om wat chloor op de grond te spuiten, knijpt hij in
de fles. Het hele doseerdopje vliegt eraf en een flinke hoeveel
heid chloor spuit eruit. Het bad en de vloer zitten onder de
chloor. Het stinkt vreselijk.
Voor zijn huisgenoten terugkomen, wil hij de chloor opruimen;
anders komt er toch maar weer commentaar. Hij pakt een dweil
en een emmer en veegt het spul van de vloer. Hij is net op tijd
klaar.
Intussen heeft hij een flinke keelpijn gekregen en merkt hij dat
ademhalen steeds moeilijker wordt, 's Avonds krijgt hij het zo
benauwd, dat hij de huisarts moet waarschuwen. Die stuurt hem
meteen door naar het ziekenhuis. Daar moet hij twee weken
blijven.
De specialist stelt vast dat zijn luchtpijp en longen door de
chloordamp ernstig zijn aangetast. Zijn hele leven zal hij daar
last van blijven houden. Dat merkt hij nu ook. Als het wat druk
wordt in de disco, moet hij naar buiten. In een overdekt
zwembad kan hij niet zwemmen. Hij krijgt het er snel benauwd.
Een paar maanden na het ongeluk leest hij in de krant dat er
flessen chloor uit de handel zijn genomen. Een consumentenor
ganisatie heeft vastgesteld dat de doseerknop niet goed bleef
zitten: als je in de fles kneep, sprong de dop er gemakkelijk af.
Hij weet als geen ander hoe waar dit was.
De vraag is nu wie er aansprakelijk is voor zijn schade: de
winkelier van wie hij het produkt heeft gekocht, de fabrikant
van de fles, de producent van de chloor? Of moet gesteld worden
dat het zijn eigen schuld is dat hij de chloordamp heeft
ingeademd?
Het is heel moeilijk hier zonder meer een antwoord op te geven.
Eerst zal uitgezocht moeten worden of er voldoende verband
bestaat tussen het in de handel brengen van deze chloorfles met
een defect spuitmondje en de beschadiging van de luchtpijp en
de longen.
Had de jongen geen voorzorgsmaatregelen moeten treffen voor
hij de chloor ging opruimen? Heeft hij de badmaker toen wel
voldoende geventileerd? Had hij niet moeten weten dat het
levensgevaarlijk is chloor in te ademen? Was hij daarvoor op de
fles niet gewaarschuwd?
Daar staat tegenover dat de leverancier ervoor moet zorgen dat
de consument chloor op een veilige manier kan gebruiken. De
fles zal toch zodanig beveiligd moeten zijn dat deze ongelukken
met zo'n gevaarlijk spul niet kunnen gebeuren. Veel consumen
ten kennen het werkelijk gevaar van chloor niet. Ze weten niet
dat het levensgevaarlijk is chloordamp in te ademen.
Of het slachtoffer het recht heeft de schadelijke gevolgen van
het ongeluk te verhalen op een ander, zal in veel gevallen door
de rechter uitgemaakt moeten worden. Het is ook mogelijk dat
partijen met elkaar gaan onderhandelen om tot een regeling te
komen. Naarmate een partij inschat in een rechtszaak zwakker
te staan, zal zij geneigd zijn bij de onderhandelingen meer water
bij de wijn te doen. De zaak van de chloorfles kan nog heel lang
gaan duren.
