Be>
'Voetballen voor de eer'
UITSLA
Eindronde NBB Cup weer in Breda
Chris Walder (93), in '21 linksbuiten van landskampioen NAC
Marco va
DE STEM
6Wij speelden
niet voor de
centen of een
betrekking.
Wij voetbalden
voor de eer:
de eer van
je clnb, je
stad, je land.'
Spelen Sydney aanzet
voor groene gedragscode
ZATERDAG 30 OKTOBER 1993 |j DE STEM
v - J RHMIIHHR
Van onze badmintonmedewerker
Kristian de Lange
Breda - Onlangs is de natio
nale bekercompetitie voor
badmintonteams uit de eredi
visie en de overgangsklasse
weer van start gegaan. Na de
voorrondes blijven er vier
teams over, die op 2 januari
in het Gemeentelijk Sport
centrum zullen strijden om
de NBB Cup.
De eindronde van de NBB Cup
wordt, net als vorig jaar, georga
niseerd door de Nederlandse
Badmintonbond (NBB), de Re
creatieve Badmintonbond Breda
(RBB) en BCO Bali. Drijvende
krachten achter de organisatie
zijn RBB-voorzitter Hans Em-
RBB-voorzitter Hans Emme-
rink (links) en Philippe Weij-
ling. foto marcel bekken
merik en Philippe Weijling, de
pr-man van BCO Bali. Het ant
woord op de vraag waarom zij
zo veel tijd investeren in de
organisatie, laat aan duidelijk
heid niets te wensen over: „Uit
liefde voor en vanwege promotie
van de badmintonsport."
De samenwerking tussen NBB,
BCO Bali en RBB kwam twee
jaar geleden tot stand. Eredivi
sievereniging BCO Bali werd ge
vraagd (in samenwerking met de
NBB) de NBB Cup te organise
ren. Het plaatsen van dit topeve-
nement in Oosterhout leverde
echter te veel problemen op,
waarna BCO Bali besloot uit te
wijken naar Breda. Om het toer
nooi publicitair en financieel een
breed draagvlak te kunnen ge
ven, werd de hulp van de zeer
grote RBB ingeroepen. Vanuit de
NBB was dit tevens een toenade
ringspoging in de richting van de
'wilde', recreatieve bond.
Vorig jaar was het evenement
een succes: veel toppers en veel
belangstelling van toeschouwers
en media. Daarom werd besloten
de eindronde nogmaals naar
Breda te halen.
Omdat vele toppers naar Duits
land vertrokken zijn om daar
competitie te spelen, werd de
bezetting een probleem. Om toch
het hoge niveau van het evene
ment vast te houden, werd be
paald dat Nederlandse clubs ook
in het buitenland spelende Ne
derlanders in bekerwedstrijden
uit mogen laten komen. Hierdoor
zullen weer vele topspelers aan
wezig zijn.
West-Brabant wordt vertegen
woordigd door BCO Bali, de
Oosterhoutse vereniging die vo
rig in de finale verloor van
Duinwijck. De organisatie be
treurt het dat BC Bavel dit jaar
niet heeft ingeschreven voor de
NBB Cup.
Dordrecht (anp) - Peter Droege wil groene Olympisch
Spelen. Massale evenementen als de Spelen zijn pe
definitie milieu-onvriendelijk. Professor Droege (41) ver.
zet zich daartegen. Hij spreekt tijdens het ecologie-cc®.
gres in Dordrecht over het plan van Greenpeace voor
'groene' Olympische Spelen. De ideeën van Greeppeai
zijn op zijn minst ambitieus.
De bijdrage van de hoogleraar
aan de Universiteit van Syd
ney, waar hij de leerstoel
stadsontwikkeling bekleedt,
is: „Ecologisch verantwoorde
Olympische Spelen in het jaar
2000."
„How green can the Olympic
Games really be? Het is een
consumptie-evenement. Er
wordt cola gedronken uit blik
en Kentucky Fried Chicken,
gegeten. Zakjes worden op
straat weggegooid. Atleten
worden per vliegtuig naar
Sydney gebracht."
Twintig kilometer van Syd
ney, in Home Bush Bay aan de
oever van de Parramatta-ri-
vier, moet de komende jaren
een 'groen' Olympisch dorp
verrijzen. Er zullen 15.000 at
leten en officals worden on
dergebracht in 5000 apparte
menten, die op ecologisch ver
antwoorde wijze zijn ge
bouwd.
Na afloop van de Spelen wor
den de huizen verkocht aan
particulieren uit alle inko
mensgroepen van de bevol
king. Het groene dorp staat
model voor steden die bij het
bouwen van woningen een
ecologische benadering willen
hanteren. Volgens Droege "zijn
de plannen voor het Olym
pisch dorp in die zin uniek,
dat voor het eerst de uiteenlo-
pendste milieuvriendelijke
methoden in één en hetzelfde
project worden toegepast.
Greenpeace stelt voor gebruik
te maken van zonneenergie om
alle huizen te voorzien van
elektriciteit en verwarming.
Dat gebeurt met een systeem
waarbij energie wordt omge
zet in superverhitte stoom, die
turbines aandrijft in een spe
ciale centrale. De stoom gaat
na omzetting in energie naar
de woningen. Energie die niet
wordt verbruikt, gaat terug
naar de centrale. Speciale me
ters in de huizen registreren
het energieverbruik per wo
ning.
Na afloop van de Spelen, als
de huizen aan inwoners van
Sydney zijn verkocht, krijgen
gebruikers die zuinig met
energie omgaan, van het ener
giebedrijf ^en.fjpnijis vpor goed
gedrag. De watervoorziening
in het Olympisch dorp is ook
op hergebruik gericht. Regen
water wordt opgevangen in
speciale reservoirs, geschikt
gemaakt voor gebruik en ver
volgens gedistribueerd. Het
afvalwater wordt daarna ge
zuiverd voor hergebruik.
In het Olympisch dorp wordi
het afval gescheiden ingeza.
meld en geschikt gemaakt
voor hergebruik. Om de lucht-
vervuiling tegen te gaan,
het transport van en naai
Sydney op zo 'schoon' moge.
lijke wijze plaatsvinden
Greenpeace pleit in de plan)
nen voor de aanleg van
supersnelle tram, die hei
Olympisch dorp met het eet.
trum van Sydney verbindt
Speciale veerboten moeten
gaan zorgen voor snel trans,
port over water.
De uitvoering van de plannen
van Greenpeace zal volgi
Droege heel wat voeten in
aarde hebben: „Home Bush
Bay fungeerde jarenlang
afvalbak van Sydney: er
pcb's gestort, restafval van dé
staal- en kolenindustrie en ei
is ook chemisch afval ge.
dumpt. Het gebied is nu 'was-
te-land', waar mensen ei
lijk niet meer mogen koi
Het hele gebied moet dus wor
den schoongemaakt, het afval
verspreid en afgedicht. Het
omtoveren van Home Bush
Bay tot woongebied kost
enorm veel geld." -
Volgens Droege zal de milieu
organisatie in Olympische
kringen een willig oor vinden
„Greenpeace heeft in Sydney
een sterke lobby. Ze is als
van de weinige afdelingen van
de milieuorganisatie bereid tot
het maken van politieke deals.
Het sluit compromissen
doelen te bereiken."
Droege ziet voor Greenpeace
de bouw van een groen Olym
pisch dorp als een van de
mogelijkheden de aandacht op
haar ideëen te vestigen. „1
ontbreekt Greenpeace natuur
lijk niet aan realititeitszin. De
plannen zijn erg ambitieus. De
milieu-organisatie wil hiermee
in de publiciteit treden,
aanzet geven tot een wereld
wijde groene gedragscode. De
Spelen zijn voor het bereiken
van dat doel natuurlijk een
mogelijkheid bij uitstek."
Droege verdedigt de plannen,
maar heeft ook kritiek. „S
vind dat te weinig rekening is
gehouden met de omgeving.
Zo had ook het stadscentrum
van Sydney meer aandacht
kunnen krijgen. Het stadshart
waar slechts enkele duizenden
mensen wonen, is verwaar
loosd gebied, dat in het geheel
niet bij de plannen is betrok
ken. Ik zou de onderlinge sa
menhang meer tot uiting heb
ben gebracht."
Van onze verslaggever
Ingooigem - In België
derdag de derde
veldrijder binnen één
dens het beoefenen
sport bezweken. Het
ste slachtoffer heet C
Baelen. Hij werd tijd
gezamenlijke trainii
Westvlaamse veldriji
Kortemark getroffer
een hersenbloeding.
Van onze verslaggever
Milaan - Aan de
baltopper Sampdor
ten weinig rust gegu
feit dat Van Bast
geopereerde enkel.
Ier van AC Milan
Milanello te vinde
woordvoerder op te
Van Basten maakt er
heim van dat hij verras
het goede spel van zijn v
ge medespeler Ruud G
momenteel bij Sampdor
fen viert. „Ik wist dat G
een goede wedstrijd kon
zegt Van Basten. „Maa
zoveel wedstrijden op z
niveau kan afwerken, 1
echt verbaasd. Ik denk d
AC Milan nog goed bi
zou zijn. Hij is nog stc
groot kampioen, met
voorspelbare acties. Ech
den zijn wij nooit gewee
op het veld begrepen w
uitstekend. Ik ken ook
reden waarom Gullit bij
lan is vertrokken. Maai
ik nooit vertellen. Er
eenmaal dingen in het 1
je voor je moet houden.'
Frank Rijkaard, de tw
derlander die de regeren
aanse kampioen heeft
koos voor een andere clu
hij de stress in de Ser
meer aankon. Van Basl
nog niet aan een afsc
zijn geopereerde enkel
herstelt, wil hij nog vi;
AC Milan spelen.
„Ik ben jonger dan Rij
minder stress-gevoelig
Van Basten. „Ik voel m
ogenblik als een kind
een heel leven voor
heeft. Over mijn toekc
voetballer ben ik optimi:
ben je uiteraard nooit
procent zeker. Mijn enkc
normaal. Ik voel geen pi
maar tijdens de trainin
ik ook nog niet geforce
de tweede operatie doo
Martens, heb ik het ee
heel moeilijk gehad. Dat
Professor Peter Droege: „How green can the Oly<nP,c
Games really be?" foto ap
AUT0SP0R1
Peking. Rally Hongkon
king.
Eindstand: 1. Vatanen/B
(Fin) Subaru 5.13.40, 2
Ringer (GBr) Subaru 5.
Bourne/Sircombe (NZe)
5.16.59, 4. Shinozuka (Ja
ubishi 5.33.32, 5. Ni
(Jap) Nissan 5.59.55.
G0LF~
San Francisco. Tour-ka
schap (finale Amei
PGA-seizoen).
Stand na eerste ronde:
lagher (VSt) 63, 2.
(VSt), Pavin (VSt), Fro
68, 5. Henke (VSt), Fel
Calcavecchia (VSt), ML
Kite (VSt) en Allem (ZA:
Madrid. Mannen, 1,1
gulden.
Stand na tweede dag: 1
(Ier) 133 slagen (65 68),
(Eng) 135 (69 66), Roe (I
(69 66), Gilford (Eng)
67), Westner (ZAf) 135
PAARDESPOF
Stuttgart. CSI.
Springconcours op tijd:
ger (Zwi) 0 strafpunteni
seconden, 2. Rodrigo
(Bra) Special Envoy 0-C
Skelton (GBr) Dolk
0-61,28, 4. Navet (Fra
0-61,34, 5. Robert (Fn
0-62,39, 6. Markus Fuc
Folien 0-62,55.
Puntenspringen: 1. Rob
nelle 22-47,43, 2. Thom
(Zwi) Folien 22-48,42,
haak (Dui) Mister 22-
Melliger (Zwi) Athlet 5
5. Rodrigo Pessoa
22-49,35, 6. Gundel (Di
jak 22-49,57.
Dressuur.
Grand Prix: 1. Balkenh
Goldstern 1715, 2.
Becker (Dui) Grand
1681, 3. Dallos (Hon)
1607, 4. Strijk (Ned)
Jewel 1535, 4. Disten
Exakt 1527, 5. Plewa (1
ronimo 1517.
Intermediair II: 1. Schai
Durgo 1343, 2. Ba
Ehrengold 1339, 3. Boyl
Biraldo 1309, 4. Uphoff
Sir Lennox 1291, 5.
(Dui) Donnerhall 1263,
Crepin (Fra) Maritim 12
SCHAKEN
Monte Carlo. WK vrouw
Derde partij: Ioseliani
Jun Xie (Chn) 1/2-1/2.
Stand tweekamp: 1/2-2
TENNIS
Van onze verslaggever
Peter de Leeuw
„THUIS wonnen we met
2-0 en uit, in Tilburg, met
5-0," herinnert Chris Wal
der (93) zich uit het jaar
dat NAC landskampioen
werd. Dus NAC kon ooit
van Willem II winnen?
„Jazeker, en van Ajax ook.
Dat jaar versloegen we ze
in de kampioenscompetitie
twee keer: in Breda met
2-0 en in Amsterdam met
2-1."
Chris Walder weet het allemaal
heel precies. Niet alleen de uit
slagen van de competitie
'20 '21, maar ook de gebeurte
nissen in het huidige seizoen.
Lokhoff is in Tilburg uit het
veld gestuurd, hè."
NAC is in haar 81-jarige historie
een maal kampioen van Neder
land geweest: in 1921. Chris
Walder is 72 jaar later de enige
overlevende van het geelzwarte
kampioenselftal. Hij was de
linksbuiten. Samen met links
binnen Fanny Petit, van de nog
steeds bestaande steenhouwerij
aan de Terheijdenstraat in Bre
da, vormde hij een vleugel van
NAC's voorhoede. De legendari
sche Rat Verlegh speelde mid-
voor.
In die tijd werd de vaderlandse
competitie afgewikkeld in vier
afdelingen: noord, oost, west en
zuid. In de eerste klasse zuid
kwamen maar liefst vier Bredase
ploegen uit: NAC, Velocitas (ca
detten van de KMA), (het katho
lieke) Bredania en 't Zesde (mili
tairen van het zesde regiment
infanterie, dat eveneens een be
faamd muziekkorps op de been
bracht). De nummers één van de
afdelingen maakten onderling
uit wie landskampioen werd. In
1921 waren dat NAC, Ajax, Be
Quick uit Groningen en Go
Ahead.
Be Quick
„In de kampioenscompetitie
wonnen we dus tweemaal van
Ajax. Van Be Quick hadden we
echter twee keer verloren. Dat
was een''goed elftal, daar-speel
den de gebroeders Tetzner in,
Max en Hans. Wij speelden onze
laatste wedstrijd in Deventer,
tegen Go Ahead. We moesten
daar winnen en deden dat ook,
met 3-0. Maar als Be Quick in
Amsterdam van Ajax zou win
nen, zouden zij kampioen zijn."
„Toen wij na de wedstrijd tegen
Go Ahead met de trein'naar huis
gingen, kenden we de uitslag van
Ajax-Be Quick niet. Je had wel
telefoon, maar het was niet ge
bruikelijk om te bellen. In Arn
hem hoorden we het gerucht dat
Be Quick verloren had. In Nij
megen moesten we overstappen
en daar hebben we geprobeerd
het gerucht bevestigd te krijgen.
Maar dat lukte niet. Tegelijker
tijd met onze trein kwam in Den
Bosch de trein uit Amsterdam
aan. Daar stapte Thijs Dooren
bosch uit. Hem kenden we, want
hij was de aanvoerder van Wil-
helmina uit Den Bosch. Hij was
bij Ajax-Be Quick geweest, liet
zijn kaartje zien om het te bewij
zen. Ajax had met 2-1 gewonnen
en wij waren kampioen!
„In Breda stond heel het Sta
tionsplein vol. We werden met
rijtuigen opgehaald en naar ho
tel restaurant De Schuur bij 't
Valkenberg gebracht. Drie dagen
is het feest geweest. We voetbal
den in die tijd op 't Ploegske aan
de Ploegstraat. Een maand later
zijn we nog eens uitgebreid ge
huldigd. Aan de optocht van 't
Ploegske naar het stadhuis de
den 45 groepen mee. Leve de
leut, zeggen ze in Breda."
een paar jaar gewerkt bij notaris
Bode in 't Ginneken. Later bij
notaris Temminck aan de Sop-
hiastraat. Toen ik uit dienst
kwam, was hij overleden. Ik had
geen zin meer in het notarisvak.
Ik werd uitgenodigd door Philips
uit Eindhoven. Bij het gesprek
zat een delegatie van de club.
Alles hadden ze voor me gere
geld: een pension, een baan op
de boekhouding. Als ik maar
voor Philips zou voetballen.
Maar m'.n moeder zag me niet
graag het huis uit gaan. 'Sollici
teer eerst nog eens bij de Kwat-
ta', zei ze tegen me. Ik had er
geen «in in, maar zei toch: 'Nou
goed, ik zal wel even naar de
Kwatta gaan'. Laten ze me daar
nou ook aannemen."
De Kwatta
En zo was zijn overgang van
NAC naar PSV van de baan.
Toch gaf het werk bij Kwatta
een belangrijke wending aan zijn
voetbalcarrière. „Kwatta fuseer
de met Sickes in Amsterdam. Ik
werd overgeplaatst naar het ver
koopkantoor in Amsterdam, 's
Zaterdags ging ik altijd met de
trein naar huis, 's zondags kon ik
dan met NAC voetballen. Op een
gegeven moment kwam ik op het
station in Utrecht Harry Mom-
mers tegen. Hij speelde bij Wil
lem II, maar werkte bij de
Spoorwegen in Utrecht.
'Waarom ga jij niet bij UW
spelen?', vroeg hij me. In UW
speelde de grote Jan Vos, die in
1913 op Houtrust in Den Haag
het winnende doelpunt tegen
Engeland maakte. Engeland, dat
gold als onverslaanbaar in die
tijd."
In 1923 vertrok hij bij NAC en
meldde zich aan bij UW in
Utrecht. Rond die tijd ontmoette
hij in Amsterdam Neeltje Elze
vier, met wie hij in 1993 precies
63 jaar getrouwd is. Drie kinde
ren hebben ze grootgebracht. „Ik
vroeg haar vader en moeder of
ze een middag mee mocht naar
het voetbal. In Utrecht speelde
ik met UW tegen 't Gooi. 'Wat
heeft uw verloofde goed ge
speeld', zeiden allerlei mensen
na afloop tegen haar. 'Ik vond er
niks aan, 22 kerels die zich een
beetje in het zweet lopen te
werken', zei ze tegen iedereen.
Dat was een grote desillusie voor
me. Ze heeft het me nooit ge
zegd, maar ik voelde aan dat ik
met voetballen moest stoppen.
Zij was me meer waard. Ik ben
op het hoogtepunt van m'n voet
balloopbaan gestopt."
Genootschap
„Haar vader nam me mee naar
het Apostolisch Genootschap.
Van huis uit was ik katholiek,
maar ik deed niks aan het ge
loof. 'Hoe vond je het?', vroeg hij
me na de dienst. 'Niks aan', zei
ik. 'Alleen de zang en de muziek
waren wel aardig'. Voetbal, dat
was mijn hemel. Toch ben ik me
in gaan zetten voor het Aposto
lisch Genootschap en, zoals ge
zegd, met voetballen opgehou
den."
„Daarna ben ik bijna nooit meer
in een stadion geweest. In 1928
ben ik wel naar de Olympische
Spelen in Amsterdam gaan kij
ken, Uruguay werd Olympisch
voetbalkampioen. Op radio en
televisie houd ik voetbal nog
steeds bij."
Afgelopen juni stuurde hij NAC
dan ook een kaartje om de club
te feliciteren met de promotie.
Zo ontdekte de vereniging aan
de Beatrixstraat dat de linksbui
ten van haar geelzwarte kam
pioenselftal uit 1921 niet alleen
in leven is, maar ook van een
blakende gezondheid geniet.
Wie wint er vanavond? Voorspel
len durft hij niet: „Ajax heeft
een doorgewinterd elftal..." Voor
wie is hij? „NAC natuurlijk."
„Ajax," roept zijn Amsterdamse
vrouw, maar die houdt niet van
voetbal...
Chris Walder heeft na de promotie, een NAC-shirt gekregen met de handtekeningen van de
spelers. foto de stem /johan van gurp
Hij is op 8 mei 1900 geboren aan
de Tuinstraat, de huidige Ranon
kelstraat in Breda. „Ik tel met de
jaren mee. Weet je dat de Tuin
straat toen nog gemeente Te-
teringen was?" Met zijn ouders
heeft hij lang aan de Van Goor-
straat gewoond. Uit zijn tijd bij
NAC bewaart hij veel tastbare
herinneringen, foto's, maar ook
een lidmaatschapsbewijs en de
wijnkaart van het diner dat het
kampioenselftal kreeg aangebo
den.
Zijn vrouw en hij wonen sinds
negen jaar in verzorgingshuis
Brandsen in Baarn. „Het beste in
Nederland," meent hij. „Weet je
waarom hier al die mooie spul
len op de gang en in de hal
staan? Nou, paleis Soestdijk
staat vlakbij Baarn. In dit huis
hebben veel oud-leden van de
hofhouding van koningin Julia
na gewoond. Die hebben een en
ander nagelaten."
Voordat ze zich in Baarn vestig
den, zijn ze onder meer 32 jaar
in Utrecht thuis geweest. Tot
zijn 71e heeft hij een arbeidzaam
bestaan gekend, de laatste jaren
bij Eleetrolux. Hij vertelt verder
dat hij tussen 1929 en 1984 vijf
tien auto's heeft versleten, pas
negen jaar geleden is hij dus met
auto rijden gestopt. Voor een
93-jarige is hij opmerkelijk fit.
„Ik gym nog dagelijks."
Jongste
„Ik ben op m'n achttiende lid
geworden van NAC. Daarvoor
heb ik nog even bij Bredania
gevoetbald. NAC, dat was dè
club van Breda. Ik was de jong
ste van het elftal. NAC was de
Het geelzwarte elftal dat in 1921 kampioen van Nederland werd. Chris Walder zit geknield uiterst
rechts.
eerste Nederlandse club die een
buitenlandse reis maakte. In
1920. zijn we met het elftal haar
Spanje gegaan, 28 uur in de
trein."
„We hebben er vijf wedstrijden
gespeeld, vier gewonnen. De eer
ste verloren we van San Sebasti
an, omdat we de reis nog in de
benen hadden. Ik heb er griep
gekregen, het verschil in tempe
ratuur tussen Nederland en
Spanje was te groot voor me. De
tweede wedstrijd tegen San Se
bastian wonnen we. Daarna heb
ben we tegen Oviedo gespeeld.
In Madrid wonnen we van het
tegenwoordige Atletico en Real
Madrid."
Een maal heeft hij in het Neder
lands elftal gespeeld, in 1921.
„Denemarken-Nederland in Ko
penhagen, 1-1. Ik was niet de
enige van NAC, Ben Hoogstede
stond die wedstrijd ook in het
Nederlands elftal. We werden er
fantastisch ontvangen. Koning
Christiaan, een grote man, kwam
het veld op om ons de hand te
schudden. Grote Chris en kleine
Chris ontmoetten elkaar. Want
ik ben maar een klein manneke,
zoals je ziet. Er zaten vijftigdui
zend man op de tribune. Ik heb
nog foto's van de reis; hier staan
we op het schip. Later ben ik
nog een keer reserve geweest bij
België-Nederland, in Antwer-
pen.
De eer
Hij verbaast zich over het geld
dat tegenwoordig in de voetbal
lerij rond gaat, met name in
Spanje en Italië. „Wij speelden
niet voor de centen of een be
trekking. Wij voetbalden voor de
eer: de eer van je club, je stad, je
land. Toen waren alle spelers
vrienden van elkaar." Een en
ander hield zelfs voor een inter
national in, dat hij een baan had
naast zijn sport, of omgekeerd
natuurlijk.
„Ik zou notaris worden. Ik heb
