Jeltsin pakt provincies aan Olie-embargo drukt op Haïti ing Canada staat op breekpunt Moord op Palestijn is voorspel van broederoorlog Israël laat meer Palestijnen toe •varing «2? IGROEP Benzineverkoop gestaakt op verzoek van Haïtiaanse regering Burundezen op de vlucht na staatsgreep DE STEM BUITENLAND A4 Verplicht om voor maart volgend jaar verkiezingen te houden Krant: Irak zoekt contact met Israël Gevangenenruil in Bosnië uitgesteld BUITENLAND KORT 1993 65 Ier 57 19-32-3-ÓÓ7 38 43 al-Esseti-Antwefpen Inde organisatie gespe- Issen overheid en be- lubsidies. ling in Breda: gelijke functie; beheersing van de Ne- 15.1, kennis van Draw i. Ie adviseurs. Je verzorgt inda's bij, archiveert, listratieve systemen. ir dan je CV met pasfoto T 1 E C O U 1' O N over de hoge kwaliteit van de NVS g Informeert u mij geheel vrijblijvend. DMan Vrouw st gelijk) keerde envelop sturen naar NVS lummer 2748.3430 WB NIEUWKGEIN j Van onze correspondent Rob Vunderink Moskou - President Jeltsin heeft gisteren de bijna negen tig regio's van Rusland per decreet bevolen plaatselijke verkiezingen te houden. Zij krijgen daarvoor de tijd tot uiterlijk maart 1994. Vóór dit decreet lag er enkel nog maar een aanbeveling van de president aan de regionale sov jets om zich te reorganiseren en nieuwe verkiezingen te houden. Sommige sovjets hadden die aanbeveling naast zich neerge- ZATERDAG 23 OKTOBER 1993 legd. Voor de 21 republieken binnen Rusland geldt nog steeds slechts een presidentiële aanbe veling tot nieuwe verkiezingen. In presidentiële kringen was eer der op de dag al een maatregel voorgesteld die de republieken betrof. De Constitutionele Ver gadering stelde voör hun 'soeve reiniteit' uit de ontwerp-grond- wet te schrappen. Jeltsins staf chef Sergej Filatov verklaarde tegenover journalisten in Mos kou dat 'soevereiniteit' de in druk wekt dat de republieken zich naar eigen believen van de Russische Federatie konden af scheiden. Dat zou in tegenspraak zijn met 'de ondeelbaarheid en integriteit van de Russische Fe deratie'. De federatie zou in de toekomst moeten bestaan uit volkomen gelijkgerechtigde 'subjecten', zonder privileges als bijvoor beeld het belastingvoordeel dat de republieken genieten in ver gelijking tot de regio's. Uit het decreet van Jeltsin en net voorstel van de Constituerende Vergadering blijkt dat de presi dent en zijn aanhang weer eens niet met elkaar hebben overlegd. Waar Jeltsin nog uitgaat van een ongelijke behandeling voor de verschillende delen van het rijk, stelt de Vergadering juist voor het onderscheid op te heffen. Tot aan de bestorming van het Witte Huis, op 4 oktober, zouden de gisteren aangekondigde maatregelen nog tot groot verzet in de provincies hebben geleid. Sindsdien heeft men zich in den lande goeddeels naar Jeltsin ge schikt. Sinds de president de Opperste Sovjet en het Volks congres heeft uitgeschakeld, zit ten de regionale wetgevers zon der ankerplaats in Moskou. Rus- land-kenners in Moskou geloven niet dat het presidentiële decreet en de voorgestelde grondwets wijziging in de provincie tot ver zet van betekenis zullen leiden. Den Haag/Port-au-Prince (anp/rtr/afp) - Buitenlandse oliemaatschappijen hebben vrijdag de verkoop van ben zine in Haïti gestaakt, op aandringen van de democrati sche regering. Daarmee lijken de aanhangers van de verdreven president Jean-Bertrand Aristide een kleine slag te hebben toegebracht aan de militaire machtheb bers op de Caribische eilandstaat. De Nederlandse regering bracht voor zes weken, moesten woe de Tweede Kamer vrijdag for meel op de hoogte van de deel name van een Nederlandse mari neschip en verkenningsvliegtuig aan de zeeblokkade tegen Haïti. De dagelijkse leiding over de VN-eenheden die de naleving van het olie- en wapenembargo tegen Haïti afdwingen, berust bij de Amerikaanse schout-bij nacht Hal Gehman aan boord van de USS 'Nassau'. Chaos De sluiting van de benzinesta tions van Shell, Texaco en Esso leidde tot chaos in de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince. Hoe wel de voorraden voldoende zijn Jeruzalem (ap) - De afgelo pen weken heeft Irak directe contacten proberen te leggen met Israël. Mogelijk hebben functionarissen van beide landen al met elkaar gespro ken. Dit meldde de Israëli sche krant Yedioth Ahronoth vrijdag. Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken wilde geen commentaar geven. Volgens het bericht zocht Irak contact met Israël via een Euro pees land en ziet het de bespre kingen als een manier om met de Verenigde Staten in contact te komen. Zo probeert Baghdad een einde van de internationale sancties te bewerkstelligen, die rampzalige gevolgen hebben voor de Iraakse economie. Het belang van Israël kan de neutralisering van een vijand zijn die over massavernietigings wapens beschikt. Tijdens de Golfoorlog schoot Irak 40 con ventionele Scud-raketten op Is raël af en volgens berichten heeft Baghdad de kennis deze met chemische koppen te voor zien. De Israëlische minister van Bui tenlandse Zaken Shimon Peres zei geen behoefte eraan te heb ben om de contacten met Irak te ontkennen omdat Israël hele maal niet de bedoeling heeft met Irak te onderhandelen. Minister van Toerisme Uzi Ba- ram verklaarde niet verbaasd te zullen zijn als dergelijke contac ten zouden bestaan omdat het beleid van Israël erop is gericht Iran te isoleren. dende automobilisten nu al, in de eerste week van het olie-em bargo, uren wachten op benzine. Door het stopzetten van de ver koop wil de democratische rege ring de druk verhogen op de militairen, die weigeren de macht over te dragen aan Aris tide. De buitenlandse maatschappijen staakten hun verkoop op ver zoek van de regering van pre mier Robert Malval, die de te rugkeer van Aristide op 30 okto ber moet voorbereiden. Veel be windslieden zijn ondergedoken nadat vorige week de minister van Justitie op klaarlichte dag werd vermoord en deze week een parlementariër die Aristide steunt, werd ontvoerd. Pijnlijk Malval zei in een vraaggesprek dat het VN-embargo tegen zijn land pijnlijk maar noodzakelijk is. „Dit is de laatste kans voor ons." Hij opperde vrijdag overi gens ook de mogelijkheid dat hij de VN zal vragen om versoepe ling van de strafmaatregelen. Sinds het embargo maandag van kracht werd, zijn de prijzen voor voedsel, benzine en andere pri maire levensbehoeften de lucht ingeschoten. Vrijdag bleven slechts enkele benzinestations open, die hun brandstof moesten verkopen onder het wakend oog van politieagenten. Het Nederlandse marineschip 'Bloys van Treslong' en het Orion verkenningsvliegtuig kun nen op grond van de huidige instructies niet worden ingezet bij eventuele evacuatie van bui tenlanders van het eiland. Hier voor is apart toestemming uit Den Haag nodig. De ministers Kooijmans (Buiten landse Zaken) en Ter Beek (De fensie) stuurden de Tweede Ka mer vrijdag een brief, waaruit blijkt dat de Nederlandse eenhe den voorlopig opereren op grond van de VN-resolutie over het embargo. Zij moeten buiten de territoriale wateren van Haïti blijven. De Nederlandse bijdrage aan de blokkade is steeds voor korte perioden, zodat er voldoende tijd overblijft om de gewone taken op de Antillen uit te voeren. In de praktijk betekent dit dat het fregat en het vliegtuig ongeveer een kwart van hun werktijd rond Haïti bezig zullen zijn. De Ne derlanders krijgen dan ook geen eigen sector toebedeeld. In de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince passeert een afgeladen passagiersbus een boer die zijn suikerriet-oogst wegbrengt, foto ap Europese Gemeenschap zet ontwikkelingshulp stop Brussel (rtr/afp/anp) - Meer dan 70.000 Burundezen zijn naar het buurland Ruanda gevlucht na de bloedige staatsgreep van don derdag. Dit meldde de Belgische radiozender RTBF vrijdag. Burundese vluchtelingen stromen de zuidelijke Ruandese provincie Butare binnen om aan het geweld te ontkomen, meldde de zender onder aanhaling van functionarissen van het Belgische Rode Kruis. De regionale leider van Butare vertel de telefonisch vanuit Ruanda dat het leger in Burundi dorpen uitkamt om plaatselijke functio narissen te ondervragen. De vertegenwoordigster van Burundi bij de Vere nigde Naties in Genève, Perpetue Nshimirimana, verklaarde vrijdag dat het 'bijna zeker' is dat vijf leidende politici in het land bij de militaire staatsgreep zijn gedood. Onder hen zijn enkele ministers. Over het lot van de afgezette president Melchior Ndadaye, minister van Buitenlandse Za ken Silvestre Ntivantungya en de minister van Financiën, die volgens eerdere berichten na de coup zijn geëxecuteerd, was niets met zekerheid te zeggen. De nieuwe machthebbers in Burundi hebben de noodtoestand uitgevaardigd en de grenzen geslo ten. Ook hebben zij er een comité van 'nationale redding' ingesteld, aldus de staatsradio van Burundi. Het comité staat onder leiding van Fran cois Ngeze, een voormalig minister van Binnen landse Zaken onder oud-president Pierre Buyoya die sterke banden met het leger onderhoudt. Buyoya, behorend tot de Tutsi-minderheid in het land, leed bij de verkiezingen van afgelopen juni een nederlaag tegen Melchior Ndadaye, lid van de Hutu-meerderheid. Ndadaye werd na zijn verkie zingswinst de eerste burgerpresident in de geschie denis van het land. Aan de staatsgreep in het straatarme Burundi, waar pas vier maanden geleden met de eerste vrije verkiezingen de democratie haar intrede deed, ligt de rivaliteit tussen de stammen de Hutu's en de Tutsi's ten grondslag. De in de minderheid zijnde Tutsi's beheersen er het leger en de economie. Ndadaye is van de Hutu-meerderheid. De Europese Gemeenschap kondigde vrijdag in een reactie aan de ontwikkelingshulp aan de Afrikaanse staat te staken, nu de democratisch gekozen regering door een militaire staatsgreep ten val is gekomen. Dat liet EG-commissaris Manuel Marin van Ontwikkelingssamenwerking weten. België en Duitsland hebben eveneens hun hulpver lening stopgezet. De Belgische regering deelde mee elke officiële samenwerking met haar voormalige mandaatgebied, dat in 1962 onafhankelijk werd, op te schorten. Alleen via niet-gouvernementele organisaties zou hulpverlening nog mogelijk zijn. Sarajevo (rtr/afp/ap) - Een voor genomen ruil van 950 Servische en moslim-gevangenen in Bosnië-Herzegowina is vrijdag met ten minste tien dagen uitge steld. De partijen konden het niet eens worden over veilig heidsgaranties en over een tijd stip. Een woordvoerder van het Rode Kruis meldde dat het grootste breekpunt het ontbreken van in formatie is over het lot van hon derden vermisten, merendeels moslims. Moslims en Kroaten zijn er deze week wel geslaagd in de ruil van 1.081 gevangenen, op een totaal van 5.500. Moslims in de enclave Bihac in Bosnië hebben gisteren een vre desakkoord gesloten met de Ser- ven en de Bosnische Serven. Bi hac heeft zich enkele weken te rug autonoom verklaard van de regering in Sarajevo. De moslims daar zijn ontevreden over het vredesbeleid van de Bosnische president Izetbegovic. Kurden doden Turkse generaal Ankara - Kurdische rebellen hebben vrijdag een Turkse briga degeneraal gedood in de zuidoostelijke provincie Diyarbakir, heeft het Turkse persbureau Anatolia bericht. Generaal Bah- tiyar Aydin, het hoofd van de regionale militaire politie, is de hoogste militair die de Kurdische Arbeiderspartij (PKK) in de afgelopen negen jaar heeft gedood. Het pro-Kurdische persbureau Kurd-Ha meldde gisteren ook de dood van honderden burgers in Lice, in het zuidoosten van Turkije. Die zouden zijn omgekomen bij gevechten tussen Kurden en regeringstroepen. De autoriteiten zeiden niet te weten of de strijd levens had gekost. Italiaanse stafchef leger treedt af Rome - Generaal Goffredo Canino is afgetreden als stafchef van het Italiaanse leger. Canino zou zijn afgetreden uit onvrede met een disciplinaire straf tegen generaal Biagio Rizzo, die is geschorst wegens de geruchten over een coup. Volgens Canino ondergraaft deze 'extreem zware' straf het moreel van de militairen. Canino zelf is ook in opspraak geraakt nadat de minnares van een andere generaal hem had genoemd als een hoge militair die van plan was komende lente een staatsgreep te plegen. Hoewel weinig waarde wordt gehecht aan het verhaal van de vrouw, is het voor de regering wel aanleiding voor een reorganisatie van de inlichtingendiensten. Bomexplosie in rechtbankgebouw Padua Padua - Een bom heeft vrijdag ernstige schade aangericht aan het rechtbankgebouw in Padua, in het noordoosten van Italië. Tot zo'n 200 meter van het gebouw vlogen ramen uit de kozijnen. Voor zover bekend zijn er geen gewonden gevallen. Waarnemers denken dat de ontploffing mogelijk verband houdt met het anti-corruptieonderzoek 'Schone Handen', dat sinds ruim een jaar gaande is in Italië. Zo zijn openbare aanklagers in Padua betrokken bij onderzoeken naar de maffia en corruptie praktijken in de politiek en het bedrijfsleven. Boutros-Ghali heimelijk in Somalië Mogadishu - VN-chef Boutros Boutros-Ghali heeft vrijdag een verrassingsbezoek afgelegd aan de veel geplaagde vredesmissie in Somalië om die een hart onder de riem te steken. Het bezoek werd geheim gehouden totdat de secretaris-generaal alweer in het vliegtuig op weg naar Kenya zat. De vrees bestond dat er in Mogadishu opnieuw rellen uit zouden breken zoals bij zijn vorige bezoek in januari. VN-functionarissen wilden zijn bezoek pas bevestigden toen Boutros-Ghali alweer was vertrokken. Toch werkte het geruchtencircuit zeer snel en werden vrijdag op meer dan tien plaatsen in Mogadishu barricades met brandende autobanden opgeworpen. Woedende groepen schreeuwden daar ,Weg met Boutros-Ghali', maar verspreidden zich al snel. Clinton in januari voor top naar Moskou Moskou - De Amerikaanse president Bill Clinton gaat in januari naar Moskou voor een topontmoeting met zijn Russische ambt genoot Boris Jeltsin. Dat heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Christopher gisteren gezegd. Alpenpassen geblokkeerd door sneeuwval Zurich - In Zwitserland zijn vrijdag talloze passen over de Alpen geblokkeerd geraakt door sneeuw. In wintersportplaatsen in Oost-Zwitserland viel 60 centimeter sneeuw. Het Zwitsers Meteorologisch Instituut zei dat het het vroegste begin van de winter in 20 jaar was. In Noord-Italië zorgde de zware sneeuwval voor geblokkeerde wegen en het uitvallen van de elektriciteit in sommige plaatsen. Nationalisten in regering Slowakije Praag - De Slowaakse premier Vladimir Meciar is erin geslaagd het lot van zijn kabinet zeker te stellen door een coalitie aan te gaan met de SNS, de Slowaakse Nationale Partij. Daarmee wordt het nationalistische karakter van de regering versterkt, hetgeen de etnische minderheden in Slowakije met zorg vervult. Maandag zullen Meciars HZDS (Beweging voor een Democra tisch Slowakije) en de SNS de samenstelling van het nieuwe kabinet bekendmaken. Voor het eerst sinds maanden kan Meciar dan weer rekenen op de steun van een meerderheid in het parlement. Die meerderheid was hij kwijtgeraakt, doordat zijn alleen-regerende HZDS een aantal (te) kritische parlementariërs en ministers uit de partij had gezet. 'Leger Georgië neemt Saintredia in' Tbilisi - Het Georgische ministerie van Defensie heeft vrijdag gezegd dat regeringstroepen de westelijke stad Samtredia hebben heroverd op de aanhangers van ex-president Zviad Gamsachoerdia. Volgens een woordvoerder van het ministerie zijn de rebellen verdreven, die de strategisch gelegen stad dinsdag innamen. Onafhankelijke waarnemers hebben het bericht niet kunnen bevestigen. Dinsdag meldde het ministerie van Buitenlandse Zaken weten dat drie steden, waaronder de haven van Poti, waren ingenomen, maar die mededeling bleek later onjuist. De rebellen zouden volgens het ministerie de stad Ozurgeti in hebben genomen. Door Aad Jongbloed Met de verkiezingen die maan dag worden gehouden, kan er een einde komen aan het huidi ge Canada. Vrijwel zeker is dat Canada op weg is naar een periode van grote politieke on zekerheid. Het Amerikaanse land, groter nog dan de Verenigde Staten, is altijd te rijk geweest en poli tiek te stabiel om uiteen te vallen. Maar recente ontwikke lingen in de wereld zijn ook niet aan Canada voorbijge gaan. Sinds de vorige verkie zingen is de Sovjetunie uiteen gevallen, is Joegoslavië gefrag menteerd en zijn Tsjechië en Slowakije hun eigen gang ge gaan. Het internationaal taboe op se paratisme lijkt opgeheven. De tijd lijkt ook rijp voor de Fran stalige provincie Quebec om binnen de federatie haar eigen weg te gaan. De angst is echter gerechtvaardigd dat daarmee heel Canada in stukken uiteen valt en dat sommige provincies zelfs zullen trachten aanslui ting te krijgen bij de Verenigde Staten. Tot dusver zijn alle separatis tische pogingen mislukt dank zij een sterke, centralistische regering en het verwerpen van een referendum over grond wetswijzingen waarmee Que bec de mogelijkheid kreeg zich af te scheiden. Sinds het pakket grondwets hervormingen (het Charlotte- town-akkoord) vorig jaar ver worpen werd, geven de Cana dezen echter blijk van een on gekende woede over de politici in het algemeen, het Noorda merikaans Vrijhandelsverdrag (Nafta), de stagnerende econo mie, de werkloosheid, de immi gratie en de nieuwe, gehate omzetbelasting. Kim Campbell, de eerste vrouwelijke premier van Canada, heeft ondanks haar populariteit daarin geen verandering kunnen aanbren gen. De tijd daarvoor was te kort. Nog maar vier maanden geleden nam zij de vlag over van Brian Mulroney, de aan stichter van het kwaad die ge dwongen werd af te treden. De vraag is niet langer öf de Conservatieven van Kim Cam pbell de verkiezingen zullen verliezen, maar met hoeveel. De gedesillusioneerde kiezers lijken volgens de peilingen er voor te zorgen dat er geen andere mogelijkheid zal zijn dan de samenstelling van een minderheidsregering. Volgens de opiniepeilingen leidt de Li berale Partij met 37 procent, tegen 22 procent voor de sinds tien jaar regerende Conserva tieven. Wordt dat de werkelijke verkiezingsuitkomst, dan wordt Jean Chrétien, de huidi ge leider van de Liberalen, de nieuwe premier van Canada. Het separatistische Bloc Québécois van Lueien Bouchard staat landelijk op 12 procent en heeft, wat belang rijker is, meer dan 50 procent van de stemmen in Québec. Een zwakke minderheidsrege ring zal niet buiten de steun kunnen van het Bloc Québécois en dus zal het debat over de nationalistische aspiraties van Quebec weer in volle hevigheid oplaaien en wat Quebec betreft misschien tot resultaten leiden. Canada heeft tot recent model gestaan als het ging om de immigratiepolitiek. Het bewa ken van de vrede door de VN was een Canadese uitvinding, eisen van grotere naties kon den altijd getemperd worden door Canada, zowel in de Na- vo, de groep van zeven indus triële landen of het Gemene best. Als Canada door innerlij ke twisten geen rol meer kan spelen, verliest de wereld de advocaat van de redelijkheid. Van onze correspondente Willy Werkman Tel Aviv - In de nog steeds door Israël bezette Gazastrook is een gruwelijke broederoorlog te verwachten. De moord op de 58-jarige hoge PLO-leider As sad Siftawi, deze week, voor de ogen van zijn 10-jarige zoontje Ali, is daar nog maar het voor spel van. Met de recente Israëlisch-Pales- tijnse vredesakkoorden als inzet zullen er vrijwel zeker nog vele op volgen. Een keiharde interne machtsstrijd, die kan overslaan naar de Westelijke Jordaanoe- ver en die de jonge vrede een vroege dood kan doen sterven. Siftawi behoorde tot de oude Fatahgarde. Een zeer invloed rijke leider, die als studievriend van Yasir Arafat in de jaren '60 behoorde tot de stichters van de Fatahbeweging. Voor zijn acti viteiten tegen de Israëlische be zetting zat hij enkele malen in Israëlische gevangenschap. Maar in de afgelopen jaren had hij veelvuldig kontakt met Is raëlische politici, nadat hij zijn eigen Israëlisch-Palestijns vre desplan had geformuleerd. De twee gemaskerde mannen, die Siftawi met twee schoten in het hoofd om het leven hebben gebracht, zijn nog niet opge pakt. Maar in de Gazastrook, waar ook de moordenaars van twee andere Fatah-functiona- rissen nog op vrije voeten zijn, doen sterke geruchten de ronde, dat de daders gezocht moeten worden onder de fameuze Sha- biba. Shabiba, Arabisch voor 'jonge ren', is de groep van de jonge generatie Fatah-activisten, die de Intifada, de Palestijnse op stand tegen de Israëlische be zetting, hebben geleid. Deze jongeren kregen weliswaar hun instructies vanuit het PLO- hoofdkwartier in Tunis, maar ontwikkelden in de loop der jaren steeds meer zelfstandig heid. Het waren dan ook de plaatselijke jonge Intifadah-lei- ders - veel meer dan de PLO in Tunis - die de Israëli's uiteinde lijk tot de recente vredesak koorden hebben gebracht. Tot grote frustratie van de Sha biba zal Israël echter binnen kort niet aan hen de macht overdragen, maar aan de man nen van de oude Fatahgarde, waartoe Assad Siftawi en ook de twee eerder vermoorde Fata- hleiders behoorden. Mannen, die in de Palestijnse straat al jarenlang laatdunkend de 'sa lonstrijders' werden genoemd, en die met hun villa's in de rijke buurten van de stad Gaza jaloe zie en de verdenking van cor ruptie op zich hadden geladen. Een gevaarlijk recept dus voor wat nog komen gaat. Want Ya sir Arafat heeft zijn mensen in de Gazastrook al toestemming tot wraak gegeven en niet alleen de Shabiba-jongens, maar ook alle andere strijders zijn eraan gewend geraakt het wapen te hanteren alsof het om een keu kenvork gaat. Jezelf naar de macht schieten is in het Mid den-Oosten een bekende metho de. Maar het probleem is dat dat schieten, nu nog in Israël gezien ais een intern Palestijns probleem, Jeruzalem uiteinde lijk van de toch al labiele vre- De begrafenis van de vermoorde PLO-leider Siftawi werd gisteren bijgewoond door duizenden Palestijnen. foto epa desgedachten kan afbrengen, desakkoorden zijn we dan weer En met een stréép door de vre- terug bij de oude situatie. Jeruzalem (dpa/rtr/afp) - Israël is van plan meer Palestijnen uit de bezette gebieden toe te laten. Het wil zo de zeven maanden durende afgrende ling van de gebieden te versoepelen. De Israëli sche minister van Politie Moshe Shahal en Israë lische kranten meldden dit vrijdag. Vanaf volgende week dinsdag zullen alle Pales tijnse mannen die ouder zijn dan 40 jaar, vrou wen ongeacht hun leeftijd en begeleide kinderen onder de zestien jaar op hun verzoek worden toegelaten tot Israël. De Israëlische minister van Gezondheidszorg Haïm Ramon heeft vrijdag opgeroepen tot samen werking tussen Israël en de Palestijnse Bevrij dingsorganisatie PLO 'om vijanden van de vrede niet toe te staan him terroristische activiteiten voort te zetten'. De oproep volgde op de moord op Assad Saftawi, een lokaal leider van de tot de PLO behorende beweging Fatah, afgelopen don derdag. Als teken van rouw werd vrijdag in de bezette gebieden gestaakt.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1993 | | pagina 5