Week*?nd
De wangen van mevrouw
Arafat zijn heel zacht
Veel varende
doodskisten
DE STEM
'Als ik vermoord
word is het
niet door Israel
maar door Iran'
'Voor mi] is er
in Washington
een nieuwe
tijd begonnen'
3 OKTOBER 1993
esje over wijn. Wijnglazen.
doorgaans gekleurd, met
iteit van de wijn, hoewel't„
k voor de beter gesitueerd
het slecht gesteld. Vaak
-dorven en altijd jong
t viel door het gekleurde
meer te zien.
wijn beter werd na verloop
heeft men pas ontdekt to
vanuit het zuiden deze ric
uitgebracht werd en dus
langer in het vat zat. De Ena
hebben die ontdekking 0p k
n. Naast termen als roastbt
eefsteak ongeveer de enige K
en van Groot-Brittannie a<
uropese keuken. En natuurlj
feit dat de Londenaars de gro
ffier, de grondlegger van
sieke Franse cuisine, de™
lang gastvrijheid in hun hot;
_ens geboden hebben,
alleen het glas redde de wij
deed er van alles in. Honii
pernel, salie, bernagie, Spaan
er of zelfs, en dat was
mse specialiteit, gesmolten bi
Een voorloper van de punch
ria. Boter was zo populair
contreien dat de middeleeu,
cheldnaam voor Vlamingen 'b
was. Na 1380 werd dat 'pepe
k'. Het echtpaar Margaretl
Vlaanderen en Filips de Stou
Bourgondië maakte deze
ing van de Lage Landen
d aan hun hof te Dijon.
ij de afdeling groente
fruit attendeert Anselm
de veranderde inzichte
Met groente en fruit dab
ddeleeuwer kon je beter voo
tig zijn. Een in Pantijn-Mon
geëxposeerd werk over gezom
d uit 1554 zegt dat wie gezoj
blijven, gemeenlijk niet te v«
it en warmoezen, tot moes
kte groentes, moest eten.
toonstelling in de Handelsbeui
gt toe dat groente een 'grove e
derige voeding is, die buiteng;
on vervuilt en dik maakt'.
e de geschiedenis zijn invloei
ft op eten, wordt het duidelijks
de vitrines over vis. Vis wa
liswaar dichtbij, maar deson
ks duur. Je moest er met ee:
t het gevaarlijke water voor o;
daarbij dat er 160 vastendage
ren waarop geen vlees gegegetei
cht worden maar wel vis en he
uidelijk dat de vraag groter wa
n het aanbod. Schaal en schelp
ren waren volksvoedsel. Die wa
makkelijk te oogsten. Mosselei
stten niets. Rond 1900, toont di
de tentoonstelling in het Volks
demuseum net achter het Stad
'S, betaalde men in een restau-
t 75 centimes voor mosselei
n normaal vismenu was drie
nes.
Qoede Vrijdag, een befaamdi
gaansdag, was de prijs voor eei
orsnee visfeestmaal van 20 ge-
"hten vijf francs. Het uurlooi
or een werkman bedroeg 40 to1
centimes.
lfs de nu luxe oester was inder-
d niets bijzonders. Het was voed-
1 voor arme en magere mensen,
"t betekende niet dat ook vorsten
wel eens van genoten. Lodewijk
II, de eerste Bourbon na Napo-
n, besloot zijn maaltijd met oes-
rs. Een honderdtal zo af en toe
selm kan een ondeugende glim-
ch niet onderdrukken als hij dat
een der wandborden leest. „Ge
nt de kracht die aan oesters
egeschreven wordt? Libido op-
ekkend en potentie verhogend,
enkt evenwel niet dat deze Lode-
ijk de verkregen lust ook in da
rn omgezet heeft. Hij stond be
nd vanwege zijn onoverwinnelij
luiheid."
oeder kok heeft van het praten
n droge mond gekregen. Het bil-
nterrasje achter in de beurs biedt
tkomst. Hij bestudeert het aan-
d en bestelt van de firma Straal
iet bruisend water'. De verslag-
ver is aan nieuwe energie toe.
en Elixir d'Anvers van F.X. de
eukelaer anno 1863, een gele zoe-
variant van de Limburgse Els,
jkt hem een uitkomst. Er wordt
k een kruidig ruikende genever
der de naam Snaps aangeboden,
eneens een authentiek Antwerps
rodukt. De smaak heeft echter te
einig karakter om overtuigend te
jn. De voorkeur blijft daarom bij
et 'levenswater'.
e keus verwerft eerwaardige in-
emming. Niet vanwege de smaak,
aarover weet Anselm niets te mel
en. Iets verderop op de expositie
angt echter een wervend affiche
an rond 1900. Een lodderige Paul
-rugerfiguur prijst de drank aan
nder de slogan: „Zie hier het .ge-
eim onzer overwinningen." Ön-
eraan het biljet staat een voor-
chrift: „Deze plakkaat mag niet
onder zegel geplakt worden dan in
e huizen welke dit produkt ver-
oopen."
n het Volkskundemuseum ontdekt
e broedergids dat het bittertje
iet alleen heilzaam is voor oude,
ermoeide blanken. Een handhoog
eclamekaartje toont het opwek-
ende effect op een tingeltangelne-
erknaapje van kinderarbeidleef-
ijd in slobkousen, ruitjesbroek en
andjesjas. Hij leunt met zijn rech-
erarm op afgelegde nikkelen neli-
attributen. Desondanks zingt hij
it volle borst. De wondere wer
ing van 'Elixir d'Anvers'. Voor
atuurmens en beschaving.
uropa aan tafel. Handelsbeurs,
lantijn-Moretus, Volkskundemuseum
n Brouwershuis te Antwerpen tot 31
ecember 1993
at eten we vandaag? Witte de With
otterdam tot 29 november 1993
ineren aan het Franse Hof. Koninklijk
aleis te Versailles tot 1 maart 1994
VERVOLG VAN VOORPAGINA
WEEKEND
Soms vallen dit soort schepen
gewoon op volle zee uit el
kaar. Scheepvaart-inspec
teur Scheres noemt onmid
dellijk de naam Kirki. Deze oude
Griekse tanker voer in juli 1991
voor de Australische westkust en
kreeg daar een klein mankement:
de boeg viel eraf.
Het schip had alle goedkeurings
certificaten aan' boord. Scheres:
„Het staal was nog twee millimeter
dik en ze hadden de gaten volge
stopt met vodden en zeildoek."
Inspecteur Scheres neemt drie uur
voor de Nea Elpis, een naar ver
houding klein schip in redelijke
conditie. Maar waar is de tijd om
de romp van een bulkcarrier van
300.000 ton te controleren op zoek
naar roest en constructiegebreken?
Alleen al de lasnaden controleren
vergt meer dan 1000 kilometer lo
pen en kruipen. Dus moet een man
als Scheres zich beperken tot een
paar tikken met een klophamertje
op de meest roestgevoelige plaat
sen.
„Wordt het te gek zoals met de Red
Hunter of laatst met de Helena A.
in Terneuzen dan leggen we een
vaarverbod op, maar de reders ne
men dat risico," zegt adjunct-in
specteur Janssen. „Reken maar dat
het gerepareerd is als het lossen
klaar is. Dat kost aardig wat geld.
Ze doen het, want blijven liggen
kost die reder 40.000 gulden per
dag. Dan is er dus ineens geld voor
onderhoud."
In de kapiteinshut van de bulkcar
rier Nea Elpis legt Scheres de ge
zagvoerder geduldig uit wat er
mankeert aan zijn schip.
„U moet nieuwe kaarten kopen."
„Yes"
„Het glas van het ankerlicht moet
worden vernieuwd."
„Yes"
„Er moeten lichtjes op de overle-
vingspakken zitten."
„Yes...."
„Kijk," zegt Scheres als hij het
lijstje heeft afgewerkt. Ik kom nog
wel even controleren voordat-ie
vertrekt, ik noteer alles. Op die
manier krijg je ook een soort ge
dragsprofiel van een schip."
Volgens Janssen wordt 90 procent
van de buitenlandse schepen die
EG-havens bezoeken, elk jaar ge
controleerd. Dat gebeurt via het
systeem van de Port State Control,
een systeem dat zijn oorsprong
vindt binnen de EG, maar waarbij
inmiddels ook landen als Canada
en Polen zijn aangesloten.
Ook dat systeem kent zijn gebreken
want onderling zijn de controle
procedures nog weinig gestandari-
seerd.
„Toch," zegt Janssen, „sluit het net
zich, want iedereen is zich lam
geschrokken van de statistieken,
maar er is nog veel werk. De oplei
ding van zeelui moet worden ver
beterd, de klasse-bureaus moeten
worden doorgelicht en de Port Sta
te Control moet worden uitgebreid.
Bovendien moeten we voorzichtig
streven naar een operationele con
trole. Een slecht schip en een slech
te bemanning gaan altijd samen.
Dus moet er een check komen van
procedures tijdens het varen. Tach
tig procent van de ongelukken op
zee is te wijten aan menselijke
fouten."
„Wordt dat controle op volle zee?"
„Nee, in de haven. Ik waag m'n
leven niet aan krakkemikkige
schuiten."
Een vaarverbod, dat is de maxima
le sanctie, niet eens een boete.
De Nea Elpis, ons voorbeeld, 'een
goed schip' volgens de Scheepvaar
tinspecties, krijgt nog een hercon
trole eer het de haven uit mag.
Nou èn! Een reder die een schip
gaande houdt dat 40.000 gulden
per dag kost, koopt een paar kaar
ten en een stukkie touw in Rotter
dam en hij mag varen. In dit geval
voor de kosten van een parkeerbon.
ZATERDAG 23 OKTOBER 1993
als God het wil."
Is hij bang om vermoord te wor
den?
„Hij leeft ermee en zei: als ik
vermoord word, dan is het niet
door Israël, maar door Iran, door
de Hezbollah. Vreemd hè, zijn ei
gen broeders van vroeger, terwijl
hij nu ongeveer bescherming geniet
van zijn vroegere vijanden, de Is
raëli's."
Hoezo bescherming?
„Als hij wordt vermoord, dan valt
de hele vredesregeling in elkaar.
Dat beseft Rabin heel goed. Dan
begint de hele ellende opnieuw,
vandaar dat ze hem koesteren."
Sherief ontmoette ook Sahy, de
29-jarige vrouw van Arafat, die
inmiddels met haar man twee kin
deren geadopteerd heeft, maar die
zelden in hetzelfde bed ligt.
„Arafat ging de kamer uit, de deur
stond even open en ik zag daar een
blonde vrouw. Ze wilde met ons
praten, maar ze was niet opge
maakt. Dat heb ik toen maar ge
daan. Ze is heel intelligent, spreekt
vijf talen en heeft inmiddels een
eigen taak binnen de PLO met een
eigen bureau. We praatten over
privacy. Dat kent ze nauwelijks.
We vroegen haar hoe het was om te
leven met iemand als Arafat. Ze
zei: 'Het is een goed leven, ik ben
tevreden'."
Je bent Nederlander, maar ook nog
een beetje Arabier. Ging je Arabi
sche ziel daar in die kamer niet
opspelen?
Sherief: „Ja, toen ik daar met hem
stond dacht ik, hoe kun jij als
Arabier zoveel water bij de wijn
doen? Hoe kun je je bitterste vijand
de hand schudden, iemand die al
veertien keer heeft geprobeerd om
jou te vermoorden? Ik ben een
Egyptische jongen. Bij mij is de
haat tegen de Israëli's erin gegroeid
zoals bij jullie het Evangelie. Tij
dens de oorlog van 1973 schoten de
Israëli's met raketten ons huis aan
het Suezkanaal in elkaar. Arafat is
het symbool van verzet tegen Israël
en toch kan hij dat doen. 'Zand
erover', zei hij tegen mij. Heel
eenvoudig zand erover.
Peinzend: „Ik denk dat het een
kwestie van godsdienst is. Arafat is
een heel gelovig man. De Islam
lijkt soms hard, maar het mooie is,
dat het ook een godsdienst is die
kan vergeven."
Maar het is in de Arabische wereld
ook vaak: vandaag goeie vrienden
en dan sla ik je morgen de kop in?
„Ja, dat heb je al kunnen merken.
Tijdens de tweede ontmoeting van
Rabin en Arafat, in Egypte, werden
er geen handen geschud. Dat was
veel killer."
Vraag: Zou Rafsanjani ooit Rush
die de hand schudden?
Sherief met een wedervraag: „Wie
had ooit gedacht dat Arafat en de
premier van Israël elkaar vriend
schappelijk aan zouden raken, na
vijfenveertig jaar oorlog, bitterheid
en vijandschap?"
Je sprak in Bagdad met Abu Ab
bas, de kaper van de Achille Lauro,
nu was je bij Arafat, zijn er nog
meer Arabisch leiders die je wil
spreken?
Sherief na enig aarzelen: Saddam
Husayn."
Sally Sherief met Arafat: 'Ik wilde de hand schudden die Rabin schudde'.
foto van eijndhoven
Op het Witte Huis zag ik
hem handen schudden
met Rabin. Ik droomde
ervan. Ik wilde weten
wat hij voelde. Dat wil
de ik Arafat zelf vra
gen. Weet je wat hij tegen me zei:
'Het verleden is voorbij. Voor mij is
er in Washington een nieuwe tijd
begonnen. Nu nog naar Jeruza
lem'.?:
Een week geleden sprak Sally
Sherief uit Arnhem met Yasser
Arafat. Het was een oververmoeide
PLO-leider die hem in Tunis harte
lijk omarmde. Sally schudde de
hand die Rabin schudde en een half
uur later poederde hij mevrouw
Arafat: „Het is een hele mooie
jonge vrouw en ze heeft hele zachte
wangen."
Sally Sherief is een zoon uit Egyp-
Een enorme villa in een slaperige
buitenwijk van Tunis, verscholen
achter bougainvilla's en een dikke
muur. Met daaromheen
verschillende ringen van
wachtposten, Palestijnse Rambo's
uitgerust met zware automatische
wapens. De buitenste ring van
wachters mag niet door de ring
daarbinnen, want zelfs deze
hofhouding is niet te vertrouwen
heeft de recente praktijk geleerd.
Bezoekers gaan van de ene hand
over in de andere. Zo kom je bij
Abu Amar, bij 'vadertje
Palestina', beter bekend als
Yasser Arafat.
Door Paul de Schipper
tische ouders, maar hij is een gena
turaliseerd Nederlander en woont
al jaren in een flat in Arnhem.
Hij verdient de kost als Midden-
Oostenspecialist en contactman
voor omroepen en bedrijven. Na de
historische handdruk had Sally
maar één doel: een gesprek met mr.
Palestina zelf. Waar CNN faalde,
regelde hij dat en trok met een
KRO-filmploeg naar Tunis. „Dag
en nacht werkte ik de afgelopen
weken voor dat doel: praten met
Arafat."
Al op het vliegveld werden ze ge-
confronteerd met de dominante
aanwezigheid van de Palestijnse
Bevrijdings Organisatie in Tunis:
„Die hebben daar alle vrijheid. Ze
rijden gewapend rond en wij moes
ten maar direct contact opnemen
met het ministerie van Binnenland
se Zaken van de PLO."
Daarna begon het wachten. Tele
foontjes die niet kwamen, afspra
ken die werden afgezegd of uitge
steld: „Vandaag niet, bukran...mor
gen." En dat zes lange dagen.
Sherief: „Al die tijd zat ik op de
hotelkamer, durfde amper naar de
wc, at nauwelijks. Ik zat alleen
maar naar die telefoon te kijken en
rookte de ene sigaret na de andere.
Vrijdagavond om negen uur belden
ze: 'Over tien minuten staat er een
auto voor. Zorg dat je klaar bent'."
„Waar dat huis van Arafat precies
staat? Ik weet het echt niet, een
buitenwijk, maar ze reden ons door
een rimboe van straatjes, zodat je
elke oriëntatie kwijtraakt. Daarna
moesten we een voor een door al
die ringen van bewakers. Uiteinde
lijk kwamen we bij die villa en
zetten ze ons in een kamer neer. Er
bleven zeker vijf van die kerels bij.
Je mocht je nauwelijks bewegen,
niet van je plek afkomen. Elk ge
baar hielden ze in de gaten."
Toen kwam die kleine man binnen,
gekleed in PLO-uniform, de onaf
scheidelijke sjaal om het hoofd,
vermoeid, wallen rond de altijd
scherpe ogen en toch redelijk ont
spannen.
„Die man leidt een beestenleven,"
zegt Sherief. „Hij slaapt bijna
nooit op dezelfde plaats, is dag en
nacht bezig met dat ene doel: een
eigen land, een eigen Palestijnse
staat. Hij slaapt van half vijf 's
nachts tot tien uur 's morgens. Dan
gaat hij aan het werk tot vier uur 's
middags, eet een half uurtje doet
een tukje en gaat dan weer door tot
in de vroege morgen: vergaderen,
telefoneren, delegaties ontvangen.
Rust heeft hij nauwelijks. Je merkt
dat hij zwak is, weinig weerstand
heeft, dat hij onder een enorme
druk leeft, dat hij elke minuut
worstelt met zijn droom."
Yasser Arafat werd op 4 augustus
1929 in Egypte geboren als Rah
man Abdel Raouf Arafat al Qudwa
al Husseini. Een leraar op de tech
nische school gaf hem de naam
Yasser Yasser Arafat woonde met
zijn ouders in de elitewijk Heliopo-
lis in Cairo.
Vader Al Husseini was in 1927
vanuit Jeruzalem naar Cairo ver
huisd om daar zijn geluk als zaken
man te beproeven. Over zijn jeugd
zei Arafat ooit: „Ik was een wanho
pige Palestijn, die als zovelen, zon
der land was."
In 1959 richtte Arafat in Cairo Al
Fatah op, aanvankelijk niet meer
dan een rebellenclubje. De organi
satie groeide later uit tot de PLO.
Tientallen jaren brandmerkte het
Westen Arafat als een terroristen
leider.
„Vrede betekent voor ons de ver
nietiging van Israel," zei hij in
1976. Drie jaar later verbijsterde
hij de Amerikaanse dominee Jesse
Jackson met de opmerking: „Ik ben
bereid de Palestijnse staat zelfs
alleen in Jericho te vestigen."
Door de jaren heen bleef Arafat de
ondergang steeds een stap voor.
Als een kat met negen levens over
leefde hij de ene aanslag na de
andere en vestigde zijn leiders
schap in een jungle van intriges,
bommen en geweren.
Maar wat de meeste indruk op hem
heeft gemaakt, hoorde Sherief van
de Palestijnse leider, is het vlieg
tuigongeluk in de Libische woes
tijn in april vorig jaar. Arafat over
leefde miraculeus. Tegen Sherief
zei hij: „Al die aanslagen., ach,
maar dat vliegtuig...daar denk ik
nog dikwijls aan. Toen ik daaruit
kwam, trok mijn hele leven voorbij.
Alle kameraden die gevallen zijn
door aanslagen, waren daar weer
om heen."
In al die jaren slaagde Arafat erin
om de Palestijnen voortdurend de
indruk te geven dat een eigen staat
binnen handbereik lag.
„Dat is zijn verdienste," zegt
Sherief, „hij is een symbool van
verzet, maar heeft nu wat bereikt.
Hij heeft voet aan de grond in
Palestina. Hij is binnen, in Jericho
en Gaza. Dan gaat hij verder."
Naar Jeruzalem?
„Naar Jeruzalem. Dat zei hij tegen
me: Jeruzalem is mijn stad. Ik
droom ervan, dat ik mag bidden in
Jeruzalem. Ik heb 'm gevraagd:
haal je dat nog? Hij is al 64 en hij
kan elke dag vermoord worden. Hij
antwoordde heel simpel: Inshallah,
'Mevrouw Arafat wilde met ons praten, maar ze was niet opgemaakt.foto van eijndhoven
