AID streeft
naar orde in
mestchaos
Landbouwhervormingen Rusland brengen magere oogst op
NU WEGLEGGEN, STRAKS GENIETEN.
NMS
SPAARBANK
Een unieke fles wijn cadeau bij een helder spaaraanbod. een beperkte genummerde oplage speciaal De NMS, de bank die U kent.
Je kunt nu eenmaal niet achter iedere staart een controleur zetten
Escort Rosa
Sex 06-9715
Griekse Sex
Nymf Linda
pE STEM
ECONOMIE
A7
CTOBER 1993 A6
hoodyear
45
45%
Ihewlett-pack
70%
73
Int. bus.mach.
44Vi
44
Int. tel.tel.
92
90
Iklm airlines
22V4
22%
pcdonnell
93
94%
perck co.
31%
32%
Imobiloil
82%
82%
Ipenn central
31%
31%
[philips
20%
20%
[primerica
47
46%
[royal dutch
105%
106
Isears roebuck
56%
55
Isfe-south.pac.
19
18%
Ifexaco ine.
68%
69%
'united techn.
57%
58%
'westinghouse
13%
13%
whitman corp
15
15%
woolworth
23%
23%
Goud
onbewerkt 21,180-21,780
per ka.
bewerkt 23,380 per kg.
Zilver
zilver onbewerkt 215-285 per kg.
bewerkt 330 laten per kg.
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c ex claim
e gedaan/bieden
d ex dividend
f gedaan/laten
g bieden en ex dividend
h laten en dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
■32
1,80
2,00
23,50 a
24,00
K31
3,90 a
4.60
2,00
2,50
1.10
1,20
3,60
4,60
2,00
2,80
li93
1,00
1,50
■547
1,60
1,90
WW
1,30
1,40 b
3,70 b
4,20 a
8,10
10,50
W32
5,40
7,20
■57
3,40
4,70 a
■413
1,90
2,90
■26
4,10
5,40
■62
P
20,00
3042
47,00 a
50,50
K72
2,80
1,70 b
K51
4,40
2,90
■42
6,40
4,50
9,20
7,00
KOI
P
3,50
f541
13,50
11,40
L321
2,60 a
1,60
1380
1,60
2,10
1449
6,90 a
8,00
11323
3,60
4,60
1407
1,60 a
2,30
5,10
6,00
«17
2,10
1,80
|305
4,80
5,30
(360
1,90
2,50
[480
4,80 a
5,00
[875
P
2,20
375
1,70
3,30
277
10,00
12,80
1096
4,30
6,30
498
2,60
4,00
354
2,50
1,60
423
8,00 a
5,00
'351
1,20
1,30
3288
2,00
2,20
322
1,00
1.10
278
7,70
7,90
379
P
8,50
303
P
21,50
347
5,30
5,80
275
9,00
9,50
410
4,30
4,80 a
Dame-gigolo-echtpaar
24 uur per dag.
Tevens dame gevraagd.
Tel. 076-421370
Live sexbox 24 u. 100 cpm
Live 06-320.320.61
Nual 880!!
meisjes vertellen u alles
zelfs hun adres en/of tel.
nummer. Bel nu 50 c.p.m.
06-320.326.50
Live Sexcontact
Geen wachttijden 100cphm
Live Switch Box
Sex 06-9745
1,- pm (toets 9 v. uitleg).
Lisa draait z. om. 100 cpm
06-320.325.55
Geniet v. 2 kanten 100 cpm
06-320.320.14
Rijpe Vrouwen kontakt
06-96.16
Direkt een leuk meisje
06-9757
Direkt plezier voor Twee
06-9701
Meisje aan de telefoon!
06-9503
Snel Sexkontakt:
06-9665
Meisjes bij jou in de buurt
06-9710
Direkt 'n meisje
06-98.80
Bel nu snel! (75cpm)
Homo-Regio-Kontakt
regio Brabant/Zeeland
06-320.322.71 Zoek je 'n
lekkere boy v. 'n afspraak
bel 06-350.29-016 (75cpm)
DINSDAG 19 OKTOBER 1993
Van onze verslaggevers
Breda/Eindhoven - „Het
rapport over het mestgat
in Brabant is zo ongeloof
waardig dat de paniek
daarover bij kenners al
snel is weggeëbd."
Zo reageert waarnemend
directeur J. Hambeukers
van de Algemene Inspectie
Dienst van het ministerie
van Landbouw, Natuurbe
heer en Visserij op een
SOS van de provinciale
stuurgroep voor Land
bouw en Milieu dat in
twee jaar tijd drie miljoen
ton mest in het niets is
verdwenen.
Drie miljoen ton. Dat is ongeveer
tien procent van de totale mest-
produktie van de Brabantse vee
stapel in 1991 en 1992.
Hoe kan zoveel mest onder de
ogen van de rechercheurs van de
AID verdwenen zijn? „Dat kan
ook niet," antwoordt Hambeu
kers nuchter. „Die provinciale
stuurgroep heeft zich laten ver
leiden tot een simpele verkla
ring. Alsof er een schandaal zou
zijn." Daarvoor steekt de mate
rie volgens hem echter te com
plex in elkaar.
Om een beeld te schetsen van het
probleem waar de AID voor
staat. Door de totale veestapel in
Brabant wordt jaarlijks ruim 19
miljoen ton mest geproduceerd.
In de mest zitten fosfaat en an
dere mineralen. Op zich goed
voor de plantengroei. Mits er
niet teveel van wordt uitgereden.
Anders is het effect averechts.
Sommige landbouwgronden in
Brabant en Limburg zijn al zo
verzadigd dat er eigenlijk geen
kilogram mest meer bij kan. De
planten nemen het groeimiddel
dan niet op, waardoor de fosfaat
doorzakt naar het grondwater,
dat daardoor onbruikbaar wordt
als drinkwater. Of uitsijpelt op
sloten en rivieren, waar het al-
gengroei veroorzaakt.
Bovendien verschilt het fosfaat
gehalte in de mest per diersoort.
De overheid hanteert een gemid
delde per varkens- of runder
plaats. Mede op grond van het
gebruikte voedsel. Die theoreti
sche norm valt te hoog uit, als de
beesten fosfaatarm voer te eten
krijgen.
Voeg daarbij het gegeven dat het
aantal door de boeren aan het
Centraal Bureau voor de Statis
tiek opgegeven dieren kan afwij
ken van het werkelijke aantal
dat op stal staat. Wat van in
vloed is op de hoeveelheid mest,
die de verzamelde beestenbende
jaarlijks uitpoept.
„Het zal duidelijk zijn dat de
naleving van de mestwetgeving
en de controle daarop behoorlijk
ingewikkeld is." Dat maakt het
voor de boeren, die dat zouden
willen, overigens heel wel moge
lijk de hand te lichten met de
voorschriften. Toch getuigt de
veelgehoorde roep om extra
mestcontroles volgens Hambeu
kers niet van inzicht in de werk
wijze van de AID.
De AID-chef, die ook hoofdin
specteur is van de regio Zuid-
Nederland is, haalt er de econo
mische wet van het afnemend
grensnut bij. „Je moet je altijd
afvragen wat de meerwaarde is
van investeringen in extra con
troles. Meer controleurs brengen
wellicht meer overtredingen aan
het licht. Maar hoeveel meer dan
en is dat de extra kosten
waard?."
In 1991 checkte de AID in Bra
bant 1289 veehouders, mesthan
delaren en -transporteurs. In 293
gevallen werd een overtreding
ontdekt. Het jaar daarop doken
de 12 AID-rechercheurs in 1570
zaken, waarvan er met 270 iets
mis was. De conclusie: er werd
meer gecontroleerd en het was
minder vaak bingo. „We zien
duidelijk een verbetering."
Die pakkans van gemiddeld éen
op zes is hoog, stelt Hambeukers.
Veel hoger dan 'in de vis' bij
voorbeeld, waar het bij een op de
twintig controles mis is. Met vis,
staan milieu, waaronder mest
valt, en de gezondheid voor
mens en dier hoog op de priori
teitenlijst van de AID. „Die keu
zes maken we in overleg met het
departement, de politiek en het
openbaar ministerie. Bewust, om
wat minder afhankelijk te zijn
van de agenda van de Tweede
Kamer dan vroeger."
De AID scoort in de mestcontro
les goed, omdat ze zeer selectief
te werk, gaat. De dienst beschikt
over een scala aan gegevens over
de omvang van de veestapel,'het
gebruikte voer, de hoeveelheid
fosfaat en nitraat daarin, de af-
De Brabantse veestapel produceert jaarlijks ruim negentien miljoen ton mest.
zet van de mest op eigen grond
en de bestemming van het over
schot. Bronnen zijn: de mei-tel
lingen van het Centraal Bureau
voor de Statistiek, de boekhou
ding van de 1700 Brabantse
mestproducenten zoals die bij
het Bureau Heffingen is inge
diend, en de afleveringsbonnen
van mesttransporteurs en -ontr
vangers die bij de Mestbank
worden geregistreerd.
Hambeukers: „Zo ontstaat een
beeld van wat de norm is en wat
daarvan afwijkt. Dat betekent
dat een flinke groep wel eens
fout zou kunnen zitten. Zou
kunnen dus. Voor die categorie
hebben wij speciale belangstel
ling." Dat heeft als nadeel dat de
anderen, van wie de boekhou
ding ogenschijnlijk klopt, jaren
achtereen geen bezoek krijgen
van de AID.
Dat daar wel eens gefoeteld
wordt met mest, sluit Hambeu
kers niet uit. Helemaal water
dicht kan de controle nooit zijn,
werpt hij tegen. Nog afgezien
van de vraag of dat maatschap
pelijk ook gewenst is. „Je kunt
nu eenmaal niet achter iedere
staart een controleur zetten. Het
gaat erom dat we het mestpro
bleem beheersbaar houden. We
proberen op basis van een risico
analyse van alle beschikbare ge
gevens achteraf de potentiële
overtreders eruit te halen en
daarvoor ontwikkelen we een
steeds fijnmaziger netwe,rk."
Daarin zitten mazen, erkent
Hambeukers. Gaten die vanwege
een aangescherpte wetgeving,
geavanceerde computersystemen
bij de AID en ontdekte overtre
dingen jaar in, jaar uit kleiner
worden. „Het is een soort ont-
wikkelingsspel. Wij leren van de
fraude-gevallen, maar ook dege
nen onder de boeren die kwaad
willen, en dat' zijn echt niet de
meesten, ontdekken telkens
nieuwe slimmigheidjes."
Al is dat laatste, dankzij de
rechterlijke macht, soms niet
eens nodig. De laatste maanden
wordt de AID geconfronteerd
met uitspraken die het de vee
houders mogelijk maakt af te
wijken van de wettelijk vastge
stelde normen. Justitie hanteert
nu tolerantie van 30 procent bo
ven de norm, ook al omdat er
vanuit gegaan wordt dat er ook
vanuit de lucht fosfaten op het
land terecht kunnen komen.
„We hebben natuurlijk ook onze
professionele trots. Leuk is niet
om te horen dat een boer vrijuit
gaat, als je denkt dat je een
overtreding wettig en overtui
gend hebt bewezen. Maar zo in
gewikkeld zit die mestgeving te
genwoordig wel in elkaar."
De overtredingen variëren van
illegale produktie van teveel
dierlijke mest tot valsheid in
geschrifte bij handel in mest,
van het negeren van uitrijverbo-
den en overbemesting tot een
onschuldige verschrijving in de
boekhouding omdat de boeren
onderhand uit de papierwinkel
geen wijs meer kunnen.
Dat veelbesproken rapport was
wel 'gefundenes fressen' voor de
kritikasters die al lang beweren
dat de mestboeren of grote
schaal de boel vernaggelen. „Je
foto cor viveen
hoort mij niet zeggen dat ei
nooit mest illegaal gedumpl
wordt. Soms zelfs in aanzienlijke
hoeveelheden, hebben we zeil
vastgesteld. Maar ik heb geer
aanwijzingen dat het van eer
omvang is, zoals die nu, op pa
pier althans, wordt vermist."
Zo'n rapport bevestigt vooral de
vooroordelen dat mest ook fi
guurlijk stinkt. De goede boeren
leiden volgens Hambeukers on
der een minderheid van kwaad
willigen. „Zo denkt de goege
meente al gauw dat er iets niet
deugt als er 's avonds en 's
nachts mest wordt uitgereden.
Toevallig mag dat in deze tijd
van het jaar wel. Daar is op zich
niks mis mee, maar wie het niet
vertrouwt moet vooral de politie
bellen."
Door Gerrit Bogaard
Moskou - De tv-beelden van
protesterende Russische boe
ren onder het oude Sovjet
vaandel, in september in
Moskou, vormen slechts het
topje van een ijsberg vol
wantrouwen, angst en haat
ten opzichte van de land
bouwhervormingen.
Met spanning wordt in Rusland
dan ook op de oogst van dit jaar
gewacht. Mochten de resultaten
- evenals vorig jaar - teleurstel
lend zijn, dan komt de positie
van president Jeltsin verder on
der druk te staan.
Met een reeks decreten heeft de
president de afgelopen jaren ge
poogd vaart te zetten achter
herstructurering van de agrari
sche sector. Hervormingsgezin
de landbouwexperts vragen
zich echter in toenemende mate
af of het nieuwe beleid levens
vatbaar is.
De privatisering van de Sovjet-
landbouw werd aanvankelijk
door een deel van de stedelijke
bevolking geestdriftig begroet,
maar het enthousiasme is door
de prijsverhogingen enigszins
bekoeld.
Kostte brood in 1991 nog twin
tig kopeken per kilo, een jaar
later was dat al zestig roebel.
Miljoenen laagbetaalden heb
ben dan ook na het loslaten van
de prijzen veel moeite de eind
jes aan elkaar te knopen.
Onder de kolchoz- en sovchoz-
boeren zelf is de animo om
geheel zelfstandig te gaan on
dernemen niet erg groot. Eigen
initiatief was niet het sterkste
punt van de boeren sinds het
eerste vijfjarenplan
(1928-1933), toen ze gedwongen
werden in een collectief te wer
ken.
Voorzichtige pogingen in de af
gelopen kwart eeuw om land
bouwhervormingen door te voe
ren, genoten zeker populariteit
onder de meest actieve boeren,
maar liepen steeds stuk op de
klippen van ideologische
scherpslijperij en bureaucrati
sche onwil. Óm aan de tegen
werking een halt toe te roepen,
maakte de toenmalige regering
in 1987 de weg vrij voor boeren
die als pachter een zelfstandig
bedrijf wilden beginnen. Gor-
batsjov en de zijnen hadden
daarmee niet de bedoeling de
kolchozen (collectieve boerde
rijen) en sovchozen (staatsbe
drijven) te ontbinden, maar om
de bestaande bedrijven te reor
ganiseren 'op basis van coöpe
raties van pachters'.
Drie jaar later legaliseerde de
Russische regering de stichting
van privé-boerderijen, het in
loondienst nemen van landar
beiders en de overdracht van
land aan particulieren. De re
sultaten van dit beleid leken op
het eerste gezicht indrukwek
kend: in 1991 was 63 procent
van de akkers en 45 procent van
de veestapel verpacht aan boe
ren. Bij nadere beschouwing
bleek de zelfstandigheid tegen
te vallen, want de overgrote
J m
1
Een Amerikaanse boer leert zijn Russische collega, die op een kolchoze werkt, hoe hij een tractor
moet besturen. foto ap
een aantal decreten uit. Alle
kolchozen moesten voor het ein
de van het jaar'daarop vergaan-
meerderheid van de pachters
bleef deel uitmaken van het
moederbedrijf.
Om de macht van de agrarische
partijbonzen te breken, vaar
digde Jeltsin in december 1991
de reorganisaties doorvoeren,
terwijl bedrijfsdirecteuren op
straffe van boetes verplicht
werden landarbeiders een stuk
je land toe te wijzen als die het
collectief zouden willen verla
ten.
Per decreet bekleedde Jeltsin
zijn toenmalige vice-president
Roetskoj met 'persoonlijke ver
antwoordelijkheid' voor de uit-
voeriing van de maatregelen.
Rusland zou naar de mening
van de vice-president, die in
verrassend korte tijd vrijwel al
le macht aan het ministerie van
landbouw ontfutselde, de be
staande grootschalige socialis
tische landbouwbedrijven moe
ten omvormen tot kapitalisti
sche giganten; gezinsbedrijven
zouden slechts afbreuk doen
aan de economische ontwikke
ling. Dat Roetskoj's ideeën wor
tel zullen schieten, lijkt echter
onwaarschijnlijk, want in april
werd de generaal van zijn agra
rische taak ontheven.
Hoe dan ook, tot nu toe zijn de
resultaten van de hervormingen
nogal teleurstellend: het tempo
blijft achter bij de doelstellin
gen, de produktie daalt en de
infrastructurele gebreken vor
men een belemmering voor dis
tributie van het voedsel en de
opkomst van een welvarende
boerenstand.
Op 1 januari van dit jaar was
slechts 66 procent van de kol
chozen en 44 procent van de
sovchozen gereorganiseerd. Be
gin 1993 was het aantal gezins
bedrijven gestegen tot 183.000
met ongeveer 5 procent van het
landbouwareaal.
De bijdrage van de privé-boer
derijen aan de totale Russische
voedselproduktie bedroeg in
1992 hooguit 2,5 procent. Zij
leverden dan ook een miniem
aandeel aan de door de staat
gekochte hoeveelheden graan,
aardappelen, groenten, vlees,
pluimvee en melk. De starters
kampen met grote problemen.
Er zijn te weinig arbeidskrach
ten en krediet met een lage
rente om te mechaniseren is er
nauwelijks.
Weliswaar zijn na het vrijlaten
van de prijzen in januari 1992
de opbrengsten voor agrarische
produkten vorig jaar vijf tot
twintig keer gestegen, maar de
prijs voor landbouwwerktuigen
nam in dezelfde tijd meer dan
veertig keer toe.
Om de oogst op de markt te
brengen, zijn de boeren econo
misch en verkeerstechnisch nog
aangewezen op de infrastruc
tuur, die geheel is afgestemd op
de staatsbedrijven. Het trans
port over de slechte wegen met
oude vrachtauto's verloopt
traag, de opslagruimtes verke
ren in een erbarmelijke staat en
in de steden zijn veel te weinig
verkooppunten.
Het kost de onervaren, zelfstan
dige boeren met hun zwakke
individuele onderhandelingspo
sitie heel wat meer moeite hun
produkten in de winkel te krij
gen dan hun collega's van de
collectieven.
De officiële cijfers van de afge
lopen twee jaar tonen trouwens
aan dat de Russische landbouw-
produktie zich in dalende lijn
bevindt. Was de daling in 1991
nog betrekkelijk gering, het jaar
daarop liet, met uitzondering
van graan, een scherpe terugval
zien van 15 procent.
Behalve de conservatieve verte
genwoordigers van de Agrarti-
sche Unie in de volksvertegen
woordiging zetten steeds meer
hervormingsgezinde Russische
landbouwexperts vraagtekens
bij de wijze waarop de land
bouwhervorming wordt aange
pakt. Volgens hen had men er
verstandiger aan gedaan eerst
het transport en distributiesys
teem te privatiseren.
De econoom Nikitenko waar
schuwt voor de 'overdreven
haast van veel politici bij de
pivatisering van natuurlijke
hulpbronnen in het bijzonder
land'. Ondanks de bezwaren die
er aan pachtcontracten kleven,
zou overdracht van land in par
ticulier bezit volgens deze eco
noom pas moeten plaatsvinden
als de bedrijven efficiënt wer
ken.
Tot die tijd zou de staat genoe
gen moeten nemen met een
pachtsom en en moeten afzien
van ontmoedigende belastingen.
Op die manier zou men voorko
men dat door grondspeculatie
op korte termijn een uitgebreid
agrarisch proletariaat ontstaat
met alle nadelige gevolgen van
dien.
(ADVERTENTIE)
De NMS Spaarbank heeft voor nieuwe vervaardigd voor nieuwe klanten van
spaarders tijdens de spaaractie een bijzonder de NMS Spaarbank* Kom langs bij het
aantrekkelijk aanbod. Naast uiteraard een agentschap van de NMS Spaarbank of bel
degelijk persoonlijk advies en een goede 06 - 0250019 (gratis) voor het adres
rente ontvangt u een uniek welkomst- van de dichtstbijzijnde NMS-agent.
geschenk. Indien u een eerste spaarbe- De NMS Spaarbank is een onderdeel
drag inlegt van minimaal 250,-krijgt van de ING Bank.
u een bijzondere fles wijn met een
opvallend zwevend etiket. De fles is in
De NMS Spaaractie loopt van 15 tot en met 30 oktober 1993.
De fles wijn ontvangt u alleen in de actieperiode en zolang de voorraad strekt. *Dit aanbod geldt niet voor personen onder de 18 jaar.
