De
'r'
in de maand: Slipgevaai
Paarse coalitie blijft mooie droom
lamt
Rapport:
PvdA, CDA e
Apart
-DE STEM-
DESTEM
Eerst prijs, dar
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Oktober
DE STEM
ZATERDAG 16 OKTOBER 1993 L
Elke morgen kraait
de haan verderop nu
een uur vroeger dan
een maand geleden. Maar ook
bescheidener. Het ochtend
licht aarzelt eerst in de gordij
nen, verdrijft langzaam de
schaduwen uit de diepe
plooien, komt voorzichtig de
slaapkamer binnen, tast het
bed af en zoekt met ingehou
den schroom de slaper, die
met gesloten ogen het ontwa
ken, nog probeert uit te stel
len.
Uit de tuin komt even later de
schuchtere kreet van een
mees, verjaagd misschien
door een roodborstje dat met
zijn steenkleurig bol buikje
heerszuchtig zijn domein
komt verdedigen. Het regent
en de gevels van de huizen
aan de overkant, ingelijst
door het raamkozijn, ver
vloeien als op een waterige
aquarel. Met veel oker en om
ber. En een veeg Payne's grijs
voor de lucht.
Als ik wat later in het dunne
licht van de ochtend loop, zie
ik dat de natuur het paletmes
waarmee in de zomer met
brede streken het overdadig
groen was aangebracht, ver
wisseld heeft voor de scherp
punt van een pen en oost-in-
dische inkt. Tegen de leigrijze
lucht staan in een sobere li-
niatuur de takken getekend,
met hier en daar nog een
fazantkleurige toets van ver
welkend herfstblad en de
zwarte inktblad van een vo
gelnest.
Ook in de etalages van de
modezaken is het najaar bin
nengedrongen. Het uitbundi
ge rood en geel en het uitda
gende blauw van dunne jur
ken en huidnauwe leggings is
gedempt tot een ingetogen
mosgroen en kastanjebruin en
tot het modeste grijs van wol
len mantels zoals vroeger we
duwen wel droegen, wanneer
het zwart van de rouw hen te
bleek maakte.
In het weiland van de kinder
boerderij grazen schapen,
loom en landerig in hun te
dikke bontjassen, in het korte,
al wat stekelige gras. Het
stadspark ligt er vergeten bij.
Eeuwenoude eiken heffen er
hun leeggewaaide kruinen
naar een hemel die mat en
breekbaar is als een eier
schaal.
Bij de vijver staren bemoste
tuinbeelden met stenen ogen
naar de overkant van het wa
ter, waar nu door de kale
bomen heen de achterkant
zichtbaar is van oude, ver
moeide herenhuizen met hoge
ramen, waar ik lang, lang ge
leden verwachtingsvol naar
opkeek in de vage hoop dat,
als bij Alain-Fournier, ooit
een meisjeshand het zware
gordijn even opzij zou houden
en mij wenken. Je me sou-
viens des jours anciens, mij
mer ik Paul Verlaine na.
Oktober maakt zichtbaar wat
er niet meer is. Je me sou-
viens. En ik denk terug aan de
jaren op het gymnasium, waar
achter kleine klassevensters
de besloten schooltuin dan
vol dromen leek te hangen,
waarin Nausikaa, afgedwaald
uit Homerus' gedicht, op het
pad had kunnen verschijnen,
heupwiegend bij kuise blok-
fluitmuziek. Vanonder de
dakgoten klonk al het minzie
ke koeren van tortelduiven.
Er was de harslucht van de
wierook in het Marialof. Het
modderige spoor dat bieten
karren door de straat trokken.
Thuis kwam uit de keuken de
kruidige geur van hazepeper
met laurier. In de rijst zat een
vleugje kaneel.
Herfstavond. Uit de Polder
komt de echo van verre ge
weerschoten, gesmoord in de
nevel die laag boven de we
gen hangt. Achter het raam
van mijn kamer brandt het
gele kaarslicht van een straat
lantaarn. Een vleermuis wiekt
schichtig door het schijnsel.
Alle geluid versterft. Warte
nur, warte nur....
Oktober. Wijnmaand. Kamer
muziek van Schubert. Les vio-
lons de l'automne. Een glas
binnen handbereik. Een die
prode Saint-Emilion. Naast
de gedichten van Bloem. Ik
sluit de gordijnen. Wacht op
de eerste maten. Andante
cantabile.
Dat is wel veel voor één dag: 's morgens lezen dat er treincoupés
alleen voor vrouwen komen en 's middags de parkeergarage
'Geere' in Middelburg binnenrijden en boven de beste rijen plaatsen
- want het dichtst bij de uitgang - een metersbreed opschrift 'Alleen
parkeren voor vrouwen' aantreffen.
Doorgeschoten verwennerij? Nee, de reservering blijkt nodig, zegt
een voorlichtster van de gemeente Middelburg, omdat vrouwen zich
in de onvoldoende evenwichtig verlichte parkeergarage onveilig
voelen. En dat gevoel van onveiligheid zal er in de trein ook wel
zijn, als vrouwen naast mannen moeten aanschuiven.
Een jammerlijke apartheid wordt onze straf. (HQ
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3. '9,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 76-236405.
Telefax redactie S 076-236309.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-37253, fax 01640-40731. (voor nabezorging 01640-36850)
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Afdeling Lezerscontact S06-0226116 (gratis).
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, «01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9,4381 RP,
S 01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051,4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per halfjaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Gin-
nekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00
uur 076-236881, zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-
236394/236911.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Ook op zaterdag van 09.00-12.00 uur.
De herfst is in het land, de
winter staat voor de deur.
Mist, vallende blaadjes, regen,
sneeuw, ijzel en spekgladde
wegen. De 'r' zit in de komen
de maanden en dan kun je
'r'acen wel vergeten. De 'r'
staat voor rustig rijden, de
enige Oplossing om de komen
de barre maanden veilig door
te komen. „Glad? Geen vuiltje
aan de lucht," aldus de erva
ren autorijder. Tot hij een dag
je op een anti-slipschool tegen
de werkelijkheid van alledag is
aangebotst en bravour met het
zweet in de handen naar de
kofferbak verhuist.
Door Hans Jacobs
VRIJDAGMIDDAG, 18.15 uur. De
herfst geeft het visitekaartje af. Blaad
jes worden door de wind meegenomen
op een woeste reis door de lucht.
De regen kan maar geen besluit nemen
en blijft miezeren.
Traag veegt de ruitenwisser de mistige
druppels van de voorruit.
Het licht van koplampen krijgt regen
sterretjes. Het is al vroeg donker.
Moe van een week werk kijken de ogen
naar buiten.
Dan is het er.
In een keer.
Een rode flits. Opgedoken uit het niets.
Midden op straat. De rechtervoet vliegt
van het gas. Stampt op andere pedaal.
De rem botst met een klap op de
bodemplaat. Wild trekken de handen
aan het stuur.
Naar links, jaagt het door het hoofd.
Het zweet breekt uit. Er gebeurt niets.
De auto glijdt kaarsrecht door op weg
naar dat rode ding...
Het is een jasje.
Een kind! Gevangen in aanglijdende
schijnwerpers.
"Vrijdagmiddag, nog steeds 18.15 uur.
Niet meer dan een fractie van een
seconde later. De koplampen blijven
vlak voor de neus van het meisje staan:
ze heeft bruine ogen, blond haar. Ze
lacht en huppelt met haar rode laarsjes
verder door de plasjes naar de overkant.
Pas na minuten met een gewicht van
uren rijdt de auto verder. De ruiten zijn
beslagen door angstzweet.
Hetzelfde zweet, staat nu in^iejianden.
Dinsdagmorgen, 1Ö.Ó0 uur. Nu in Nue-
nen, op de baan van VZN, Verkeerscen-
trum Zuid-Nederland. Met ,een vaart
van vijfèhdertig kilometer per uur ben
ik naar de kletsnatte kinderkopjes toe
gereden. Bij de eerste pion moet je het
gas los laten en het rempedaal dwars
door de bodemplaat stampen, had hij
gezegd, „ingedrukt houden en probeer
maar te sturen."
De teller staat op vijfendertig. De eerste
pion is in zicht en pats. De-bodemplaat
heeft het geweten. Wild probeer ik het
stuur naar links en naar rechts te
draaien: het helpt niets, de auto glijdt
verder. Er is geen houden aan.
„En?" vraagt hij, maar geeft zelf het
antwoord: „Snap je nu waarom bij
kettingbotsingen in de mist de wielen
naar links en rechts staan en ze toch
allemaal op elkaar zitten. Als je remt,
kun je niets meer. Niets, helemaal
niets."
Een kind, gevangen in aanglijdende schijnwerpers...
Hij is Theo van der Veen. Kolonel b.d.
en manager van VZN in Nuenen. Nog
heet het een anti-slipschool te zijn. Hij
voelt meer voor de term veiligheidsop-.
leiding.
Ooit gingen automobilisten vooral naar
een slipschool om in de winter gewoon
door te kunnen jagen. Mocht je in een
slip raken, dan leer je een paar trucs en
als een echte Alain Prost haalde je de
auto uit de slip.
Na een half uur op de spekgladde baan
in Nuenen glijdt dat verhaal met een
klap tegen de boom. Vergeet het maar.
Boven de vijftig kilometer kun je het
het als gemiddelde automobilist in een
slip vergeten en blijft er niets over dan
een potje tollen om de as. En bidden.
Wat je op de moderne veiligheidscursus
wél kunt leren, is schrikken. Zo zelfs,
dat je wit om de neus ziet. Veilig
schrikken, want dat is het aantrekkelij
ke van een anti-slipcursus: je kunt
zonder kleerscheuren en. deuken de
foto de stem/johan van gurp
meest vreemde capriolen uithalen, er
kan je niets gebeuren. „Wat je leert, is
dat je grenzen veel dichterbij liggen dan
je altijd gedacht hebt. En je leert dat er
ook hoop is, dat je de auto een beetje de
baas kunt en je leert vooral hoe belang
rijk defensief rijden is."
De eerste aanrijdine komt al bij de'
koffie: „Autorijden kunnen jullie niet.
Er zit een gat in de opleiding, de
rijlessen zijn niet compleet. Je hebt
nooit geleerd wat je in een noodsituatie
moet doen."
Daar zit je dan met je jarenlange E-
ring. Een paar uur later kun je
alleen maar gelijk geven: je kunt aaj
sturen, maar als het er op aan kt;
ben je in een noodsituatie een
ling. „Ik krijg de tranen in de
ik op de weg zit en en zie hoe men
rijden.
En jullie weten het allemaal zo
zal hij er buiten op de speciale baai:
toe voegen. Bij het onderdeel renin
Of je even wilt schatten waar de
bij diverse snelheden uiteindelijk
zal komen te staan. Ik zet pionnen,
remt. Het eerste schaamrood versck,
op de kaken. En ik ben niet de
„Van alle automobilisten weet 9
cent niet waar de auto stil staat,
ieder geval veel verder dan je dei
„En dan meten we hier de afstand
40 km per uur. Je mag met 50 door
bebouwde kom en iedereen rijdt hard
Stel je maar eens voor wat je daar
het doen bent."
De eerste schrik zit er goed in
Hij heeft er nog een in petto: „Wet
waar je bij 100 km per uur uiteindel
stopt?" Hij laat een grafiek zien:
komt er de schrikreactie en die duun
bijna 30 meter, dan ga je pas ren®
en uiteindelijk sta je bij een nat wegi
na 97,9 meter stil.
„Daar gaat het bij deze cursus
schrik maar en leer de grenzen
jezelf en van de auto kennen, er
maar weinig mensen die in hun
auto een noodstop hebben gemai
Hier kun je dat veilig doen. Leer
gladde wegen en bij mist die voet
het gaspedaal te halen en defensie!
rijden."
De noodstop zit er op: remmen
ontkoppelen, zodat de motor niet
slaat en je een kruispunt snel vrij fa
maken.
Maar er is ook hoop: er kan wat
maar weet hoe. Dus gaan we nu prol
ren een obstakel te ontwijken. E
meisje in het rood bijvoorbeeld,
nieuw de auto in. Veertig rijden,
noodstop maken: ontkoppelen, de
door de bodem stampen en dan bij
bocht met pionnen de rem zo
mogelijk loslaten, voorzichtig, behea
sturen en weer remmen of gem
doorrijden. Het is een hele rij. E
remmen gaat, het loslaten vergt
en het sturen valt mee. Het lukt.
moet een reflex worden. Als je
beheerst, dan kun je een hoop schade
letsel voorkomen. Dus nog maar
keer."
De hele dag gaat het verder. Het cor
geren van een slippende auto, het rijd
met de wielen op verschillend wegdi
bijvoorbeeld waar een. helft wel
strooid is en de andere helft niet.
rijden in een cirkel, bijvoorbeeld op
op- en afrit, een lesje aquaplaning. E
dagje proeven van alle ellende die je
de weg op een doodnormale rit vat
naar b kan overkomen. Snoepen
ABS, het rem-tover-systeem. „De
ligste auto? Dat is er een met airbi
ABS en met een automaat, want
hoef je niet te ontkoppelen."
Op het einde van de dag trekken we»
baanje over het spekgladde wegdek.
regensproeiers die de hele dag de ba:
glad hebben gehouden krijgen gezi
schap van normale regen. Bij een vaal
je van zeventig tolt de auto in het va
Een hele ervaring. Gelukkig was er
cursus.
En als je met kloppend hart even bij
te komen valt in een keer de snel®
op, die pal naast de baan van VI
loopt. Daar, in dezelfde regen, jagen
met dik 120 gewoon verder. Vooral 1
is schrikken.
De politieke partijen zijn zo
goed als klaar voor het grote
gevecht om de gunst van de
kiezer. De verkiezingsprogram
ma's liggen op tafel. Welke
mannetjes en vrouwtjes in wel
ke volgorde op de kandidaten
lijsten worden geplaatst, is nog
niet helemaal uitgevochten,
maar de nummers één zijn,
Groen Links uitgezonderd, be
kend. De tijd voor de pre-for-
matie, het amusante politieke
gezelschapsspelletje wie-met
wie, is aangebroken.
Rottenberg en Van Mierlo zijn
er vorige week zaterdag mee
begonnen. Dat de D66-voorman
voorkeur uitsprak voor een
paarse coalitie van PvdA, D66
en WD was niet verrassend.
Hij heeft in de afgelopen jaren
keer op keer hardop van verwe
zenlijking van deze politieke
doorbraak gedroomd.
De PvdA-voorzitter, die de laat
ste tijd teveel kenmerken van
een ongeleid projectiel vertoont,
verraste wel met zijn pleidooi
voor het nu al voeren van be
sprekingen over een coalitie
zonder het CDA. Het leek of hij
daarmee rechtstreeks inging te
gen de opvattingen van Kok en
Wöltgens die, in de woorden
van Kok 'voluit open staan voor
de mogelijkheid van een voort
zetting van de huidige coalitie'
eventueel met D66.
Kok haastte zich dan ook om de
uitlatingen van Rottenberg te
relativeren. Daar was zeker re
den toe nadat Brinkman de Pv
dA-voorzitter de oren had ge
wassen en hem, zonder overi
gens dat woord te gebruiken,
had beticht van overspel.
Koks relativering ging echter
wel wat ver. Want Rottenbergs
pleidooi voor besprekingen tus
sen prominente leden van PvdA,
WD en D66 buiten de kring
van dageljkse partijleidingen
om, was wel degelijk gericht op
het bereiken van overeenstem
ming vóór de verkiezingen op
een aantal essentiële beleidster
reinen. Dat gaat een paar stap
pen verder dan de uitleg die
Kok eraan gaf: „Nagaan of we,
als er zo vaak over paars wordt
gepraat, eigenlijk ook wat be
treft programmatische verschil
len en overeenkomsten wel vol
doende van elkaar weten." Dat
is toch een stuk vrijblijvender
dan Rottenberg bedoelde.
Stel nu eens dat het enkele
prominenten uit de drie partijen
zou lukken overeenstemming te
bereiken. Stel vervolgens dat de
partijleidingen dat akkoord
zouden over nemen. Dan gaat
dat, ook al noemen ze het niet
zo, toch werken als een stem
busakkoord. Kenmerk van een
stembusakkoord is, dat het ex
pliciet of tenminste impliciet,
dient om er kiezers voor een
regeerbare meerderheid mee te
werven.
Concreet zou het betekenen dat
de drie partijen dan tegen de
kiezer zouden zeggen: als u op
grond van dit programma-ak
koord op een van ons drieën
stemt en u geeft ons de meer
derheid, dan kunt u er zeker
van zij dat wij het volgende
kabinet vormen.
Dergelijke strategieën kennen
we uit de jaren zeventig: het
schaduwkabinet-Den Uyl, het
progressief programma-ak
koord tussen PvdA, D66 en
PPR. Ze werden door links ge
zien als het toppunt van duide
lijkheid. Maa: tot een links
meerderheidskabinet leidden ze
nooit en dus ook niet tot verwe
zenlijking van het D66-doel:
vergroting van de kiezersin
vloed op de kabinetsformatie.
Ze hadden bovendien het na
deel dat de kiezer de drie par
tijen steeds meer als één pot nat
gingen zien. Een nadeel waar
voor vooral D66 heeft moeten
boeten. De partij werd vrijwel
weggevaagd.
Brinkman noemde deze week
het pleidooi van Rottenberg
'niet galant' tegenover de kie
zer. De CDA-voorman stelt zich
op het standpunt dat partijen
zich niet moeten begeven in
formatiespelletjes voordat de
kiezer de onderlinge krachts
verhoudingen hebben vastge
legd. Dat lijkt een terechte bui
ging voor de macht van het
volk, maar is het dat ook? Die
vraag raakt aan een van de
onvolkomenheden van ons poli
tiek systeem.
Politici doen alsof de kiezer het
voor het zeggen heeft, maar in
coalitieland is dat niet echt het
geval. Natuurlijk beslissen de
kiezers over de omvang van de
partijen. Maar vervolgens wordt
de kiezersuitspraak door de po
litici naar eigen inzicht geïnter
preteerd. Verlies en winst kun
nen zij niet ontkennen, maar ze
kunnen wel vrijelijk veronder
stellen wat de kiezer met het
uitbrengen van zijn/haar stem
bedoelde uit te drukken. Dat is
geen slechtigheid van de politi
cus, dat zit in ons systeem inge
bakken.
Een enkel voorbeeld ter verdui
delijking. CDA en PvdA verlie
zen straks bij de verkiezingen
flink wat zetels. Stel dat ze ook
hun meerderheid verspelen. Dat
mag dan worden geduid als een
afkeuring van het gevoerde ka
binetsbeleid. Maar dat sluit niet
uit dat de beide partijen, de
kiezersuitspraak ten spijt, toch
weer deel uit maken van een
volgend kabinet.
Stel dat de PvdA zwaar verliest,
zoals de opiniepeilingen nog
steeds aangeven. De kiezer moet
dan niettemin niet vreemd op
kijken als de PvdA dan toch
weer partner wordt in een
nieuw regeringsverbond.
Stel dat het zeteltal van D66
wordt verdubbeld. Bedoelt de
kiezer daarmee uit te spreken
dat de Democraten moeten re
geren? Dat mag men gevoeglijk
aannemen. Toch vormt dat geen
garantie voor regeringsdeelna
me.
De buiging die Brinkman naar
de kiezer maakt is dus wel fraai
van vorm maar belooft inhou
delijk meer dan ze is. Uit veler
lei praktijkvoorbeelden blijkt
dat er van wezenlijke invloed
op de vorming van een kabinet
geen sprake is.
Brinkmans uitspraak is ook niet
geheel vrij van opportunisme.
Rottenberg (midden) aan tafel met mogelijke paarse coalitit-
genoten, rechts VVD'er Linschoten, links Kohnstamm (D66).
FOTO
Het komt hem nu uit om de
kiezer op een voetstuk te plaat
sen. Het voorspelde verlies van
het CDA zal niet vreemd zijn
aan Brinkmans verlangen om
alle opties voor samenwerking
na de verkiezingen open te hou
den. Dat is echter ook bij het
CDA wel eens anders geweest.
Je hoeft maar terug te gaan
naar 1986 om lijsttrekker Lub
bers tegen te komen, die vóór de
verkiezingen liet weten dat het
CDA de samenwerking met de
WD zou voortzetten indien de
kiezers de regeringscoalitie niet
van haar meerderheid zou bero
ven.
Het pleidooi van Rottenberg
voor een onderzoek naar de mo
gelijkheid van een paarse coali
tie is intussen door de reactie
van Kok en Wöltgens en de al
dan niet gespeelde verdeeldheid
in de WD - vice-fractieleider
Dijkstal voor, Bolkestein tegen
- verzwakt tot een vrijblijvend
gesprek. Misschien tot nog wel
minder: een vergelijkend onder
zoek van de programma's dooi
de wetenschappelijke bureaus
van de betrokken partijen. Daai
hoeft het CDA niet zenuwachtig
van te worden.
Vooralsnog lijkt de conclusit
gerechtvaardigd dat de pro
grammatische voornemens van
de WD een barrière vormen
voor de droomcoalitie van Van
Mierlo. Tenzij de WD haar ei
gen programma niet serieus zou
nemen. Van Mierlo bezondigde
zich aan wishful thinking toen
hij veronderstelde dat het ont-
werp-programma van de WD
nog wel zal worden bijgesteld
De praktijk wijst anders il
Door congressen vastgestelde
verkiezingsprogramma's wijken
zelden essentieel af van de con
cepten. Ingrijpende wijzigingen
in het WD-concept zou een
niet geloofwaardige koerswen-
ding betekenen en de bewust
gekozen strategie om zich aan
de rechterzijde van het midden
veld te positioneren onderuit
halen.
Van onze verslaggever
Den Haag - Als de Neder
landse overheid niet snel
maatregelen neemt, dreigt tu
berculose in Nederland weer
een serieuze bedreiging voor
de volkgezondheid te worden.
Het aantal nieuwe besmettingen
js de afgelopen jaren gestegen.
Vorig jaar telde Nederland 1465
nieuwe gevallen tegen 1227 in
Van onze Haagse redactie
Den Haag - De Tweede Kam
banden leggen dan staatsse
heer) voor ogen heeft.
Het CDA, de Pvda en D66 vin
den dat het jagen in alle natuur
gebieden moet worden verboden,
tenzij er een heel goede reden
(landbouwschade) is om wild af
te schieten. Ook moet een eind
komen aan de jacht op alle trek
vogels. De -Tweede Kamer
spreekt maandag over Gabors
nota Jacht en Wildbeheer.
In dat stuk stelt Gabor dat jagen
mag, mits daarmee een redelijk
doel gediend is. Het jagen als
vorm van vrijetijdsbesteding,
voor het verkrijgen van een
stukje wildbraad, vindt Gabor
aanvaardbaar. De jagers moeten
wel wegblijven uit enkele, maar
niet alle natuurgebieden. De
jacht op hermelijn en bunzing
wil hij verbieden. Ook beschermt
Gabor de krakeend en de goud
plevier, maar hij laat andere
trekvogels vogelvrij.
Meteen na het uitkomen van zijn
nota Jacht en Wildbeheer, in
januari van dit jaar, barstte de
kritiek op Gabor los. De jagers
(35.000 in getal) verzetten zich
tegen de beperkingen die Gabor
hen wil opleggen. De dierenbe
schermers vinden juist dat de
jacht veel steviger aan banden
moet worden gelegd. Beide par
tijen hebben de afgelopen maan
den veel lobbywerk verricht.
De dierenbeschermers lijken
daarmee het meeste succes te
hebben geboekt. Zij hebben dui
delijk gehoor gevpndett'bij PvdA
en D66. Die vinden dat elk in het
wild levend dier recht heeft op
leven en welzijn. Jagen mag
daarom helemaal niet, tenzij er
toch heel dringende redenen
voor zijn. Het verkrijgen van een
stukje wildbraad is in hun ogen
ALS VREDE betekent een eind aar
verbaast de Nobelprijs voor de vre
de Zuidafrikaanse president De
ongeveer een burgeroorlog. Mee
afgelopen vier jaar gevallen. Dez
en De Klerk over een toekomst v
heid heerst over de meerderheid.
Toch is de toekenning van de Nol
voor hoop op vrede en daarvoor
Iers in de Zuidafrikaanse strijd rr
verwacht had kunnen worden. M;
bleef daar 27 jaar, omdat hij et
gewapende richting binnen het
prinsenzoon nu af. Met onderhar
aan een democratisch vooruitzicht
President F.W. de Klerk begon als
van de apartheidsgedachte. Toen
van Pieter Botha schreef de pers o
diger. van het oer-Afrikaanse pla
progressieve trekken heeft, hij ze
houden.'
Toch was het De Klerk die, om Z
politieke isolement te halen en or
economie het hoofd te bieden,
pragmaticus zette hij zijn vooroo
zwart en blank Zuid-Afrika nieuw f
Zonder verzet ging het niet. In eig
niet alleen op tegenstand van ge
politie en leger wordt hij niet voe
geweld tussen zwarten wordt, na
kring aangewakkerd. Ook Mande
standers in de eigen groep. Jon
snelle successen zien. Bij het uitf
de wapens.
En dan is er nog het conflict met
partners van de blanken en daaro
Buthelezi's Inkatha-beweging hee
land grote aanhang. Die aanhanc
Het ANC wil immers niets van do
Een strijd, letterlijk op leven en do
De Klerk heeft daarom gisteren, 1
de prijs betoonde, een verstand
gewezen dat niet alleen de twe
anti-apartheids-Nobelprijswinnaar
Tutu grote verdiensten hebben v<
maar ook leiders als Chief Buthel
om ook de Inkatha-leider weer a
krijgen, is de vraag.
De vooruitzichten voor het nieuwi
gend. Hoop is er wel en die kan
vergelijkbare situaties gebeurd
Afrika, nu Zimbabwe en Namibië
gewelddadig tegenover elkaar. T
enige mate van democratie en in r
