Genageld aan het kruis
BOEKENLEGGER
Het wordt nooit iets tussen Noord en Zuid
KINDERBOEKEN
THEATEI
SPEELFIL
Expositie over leven
en werk Hella Haasse
Van St. Petersburg via
Parijs naar Auschwitz
Gekleurde geschiedenis
door de weduwe Mahler
Kinderboekenweekgeschenk
vol met wonderlijke zaken
Legende van Marcel Proust|
stukje bij beetje ontward
DE STEM
BOEKEN
DE STEM
De vele gedaanten van dr. Hugo Brandt Corstius
Weven aan twee zijden van het tapijt
Laurel Hard)
Theateraanbod
in Vlaanderen
Brugge
Tweemaal toneel
in het Zuidland
Nosferatu en
Film
over vrit
Cult film over
VRIJDAG 15 OKTOBER 1993 Dj
Het Nederlands Letterkundig
Museum in Den Haag wijdt van
23 oktober tot en met 23 april
een tentoonstelling aan de grand
old lady van de Nederlandse li
teratuur, Hella Haasse. Ze is dit
jaar 75 jaar geworden.
De tentoonstelling heet 'Ik maak
kenbaar wat bestond. Leven en
werk van Hella S. Haasse'. Haar
gehele oeuvre komt aan bod:
haar werk over Indië, haar histo
rische werk, andere romans en
essays, poëzie en toneelwerk.
Hella Haasse staat meer dan ooit
in de belangstelling. Haar recen
te Indische roman Heren van de
thee kreeg veel waardering en
voor volgend jaar zal Haasse
haar derde boekenweekgeschenk
schrijven. Ook door de verfil
ming van haar eerste boeken
weekgeschenk, Oeroeg, (1948)
kwam Haasse onlangs in het
nieuws, al begint de film eigen
lijk waar haar boek ophoudt.
Haar jeugd op Java is voor
Haasse altijd van doorslaggeven
de betekenis geweest. „Java is
mijn innerlijk landschap gewor
den. Die natuur is een nabije
wereld vol geheim".
Waren Haasses vroegere histori
sche romans als De scharlaken
stad en Het woud der verwach
ting vooral fantasie, later wer
den ze vaker gebaseerd op ar
chiefstukken, zoals met Heren
van de thee gebeurd is. Op de
tentoonstelling zijn dergelijke
archiefstukken en ander bron
nenmateriaal te zien. Verder zijn
er natuurlijk de boeken en de
vertalingen, foto's, schilderijen
en een video met een interview
met de schrijfster.
Haasse, die de toneelschool
doorliep, beleefde een korte
loopbaan op de planken. Ook
daarvoor is aandacht in het Let
terkundig Museum. Het schrij
ven voor toneel ging haar echter
beter af en ze produceerde diver
se toneelstukken, zoals Geen
bacchanalen. Ze schreef lang ge
leden ook voor het gezelschap
van de legendarische cabaretier
Wim Sonneveld, met wie ze ook
nog heeft opgetreden.
Bij de tentoonstelling verschijnt
het 35ste Schrijversprentenboek
van Querido. Het bevat verschil
lende essays over Hella Haasse
van onder anderen Doeschka
Meijsing en Kees Snoek.
Letterkundig Museum, Irenepad
10 Den Haag. Geop. di t/m za
10.00-17.00 uur, zo en feestdagen
13.00-17.00 uur.
Hella Haasse
foto anp
Door Marjan Mes
Voor de oorlog was Irène Nemi-
rovsky (1903-1942) in Frankrijk
een beroemd schrijfster. Haar
autobiografische roman, 'David
Golder', werd ook als toneelstuk
en film populair, met Harry
Baur in de titelrol van een joodse
geldmagnaat in een mondain Bi
arritz met gigolo's en courtisa
nes.
De schatrijke, Russisch-joodse
ouders van Nemirovsky en hun
frivole kringen stonden model
voor haar romans. Haar verwen
de, kosmopolitische leventje als
jong meisje in Moskou, Peters
burg, Kiev, Odessa, Stockholm,
de Cóte d'Azur en Parijs maakte
later plaats voor een sober
schrijversleven in de Franse pro
vincie. Daar leefde zij gelukkig
samen met haar eveneens joodse
echtgenoot Michel en dochtertjes
Denise en Elisabeth. Totdat de
nazi's ook Frankrijk onder de
voet liepen.
In 1942 werd Irène Nemirovsky
naar Auschwitz gedeporteerd
waar zij door ziekte en ontbering
overleed. Haar man werd drie
maanden later gedeporteerd en
kwam niet terug. Haar kinderen
werden gelijk met hun vader
gearresteerd, maar zijn gered.
Dochter Elisabeth Gille (56),
vertaler, redacteur en uitgever,
schreef vorig jaar het levensver
haal van haar moeder dat nu in
Nederlandse vertaling is ver
schenen: 'Irène Nemirovsky, een
viouw'.
Gedroomd
Elisabeth Gille noemt haar boek
'gedroomde herinneringen', mis
schien omdat haar moeder zo
woeg uit haar leven is verdwe
nen en veel moest worden over
gelaten aan de fantasie en de
algemene, historische feiten. Een
groot deel van deze biografische
roman behandelt de grote poli
tieke gebeurtenissen in de eerste
helft van deze eeuw. Het per
soonlijk verhaal van Irène is in
deze historische feiten verweven.
Dat verhaal is geschreven in de
ik-vorm waardoor het lijkt alsof
de schrijfster zelf Irène Nemiro
vsky is. Aan ieder hoofdstuk
gaat echter een kort fragment
vooraf, waarin Elisabeth Gille
haar eigen jeugd, compleet met
onderduiktijd, op poëtisch-ab-
stracte wijze oproept. Deze con
structie komt de dramatische ge
schiedenis van moeder en doch
ter niet ten goede. Temeer daar
de beschrijving van het leven
van Nemirovsky eerder afstan
delijk dan van binnen uit wordt
beschreven.
Moeder
Het meest intrigerend is eigen
lijk de verleidelijke, frivole en
egocentrische moeder van Nemi
rovsky; een verwende wouw die
zich weinig aan haar gezin gele
gen laat liggen en vooral haar
eigen mondaine pleziertjes na
jaagt. De vader is een schatrijke
bankier die na de moord op de
tsaar en de Russische Revolutie
zijn belangen in Finland veilig
stelt en later met zijn gezin in
Parijs gaat wonen, waar de jon
ge Irène haar literaire talent be
gint te onwikkelen.
Elisabeth Gille beschrijft een
buitengewoon interessant tijd
perk. Ook het welgestelde, geas-
similieerde Russisch-joodse mi
lieu, waaruit haar ouders afkom
stig zijn, is fascinerend en intri
gerend. Een aanslag op tsaar
Nicolaas II in de Opera van Kiev
en de moord op Raspoetin in
Petersburg; haar familie was er
rechtstreeks getuige van. Zulke
geschiedenissen zijn niet alle
daags. Gille schreef er een rede
lijk onderhoudend boek over,
maar miste de gave om het bij
zondere en het persoonlijke te
laten flonkeren ten opzichte van
het reeds algemeen bekende.
Elisabeth Gille: 'Irène Nemirovsky
- een vrouw'. Uitg. De Geus, prijs
39,90.
'Kill the Widow!' luidt het be
faamd geworden antwoord dat
een biograaf ooit gaf op de
waag: wat dient men te doen
alvorens aan een levensbeschrij
ving te kunnen beginnen.
Weduwen waken over de nage
dachtenis van hun beroemde
man. Ongerechtigheden moeten
verzwegen of onder het tapijt.
Ook over de weprgave van hun
eigen rol als echtgenote zijn ze
uiteraard bezorgd.
Weduwen maken het biografen
dus soms lastig. Echt oppassen
wordt het als de weduwe de
biografie zelf gaat schrijven, of
de nalatenschap beheert, brieven
selecteert en uitgeeft, etc.
Alma Schindler was de weduwe
van Gustav Mahler (1860-1922)
en lang na zijn dood (1939) gaf
zij een selectie uit van brieven en
herinneringen aan haar inmid
dels onsterfelijk geworden man.
Natuurlijk beijvert zij zich in
dat boek om een zo gunstig mo
gelijk beeld van hun huwelijk te
geven.
Alma's brieven en herinneringen
zijn ongetwijfeld een rijke bron
van kennis omtrent Mahler,
maar ze zijn ook hier en daar
onbetrouwbaar. Er is sindsdien
zo veel meer bekend geworden
over hun relatie, over haar rela
ties met andere mannen, over
Mahlers verdriet daarover, dat
deze herinneringen niet hele
maal serieus genomen kunnen
worden.
Bovendien kan men Alma ervan
verdenken dat zij (hoewel zelf
artistiek begaafd) vooral ook ge
noot van de glamour die om haar
beroemde man hing - als compo
nist en als directeur van de
Weense Opera. Zij neemt in haar
boek bij voorkeur brieven op van
Thomas Mann, Willem Mengel
berg, Arnold Schönberg en an
dere beroemdheden.
Maar een aardig tijdbeeld is
haar boek wel.
I Alma Mahler: 'Herinneringen en
brieven'. Uitg. Atlas Amsterdam.
Priis f 49.50
Door Johan Diepstraten
Om er maar in één keer vanaf
te zijn heeft uitgeverij Querido
het nieuwe werk van dr. Hugo
Brandt Corstius tegelijk uitge
bracht: een selectie van de co
lumns die hij voor Vrij Neder
land schrijft onder de naam
Piet Grijs in Schuld en boete,
zijn literatuurstukken in de
Volkskrant als Battus in
Letterkunst, zijn vrouwvrien-
delijke Volkskrantoverpeinzin-
gen als Maaike Helder in Onbe
wolkt en de NRC-taalspelletjes
in Talismania (zonder auteurs
naam).
De omslagen van de vier boe
ken, in een vierkant gelegd,
vormen één groot spinneweb.
Het leven van Hugo Brandt
Corstius gevangen in een web
van boeken? Spinrag over het
werk van HBC?
Misschien is het wel gewoon
toeval dat de boeken op deze
manier zijn uitgegeven en hoeft
er niet gezocht te worden naar
een symbolische betekenis. Ze
horen bij elkaar omdat iedere
titel een onderdeel is van de
vele gedaanten van Brandt
Corstius. Wie de vier boeken
leest, krijgt een aardige kijk op
wat hem bezighoudt.
In tegenstelling tot veel andere
auteurs beschermt Brandt
Corstius zijn persoonlijke leven
zozeer dat zelfs de eerste inter
viewer nog bij hem over de
vloer moet komen. Om aan de
human-interest behoefte te vol
doen, opent hij Schuld en Boete
met het hoofdstuk Persoonlijk
waarin hij al op de eerste pagi
na's onthult hoeveel personen
hem 'de eer hebben aangedaan'
met hem te vrijen. Als ze iets
willen weten over mijn privéle-
ven, dan maar meteen over een
onderwerp waar zelden of nooit
over gesproken wordt, moet
HBC gedacht hebben. Het vin
den van een originele invals
hoek is één van de Sterke kan
ten van deze columnist.
Schofferend
Hij heeft drie jaar moeten
wachten op de uitreiking van
de P.C. Hooftprijs omdat de
toenmalige ministerraad be
dacht dat een schrijiver die
zich kwetsend en schofferend
opstelt, niet van staatswege be
kroond mag worden. „Goebbels
is dood, maar zijn geest is
springlevend in de licha
men van Lubbers, Ruding en
Brinkman", liet hij de Konink
lijke Hoogheden en excellenties
weten in zijn Dankwoord (op
genomen in Schuld en Boete).
Als een terriër volgt hij nog
steeds 'deze onafzetbare, zich
zelf tot in het onzinnige be
voordelende klasse' en daarbij
Brandt Corstius/Piet Grijs/Battus/Maaike Helder: vier boe
ken tegelijk foto anp
schuwt hij geen enkele vergelij
king om haar te kwetsen en te
schofferen. In de wereld van
Hugo Brandt Corstius is geen
plaats voor mededogen of sub
tiel engagement. Het gaat er
uiterst grof aan toe.
Zo grof dat er vaak niet naar de
argumenten wordt geluisterd,
ook al heeft Brandt Corstius
meer dan eens gewoon gelijk.
Hij moet een fenomenaal ge
heugen hebben (of een wand
met documentatiemappen) en
hij heeft een belezenheid en een
schoolmeesterachtige ijver om
jaloers op te zijn. Dat weten
niet alleen de huidige minis
ters, maar ook literatuurrecen
sent Carel Peeters, hoogleraar
Bart Tromp en de lexicografen
van Van Dale. Om hen onder de
grond te spitten komt Brandt
Corstius met een, overvloed aan
tegenspraken, onzorgvuldighe
den en onjuiste of misleidende
uitspraken van zijn tegenstan
ders. Ze worden onverbiddel-
lijk aan het kruis genageld.
„Wat bezielt mij de 36 honderd
pagina's van de nieuwe Van
Dale door te wurmen om de
negenduizend citaten daarin te
vinden?" Er moeten duizenden
fouten in Van Dale staan en
Brandt Corstius legt in 22 pagi
na's een bommentapijt met
miskleunen. Tromp slaat hij
met zijn leugens om de oren en
recensies van Carel Êeeters,
president Eenoog van de Lette-
renrepubliek, analyseert hij
grondig om vervolgens te con
cluderen dat Peeters 'de groot
ste ouwehoer onder de recen
senten' is.
„Dat is vervelend voor Caïel
Peeters, maar dat is nuttig voor
het weekblad waar ik bij hoor",
beweert Brandt Corstius. O ja?
Dat laatste is nog maar de
vraag, want van een gedegen
discussie over de taak van de
kritiek is het er, ondanks voor
zetten van Anbeek begin jaren
zeventig in Tirade en het hon
derdste nummer van Bzzlletin
in de jaren tachtig, nog steeds
niet van gekomen. In hoeverre
zijn de columns van Brandt
Corstius nuttig? „U leest zo'n
column voor de inhoud, ik om
de vorm", is misschien wel het
aardigste antwoord dat Brandt
Corstius geeft op de onzinnige
vraag naar het nut.
Aanstekelijk
Maar onderhoudend zijn ze
wel. Vooral de verzameling co
lumns in Letterkunst over Mu-
lisch, Hermans, Wolkers, 't
Hart, Kellendonk, Montag, Re-
ve en Belcampo zijn met een
aanstekelijk enthousiasme ge
schreven. „Ik vind het fascine
rend te ontdekken waarom in
een verhaal van Vestdijk een
bepaalde klinker wordt voorge
trokken. Ik vond het gebruik
van de K in de vooroorlogse
Bordewijk opmerkelijk.
Mijn serie stukken over Kom-
rij's bloemlezing wekte veel hi
lariteit, omdat ik almaar telde.
Ik denk dat ik er meer in heb
ontdekt dan enige andere re
censent". Dat laatste is nog
waar ook, al kan het pietluttig
tellen en uiteenrafelen van bij
voorbeeld één zin uit een ro
man tot onzinnige conclusies
leiden. Spraakmakend is zijn
recente aanval op De ontdek
king van de hemel (nog niet
gebundeld), maar het lijkt me
sterk dat hij er ook maar één
lezer van heeft overtuigd dat
Mulisch' meesterwerk een lor
is.
Heel wat minder spraakma
kend zijn de vrijdagcolumns
onder het pseudoniem Maaike
Helder. De achterflap van On
bewolkt vermeldt dat er in de
afgelopen zes jaar nog nooit
een rel over haar is ontstaan.
Geen wonder. Deze Maaike
mag dan 'een heel slecht karak
tertje' hebben en voortdurend
haar twee minnaars tegen el
kaar uitspelen, veel valt er niet
te beleven. Met de wekelijkse
regelmaat vallen ze in de krant
nauwelijks op, verzameld in
één bundel blijken haar over
peinzingen behoorlijk margi
naal en slaapverwekkend te
zijn. Het zal wel om de vorm
gaan en niet om de inhoud.
'Jepperinixan' (Je hebt er niets
aan) om het op z'n Talismania's
te zeggen. De oprechte taallief
hebber wordt geadviseerd eerst
de opgaven in Talismania zelf
te maken en dan pas door te
bladeren naar de uitwerkingen.
„Dat is leuker dan direct naar
het antwoord te kijken". Zelfs
als Opperlander is en blijft Hu-
go Brandt Corstius een school
meester.
Piet Grijs: 'Schuld en Boete'
Battus: 'Letterkunst'
Maaike Helder: 'Onbewolkt'
(anon.) 'Talismania'
Uitg. Querido Amsterdam. Prijs
voor ieder deel 25,-.
Van onze redacteur
Hans Rooseboom
Het is een uitgemolken en over
belicht onderwerp, maar over
de slepende kwestie Neder-
land-Vlaanderen lijkt het defi
nitieve boek nu geschreven te
zijn. In zijn 'Nederland en
Vlaanderen, pamflet over gren
zen' maakt de taalkundige prof.
dr. F. G. Droste een eind aan
veel illusies.
Na dertig jaar in Nederland en
daarna dertig jaar in Vlaande
ren te hebben gewoond is Flip
Droste er nu van overtuigd dat
het nooit iets zal worden tussen
die twee, om de eenvoudige
reden dat het nooit iets kan
worden.
Noord is noord en zuid is zuid,
en nooit zullen de twee elkaar
bereiken,.zo luidt de duidelijke
boodschap van zijn boek. Dros
te is ervan doordrongen 'dat we
één zijn in onze taal, maar twee
als volk, als natie".
Vlamingen spreken Neder
lands, maar daarmee houdt het
op. Met Nederlanders hebben
ze minder gemeen dan met
Walloniërs. De Vlaams-Waalse
saamhorigheid (Belgisch) is
veel groter dan de Vlaams-Ne
derlandse. Als we even afzien
van de gemeenschappelijke taal
gapen er verder slechts diepe
en onoverbrugbare kloven tus
sen Noord- en Zuidnederlan
ders.
Emigreren
Droste licht zijn inzichten al
lereerst toe aan de hand van
persoonlijke ervaringen. Dertig
jaar geleden vestigde hij zich
met zijn gezin vanuit de Rand
stad Holland in een achterhoek
van de Belgische Kempen. Dat
was geen verhuizen, dat was
emigreren. „Wat we ontdekten,
dag na dag, uur na uur, was dat
we alles verstonden maar wei
nig begrepen. We ervoeren dat
we een wereld waren binnenge
gaan waarvan de identiteit
diepgaand verschilde van de
onze".
De geografische grens stelt niets meer voor, maar tussen de
mentaliteit van Nederlanders en Vlamingen staat een reële
barrière, die wederzijds begrip bemoeilijkt.
foto de stem/dick de boer
Droste liet het er niet bij zitten,
hij wilde weten waarom er zul
ke grote verschillen waren, bij
een gelijke taal. Dat was geen
eenvoudige opgave. „Wie die
verschillen vast wil leggen zal
diep in de historie moeten gra
ven. Culturele en maatschappe
lijke archeologie dus, aan de
hand van een amateur-archeo
loog".
En diep in de geschiedenis
graaft Droste inderdaad. Zó'n
amateur als hij zichzelf noemt
is hij trouwens niet. Weliswaar
is hij geen historicus, maar wel
taalkundige, en er bestaat geen
taalkundige zonder degelijke
historische opleiding en kennis.
Hier is dus wel degelijk een
prof aan de gang, die voor
zichzelf eindelijk eens duide
lijkheid wil, en daarbij alles uit
de kast haalt wat hem van
belang lijkt.
Onwennigheid
Droste reconstrueert het ont
staan van de wederzijdse Ne-
derlands-Vlaamse onwennig
heid door steeds verder in de
geschiedenis terug te gaan.
Eerst naar de korststondige
staatkundige eenheid van Ne
derland en België tussen 1815
en 1830. Die door de omringen
de grootmachten opgelegde
eenheid liep stuk omdat de ver
schillen in mentaliteit toen al
eeuwen bestonden en onover
brugbaar bleken.
Verder terug gaat Droste, naar
de 16e eeuw, toen de definitieve
scheiding een feit werd tussen
het protestante onafhankelijke
noorden en het katholieke ge
knechte zuiden. Hij laat zien
hoe nog vroeger, in de middel
eeuwen, de Vlaamse en Bra
bantse gewesten bloeiplaatsen
waren van handel, kunst, mu
ziek en wetenschap, terwijl het
noorden nog slechts werd be
volkt door geïsoleerde vissers
en veenboeren.
Ja, zelfs naar de oude Kelten en
Germanen gaat Droste terug.
Toen al, meer dan 2000 jaar
geleden, werden de etnische
verschillen tussen Noord- en
Zuidnederlanders vastgelegd -
om nooit meer goed te komen.
Hier betreedt Droste overigens
een terrein (raciale verschillen
tussen Kelten en Germanen)
waar niet iedereen hem zal wil
len volgen.
Flip Droste geeft een diagnose,
geen therapie. „Het verschil
heeft een lang verleden: geen
anderhalve eeuw, geen vierhon
derd jaar en meer, maar twee
duizend jaar en een beetje. Dit
boek wil het erfgoed tonen als
een tapijt waaraan geweven is
aan twee zijden".
Aanbevolen
Droste's boek is een zeer lees
baar geschreven en rijk gedo
cumenteerde studie, zeker geen
eendagsvlieg zoals de aandui
ding 'pamflet' in de ondertitel
zou doen vermoeden. Het is een
boek om over na te denken.
Vooral aanbevolen aan de be
woners van Noord-Brabant en
Zeeuws-Vlaanderen, die in hun
historisch interessante positie
van buffer tussen noord en zuid
veel van beide kanten zullen
herkennen in hun levensstijl.
Flip G. Droste: Nederland
Vlaanderen, een pamflet over
grenzen. Uitg. De Arbeiderspers
Amsterdam. Prijs 29,90.
Door Muriël Boll
'Het weer en de tijd' is het
verhaal over Max dat Joke van
Leeuwen heeft geschreven als
geschenk in de Kinderboeken
week.
Max heeft al aan alle kleurwed-
strijden meegedaan, maar nog
nooit iets gewonnen. „Zorg dan
dat je opvalt", is het advies van
zijn moeder. Het is een tegen
draadse uitspraak die de schrijf
ster typeert, kinderen willen
juist niet opvallen.
Max besluit zijn nieuwste kleur
platen, van de jam, ook maar
met jam in te kleuren. Het resul
taat is kliederig maar erg ver
nieuwend vindt de jury, en goed
voor een prijs. Max mag gratis
twee nachten met zijn ouders
naar een vakantiehuisje in het
dichtbije buitenland. De prijs
valt tegen; het is een ongezellig
rothuisje, het weer is slecht en
zelfs op de terugweg zit het niet
mee: halverwege moeten ze
rechtsomkeer maken omdat Max
zijn geliefde wandelende takken
achtergebleven zijn. Max pro-
beeft er het beste van te maken.
Intussen gebeuren er de wonder
lijkste zaken in dit verhaal. Plot
seling komt er een figuur uit de
Egyptische oudheid het boek
binnenlopen. „Wat doet u hier?
U zit echt in het verkeerde boek,
hoor. Dit boek is vol", met die
'woorden wordt hij resoluut het
verhaal weer uitgewerkt.
De allervreemdste dingen gebeu
ren in de nacht. Max merkt dat
een geheimzinnig meisje naar
hem kijkt. Hij leert haar Neder
lands, ze zingen luid, en toch
kunnen zijn ouders haar niet
zien. Overdag vindt Max haar
gymschoenen op het kerkhof.
Het blijft allemaal raadselachtig,
maar aan het eind van het boek
lijkt het erop dat het om de geest
van een vermoord meisje gaat.
Misschien zit er ook iets in van
de geheime vriendin, waarvan in
het begin van het verhaal sprake
is. Zou Max een ontmoeting met
een geest hebben gewonnen? Dat
griezelige idee dringt pas tot je
door als het boek uit is.
Vóór alles is Het weer en de tijd
een spannend verhaal met gees
tige hersenspinsels, die ontstaan
doordat Van Leeuwen oude be
kende woorden afstoft en op een
heel nieuwe manier weer ge
bruikt, overplaatsing bij voor
beeld. Een vader die overge
plaatst wordt is op zich niet
bijzonder. Maar in de gedachten
van Max wordt een overplaat
sing iets tastbaars. Zijn moeder,
hijzelf en de wandelende takken
zullen ook worden overgeplaatst,
en omdat overplaatsingen niet
altijd lukken, begrijpt Max dat
zijn ouders er om moeten zuch.l
ten. Die zuchten heeft Van Leeu. I
wen trouwens getekend; als
goed kijkt, zie je direkt wel!
soort zuchten bij welke tekenii!
hoort.
Origineel is de passage waarij
Max freewheelt met het be
grens. Daar zou je niet zoma!
overheen moeten kunnen rijder, I
ze zouden een sliertjesgordijn o!
de grens kunnen hangen, dar.l
zag je het buitenland nog nieter!
dacht wat zou erachter zitten!
dan moest je rats door dat go;!
dijn heen.
Woord- en taalgrapjes zijn 00!
in dit verhaal weer ruim aanwe l
zig. In bed springen drie eerst!
woorden van een verhaal nog netl
door de hersens van Max binnen: I
Lang geleden stond... Terwijl hijl
langzaam in slaap zakt, probe-l
ren die woorden een verhaal tel
worden. Als Max de woorderj
stoel, kleedje en nacht heel vaal!
achter elkaar zegt, gaan die ee!
eigen woorden leiden en worde!
oelst, tjuklee gnah. Daamaas!
wordt er met de tijd gespeeld. Del
Egyptische' figuur zit in de verf
keerde tijd, leven en dood gaa!
door elkaar lopen. De relativiteit!
van tijd wordt duidelijk in i
brief die Max aan zichze!
schrijft en die hij dus pas late!
zal lezen. 'Waar ben ik nu? (Dai|
nu).'
De speelse tekeningen passet I
goed in het verhaal. Stoelen krij!
gen armen en benen; wanneer e:|
gedacht wordt, blijven de regel!
lege lijntjes tot er weer hardopl
wordt gedacht.
Het weer en de tijd is een ver-I
haal waarin een tastbare wereld!
en een dromerige schimmenwe!
reld mooi door elkaar vervloch!
ten zitten. Je haalt er niet
in een keer uit, je ontdekt steeds!
weer iets nieuws. De titel blijf:|
een raadsel tot het boek uit is.
Als Kinderboekenweekgeschenk
voor de jongste kinderen maak!
de Engelse Helen Oxenbury ee!
aardig prentenboek Hoera! Wil
bakken taart. Het is een stapel!
verhaal. „Ik ben jarig vandaa!
en ik ga een taart bakken. Ik he!
een paar eieren nodig," vraa!
het jongetje aan de kip. Daarnsl
zorgt beer voor meel, poes vooil
boter, enzovoort. Het zijn sfeer!
volle platen die zo aanstekelijk!
zijn dat ouders er goed aan doer!
te zorgen dat de genoemde in!
grediënten in huis zijn, wapt mei!
Ozenbury is het goed taarte«|
bakken.
Joke van Leeuwen: 'Het weer et
de tijd'. Gratis tijdens de Kinder!
boekenweek bij aankoop var!
boeken ter waarde van 19,50 I
Helen Oxenbury: 'Hoera! We bakI
ken taart', 3,95
Door Hans Rooseboom
Marcel Proust had een hekel aan
zijn naam. De burgermans ach
ternaam Proust werd gedragen
door generaties kleine luyden die
al eeuwen woonden en werkten
in het provincieplaatsje Illiers,
ten zuidwesten van Chartres.
Nooit zetten de geslachten
Proust één voet buiten het stadje
Illiers, totdat in het midden van
de 19e eeuw een Proust opstond
die het verder wilde schoppen.
Dokter Proust verliet de grond
van zijn voorvaderen en trok
naar Parijs. Daar slaagde hij
erin een echte societydokter te
worden, maar ook een echte we
tenschapper.
Dokter Proust werd beroemd
vanwege zijn reis door Siberië,
Perzië, Egypte en Noord-Afrika,
waar hij onderzocht langs welke
wegen de cholera zich verspreid
de, die Europa bedreigde. Hij
schreef er een boek over, dat
hem tot de bekendste epidemio
loog van Europa maakte.
De ambitieuze Proust kwam te
recht in de hoogste kringen. Zo
als de rijke, hoogculturele en
invloedrijke joodse familie Weil,
leverancier van bankiers en mi
nisters. Het kwam tot een huwe
lijk tussen Proust en Jeanne Weil
(15 jaar jonger) en zo werd het
ouderlijk huis voor Marcel
Proust geschapen.
Het leven van Prous
(1871-1922) wordt met een
angstwekkende nauwkeurigheii
en volledigheid beschreven ii
een vuistdikke biografie va:
Ghislain de Diesbach. Het boel
kreeg vorig jaar de Franse bio-
grafieprijs, en is nu in Neder
landse vertaling verschenen.
De paradox is dat het leven vat
Proust zonder grote gebeurtenis
sen verliep. Waarom dan tocl
zo'n dikke biografie? Omda
Proust alle kleine gebeprtenissei
in zijn leven, en ook de dinget
die niet gebeurden behalve it
zijn verbeelding, breed uitmal
Hij maakte van zijn leven eei
legende, en hij was natuurlijk 4
grondlegger van een 'gehef
nieuw genre in de wereldlitera
tuur.
Ghislain de Diesbach ontrafel!
stukje bij beetje de legende vaf
Proust en schreef een briljanl
boek over het mislukte leven var-
een geslaagde schrijver. Maai
ook een boek over een tijdperk
De jaren '80 en '90 van de 19f
eeuw, en de jaren tot 1920 ko
men tot leven, het Parijse cul
tuurleven, de salons. Het uitvoe
rige namenregister spreekt wal
dat betreft boekdelen.
Ghislain de Diesbach: 'Prousl
Biografie'. Vertaling Martine Vos
maer en Karina van Santen. Uitf
De Bezige Bij Amsterdam. Pril
f 79,50
WIE KENT niet het ko
filmduo 'De Dikke en de I
Laurel Hardy. Zowel ir
ge (stadsschouwburg 19/
in Sint Niklaas (stadssc
burg 20/10) verzorgen Thi
Hunks een optreden wat
het gevoel van de echt
spronkelijke opnamen v
Laurel Hardyfilms opr
Ze spelen live terwijl
stomme films worden geto
Aanvang in beide lokatie
uur.
HET ROEMEENSE geze
Teatrul National Craiova
19, 20, 22 en 23 oktober
Singel in Antwerpen de p
tie Titus Andronicus in he
meens met een simultaan
ling in het Nederlands f
Frans. Een uitzonderlijk<
ductie omdat in Roemenië
Ceaucescu er een minima
wegingsvrijheid was voor
stenaars. De censuur voor
termakers was streng en
sporadisch kon een theate
zijn mening duidelijk n
Het nationaal theater uit
va is een prachtig voorbeel
de wijze waarop een groep
sen onder een strenge rep
toch zijn waardigheid behi<
bovendien een weg vond c
hoog artistiek niveau en
overtrokken moralisme te
gen wat essentieel is. Het
over de Romeinse generaal
Andronicus die na een zeg
reeks brutaliteiten uiti
waaronder mensenoffers is
tueerd in de troosteloze i
triestad Craiova, ook hier 1
een bloederig mechaniek in
gezet.
In de stadsschouwburg in J
ge speelt maandag 18 oktob
toneelgroep Amsterdam hel
'Mooi weer vandaag' van I
Storéy. Het werk bestrijk
dag uit het leven van vijf
chiatrische patiënten,
speelt zich af in de tuil
recreatiezaal of het terras v
'inrichting.
In de Biekorf in Brugge
Art Pro woensdag 20 ok
om 20.30 uur 'Play Strindl
Zoals in een bokswedstrijd
len de acteurs en actrices tl
ronden waarin Strindberg'i
dendans gespeeld wordt
versie van Dürrenmatt, het
haal gaat over een burgr
huwelijk dat ontaardt in
wreed huwelijksduel.
Aanvang 20.00 uur, tenzij a
vermeld.
DRIE ECHTPAREN brengi
drie opeenvolgende jarei
kerstavonden door in de keu
van hun drie huizen. Alle
geven een party op kerstal
maar wat het publiek ziet, is
zich in de keuken afspeelt
Sijt Wellecome (Absurd Pe
Singular) van Alan Ayckbou
een briljante satire, een bu
gewoon geestige komedie, d
de eerste plaats gedragen v.
door de grote comedy-tale
van het Nederlandse toneel:
dy Labij, Kitty Janssen en
Coolen. Het stuk was een
succes in London en New
en werd al in 32 landen o
voerd. Vanavond te zien ir
Zuidlandtheater in Ternei
TIJDENS HET Internatiom
kunstcentrum De Vooruit
gedraaid. Om 17.00 uur wore
een live muzikale begeleidir
Nosferatu is een horrorklass:
Stackers Dracula. Het is e
afgedraaid wordt.
Diezelfde dag wordt het me
in de Vooruit.
Aanvang 20.00 uur
HET BOEK 'De G.V.R.' van
Reus, werd enkele jaren gele
verhaal gaat over de 9-jarige
met een gemene directrice. O
een reus. Zij komt te weten
erg vriendelijke reuzen zij
plannen. Om die te verijc
koningin.
De film is volgende week te
kinderen vanaf 4 jaar.
Woensdag 20 oktober; aanva
TOEN DE Amerikaanse fil
McNaughton een rating te ge
van de film. Deze gaat n
seriemoordenaar die zeshonc
was gepakt. Er zijn er inmidi
ven. Het aureool van 'verbod
film is met minimale middeU
suggestieve middelen binnen
Volgende week in 't Beest in
B Donderdag 21 en zaterdag 2;