Tulp in de penarie
Ge
Motormarkt zit op breekpunt
Karl Lagerfeld
en de panty-jurk
Mond als opvolger
van de witte motor
Eerste bol
400 jaar
geleden
in Leiden
geplant
Moorden*
DE STEM
CONSUMENT
DONDERDAG 14 OKTOBER 1993 Di
Is de tulp net zo Hollands als molens en kaasmeisjes?
Helemaal niet. De tulp is een 'allochtoon'. En nog wel
een die het moeilijk heeft. 400 jaar geleden plantte
Carolus Clusius de eerste tulpebol in de Leidse
Hortus Botanicus. En zie wat daaruit is voortgeko
men: tachtig procent van de wereldproduktie aan
tulpen vindt in Nederland plaats, zo'n 2,8 miljard
bollen per jaar. De toekomst van deze eenzaadlobbi-
ge is echter ongewis.
Door Hans Bos
De bollen zitten in de
grond. Als het weer war
mer wordt steken ze hun
kopjes boven de grond:
krokus, blauw druifje, iris,
maar vooral natuurlijk de
tulp, ons nationale parade
paardje.
Krijgt u een warm gevoel als u in
het buitenland een tulp ont
waart? Niet doen. De tulp is ook
het symbool van het Turkse toe
risme. Volkomen terecht, want
via het oude Turkse rijk is deze
bol, oorspronkelijk afkomstig uit
Centraal Azië, immers tot ons
gekomen.
De tulp staat de laatste jaren in
een kwaad daglicht. Buitenland
se bollenpellers zijn niet wel
kom, terwijl Nederlandse werk
lozen hun neus voor het pelwerk
ophalen. De 'allochtone' bol zelf
ziet menigeen ook liever gaan
dan komen. Vanwege de milieu
belasting.
Nog even en we moeten tulpen
uit het buitenland importeren.
Ons land is te klein geworden
voor 'de bol'. Te veel mensen en
te weinig ruimte om goed uit de
voeten te kunnen. Befaamde bol-
lenplaatsen als Haarlem, Lisse,
Overveen en Leiden groeien uit
hun jas en verdrijven de telers
naar buitengebieden als Drente,
IJsselmeerpolders en Noord-
Limburg. Bovendien: vergeet de
steeds strengere milieuwetgeving
niet. Een bol is weliswaar nog
geen 'gifpieper', maar veel
scheelt het ook weer niet.
Neem dan Frankrijk. Daar is nog
geschikte grond genoeg en stel
len de milieu-eisen nog geen
snars voor. Dat geldt ook voor
het voormalige Oostblok, waar
met lage lonen een veel goedko
pere bol kan 'broeien'. Ook wat
dat betreft is ons land 'te duur'
geworden. Zuid-Frankrijk biedt
het bijkomende voordeel dat de
bollen vier weken vroeger klaar
zijn. Dat betekent eerder rooien
en bloemen op een moment dat
de prijs op de veiling nog relatief
hoog ligt.
En wat dacht u van Nieuw Zee
land, aan de andere kant van de
aardbol? Een uitstekend (gema
tigd) klimaat en precies tegen
overgestelde seizoenen. Als in de
Nieuwzeelandse lente de bollen
hun kopjes boven de grond ste
ken, razen hier de herfststormen.
'Kassa' dus voor het eerste Ne
derlandse bedrijf dat daar in
middels een 'plantage' heeft aan
gelegd.
Grachtenpand
Nu precies 400 geleden stopte
Carolus Clusius, prefekt van de
Leidse Hortus Botanicus, de eer
ste bol in vaderlandse bodem.
Het luidde het begin in van een
'bloeiende' bloembollencultuur
in ons land. Met zeer merkwaar
dige groeistuipen. Rond 1630
was een tulpebol bij voorbeeld
meer waard dan een Amster
dams grachtenpand.
Ons land telt tegenwoordig bijna
15.000 hectare bollenland. Onge
veer de helft daarvan wordt door
de tulp ingenomen. Nederland
produceert jaarlijks 2,8 miljard
tulpen, dat is per inwoner 200
stuks, verdeeld over 3000 culti-
vars (soorten). Het merendeel
van de produktie gaat naar het
buitenland. De vaderlandse tulp
is inmiddels terug te vinden in
tachtig landen.
Tot zover enkele feiten, die in
1994 ongetwijfeld stuk voor stuk
uitvoerig gememoreerd gaan
worden als de tulp door Neder
lands Bureau voor Toerisme èn
bloembollensector in een vlaag
van 'tulpomania' in het zonnetje
gezet wordt. Daar is best wat
voor te zeggen. Uiteindelijk gaat
het Om een plant die zijn sporen
in onze cultuur heeft verdiend.
Aan de horizon doemen echter
wolken op die de familie der
Liliaceae behoorlijk parten kun
nen spelen.
Ach, uiteindelijk is het onze ei
gen schuld. De Nederlander is,
als het om bloemen gaat, uiter
mate conservatief en zuinig. We
kopen altijd de goedkoopste
bloemen, en dat zijn vaak niet de
beste. Milieutechnisch verant
woord geteelde bollen zijn duur
der dan de 'bulktulp' uit het
buitenland. Hopelijk hebt u de
bollen bij een vertrouwde leve
rancier gekocht, want grootwin
kelbedrijven letten doorgaans
alleen op de prijs en verkopen
volgens deskundigen de grootst
mogelijke rotzooi.
Zwarte Tulp
Ga maar eens kijken bij Vertuco/
Triflor in het Noordhollandse
gehucht Oude Niedorp (bij Scha-
gen). Tien tegen een dat u direc
teur Geert Hageman tegen het
lijf loopt. Vertuco/Triflor is een
uniek bedrijf. Het houdt zich, in
tegenstelling tot de meeste ande
re bollenbedrijven, louter bezig
In de 16e eeuw lieten Nederlandse bollenhandelaren hun tulpen portretteren. De gravures of
aquarellen werden vervolgens in een monsterboek gestoken, waarmee de handelaar zijn klanten af
ging. Dergelijke 'portretten', van de hand Judith Leijster, zijn nog te zien in het Frans Hals
Museum in Haarlem.
met tulpen. Van veredelen en
broeien (in de bloei brengen) in
binnen- en buitenland tot en met
de internationale handel. Het
bedrijf is jaarlijks goed voor een
kleine elf miljoen tulpebollen.
Hageman is een echte Iiefhebbër,
die jaren geleden in de vakantie
periode als zoon van een huisarts
met de bollenteelt in aanraking
kwam. Een jaar of zeven geleden
kreeg Hageman internationale
aandacht door het kweken van
de eerste 'zwarte tulp': sinds
Alexandre Dumas' boek La Tu-
lipe Noir een mythe zonder
weerga.
Voor het veredelen van bollen is
geduld nodig, vèèl geduld. Pas
vijf, zes jaar na de kruisbestui
ving gaan de nieuwe soorten
bloeien. Vertuco veredelt met
name 'broeitulpen', geschikt
voor het kweken van bloemen.
Hageman selecteert op zaken als
bladstand (vrij strak aan de
steel, een hangend blad bescha-,
digt te snel), broeisnelheid,
knoppresentatie, houdbaarheid,
ziekteresistentie en transport
mogelijkheden. Jaarlijks gaan
tienduizenden nieuwe variëtei
ten door Hageman's vingers. De
meeste gaan de mestvaalt op.
Van alle exemplaren is dan in
middels een uitvoerige beschrij
ving gemaakt.
Zuur
Er waait, in letterlijke zin, een
frisse wind door Vertuco. In elke
(computerbestuurde) cel liggen
vijf miljoen tulpebollen in de
van buiten aangevoerde lucht te
drogen. Een natte bol is na 24
uur 'zuur' en dus waardeloos.
Hageman: „De concurrentie in
deze branche is dermate groot
dat we steeds meer moeten pro
duceren om nog mee te komen.
Dat zorgt voor een groter risico
op ziekte.
Op dit" moment gebruiken de
bedrijven nog te veel bestrij
dingsmiddelen. Als het zo door
gaat is de bollenteelt vanwege
steeds scherpere milieu-eisen
binnenkort in ons land niet meer
mogelijk. De concurrentie vanuit
het Oostblok ligt op de loer.
Weliswaar is dat produkt minder
van kwaliteit, maar het is tevens
fors lager in prijs. Nederland is
te duur geworden".
Hageman wijst naast zijn bedrijf
veelbetekenend op het giganti
sche meer met spoelwater dat
een oppervlakte heeft maar liefst
10.000 viérkante meter.
Een tulp groeit overal, zelfs op
water. Na de bloei blijft onder
de grond altijd een nieuwe bol
over. De oude is inmiddels onder
de grond vergaan. De bol bevat
alle voedingstoffen die nodig
zijn om de bijbehorende bloem
te laten bloeien. Water biedt het
voordeel dat de teler na broei
niet met verontreinigde grond
blijft zitten.
Op 'lichte' grond, de klassieke
zandgronden vlak achter de dui
nen, is het gemakkelijk rooien,
maar is de kans op ziektes gro
ter. Op zwaardere grond groeien
de bollen beter, maar moeten ze
met de hand worden gerooid. Bij
tulpen wordt dit bezwaar door
gaans ondervangen door ze op
netten te planten.
Kneepjes
Hageman zoekt naar variëteiten
die anderen niet hebben, met
behulp van fijne kneepjes die de
concurrent niet kent. Alleen al
de veredeling kost Vertuco/Tri
flor jaarlijks meer dan een half
miljoen. Het is altijd weer af
wachten hoe de markt op nieuwe
soorten reageert. Wat in ons land
'in' is, kan in de VS voor hon
derd procent onverkoopbaar
zijn.
Hageman noemt veredelen het
'naar voren halen van een stukje
geschiedenis'. In de loop der ja
ren heeft de natuur namelijk al
voor zö veel mutaties gezorgd.
Het kost moeite om Hageman
aan de praat te krijgen over de
zwarte tulp. Na al die jaren staat
het publicitaire circus hem nog
helder voor de geest. De hoeveel
heid gedrukte onzin kende bij
die gelegenheid zijn gelijke niet.
Hageman: Ons doel was en is:
het veredelen van een donkere,
exclusieve tulp die goed te
broeien valt. Zwart? Wat is
zwart! Echt pikzwart zal nooit
kunnen. Het licht zal altijd door
het bloemblad kunnen schijnen.
In 1986 hadden we één bol. Eén
zwarte uit duizend zaailingen!
Die ene zwarte moeten we nu
vermeerderen totdat we er mini
maal 4000 hebben. De handel
moet er elke dag om kunnen
vragen. Van onze succes-tulp
RAI leveren we er bij voorbeeld
elk jaar 400.000.
Het klonen van een tulp op basis
van genetische manipulatie lukt
nog niet. Dat is echter een kwes
tie van tijd. Centraal staat bij de
tulp de behoefte aan zestien we
ken kou. Krijgt de bol geen kou,
dan verdroogt-ie".
Tips
Een gesprek met een tulpenken
ner 'pur sang' is uiteraard niet
compleet zonder enkele prakti
sche tips. Hageman is van me
ning dat de doorsnee Nederland
se huisvrouw de tulp niet goed
kent en ook niet weet hoe er mee
0*u te gaan- Ei} dat na 400 jaajj...
Snij na aankoop een klein stujcje
van de steel en laat de bos op
een koele plaats in het papier
van aankoop twee uur staan.
Dan gaan de bloemen niet han
gen. Een schone vaas is van
groot belang. Een tulp slibt na
melijk snel 'dicht'. Hou u ver van
Chrysal, stuivers in het water of
spelden in de steel. Ze voeden
alleen het volksgeloof. Tot slot:
de tulp heeft een hekel aan ver
plaatsen.
Hageman: „De tulp is en blijft
mysterieus. Geen enkele bloem
kent zo veel kleurschakeringen.
Je kunt ze zelfs verven of spuiten
in discokleuren. Zo lang ik kan
fantaseren over de grenzeloze
mogelijkheden van de tulp blijft
het leuk. Dag en nacht ben ik er
mee bezig en geen enkele tulp is
voor mij hetzelfde. Een beetje
liefde? Héél véél zul je bedoelen,
anders kun je dit werk niet vol
houden. Daarom concentreer ik
me op de tulp. Als je lelies oogst
(en daar is meer mee te verdie
nen), kun je niet aan tulpen
denken. Mijn hele leven bestaat
uit tulp".
Van donderdag 28 tot en
met zondag 31 oktober
wordt er in Amsterdam
weer een MotoRai gehou
den. De Nederlandse im
porteurs laten daar zien
wat ze te bieden hebben.
Om de motorenshow zijn
er verschillende evenemen
ten als een modeshow van
motorkleding, indoor mo
torcross en de inmiddels
traditionele bikersparade,
een stoet motoren die zon
dags door Amsterdam
trekt.
Door Rien van der Steen
De juichende motorbranche zit
op een breekpunt. Er worden
nog steeds veel motorfietsen
verkocht, maar de stoet belang
stellenden voor een motorrijbe
wijs neemt af. De afgelopen
jaren was het CBR gewend ge
raakt aan een aantal van 80.000
A-ex;amens. Dat is dit jaar fors
afgenomen. De Rai spreekt ech
ter nog altijd van een 'zich
voorspoedig ontwikkelende
motormarkt'.
Alles wijst erop, dat de enorme
hausse waarover de motorb
ranche de afgelopen jaren ju
belde, aan het afnemen is. Ne
derland telt inmiddels bijna
een kwart miljoen motoren en
het het krimpende aantal exa
men-aanvragen bij het CBR
wijst erop, dat het hoogtepunt
bereikt is. Ook de slechte zomer
zal veel geïnteresseerden doen
twijfelen over de aanschaf van
een hobbymotor.
H. van Doorn, voorzitter van
het comité MotoRai, verklaart
dat 'de motormarkt naar vol
wassenheid gegroeid is'. En dat
kan dus ook betekenen dat de
motormanie nu naar zijn retour
toeleeft. Hoewel er de eerste zes
maanden van dit jaar nog altijd
16.500 nieuwe motoren ver
kocht en 11.500 gebruikte ma
chines van een nieuw kenteken
voorzien zijn. Over het hele
jaar zullen er ongeveer 25.000
nieuwe motoren verkocht wor
den, zo verwacht de branche.
Overigens is het zo dat erg veel
mensen wél over een motorrij
bewijs beschikken, maar niet
over een motor. Schattingen
geven aan dat er drie tot vier
keer zoveel rijbewijsbezitters
als motorenbezitters zijn.
Scooters
Zolang de vaart erin zit, willen
de importeurs de kaars natuur
lijk brandend houden. En dus
trekken ze weer massaal naar
de Rai-gebouwen om motoren,
scooters, kleding en accessoires
tentoon te stellen. Degenen
zonder rijbewijs kunnen in de
Urban Jungle terecht. Een po
dium waar vanalles gebeurt zo
als optredens en spelletjes,
maar er kan ook met scooters
gereden worden.
Want de scooter betekent weer
wat op straat. De Vespa is een
cultbike en er worden nu al net
zoveel scootermodellen als ge
wone bromfietsen verkocht. En
dat ligt natuurlijk aan vormge
ving, prijs en rijcomfort. De
scooter werd nieuw leven inge
blazen als een typisch produkt
voor de ouderen, maar de jeugd
heeft er zich intussen massaal
op gestort. Een scooter is in,
niet in het minst omdat het
concept afkomstig is uit Italië.
Het ding wordt met het ver
dwijnen van de tweetaktmotor
ook steeds milieuvriendelijker.
De branche gaat ervan uit dat
de brommer door de scooter
naar de achtergrond gedrongen
wordt.
In het weekeinde zijn er in de
Rai supercrosswedstrijden
waaraan Pedro Tragter en Da
ve Strijbos deelnemen. Toe
gangsbewijzen kosten 50,-.
De EG wil het maximum-ver-
mogen voor motorfietsen be
grenzen op 100 pk. De Duitse
fabrikanten hielden zich daar
al een paar jaar vrijwillig aan.
En de Japanse constructeurs
gaan nu ook lekkere toerfietsen
maken waar niet meteen de
pk's aan alle kanten vanaf
druipen. De Rai is niet erg
onder de indruk van de begren-
zing. Die wil eerst een degelijk
onderzoek of een begrensd mo
torvermogen ook leidt tot een
grotere verkeersveiligheid.
Want de veilige motor is, aldus
de Rai, toch die motor waar een
verantwoordelijke bestuurder
op zit.
Net als elke verbrandingsmotor
is een motorfiets milieuvervui
lend. Een groeiend aantal fa
brikanten biedt intussen kata
lysators aan en het is aanneme
lijk, dat de overheid binnen
niet al te lange tijd eisen gaat
stellen. Niet alleen eisen aan de
kwaliteit van de uitlaatgassen,
maar ook aan die van het ge
luid. De Rai heeft zich intussen
tegen 'blèrpijpen' gekant. Waar
zijn de tijden dat muziekinstru
mentenfabrikant Yamaha mo
torfietsen van 250 cm3 naar
Europa exporteerde met een
uitlaatgeluid als van een orgel
pijp. Maar Luid is Uit, zoals de
Duitsers inmiddels op tal van
plaatsen afficheren: Laut ist
Out.
Motorfietsen moeten een be
schaafd geluid hebben. En ver-
vangingsuitlaten die niet aan
de normen voldoen moeten, zo
vindt de Rai, verboden worden.
En met de Amsterdamse belan
genbehartiger vinden dat waar
schijnlijk miljoenen Nederlan
ders die de kriebels krijgen van
de snerpende, bulderende en
knallende motoren die over de
wegen rochelen.
Modellen
Van Harley-Davidson,
het
90-jarige merk uit het Ameri
kaanse Milwaukee, zijn twee
nieuwe modellen te zien, de
FLHR Electra Glide Road King
en de FXDS Dyna Low Rider
Convertible. De Road King is
een toermachine met een vorm
geving die sterk aan het Har-
ley-verleden doet denken. De
sportieve Low Rider ziet er veel
minder ouderwets uit. De twee
modellen komen volgend voor
jaar voor prijzen die er niet om
liegen: 42.990 en 39.990 gulden.
BMW pronkt met de 650, een
eencilinder met kettingaandrij
ving die samen met Rotax en
Aprilia ontwikkeld is. Boven
dien staat er die fantastisch
rijdende nieuwe boxer Ril00 in
verschillende uitvoeringen
waaronder off-road. Het herre
zen Triumph is aanwezig met
de 'café-racer' Speed Triple. In
wezen een Daytona 900 zonder
kuip.
De Triumph Super Three is een
supersportieve uitvoering van
de Daytona 900 met veel ver
mogen, zes-zuiger remklauwen
en carbonfiber onderdelen. Mo
to Guzzi heeft het nieuwe op-
stapmodel Strada 750, een kaal
soort SP die 15.500 gulden
kost. De Strada 1000 is een
klassieke robuust ogende
blauw gespoten Guzzi met
spaakwielen. De prijs is vastge
steld op 20.500 gulden. Verder
springen de nieuwe California
1100 (met carburator óf injec
tie) en de 1100 Sport in het oog.
Honda pakt uit met zes nieuwe
modellen, waarvan de straatra
cer RVF/RC 45 het meest tot de
snelle verbeelding spreekt. En
daar zal het voor de meesten
wel bij blijven, want het 150 pk
sterke apparaat kost 55.000
gulden. Suzuki heeft met de RF
900R voortgeborduurd op het
succes van de 600R. Een vierci-
linder met 135 pk aan boord.
De Suzuki GSX R750W is lich
ter gemaakt.
Ook Jawa staat op de MotoRai
met zelfs een tweetal Enduro's,
een bromscooter en klassiek
ogende tweecilinders, die nog
steeds een inhoud van 350 cm1
hebben. De prijzen zijn met
vier- tot vijfduizend gulden ui
terst vriendelijk.
De MotoRai is op donderdag 28
oktober open van een tot negen
uur, vrijdags van tien tot negen
en zaterdag en zondag van tien
tot vijf uur. De toegangsprijs is
15 gulden. De tentoonstelling
telt 122 exposanten en wordt
gehouden in vier hallen met een
totale expositieruimte van
8.000 m2.
Door Jetty Ferwerd»
Het modewoordenboek heeft er weer een nieuw woord bijl
panty-jurk, een flinterdunne jurk van pantystof die all
een kous om het lichaam spant. De uitvinder ervan
- hoe kan het ook anders - Kaiser Karl Lagerfeld.
De knielange jurk vormde het collectie samengesteld, bel
Ik heb het gevoel i
metertje extra
Dick A»
canvas van zijn eigen collectie
waarop hij naar hartelust va
rieerde met jasjes, rokjes,
broeken en kanten over-
gooiers. Zijn mannequins had
den iets van een aan punk
verslaafde Marie Antoinette
met him hoogopgespoten prui
ken, veiligheidsspelden en sti
letto-hakken. Neo-punk is als
styling-element terug in de
mode.
Lagerfeld borduurt voort op
het thema dat al enkele sei
zoenen zijn collectie bepaalt:
spelen met transparantie. Ko
mend voorjaar wordt dat een
ondeugend spel. Als enige
brengt hij superkorte minirok
jes, een lengte die sommige
mannenharten sneller zal doen
kloppen, maar die alle draag-
comfort mist. Veel vrouwen
zullen er niet op zitten te
wachten, gezien hun bedekte
kleedgedrag in de zonovergo
ten Parijse straten. Gelukkig
ontwerpt Lagerfeld nog steeds
de mooiste jasjes, die zo com
fortabel als een vest dragen en
ogen. En combineert hij de
panty-jurk minder extreem
- maar net zo ondeugend - met
een lange, half opengeknoopte
robe manteau of een korter
gebloemd trapezejurkje.
Lagerfelds collectie 'voor
Chloé nam de toeschouwer te
rug naar de Griekse en Ro
meinse oudheid: vale fresco-
tinten, draperieëen, losvallen-
de jurken en jasjes, wikkel
rokken in verschillende leng
tes. Door het gebruik van veel
kant en ruches hadden veel
jurken wel' een hoog nachtja
ponnen-gehalte.
Gemakzucht
In tegenstelling tot de durf
van Lagerfeld staat de com
merciële gemakzucht van
Kenzo en Christian Dior.
Prachtige collecties, de eerste
gebaseerd op India eft de
tweede op Zuid-Amerlka,
maar vooral zeer verkoopbaar
en niet nieuw. Gianfranco
Ferre had voor Dior een sjieke
staande uit elegante gauehol
broeken met lange voile bloiJ
ses, bolero's en gilets
met leer en lange wij del
ken.
Afgezien van zijn gedurfcJ
-en voor sommigen shockel
rende - shows, zorgt Lagerfel;|
voor nog meer rumoer in
Parijse modewereld. De eigen-l
wijze ontwerper dreigt zijnl
collecties voortaan in Ne»|
York te showen. De
daarvoor is het feit dat dt|
data van de modeshows steeds!
vroeger vallen en dat de de/i-l
lés voortaan in het nog tJ
openen Le Carrousel dj
Louvre worden gehouden. Dit|
ondergrondse modecentrum)
heeft naast winkels en restauT
rants ook vier podia, bedoelt!
voor modeshows. Lagerfeld|
weigert te showen in een 'su
permarkt', zo zei hij tactvol.
Filmster
Voor de fotografen kan de mo-l
deweek niet meer stuk, nul
Valentino voor zijn modesho»
filmster Sharon Stone
gevraagd als mannequin meel
te lopen. Op zijn kosten word!|
ze even overgevlogen uit LaI
en flink in de watten.gelegdf
Alsof de Italiaanse ontwerper!
niet genoeg heeft aan sterrenI
•ls Naomi Campbell, Christy I
Turlington en Linda EvangeJ
lista.
Jammer dat cineast Rober: I
Altman de hysterie rond de
show van Valentino niet kar. I
vastleggen. De filmer gaat pasl
tijdens de shows in maart op-I
names maken van het mode-I
circus. Altmann is bezig met
een thriller, waarin Julia Ro
berts een Amerikaanse ver-I
slaggeefster speelt die over de
shows in Parijs moet schrijven
en onderweg al haar bagage
verliest. Op dat moment be
gint het modedrama. Ook in
de hoofdrollen: Anouk Aimee,
Marcel Mastroianni, Tracy UI-1
lman en Lauren Bacall. Het
modepubliek speelt zichzelf.
Een model toont een van de ontwerpen van Karl Lagerfeld I
voor Chloé. Door het gebruik van veel kant en ruches
hadden veel jurken wel een hoog nachtjaponnen-gehalte.
FOTO EPA I
De witte motor is diet meer. Om de Nederlander aan de mellt
te krijgen is onloangs een nieuwe campagne gestart met drie|
verschillende reclamespots.
Daarin gaat het om de mond.
Zwart-wit beelden van een
strenge biologie-leraar die zijn
lastige klas iets over de menselij
ke mond poogt bij te brengen
- 'hou je mond!' - worden afge
wisseld met kleurige flitsen en
deunen van jongelui "die zich aan
glazen melk te buiten gaan.
De wijnliefhebber die - in zwart
wit - in het bekende kennersjar
gon wijn en mond beschrijft
- 'het gaat om de body!* a wordt
afgewisseld met Veronica-ach-
tige kleurenplaatjes van twee
tieners op een bank die iets on
duidelijks doen maar in elk ge
val ook aan hun melk veel genot
beleven.
Flitsen
Onverholen seksueèl getirtt is de
spot waarin, opnieuw in wisse
lend zwart-wit en kleur, een ge
broken Nederlandse sprekende
dame, kennelijk een Francais;!
andere mogelijkheden van ij
mond - je paakt em steefiT
beet" - aangeeft. Met flitsen vae|
een jonge vrouw die zioh
melk te buiten gaat en daar»|
buitengewoon voldaan is.
De nu gestaakte 'witte motoil
heeft tien jaar lang het imagfj
van melk moeten opvijzelen, Df|
nieuwe campagne richt zich spe l
ciaal op jongeren met het motte
Melk, de grootste ontdekkiri||
van de mond.
Het Nederlands Zuivelburea»!
hoopt met deze spots de con I
sumptie van melk op andere moj
menten dan bij de maaltijd 4
stimuleren. Melk vormt nu 1"|
procent van alles wat de jongel
ren drinken en dat zou, zo vindt I
het Zuivelbureau, omhoog moe-l
ten. De spots zijn het begin; laterj
volgt buitenreclame en er kornetI
ook promotie-activiteiten i»l
kantines en snackbars.
Van onze correspondent
Frans Wijnands
Bonn - Sinds de komst
televisie-zender, alweer|
'moord en doodslag' he
televisie-zenders. Op he
in de ontelbare films
centraal staat. Meer
schermen op leven en do
En wel tussen de in het na
gedreven publiek-rechtel-
zenders ARD en ZDF enerzi
en het nog steeds groeiende i
tal private zenders. ARD en i
zitten in geldnood, verhezen
clame-inkomsten en de gi
van de kijkers, de bejaarden
gezonderd.
Het succes van (enkele) comn
ciële zenders is volgens Het
Thoma, chef van het winst
vende RTL, eenvoudig te ver!
ren: „De meeste mensen lac
zich nu eenmaal liever dood
dat ze zich dood vervelen". T
ma (54), Oostenrijker van
boorte en na een loopbaan bi
Oostenrijkse omroep en R;
Luxemburg oprichter van 1
Plus, noemt zichzelf rea
vooral inzake televisie. Realij
en cynisme zijn volgens
nauw aan elkaar verwant,
daar dat zijn uitspraken ve
cynisch overkomen. Zoals d
„Dat RTL zo snel de lievelii
zender van de Duitsers is gei
den komt, vrees ik, omdat
andere zenders nog slecht
somberder programma's
den".
Gejat
Dijenkletsende lol, soft-ero'
reality-tv, geweld, Heimat
zwijmel, spelletjes en qui
eindeloze talkshows en over;
ge films en tv-series behee
het Duitse beeldscherm, o|
acht welke zender de kijkers
af-'zappen'. In drie jaar is
aanbod op de Duitse scherf
vervijfvoudigd. Maar het
breekt de meeste zendgemj
tigden aan groot geld, va'
kwame mensen en ideeën. 1
Carrell: „Er is in de hele w^
niets nieuws meer te vinden
wordt nog altijd van elkaarj
jat".
De Duitser zit gemiddeld
en een half uur per dag vocj
televisie. Voor kranten en
ken heeft hij nauwelijks nog!
De kijker is ongeduldig en
tisch. Dat weten ze bij RTI
heeft de zender het kijkers
deel tot twintig procent u
bouwd. Dat steekproeven uit
zen dat de zender niet 'serf
wordt geacht, stoort de
grammamakers geenszins,
weet dat er (nog) een acl
stand is tegenover ARD en
wat betreft (nieuws)infori
Dat de zender zoveel bloot
programma's stopt(e) is ovei
komstig de smaak van de
snee-kijker. „Per slot van
ning heeft elk boulevardblaj
'de naakte van dienst' op
van de binnenpagina's",
Thoma.
Geldgebrek
Als de chefs van ARD en
geringschattend over de k'
teit van de commerciële co:
rentie praten blijken de dn
erg zuur. De ARD had vijf
geleden nog een vast kijker:
deel van 40%. Dat is gehalv
Vrijwel alle tapsterren zijn
trokken naar beter beta
zenders, en wat dodelijk
zijn: de reclame-opbrengste
len. Van 761 miljoen in 199
576 miljoen mark vorig jaar
is een derde van de reclair
komsten van RTL.
Met meer dan 26.000 med
kers voor in totaal 9 televis
50 radioprogramma's is de
een slokop die zonder de
heidssubsidie, in de vor
Moord en doodslag bep
maar achter de schermen
gevochten.
