Zeeland verloedert niet zo snel
n geld
van
De Lieve
Stukje landbouwgrond in Zeeuws-Ylaanderen is nu een parkachtig landschap
scontrole
n avond
dzoekers
nESTEM
ZEELAND
BER 1993 Q
raak in zijn perso-
et voertuig stond
ag geparkeerd 0p
splein te Hulst,
rd een radio ont-
een door de politie
zondag op de
te Kapellebrug
snelheidscontrole
automobilsten ge-
wegens te hard
ontroleerd werden
igen. De hoogstge-
eid bedroeg 86 ki-
uur, terwijl maxi-
s toegestaan. Ook
g gecontroleerd op
g te St.-Jansteen.
erden tussen 14.30
192 voertuigen de
an de politie. 70
ten, ruim eenderde
92 gecontroleerde
reed te hard en
proces verbaal. De
ten snelheid hier
0 kilometer per uur
n er 50 te hard.
du Nord, 13.30 uur
oor bejaarden.
apshuis, 13.30 uur
GENT
er, 14 uur jokeren en
2. echtpaar Otte, 3.
en/Pielaet. Groep B: 1.
ako, 2. echtpaar Le-
-ruson/Van As, 3. De
Wezel.
Café Lippens met 70
ieden: 1. H. de Ruij-
an Aert, 3. E. Zwart-
n: 1. L. de Ruijter, 2.
gelen, 3. S. Timmer-
- Café Du Commerce
onen. Bieden 1. Oos-
e Graaf, 3. Kayser.
0ERSBAL
alpertuus. Uitslag mat
uw Hoeijlandt, 2. me-
ck-Thomaes/O. Rom-
2: 1. mevrouw De
Baeijens, 2. mevrouw
erghe/W. Blommaert.
mevrouw Gering/J.
mevrouw Kegels/J.
- Gemeenschapscen-
Warande, organisatie
h. Kints, 2. mevrouw
3. C. Verweij.
uif Clinge, 35 duiven,
m; 1, 5, 7 en 9. L. van
2, 4 en 6. A. van de
P. Bolsens, 8. R. Pie-
'an Goethem.
Kloosterzande, 29 dui-
6mpm: 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8
Nijs, 4. en 10. Jo. Voet.
fdplaat, 154 duiven,
1 en 3. Th. van de
de Poorter en zoon, 4
Waebeke-Lucieer, 5.
rter, 6 en 9. P. de
J. Temmerman, 10. C.
ze verslaggever
»rpe - Hotel De Lin-
in Zuiddorpe, dat
ak biedt aan 68
ekers, opent woens-
>nd de deuren voor de
ing. In De Stem stond
zelijk vermeld dat de
ivond donderdag zou
dnden.
stellenden kunnen
00 tot 21.00 uur ken
den met asielzoekers
n hoe de opvang is
ld.
an Hulst zien geen
tenCentrum De Lieve
verbouwen,
voor de lening die de
moet aangaan om de
'*t de grootste in de
is, moet het doen met
"te ruimte in de Lieve,
dat is volgens B en W
ief om er nu meteen
een half miljoen gul-
naan te gooien. De
unnen altijd uitwijken
Dullaert. Dat gebeurt
r de kerstviering van de
ond. Den Dullaert, zo
het college, zal de
met open armen ont-
ls ze daar meer ruimte
an huren voor activitei-
eiding van de Lieve
nderdag 7 oktober in
rde in de welzijnscom-
ie vergadert om 19.30
t stadskantoor.
DINSDAG 5 OKTOBER 1993
HET GAAT slecht met de
boeren, ook met de
Zeeuwse boeren. Het is
een menselijke tragedie
vvaar niemand blij mee
js. Maar het is ook een
ramp voor het landschap,
hoor je om de haverklap
allerlei Zeeuwse bestuur
ders en boerenleiders
aanvoeren. Zeeland zal
overwoekeren met on
kruid, Zeeland zal ver
loederen zonder het on
derhoud van de nijvere
landman, zo luidt het ar
gument. En dat nu spre
ken natuurbeschermers
met klem tegen. Zeeland
zal veranderen ja, als al
dat boerenland beschik
baar komt. Maar verloe
deren? Nou nee.
Door Cees Maas
HET IS maar net waar je van
houdt. Ben je boer, dan put je
veel vreugde uit het zien van een
strakke akker met opkomende
uien. Keurig op rij, het loof ge
zond groen, de slootkanten ge
maaid, het onkruid verdelgd.
Het is een beeld van geruststel
lende orde en beleg op het brood.
De mens regeert hier, regelt met
de spuit in de hand welk plantje
mag groeien, welk zeker niet, en
iejuun, aldus gekweekt, zal lek
ker opbrengen straks.
Het is natuurlijk een zwart-wit-
beeld. Zeker tegenwoordig ver
diepen boeren zich al dan niet
noodgedwongen in natuurbeheer
en -bescherming. Boeren krijgen
geld van de overheid om land
schapselementen te beheren en
voor veel boeren, zo blijkt uit
onderzoek, levert dat een toege
voegde waarde aan de arbeids
vreugde op. Een boer, de land
man, het buitenmens bij uitstek,
is ook maar een mens die liever
een mooi vogeltje ziet dan een
stinkende fabrieksschoorsteen.
Wat niet wegneemt dat het
Zeeuwse landschap zoals het er
nu bij ligt in werkbare stukken
is gedeeld door eeuwen van
overheidsingrepen, de verkave
lingen. Mooi recht en vlak, ont
daan van alle nivellering. Goed
gedraineerde getemde zeeklei.
Vakken
Dat is Zeeland. Een landschap
van voornamelijk vakken. Een
schilderij van Mondriaan met
sloten in plaats van zwarte lij
nen. Tachtig procent van Zee
land is landbouwgrond, vertelde
Commissaris van de Koningin
Van Gelder onlangs nog op een
symposium in Middelburg. En
hij voegde eraan toe: 'Het heeft
daarmee een dominante invloed
op het landschap en op de bele
vingswaarde daarvan voor be
woners en toeristen.'
Een land van vakken dus. Vak
ken aardappelen, vakken uien,
vakken gras, vakken tarwe, vak
ken bieten en ter kleurige afwis
seling: vakken met vrolijk gele
koolzaad of wat verdwaalde
vakken met fleurige kweekbloe-
men.
Uit de lucht gezien Is Zeeland
een schaakbord in meerkleuren
druk. Vakken, vakken, en nog
eens vakken. Wat kronkeldijkjes,
dorpjes, wat watertjes. Een en
kel bos, de wat rommeligere per
celen boomgaard, maar voorna
melijk vakken. Zeeland is cul
tuurland en heel veel mensen
vinden dat een prachtig land
schap. Het brengt rust, dit land
wordt in de hand gehouden we
ten ze. Ze vrezen de dreiging van
de anarchistische brandnetel, de
woekerende Zeeuwse distel, de
rebellistische paardenbloem (die
je met wortel en al moet uitspit
ten anders komt-ie geheid te-
tig). Zeeland kortom, is proper
en aan kant, dat beeld vooral,
ioet veel Zeeuwen mijmeren:
Geen dierder plek voor ons op
«s rd.
Maar ben je natuurbeschermer
van het wat progressievere soort,
dan verfoei je die velden met
gecultiveerde gewassen, die tot
op de draad verzwakte flora Dan
zoek je de ruigte, het bos, het
schor, het slik. Dan weet je dat
de vogels juist te vinden zijn in
opgroeisels die veel mensen on
kruid noemen. Dan lees je gretig
de berichten van het provinciaal
bestuur dat er de komende jaren
vijfduizend hectaren van die
Pracht bijkomt. Staat in het
rieuwe Natuurbeleidsplan. En
boven je bed hangt een foto van
een halfverwilderd Przewals-
kypaard, gelukkig grazend op
een 'verwilderde' plaat in het
Grevelingenmeer.
Het is maar net waar je van
houdt.
Over smaak valt nauwelijks te
twisten, over de juistheid van
argumenten en een dubbele mo
raal des te meer. Nu het de
boeren slecht gaat en er akker
land gesubsidieerd braak komt
te liggen, klagen de boeren, hun
leiders en hun gekozen volksver
tegenwoordigers, steen en been.
Terecht, het gaat slecht op de
hofstee. De boeren storten mark
ten vol met aardappelen en blok
keren met hun tractoren kruis
punten, maar niets lijkt te hel
pen.
Europa drukt de prijzen en de
Zeeuwse boer kan zijn leningen
bij de Rabobank niet meer beta
len.
Natuurgebied
Het provinciaal bestuur en de
natuurbescherming spinnen ga
ren bij de ellende van de boeren.
Immers, er moet de komende
jaren veel landbouwgrond wor
den opgekocht voor die nieuwe
vijfduizend hectaren natuurge
bied en de grondprijs is door de
misère en de wanhopige toe
komstkansen lager dan ooit.
„Het kost ons geen enkele moei
te nu goedkoop grond te verwer
ven," zegt stafmedewerker Thijs
Kramer van de Zeeuwse Milieu
Federatie (ZMF) en adviseur van
de provincie.
In de strijd voor behoud van een
gevulde boerenportemonnee
hoor je gedeputeerden, de Com
missaris van de Koningin en le
den van politieke partijen keer
op keer in vergaderingen zeggen
dat het vooral het Zeeuwse land
schap is dat gebaat is met een
gezonde boerenstand. Zeeland
zal verloederen zonder de boe
ren, het land wordt een chaos,
overwoekerd met onkruid. We
hebben als geen ander de boer
nodig om het Zeeuwse land te
onderhouden, voeren de sprekers
aan. Brandnetelvelden voor al
tijd, wie wil dat?
Het is een demagogisch, en on
juist argument, vinden met name
de natuurbeschermers. Verloede
ring van het landschap is hier
een verkeerd beeld, verandering,
verrijking ook wellicht, is beter
op zijn plaats.
Want wat gebeurt er in het puur
theoretische geval wanneer mor
gen alle geplaagde Zeeuwse boe
ren hun biezen pakken, naar een
nieuwe IJsselmeerpolder trek
ken, en de akkers de akkers
laten? Binnen 25 jaar, aldus
Thijs Kramer, heeft Zeeland er
dan zonder menselijke ingrepen
duizenden hectaren mooi vitaal
bos bij. Eerst schieten inderdaad
de brandnetels en ander onkruid
op. Na enkele jaren al zie je
opkomende braambossen en jon
ge wilgenboompjes, aangevoerd
als zaad door de vogels.
Een stadium verder is dat het
strakke juunveld van weleer ver
anderd in een veld vol vlier en
jonge meidoorn, dan uiteinde
lijk, staat er een bos met gezon
de iepen en essen.
Het is een bos dat veel recrean-
Natuurbeschermer Thijs Kramer: 'Voor mij wordt het geen chaos'.
ten zal trekken, waar de provin
cie wandelpaadjes door zal leg
gen en picknicktafeltjes zal
plaatsen. De grond is de verzadi
ging met bestrijdingsmiddelen
en meststoffen vergeten, het
grondwater is zoveel schoner.
Het is een rijke biotoop gewor
den voor allerlei beesten en
planten.
En dezelfde gedeputeerden die
eens repten van 'verloedering'
zetten- nu het bos in hun nieuwe
streekplan onder het kopje
'waardevol natuurlandschap', en
vaardigen allerlei regels uit om
het nieuwe bos tegen onverlaten
te beschermen.
Geen ehaos
Zeeland Is veranderd, Zeeland is
Zeeland niet meer, maar een
chaos, verloedering, nee. Zo kan
het gaan, al gelooft Thijs Kra
mer er niets van. „Voor mij
wordt het nooit een chaos ais al
dat boerenland zal verwilderden,
Zeeland wordt veel mooier,
maar ik geloof nooit dat het
zover komt. Want ook al ligt de
grond braak, het blijft eigendom
van de boer. En de Zeeuwse boer
is uitermate proper. De Zeeuwse
boeren steken meer geld in het
Het park van de Zeeuws-Vla
ming George Calon bij Temeu-
zen toont hoe het Zeeuwse
landschap er in de toekomst
met weinig geld uit kan zien.
bestrijden van onkruid dan de
boeren in Groningen, dat is een
feit. Dus als een Zeeuwse boer
de boel braak legt, zorgt hij toch
dat het netjes blijft, dat is ge
woon de ingebakken cultuur
hier."
„Maar wat gebeurt er als de
grondprijs blijft dalen, zeg maar
tot tien mille per hectare? Dan
ga je zien dat overal particulie
ren die grond opkopen en er
mooie buitenverblijven op bou
wen. Ze maken er een jachtter
rein van of grote tuinen, maar ze
doen er iets mee, ze laten het
niet verwilderen. Ze wonen lek
ker buiten. Dus dat Zeeland ver
loedert als de boeren vertrekken,
daar geloof ik ook niet in."
De overheid, die zou het vrijko
mende land kunnen opkopen.
Dat gebeurt al in het beleid van
nieuwe natuurgebeiden (de vijf
duizend hectaren) en in het aan
stellen van boeren als natuurbe
heerder op hun eigen land. Thijs
Kramer noemt dat 'een warme
sanering'. „Maar de vraag is wil
len we In Zeeland nog meer dan
die vijfduizend hectaren? Is daar
geld voor? Die vijfduizend hecta
ren, dat zijn de slechtste land
bouwgronden, die gaan eerst.
Maar wil je er echte Zeeuwse
natuur van maken, dus moeras
sig en drassig, dan moet je weer
gaan graven, dat kost eeld."
„Helemaal niks doen met het
beschikbaar komende land, past
niet in het natuurbeleid van de
overheid," zegt Kramer, „Dat
past niet in ons oer-natuurbeeld.
Daar horen de grote grazers bij,
de Heckrunderen en zo. Laat je
die los in het land, dan krijg je
een mooi, open parklandschap,
dat zou ik hartstikke mooi vin
den."
Kramer vindt gewone verwilde
ring zonder welke menselijke in
greep dan ook, met als eindre-
slutaat de bossen waar eens de
uien groeiden, ook een zeer aan
trekkelijke optie.
De bekende bioloog en schrijver
Midas Dekkers deelt die mening.
'Als alle boeren hun land hebben
ingeleverd, wordt Nederland pas
echt mooi,' zei hij in een inter
view in deze krant. 'En als we
dan de biologen en natuurbe
schermers kunnen weren uit die
gebieden, zodat ze niet weer al
lerlei dingetjes gaan regelen zo
als waterstanden en zo, ja dan
wordt het heel fraai hier overal'.
Midas Dekkers verwerpt ook het
argument dat de boer als natio
nale voedselverstrekker toe
komst heeft. Dat het produceren
van voedsel die grote claim op
het landschap legitimeert. De bi
otechnologie slaagt er steeds
meer in goed voedsel te maken
zonder beslag te leggen op zo
veel grond, daarvoor hebben we
de boeren in de toekomst ook
niet meer nodig, aldus Dekkers.
Hij voorspelde jaren geleden,
toen niemand het nog geloofde,
dat er duizenden hectaren boe
renland beschikbaar zou komen.
Park
Nog iemand met min of meer
dezelfde mening, opgedaan in de
praktijk, is George Calon uit
Hoek. Hij heeft met weinig geld
van twee hectaren landbouw
grond ten zuiden van Terneuzen
een parkachtig landschap ge
maakt zonder al te veel ingre
pen. Hij groef wat putten en liet
de natuur de natuur. Zijn won
derlijke park bruist van het dier
lijke en plantaardige leven. De
brandnetel hoort er thuis, maar
ook de orchis. Het ritselt er van
de muizen en in de takken zitten
vette uilen. Allerlei soorten bo
men groeien er vreedzaam naast
elkaar, het aantal soorten mos is
zelfs ontelbaar.
Calon ijvert nu met de oprich
ting van een stichting voor een
keten van dit soort gebieden
waardoor een ecologisch lint zou
ontstaan en alle organismen uit
zijn park zich frank-en vrij kun
nen verspreiden. Het park van
George Calon is een voorbeeld
van hoe Zeeland kan zijn zonder
boerenland. Je vindt er de ge
organiseerde chaos van de na
tuur, geen verloedering, en het
oogt bepaald niet lelijk. Maar,
het is maar net waar je van
houdt.
De ruilverkavelingen van de
boeren hebben van Zeeland
een land van vakken gemaakt.
FOTO'S ARCHIEF DE STEM
