Opknapbeurt Torremolinos
Zuidspaanse badplaats dreigt aan het eigen succes ten onder te gaan
'Artsen weten nog te weinig van de mogelijke effecten van DES
eet wijzer
Langs het buffet (2)
6Beter milieu wat
vervuilen
dan aids oplopen9
Amerika: een nieuw
glanzend kwartaalblad
DE STEM
CONSUMENT
g RUBRIEK
MAANDAG 27 SEPTEMBER 1993 Afstem
Met Torremolinos is het
in de jaren zestig alle
maal begonnen. Daar
stond de wieg van de
doorsnee Nederlandse
vliegvakantie. De popu
laire Zuidspaanse bad
plaats dreigt echter aan
het eigen succes ten on
der te gaan. Hoogbouw,
criminaliteit en vervui
ling maken van vakantie
vaak een beproeving.
Bijna zestig plannen
moeten zorgen voor een
nieuw elan en nieuwe le
gers toeristen. „Bij ge
brek aan dynamiet," zo
zegt prof. Vicente Grana
dos grijnzend.
Door Hans Bos
Rob de Nijs en René Froger
bulderen uit de luidsprekers, pop
de menukaart prijkt een 'broodje
bal' en als het even meezit een
'portie bitterballen'. Uit de tap
vloeit Heineken, Skol of ander
'Hollands' bier.
Valkenburg, Amsterdam, Het
Hoekje, Hanny's Bar, Het Karre-
wiel en El Toro. Een kleine greep
uit het brede scala aan 'Hol
landse' etablissementen dat Tor
remolinos de bezoeker te bieden
heeft. De gasten komen soms
twee keer per jaar en zorgen dan
zelf voor de nieuwste Neder
landstalige hits en soms ook voor
de pinda's op de bar.
Het probleem? De verwende
Hollandse toerist liet de afgelo
pen jaren zijn Zuidspaanse stek
hoe langer hoe meer links liggen.
Voor minder geld werd elders
een beter produkt geboden en
dus wendde de ontrouwe toerist
prompt de steven naar eveneens
met zon gezegende oorden in
Griekenland en Turkije.
In sneltreinvaart ging het berg
afwaarts. Werden in 1989 vanuit
Nederland naar geheel Spanje
nog 324.000 vliegpakketreizen
(georganiseerd, inclusief hotel)
geboekt, dit jaar blijft de wijzer
steken op 195.000.
Het aantal reizen naar het dicht
bij Torremolinos gelegen vlieg
veld van Malaga liep in dezelfde
periode terug van 73.000 naar
40.000 (de markt is vrijwel gelij
kelijk verdeeld tussen de maat
schappijen Transavia en Marti
nair). Tijd dus voor de noodklok.
Fouten
Nu kampt Torremolinos met het
allesoverheersende probleem dat
hier in de jaren zestig de storm
achtige ontwikkeling van de
vliegvakantie is begonnen. In'
Torremolinos zijn élle fouten ge
maakt die op planologisch ge
bied maar te maken vielen. Fo
to's uit de jaren vijftig tonen een
moeilijk te bereiken slaperig vis
sersdorpje, zonder enige infra
structuur.
Vergelijk dat eens met de huidi
ge grote-stadsproblematiek: een
jungle van kale en slecht onder
houden torenflats zonder kraak
of smaak, veel kleine én grote
criminaliteit, vervuiling en ver
ontreiniging van straten en
stranden, schreeuwerige recla
meborden en een autoweg dwars
door de stad. Daar ga je niet
voor je lol een paar weken va
kantie vieren.
De toerist wil méér. De toerist
wil in feite élles ('sim, sea, sand
and sex'): goede service, lage
prijzen, toegesneden vervoer,
rust én Teven in de brouwerij',
luxe accommodatie en schone
stranden.
Geld
Dat kost geld. En daar heeft het
Torremolinos, vreemd genoeg,
altijd aan ontbroken. D.e bad
plaats, de belangrijkste van de
provincie Andalusië, was altijd
een buitenwijk van de stad Ma
laga en die wilde de kip met de
gouden eieren niet slachten
(maar ook niet voldoende te eten
geven).
De verwoede onafhankelijk
heidsstrijd leidde in 1989 tot een
eigen gemeente, met alles erop
en eraan. Het (socialistische) ge
meentebestuur heeft er sindsdien
veel geld voor over gehad om
Torremolinos de plaats te geven
waar het al jaren recht op meent
te hebben. Ruim tien procent
van het bruto nationaal produkt
van Spanje komt voor rekening
van het toerisme. In Andalusië is
het toeristische aandeel nog veel
groter.
Er is hoop. Niet alleen voor
Spanje, maar ook voor Torre
molinos. Bomaanslagen in Tur
kije zorgen er voor dat van de
ooit geschatte 220.000 Nederlan
ders het komend jaar slechts
ongeveer de helft metterdaad dit
land bezoekt (dit jaar bezoeken
140.000 Nederlandse toeristen
Turkije in plaats van de geraam
de 180.000). Een deel van de
Turkije-gangers verlegt de koers
naar Griekenland, maar deze va
kantiebestemming heeft zichzelf
de laatste jaren behoorlijk uit de
markt geprijsd.
Goedkoper
En zo ziet Spanje zijn kans
schoon. Door de devaluatie van
de peseta is het land een kleine
dertig procent goedkoper gewor
den, terwijl de doorsnee bedie
nende Spanjaard inmiddels door
heeft dat gastvrijheid uiteinde
lijk meer geld in het laatje
brengt dan onvriendelijkheid.
De omslag is dit najaar reeds
merkbaar. Alleen al Transavia
brengt met 120 extra vluchten in
oktober 20.000 Nederlanders
meer naar Spanje dan enkele
maanden geleden nog werd ge
raamd. Mede door de slechte
zomer van 1993 verwachten de
rekenmeesters van Transavia het
komend jaar een forse stijging
van het aantal vliegpassagiers
naar Spanje.
Merkwaardig fenomeen: Torre
molinos blijkt vooral te worden
bezocht door hogere en lagere
welstandsgroepen. De 'midden
moot' begeeft zich richting Grie
kenland en Turkije.
Torremolinos tracht zich op zo
kort mogelijke termijn als zelf
standige gemeente op de kaart te
zetten, roepen prof. Vicente Gra-
nados en wethouder Juan Cerril-
lo van toerisme met Spaans
vuur. Er is de afgelopen jaren al
het nodige werk verzet. Het ver
keer op de griezelig drukke N
340, de verbinding tussen Afrka
en Frankrijk, wordt sinds kort
buiten de stad om geleid via een
splinternieuwe autoweg. De
oude hoofdweg wordt verbouwd
tot 'boulevard'. Het rioolwater
wordt tegenwoordig gezuiverd,
Merkwaardig fenomeen: Torremolinos blijkt vooral te worden bezocht door hogere en lagere welstandsgroepen. De 'middenmoot'
begeeft zich richting Griekenland en Turkije. f0t0 archief de stem
terwijl alle wrakkige strandten
ten inmiddels zijn vervangen
door smaakvol ontworpen pavil
joens.
Schoonmaak
Er is meer. De nabijgelegen ber
gen worden bebost en de stran
den worden dagelijks schoonge
maakt, evenals de straten. De
oostelijke boulevard is geheel
gerenoveerd, de westelijke Cari-
huela is volgend jaar aan de
beurt. Houten ligstoelen worden
vervangen door kunststof exem
plaren en het aantal politieman
nen en brandweerlieden is in
twee jaar verdubbeld.
Overal in Torremolinos verrijzen
plantsoenen en bossages, terwijl
nieuwe gebouwen niet hoger mo
gen zijn dan vier etages. Lelijke
muren worden be- en geschil
derd in uiteenlopende kleuren.
Reclameborden moeten het veld
ruimen en Torremolinos telt
straks een sportcentrum annex
beurscomplex ter waarde van
vele miljoenen guldens.
In totaal zijn bijna zestig plan
nen ontwikkeld om Torremoli
nos op te stoten in de vaart der
volkeren. Uitvoering gaat in eer
ste instantie dertig miljoen gul
den kosten, exclusief de peper
dure infrastructurele werken en
het 15 miljoen kostende sport
centrum. De helft van het geld
wordt opgehoest door de overhe
den in Madrid (nationaal), Sevil
le (regionaal) en Torremolinos;
de andere helft legt de midden
stand van de badplaats zelf op
tafel.
Motor
Granados spreekt tijdens een
diapresentatie op het gemeente
huis gloedvol van 'het nieuwe
Torremolinos, de motor van de
Torremolinos was ooit bij ouderen in trek als overwinterings
plaats. foto archief de stem
Costa del Sol'. Volgens de hoog
geleerde heer is het de bedoeling
om het imago van Torremolinos
als 'goedkoop' vakantie-oord te
verbeteren zonder bezoekers met
een klein budget (meestal Brit
ten) bij voorbaat af te schrikken.
Als de toerist eenmaal,op zijn
bestemming is aangekomen geeft
hij nu eenmaal töch meer uit dan
hij van plan was.
„Torremolinos kan niet op prijs
concurreren met bij voorbeeld
Noord-Afrika, Turkije of het Ca-
ribisch gebied. Dat is wel ge
beurd, met alle gevolgen van
dien. Torremolinos plukt nu de
wrange vruchten van slecht on
derhouden hotels met ondeskun
dig personeel. Een groot aantal
bedrijven is de afgelopen drie
jaar, toen de vette jaren voorbij
waren, over de kop gegaan. Met
de nieuwe opzet wil Torremoli
nos, vrijwel geheel afhankelijk
van het toerisme, zich opwerpen
als proefgebied voor geheel toe
ristisch Spanje. We moeten ech
ter Torremolinos verbeteren zon
der dynamiet te gebruiken."
„Veel mensen hebben bergen
geld verdiend aan Torremolinos.
Die zijn het aan ons verplicht
mee te werken aan de plannen
voor een nieuwe toekomst. We
brengen een trein aan het rijden
naar een betere toekomst en de
praktijk wijst uit dat veel passa
giers mee willen rijden," zo zegt
Granados.
Wat is Torremolinos anno 1993?
Het is een gemeente met 30.000
officiële inwoners en 15.000
niet-officiële. Er wonen naar
schatting bijna 3000 Nederlan
ders. Zeker in de zomer barst
Torremolinos uit zijn voegen.
Dan telt de stad bijna 300.000
mannen, vrouwen en kinderen.
Hoe de gemeente dat berekent?
Onder meer aan de hand van de
hoeveelheid geproduceerd afval,
het waterverbruik en de afname
van elektriciteit...
Spaanser
De badplaats is tegenwoordig
Spaanser dan in vele jaren het
geval was, mede door het weg
blijven van buitenlandse gasten.
Spaanse toeristen vormen bijna
eenderde van de 2,4 miljoen be
zoekers die de stad jaarlijks met
een bezoek vereren. De Engelsen
zijn met dertig procent zeer ruim
vertegenwoordigd, gevolgd door
Frankrijk -(17 procent), Italië
(11), Duitsland (7) en Nederland
(5).
Torremolinos leeft bijna 24 uur
per dag en biedt de meest uit
eenlopende vormen van ver
maak: van Deutsche Bierstube
tot 'fish and chips' en van gratis
discotheek tot decadente nacht
club. Torremolinos telt een as
tronomisch aantal restaurants,
die in onderling overleg onlangs
hebben besloten een 'dienstrege
ling' in te voeren. Ook 's nachts
houden enkele restaurateurs
sindsdien hun deuren open.
De strijd voor de onafhankelijk
heid van Torremolinos, leverde
in 1987 één slachtoffer op. De
immer actieve Isabel Manoja
overleed in 1987 na een demon
stratie aan de gevolgen van een
longontsteking die ze bij een
regenbui had opgelopen. Inmid
dels heeft het gemeentebestuur
een straat naar haar genoemd.
Een hele schone straat...
Tussen 1950 en 1975 kregen
honderduizenden zwangere
vrouwen in hoge doses het syn
thetische hormoon DES toege
diend om een dreigende mis
kraam te keren. Daar wordt
nog steeds een prijs voor be
taald. Bij zonen van deze moe
ders zijn abnormaal veel afwij
kingen van de geslachtsorganen
geconstateerd.
DES-dochters, zo bleek al in
1972, hebben een hele kleine
maar toch vergrote kans op een
zeer zeldzame kanker. Intussen
is duidelijk dat deze dochters
mihder makkelijk zwanger
worden en ook nog een twee
keer zo grote kans lopen op
een miskraam en een drie maal
zo grote kans op een vroegge
boorte. Geen geringe zaak,
want er zijn naar schatting
150.000 DES-dochters in Ne
derland en de jongste is nog
maar 18 jaar.
„Desalniettemin worden vrou
wen nog regelmatig geconfron
teerd met een ondeskundige
arts op het gebied van de DES-
problematiek." Deze zin is ge
plukt uit een artikel in het
Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde van 7 augustus.
De drie schrijvers - huisarts me
vr. F. Van der Waals en de
co-assistenten mevr. J. Hop en
I. Klijntunte - wilden daarom
weten wat artsen tijdens de op
leiding precies over DES te
U
in
O
Door Jan Paalman
horen krijgen. Dat valt niet
echt tegen, maar echt overhou
den doet het ook weer niet:
„De bijdrage van het medisch
bnderwijs laat nogal eens te
wensen over."
Vooral de vakgroepen huisarts-
engeneeskunde laten nog eens
een steekje vallen. Waar dat
toe kan leiden illustreert het
drietal met de belevenissen van
een 30-jarige vrouw. Die ver
voegde zich herhaaldelijk bij de
huisarts met klachten van pijn
in de buik en afscheiding. Nee
hoor, antwoordde de huisarts
desgevraagd, die klachten heb
ben niets te maken met de
medicijnen die uw moeder tij
dens de zwangerschap heeft ge
slikt. Na herhaaldelijk aandrin
gen werd ze twee jaar later
doorverwezen naar een gynae
coloog. Diagnose: kanker aan
de vagina met uitzaaiingen naar
de blaas.
„Gelukkig," zo haast zich het
drietal er aan toe te voegen,
„zijn niet alle verhalen- zo
schokkend als van deze
vrouw." Maar toch. Voor de
angst, onzekerheid en schuld
gevoelens van DES-moeders
en hun kinderen is te weinig
begrip. Daar zijn, zo verzeke
ren ze, 'legio' voorbeelden van.
Ondanks dat besteden de acht
vakgroepen Huisartsengenees-
kunde weinig tot geen aandacht
aan de DES-problematiek. De
media zouden de zaak opge
klopt hebben en diverse voor
lichtingscampagnes zouden hun
doel zijn voorbijgeschoten en
alleen maar nodeloze onrust
hebben verwekt. Bovendien is
de DES-problematiek een uit
stervende problematiek.
En dan nog. De hele DES-af-
faire is stukken minder erg uit
gepakt dan men aanvankelijk
vreesde. Dat kan allemaal waar
zijn, maar wat de hele DES-af-
faire extra zuur maakt, is dat
het een door dokters zelf ge-
'creëerd probleem is, en de be
treffende vrouwen weten dat
ook. Waarschuwingen zijn in
de wind geslagen en toen men
eenmaal begreep dat DES voor
zwangeren niet goed is, duurde
het nog verdomd lang, een jaar
of vijf, voordat de medische
wereld gericht actie ondernam.
In 1948 beschreef het Ameri
kaanse gynaecologenechtpaar
Smith een nieuwe methode om
een dreigende dan wel herhaal
delijke miskraam te voorko
men. De zogeheten 'Smith en
Smith-kuur' bestond uit het in
oplopende dosis dagelijks slik
ken van DES tot een totaal van
omstreeks 12 gram! In Neder
land werd de kuur enthousiast
binnengehaald, zodat tussen
1950 en 1975 honderdduizen
den zwangeren, niemand weet
precies hoeveel, DES te slikken
kregen.
Het verbazingwekkende is dat
men er zo lang mee is doorge
gaan, want in die 25 jaar ver
schenen er diverse waarschu
wingen in de medische vakpers.
Al in 1953 constateerde de
Amerikaanse gynaecoloog
Dieckmann dat de kuur niets
uit zou halen. In 1962 werd de
DES-kuur in een hoofdredac
tioneel artikel in het Neder
lands Tijdschrift voor Genees
kunde vlakweg 'ontraden'.
In 1971 viel definitief het doek:
de Amerikaan Herbst rappor
teerde over een zeldzame kan
ker die bij DES-dochters vaker
(kans 1 op 1000) dan normaal
voorkomt. Die kennis drong
slechts langzaam in Nederland
door. Pas toen de Nijmeegse
artsen Stolk en Vooijs in 1975
in het Nederlands Tijdschrift
voor Geneeskunde een aantal
krachtige artikelen schreven,
was het met DES als middel
tegen miskramen in Nederland
gedaan.
Maar daarmee was de kous niet
af. We schrijven februari 1981.
In kalvervlees blijken nu ook al
sporen DES te zitten; in diverse
Europese landen wordt dat
vlees geboycot. Kalvervlees!
DES-dochter Anita Direcks
schrijft razend van woede in de
Volkskrant: „Ik ben een DES-
dochter. Ook ik heb recht op
informatie en controle. Het
lijkt er op of de medische we
reld zich niet verantwoordelijk
wil voelen voor deze zaak."
Die brief slaat in als een bom.
De patiënten richten het DES-
Aktie- en Informatiecentrum
op en ook de medische wereld
blijkt nu eindelijk de bood
schap te hebben begrepen. In
samenspraak met dat centrum
formeert men een netwerk van
DES-kundige artsen, vooral gy
naecologen, die zich speciaal
op de DES-problematiek heb
ben toegelegd. De enige juiste
reactie, maar van medische zij
de wel wat laat.
Een opgeklopte affaire? „Een
beetje mies," aldus Dietske van
der Brugge van het DES Aktie-
en Informatiecentrum. „Er
moet beslist niet gedaan wor
den alsof iedere DES-dochter
een potentieel kankergeval is.
Zo erg is het natuurlijk niet."
Maar een 'uitstervende proble
matiek' is het voorlopig ook
weer niet. De jongste DES-
dochter is pas 18 jaar en de
gevolgen voor hen tijdens en na
de menopauze zijn nog volledig
onbekend.
Wel is nu duidelijk dat de DES-
affaire doorloopt tot in de der
de generatie. Directe effecten
op DES-kleinkinderen zijn niet
beschreven en zijn ook zeer
onwaarschijnlijk. Maar indirec
te gevolgen zijn er wel degelijk.
DES-dochters worden minder
makkelijk zwanger, hebben
twee keer zo grote kans op een
spontane miskraam en hun kin
deren worden drie keer vaker
dan normaal te vroeg geboren.
Dat betekent extra veel onder
zoeken, behandelingen en zie
kenhuisopnamen voor de moe
ders en voor de 900 tot 1800
kinderen per jaar die vanwege
de DES-kuur van hun groot
moeder te vroeg worden gebo
ren. Dit alles is het gevolg, zo
schreef het Nederlands Tijd
schrift voor Geneeskunde in
1991, „van medisch handelen
tegen beter in, en de gevolgen
ervan mogen niet worden geba
gatelliseerd."
DES Aktie- en Informatie
centrum. Wilhelminapark 25
3581 NE Utrecht tel.
030-518339
Door Marijke Prins
Er is een handige vuistregel voor het doorrekenen van (U1
indrukwekkende hoeveelheden die je nodig hebt wanneer M
voor veel mensen een gevarieerd buffet maakt. Wanneer hf
buffet als maaltijd dient, kun je ervan uitgaan dat je gemiddel
400 - 500 gram vlees, vis en groente per persoon nodig hel
Wanneer het buffet een borrelhap moet zijn, heb je a,
250-300 gram totaal per persoon genoeg. In beide gevallen»
150 gram vlees, kip of vis (totaal) een goede maat. De rest vul j
aan met groentesalades.
Voor tien personen
Voorbereidingstijd (totaal): 20 minuten
Baktijd: een uur
Pittige kippebouten
10 kippebouten (drumsticks)
2 eetlepels sambal badjak (Koningsvogel)
sap van 1 citroen
1 teen knoflook uit de knijper
Vi eetlepel Indische suiker of bruine basterdsuiker
4 blaadjes djeroek peroet (citroen laurier)
3 eetlepels olie
Wanneer je grote eters op je partij verwacht, koop je 5 boutet
extra en vermenigvuldig je alles met VA. Schep de sambal in ee
grote soepkom en voeg hieraan toe: citroensap, gesnipperd
Indische suiker, citroen laurier en knoflookpulp.
Smeer de boutjes met het kruidige mengsel in en laat ze
paar uur trekken. Verwarm de oven voor op 225 graden, leg d(
drumsticks in een ruime schaal, besprenkel ze met wat olie en
laat ze een half uur bakken in een hete oven. Draai de
drumsticks om en kwast ze een voor een met de losgekomen jn
in de schaal. Zet de oven op 175 graden en laat de boutje
doorbakken totdat ze gaar en goudbruin zijn(20 - 30 minuten).
tomatensalade
tien middelgrote tomaten
1 rode ui
3 eetlepels rodewijn-azijn
12 eetlepels olijfolie
1 theelepel dunne honing
2 theelepels niet te scherpe mosterd (Löwensenf ol
Amora)
2 tenen knoflook fijngehakt
3 takjes peterselie fijngehakt
Meng alle ingrediënten in een jampotje. Schud dit flink en v
de vinaigrette vlak voordat de salade op tafel gezet wordt ove
de in vieren gesneden tomaten. Garneer de salade met in dunne
ringen gesneden uien. De tomaten en uien kunnen enkele uie
vantevoren gesneden worden.
Door Hans van Alebeek
Boxtel - Hoe kom je in het nieuws? Bij voorbeeld door
melden dat seks slecht is voor het milieu. De Boxtel
milieu-organisatie De Kleine Aarde haalde vorige week
media met deze prikkelende stellingname.
zeg altijd, in Den Haag
Bi ik Brabantser geworden
jan wanneer ik hier gebleven
nu zijn. In het Haagse moet
e zo op de bres staan. Ze
innen elkaar allemaal. Bij
formeren van werkgroe-
zeiden ze vaak, zet er een
laar Brabanders in dan krijg
Dien Cornelissen niet in je
:k. Ik heb zeer genoten van
ie tijd. Je contacten aan
raden om mensen van
ienst te zijn. Dat is levens-
«rvullend, daar word je zelf
ijker van."
Inmiddels is het verhaal afge
zwakt. Tot vreugde van de GGD
want daar hebben ze zich be
hoorlijk verbaasd over het voor
oorlogse advies om voor het zin
gen de kerk uit te gaan.
Volgens het onderzoek van de
Kleine Aarde draagt seks bij tot
een hoop milieuvervuiling: het
condoom, de pil en hulpstukken
als vibrators en kunstpenissen
zijn slecht voor het milieu. En
dus hingen er de afgelopen da
gen enkele - milieuvriendelijke -
mensen bij de GGD aan de lijn
met de prangende vraag: „Wat
moeten we nu doen, wel of niet
een condoom gebruiken."
Voor GGD-arts H. van Kruchten
in Den Bosch is er maar één
antwoord mogelijk: „Je kunt be
ter het milieu een beetje vervui
len dan aids of een geslachts
ziekte oplopen. Gebruik dus een
condoom." Van Kruchten neemt
het Kleine Aarde-onderzoek met
een flinke zoutkorrel maar vindt
wel dat er stelling genomen moet
worden tegen het advies om voor
het zingen de kerk uit te gaan.
„Een vooroorlogs advies? Nou
dat niet, maar het zit er wel
dicht tegen aan. Om veilig te
vrijen is een condoom gewoon
noodzakelijk, altijd."
Bij de Kleine Aarde hebben ze
door het onderzoek over aan
dacht niet te klagen gehad. Maar
nog voordat er een reactie ge
vraagd kan worden op het GGD-
standpunt zwakt woordvoerster
H. Kleijburg het spraakmakend
persbericht eigenhandig af.
Coïtus
,De macht van de volksverte-
mwoordiger is kleiner dan ve-
denken. Tijdens de kabinets-
irmatie worden afspraken ge
laakt en die beperken ons. Hoe
ider de coalitie-genoten el-
aar vertrouwen tijdens de for-
latie, hoe dwingender de af
raken zullen zijn. Tijdens de
formatie van '82 (het eerste ka-
linet Lubbers) zijn we te ver
jegaan. Toen zijn we te gedetail
leerd bezig geweest."
,Er moet meer ruimte zijn voor
len individueel Kamerlid. Je ba-
anceert vaak op het gebrek aan
ertrouwen tussen politieke par-
Het persbureau ANP heeft 1 ijen onderling. Dat is een ver-
verhaal wat al te smeuiig in i ;eerd uitgangspunt. De samenle-
wereld gebracht, luidt haar ve ing verandert soms heel snel en
klaring. Het coïtus interrupt» iat valt niet altijd te voorzien,
advies is in elk geval niet afkon Daar moet je creatief op kunnen
stig van de Kleine Aarde, te lispelen."
zweert Kleijburg: „Wij hebte ,Ik ben nogal veranderd door de
alleen maar de milieu-effeeli lolitiek. Harder geworden en
van seks-artikelen en voorbi iat bedoel ik in de zin van
hoedsmiddelen op een rijtje g »antrouwender. Je steeds afvra-
zet, meer niet." I® wat zit er achter, wat voor
Maar wat heb je aan zo' n on to iddertje zit er onder het gras. In
zoek als er geen alternatief gil» iet maatschappelijk werk ga. je
den wordt? van het goede in de mens. Als
Kleijburg: „Wij willen de ma e als maatschappelijk werkster
sen alleen maar bewust make looit bedonderd bent, ben je niet
van het probleem." loed bezig. Je moet natuurlijk
Maar moet je nu wel of niet e« «el kritisch blijven. In het be-
condoom gebruiken? Irijfsleven maak je met zijn
KLleijburg: „Natuurlijk w( dien eenzelfde produkt. In de
Maar gebruik dan liever een li lolitiek maak je hetzelfde pro-
tex condoom dan een geklew lukt vanuit een wisselende visie,
funcondoom. En gooi het niet i in dus kies je nooit tussen wit
het toilet want dan komt het a zwart, maar tussen grijs en
de waterzuiveringsinstallatie." Hinder grijs. Het gebeurt niet
Maakt de Kleine Aarde zich m 'aak dat je een heel principieel
volstrekt ongeloofwaardig to 'andpunt inneemt. Dan moet
dit soort onderzoeken. Veelw iet echt tegen je hele persoon-
sen zullen toch zoiets fefcR>jldieid indruisen.'
van: zijn ze nou helem
geworden in Boxtel? Brie van Breda
Kleijburg: „Dat soort rtatlif*
krijgen we wel vaker. Maar»!
maals, wij willen de mei
slechts bewust maken van
lieuproblemen."
Door Johan van Grinsven
Sinds kort ligt het nieuwe kwartaalblad
Amerika', in' !et maar eens gaan doen vond
winkels. Amerika is een gevarieerd, glanzend blad dat volg® *ieb nog vaak heimwee
hoofdredacteur, uitgever, financier en verkoper Frans Vet®
gen is bedoeld voor mensen die in de Verenigde Staten A
geweest of er naar toe gaan. „Ik wil aansluiten hij
fascinatie die Amerika oproept bij mensen."
Iet echt wat minder doen. Je
RPh tegen lichamelijke en gees-
In het eerste nummer onder meer artikelen over het Amenkage' eiijke grenzen aan. Ik heb het
van Charles Groenhuijsen, Clintons bloemenman, Vermont en W altijd moeilijk gehad met discri-
Monthly. Het blad is onberispelijk vormgegeven en het te' ninatie op basis van leeftijd,
goedgeschreven, ruime journalistieke verhalen. Vorm en inhoufl Maar je moet ook de jongeren
niet écht schokkend, wel aangenaam degelijk. De meeste bijW tiet in de weg gaan staan. Je
zijn door Amerikaanse journalisten geschreven. Verhagen: „Laai kunt zelf die discriminatie over-
Nederlander over Amerika schrijven en je wordt deelgenoot bodig maken. Maar ik zal er aan
diens eerste indrukken en eigen verbazing. Ik wil diepgrave moeten wennen. Ik wil nu een-
verhalen."
TT i T „o aii u«u finrj narne op het terrein van de
Veel advertenties staan er niet in het eerste nummer (oplage tuerlinge solidariteit. Wii
honderd pagina luderen ku
prijs: 13,50 gulden), dertien op een totaal van 1
jl
geboren en getogen Eindhovenaar Verhagen: „Tegenvallend. Ma® «aar doen. We hebbeen er de tijd
kan het redden alleen van de verkoop van het blad. Dan sp» "■vonr j,.
quitte. Vervelend is dat adverteerders eerst een paar w'
afwachten, maar als er geen adverteerders zijn, kun je die m
niet eens maken."
Verhagen, getrouwd met een Amerikaanse, woonde c
Amerika. Hij studeerde in New York en werkte vanuit cteëren van een^groter "gevoel
als correspondent voor onder meer Intermediair, Het F®a van veiligheid in onze samenle-
Dagblad en Vara. ltlS- Er heerst zoveel angst voor
heb dat bijvoorbeeld meege
pakt met de Drie van Breda,
vanuit mijn gevoel voor recht-
'aardigheid zei ik ja, laat ze
naar vrij. Maar door mijn werk
net oorlogsslachtoffers wist ik
'°e diep de sentimenten kunnen
'hen. Ik kon het niet over mijn
'art verkrijgen om voor te stem-
nea- Ik heb dan ook als enige
egengestemd."
heb het werk altijd met veel
«ezier gedaan en ben vrijwillig
euggetreden. Jongeren moesten
iTar *^e actieve periode."
,Nee, ik zit nog steeds niet stil,
jee- Er is nog zoveel te doen in
0e samenleving. Maar nu ga ik
taal
.Met
nuttig bezig zijn."
kunnen zoveel voor el-
jjj', ij die n°g goed ter been
a kunnen dingen doen voor
beren die minder mobiel zijn.
,n ar ook zaken als het opzetten
„ut iair °noerhouden telefooncirkels
acht J»»e een hulpmiddel zijn bij het
