Week nd
toekomst
iTENT(E)
5 STEM
E4
De 'Strasse der Jugend' is op de landkaart de zes kilometer,
kaarsrechte verbindingsweg tussen de dorpen Zossen en
Wünsdorf; een uur rijden ten zuiden van Berlijn. Maar na een
paar honderd meter versperren rood-witte slagbomen de
veronderstelde vrije doorgang.
[STICHTING
Niemand, behalve
de familie, zit thuis
op'de militairen
te wachten
Het 'Russenstrand'
van Wünsdorf
wordt niet meer
schoongehouden
1993
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1993
f* is een importeur/groothandel
ie produkten. Wij verkopen
loterialen, gereedschappen,
bdukten, magazijninrichHngen en
lieden.
is een dochteronderneming
ep met 8 handels- en produfctie
J medewerkers in Europa,
.net succes in de Nederlandse
1st telt inmiddels meer dan 100
li de auto-, bouw-, agrarische-,
kling.
prkoopteam zoeken wij een
VERTEGENWOORDIGER (M/V)
p westelijk deel van Noord-
erflakkee in de
r een technische opleiding en
leftijdsvoorkeur tot 35 jaar.
pleidingssysfeem vormt de
Is in onze onderneming. Een
litstijl en een bedrijfsauto zijn
lelijk provisiesysteem waarbij,
i ervaring, een garantiesalaris
ariërend van hfl. 2.500,- tot
laand.
aan met toekomstperspec»
ière gestalte kunt geven,
itiebrief met C.V. en een
i de afdeling personeels-
Wachten
op een
enkeltje
Moskou
»r bestaat er bij het Zeeuws
jielburg, een vacature van
ti.i.v. heden tijdelijk uit te
jaar, in verband met het
unctie structureel 32 uur per
etariaat van het museum
van projecten, mede opstel-
iang
t.b.v. de directeur
paratuur, alsmede ontwikke-
igen
door het opstellen van het
ie personeelsadministratieve
ïr en de directie
erichte activiteiten en verzor-
telijk, van de moderne talen
ligheden
/aaronder WP 5.1
>.m. avondvergaderingen
stgesteld, waarbij de uitdruk-
kweek.
capaciteiten en ervaring en
>89,32 (28/38 x 3650-
overwerk vergoed, maximaal
de toekomst tot de mogelijk"
>akket vallen de ABP-
iktekostenverzekering 1ZR
sch inwinnen bij mevr. drs
ichting, tel. 01180-26655.
193 richten aan de directeur
8. 4330 AJ Middelburg.
Door Frans Wijnands
ter Leese. Hij heeft ambtshalve nog
entree tot de 'Russen-stad', die on
toegankelijk is geworden sinds de
westerse pers verhalen heeft gelan
ceerd over zelfdodingen onder
wanhopige militairen, dodelijke
vechtpartijen tussen verschillende
nationaliteiten en zwarte handel.
De hoogste militaire sterren-dra
gers - onder wie opperbevelhebber
Matjew Burlakow (57) - zouden be
trokken zijn bij omvangrijke wa
pen- en deviezenhandel.
Burgemeester Leese is de laatste
die de eerste steen wil gooien. Wat
de terugtrekkende Russen doen
moeten ze zelf weten. Hij hoopt dat
zijn gemeente - al sinds 1910 garni-
zoensgebied - eindelijk bevrijd
wordt van welke oefenende militai
Een soldaat, 'n kind nog
van ogenschijnlijk hoog
uit zeventien, vraagt in
het Russisch wat we wil
len. Zijn pet lijkt een
paar maten te groot. Op
zijn schouder-epauletten is de in
druk van het verwijderde embleem
CA, Rode Leger, nog te zien.
Hij bewaakt een van de zes toegan
gen tot het kamp-Wünsdorf, 600
ha. Het belangrijkste militaire bol
werk van de voormalige Sovjet
strijdkrachten in de al even voor
malige DDR. Achter de vele kilo
meters lange muur van deze mili
taire nederzetting woonden een
paar jaar geleden nog 70.000 Sov
jet-militairen, hun familieleden en
andere burgers. Hun aantal slinkt
razendsnel. Ze wachten met tegen
zin op het definitieve 'enkeltje-
Moskou'.
Eind volgend jaar zal Wünsdorf
- waar het oppercommando van de
Russische Westgruppe is geves
tigd - als laatste bastion ontruimd
worden. „Dan kunnen we eindelijk
onze gang gaan," wrijft de burge
meester van het dorp, Werner
Leese (CDU), zich in de handen.
Hij droomt van een deftige foren-
senstad, een bloeiend toeristen
oord.
Zijn dorp telt nog geen 3000 inwo
ners. Het stationnetje zit sinds kort
voorbeeldig in de verf. De keuken
levert een verrassend smakelijke
hap; concurrerend met 'Der Flotte
Otto' aan de overkant, waar de
'Soljanka' drie mark veertig kost.
Soep, die veel verder oostwaarts in a j^e£ stati0n Van Wünsdrofwaarvandaan sneltreinen richting Moskou vertrekken.
duizend-en-een varianten wordt
gegeten. Soljanka en datscha (bui
tenhuisje) zijn de enige woorden
die na een vijftigjarige, verplichte
Sovjet-Oostduitse kameraadschap
in het dagelijkse spraakgebruik
zijn overgebleven.
Even weinig als de in al die tijd
gesloten Oostduits-Russische hu
welijken. In tegenstelling tot het
westen, waar talloze Duitse meisjes
de Amerikaanse 'bezetters' eeuwige
trouw beloofden. En van wie een
groot aantal al na korte tijd in
Amerika hun huwelijksring teleur
gesteld weer inleverden.
Wünsdorf wordt het meest weste
lijke station van Moskou genoemd.
In Duitsland maakt niemand zich
enige illusie over de toestand van
de oefenterreinen waar de Sovjets
tientallen jaren heer en meester
waren. In totaal bijna 250.000 ha.;
even groot als Saarland. De milieu
verontreiniging is beangstigend. De
schoonmaak kost jaren en miljar
den. Van de in 1990 beklonken
regeling tussen Duitsers en Russen:
'jullie maken de grond schoon en
wij betalen voor de ontruimde ge
bouwen de marktwaarde' komt
weinig terecht. De vertrekkende
Russen zien zoveel mogelijk ver
ontreinigingen willens en wetens
over het hoofd, en de Duitse over
heid heeft een ander idee over
'marktwaarde' dan de Russen.
Van de oorspronkelijk 337.000
Sovjet-militairen in de vroegere
DDR zijn er nog 47.000 over. Sa
men met een bijna even groot aan
tal burgers, moeten ze vóór eind
1994 de Bondsrepubliek hebben
verlaten.
Hamer en sikkel zijn al uit ooste
lijk Duitsland verdwenen. Net als
de vele uniformen, en de straal
bezopen soldaten in de dorps-kroe
gen. De militaire voertuigen in het
gebied rond Wünsdorf zijn -ook
'j beestenweer - helderschoon ge
koetst. Geen spatje modder, zelfs
niet op de weinige, resterende
pantserwagens. De rode ster is
Russische militairen en hun gezinnen keren terug van een dagje boodschappen doen in Berlijn.
FOTO'S HANS PETER SIEBING
ren dan ook. Misschien dat 60
procent van de woningen die de
Russen nu ontruimen gerenoveerd
kan worden; de rest moet 'sowieso'
v/orden gesloopt. Hij is nog blij met
die balans. Elders in de oude DDR
is het veel beroerder gesteld met de
erfenis die de Russen achterlaten.
Tussen Zossen en Wünsdorf liggen
twee meren. In de Mellensee drij
ven regelmatig vissen met de rug
naar boven. Zo dood als een pier;
slachtoffers van de Russische ver
vuiling. Een handvol kilometers
verder ligt de Wünsdorfer See, een
geliefd recreatiegebied. Vooral bij
de Russische families. Ze hadden er
zelfs hun eigen 'Russenstrand'.
Dienstplichtigen hielden het tot
voor kort met harde bezems
schoon. Dat korvee hoeven ze niet
meer te doen.
Nog even, en er is geen Rus meer
aan de Wünsdorfer See te bespeu
ren. Wat dan nog aan hun verblijf
herinnert, is een klein soldaten-
kerkhofje in het stadsparkje van
Wünsdorf. Op de netjes onderhou
den graven schieten nu enorme,
bruine paddestoelen omhoog.
Als de avond valt gaat op het
Russische perron van Wünsdorf de
Wodka-fles van hand tot hand.
Vertrekkenden en achterblijvers
drinken elkaar sterkte toe. Proost!;
op de thuisreis.
Marcherende Russische soldaten in Wünsdorf. Eind 1994 moeten ze er uit het straatbeeld verdwenen zijn.
Elke avond vertrekt er - vanaf een
gereserveerd perron - een directe
sneltrein naar Moskou. 1900 kilo
meter. Iets meer dan 36 uur sporen
tussen het paradijsje Wünsdorf en
de weinig gastvrije thuisbasis. Nie
mand, behalve de naaste familie,
zit op de repatriërende militairen
te wachten. Het ontbreekt aan veel,
vooral woonruimte. Vandaar dat de
voorgoed terugkerende militairen
alles meenemen wat te versjouwen
is, van tweedehands-auto's tot
gloeilampen, die zorgvuldig uit de
Duitse onderkomens zijn gedraaid.
'Wegwezen; geen foto's'. De sjache
raars van de vrijmarkt op het sta
tionspleintje van Wünsdorf dulden
- behalve de af en toe langsrijdende
politiepatrouilles - geen pottenkij
kers. Wat ze koop aanbieden is
alles, behalve zuivere koffie. De
auto's, die tot minder dan 1000
mark in de aanbieding zijn, verto
nen zelfs voor leken-ogen zichtbare
gebreken. Auto's zonder deugdelij
ke papieren. Gestolen waar. Maar
het gedijt. Russische officieren
- want Iwan-soldaat verdient
hooguit een paar dubbeltjes per
dag - zijn de gretige kopers. Een
auto - hoe miserabel ook - is een
begerenswaardig ruilobject. Het is
'thuis', ergens in het uitgestrekte
Een van de zes toegangen tot kamp-Wünsdorf.
Rusland, misschien wel 'n huis
waard. Officiersvrouwen geven toe,
dat ze voor de rest van hun levens
dagen nooit meer in zo'n mooi en
comfortabel huis zullen wonen als
in de Oostduitse garnizoenssteden.
Je houdt dat nauwelijks voor mo
gelijk, als je in de verlaten kazer
nes de troosteloze, uitgewoonde
huizen ziet waar de Russen zo
intens tevreden woonden. De in
middels verlaten woningen zijn het
mikpunt van vernielzuchtige jon
geren. En dan te bedenken dat het
in Wünsdorf nog meevalt, in verge
lijking met andere kampementen in
oostelijk Duitsland.
„Omdat hier het hoofdkwartier zit
ziet het er redelijk uit," zegt burge
meester Leese. Maar hoe redelijk
zal pas blijken als de laatste Rus is
vertrokken. Russisch Wünsdorf is
nog steeds een stad op zichzelf. Met
eigen scholen en winkels, wasserij
en en klinieken. En met een bijbe
horend oefenterrein waar het met
het milieu niet zo nauw werd geno
men.
overal vervangen door de wit-
blauw-rode Russische driekleur.
De Russen lopen er in civiel. Ge
bleekte jeans, en de opvallend op
gemaakte vrouwen in dikke truien
met veel glitterdraad. Herkenbaar,
terwijl ze dat juist niet meer willen
zijn.
„Vóór de hereniging hadden we
onze officiële, verplichte bijeen
komsten. Van boven af opgelegde
'vriendschap'. Spontane contacten
tussen Duitse en Russische families
waren er niet," vertelt burgemees-
