Symbi
Werkloosheid: Vergeten thema noodgedwongen op de politieke agenda
Wat is er foul
Moeilijk jaar voor sociale zekerheid
'Wiehet snapt mag het zeggen
Kabinet heeft
DE STEM
MILJOENENNOTA
ëüH
MILJOENENNOTA kort
Zaterdag vanaf 1995 weer werkdag
Half miljard voor bouwen in gemeenten
Geld voor stedelijke knooppunten
Miljarden voor bouwlustige Maij
Bonus-malus bij wao ter discussie
Rekening inzameling voor producenten
ARIE (47),
WAO'er
WOENSDAG 22 SEPTEMBER 1993
Nieuwe uittocht staat voor de deur
Door Jeroen den Blijker
Jaarlijks honderdduizend
banen erbij. Met die inzet
gaat het derde kabinet-
Lubbers in 1989 van start.
„Er moet weer perspectief
komen voor al die mensen
die nu nog langs de zijlijn
staan", aldus de toen nog
kersverse minister van So
ciale Zaken en Werkgele
genheid B. de Vries.
Maar inmiddels wordt het fors
dringen aan de zijlijn: voor vol
gend jaar zijn 715.000 werklozen
voorspeld, ruim 95.000 meer dan
in 1989. Het werkgelegenheids
beleid is dus geflopt. Maar in
hoeverre is dat het kabinet te
verwijten? En welke rol speelden
de sociale partners?
In ieder geval wordt het de
hoogste tijd voor diep ingijpende
maatregelen. Want een nieuwe
uittocht van - dit keer hoogge
schoolde - arbeid staat voor de
deur.
In 1989 pleit alles voor een stevi
ge aanpak van de werkloosheid.
De omstandigheden zijn gunstig:
sinds het midden van de jaren
tachtig zit de economie weer in
de lift. De groei bedraagt zo'n
drie a vier procent per jaar:
volop perspectief voor onderne
mend Nederland.
Forse klus
Maar dat perspectief ontbreekt
voor een grote groep. Vooral
langdurig werklozen, herin-
treedsters en allochtonen komen
nauwelijks aan de slag. In 1989
zo'n 616.000 mensen. Ook hon
derdduizenden gedeeltelijk ar
beidsongeschikten wachten op
een baan.
Een forse klus voor het kabinet.
Een taak die, zoals gebruikelijk
in onze overlegeconomie, uitge
voerd wordt in nauw overleg met
ondernemers en vakcentrales.
Het kabinet heeft de trap van
Huis ten Bosch nog maar nauwe
lijks verlaten of De Vries stuurt
de sociale partners een uitnodi
ging voor overleg. Dat leidt tot
het Gemeenschappelijk Beleids
Kader (GBK), een blauwdruk
voor het te voeren sociaal-eco
nomische beleid.
Over de concrete aanpak van de
werkloosheid verschillen de par
tijen fundamenteel van mening.
Terugkerend thema bij de vak
beweging is bijvoorbeeld een be
tere verdeling van het bestaande
werk. Daarvoor lanceerde de
FNV in 1990 nog het plan voor
een 32-urige werkweek.
De werkgevers hameren echter
voortdurend op lastenverlichting
en lage loonkosten.
Schouders eronder
In het GBK weet het kabinet
deze fundamentele tegenstelling
te omzeilen. Het akkoord krijgt
daardoor iets vrijblijvends. De
inhoud is zorgvuldig gewikt en
gewogen: geen der partijen legt
zich vast op harde resultaten. Zo
ontbreken concrete afspraken
over banen. Wel wordt het licht
op groen gezet voor cao-afspra
ken hierover.
Het meest concrete onderdeel is
de bereidheid van de sociale
partners tot loonmatiging, hét
recept voor meer werkgelegen
heid, zo is begin jaren tachtig
gebleken. Daarvoor in ruil be
looft het kabinet de lasten niet te
zullen verhogen.
Over dat laatste zijn alle partijen
tevreden. De stemming is een
beetje 'we zetten met z'n allen de
schouders eronder.' Of, zoals
Lubbers het later noemt: de drie
partijen hebben het vertrouwen
in elkaar uitgesproken. Maar dat
vertrouwen blijkt flinterdun: het
GBK verdwijnt uiteindelijk in de
prullenbak.
Eind 1990 vertoont de wereld-,
economie opeens nukken. Groot-
Brittanië en de Verenigde Staten
lopen de eerste klappen op.
Spoedig waarschuwt ook het
Centraal Planbureau: „Te ver
wachten is dat de succesvolle
economische ontwikkeling van
de laatste jaren wel eens een
keerpunt zou kunnen bereiken."
In dat geval, zegt het CPB, zijn'
tegenvallende belastingopbreng
sten en hogere uitgaven voor de
sociale zekerheid te vrezen.
Minister Kok, vastbesloten de
geschiedenis in te gaan als een
echte nazaat van de zeer zuinige
Drees, trekt zijn conclusies. Om
het financieringstekort terug te
dringen presenteert hij begin
1991 de Tussenbalans: een groot
pakket bezuinigingen en lasten
verzwaringen.
Een voorstel met diep ingrijpen
de gevolgen voor de samenle
ving, maar ook voor de geza
menlijke aanpak van de werk
loosheid. Want werkgevers en
vakcentrales zijn woedend over
de lastenverzwaringen. Die zijn
in strijd met eerdere afspraken.
De politiek is onbetrouwbaar, is
het verwijt. Niemand acht zich
nog gebonden aan het GBK. Alle
partijen keren terug op hun oude
koers. De pogingen van het kabi
net om later weer op één lijn te
komen met werkgevers en werk
nemers leveren weinig op.
De bonden eisen compensatie
voor de lastenverzwaring. Dat is
hun inzet bij de cao-onderhan
delingen in 1991. Met als gevolg
dat de lonen fors stijgen, in 1992
zelfs 4,5 procent. De zo fel door
De Vries begeerde loonmatiging
is van de baan.
Hoewel ook zij woedend zijn op
het kabinet, komt het de werk
gevers niet eens zo slecht uit dat
de gezamenlijke aanpak van de
werkgelegenheid schipbreuk
heeft geleden. De economische
neergang leidt bij hen tot een
groeiende weerzin tegen concre
te cao-afspraken over banen.
Geen garanties
De afspraken worden daarom
vanaf 1991 soberder. Keiharde
banengaranties blijven steeds
vaker uit. Evenmin komt er iets
terecht van het 'minderhedenak-
koord', een afspraak uit 1990 om
60.000 allochtonen aan werk te
helpen.
Welbeschouwd heeft het kabinet
het isolement waar het in 1991
in belandt volledig aan zichzelf
te wijten. De fout i? in feite al
gemaakt bij het opstellen van
regeerakkoord en de begroting.
De economische ontwikkeling is
te optimistisch ingeschat, de fi
nanciële reserves zijn onvol
doende.
Maar de reaktie van vakbewe
ging en werkgevers is ook veel
zeggend. De vakbeweging ver
kiest inkomen boven werk. Het
op peil houden van de koop
kracht van de leden komt op de
eerste plaats. De werkgevers
vluchten voor hun maatschappe
lijke verantwoordelijkheid, zo
dra het economisch even moeilij
ker wordt.
Ook later in deze kabinetsperio
de krijgt de werkgelegenheid bij
hen niet de hoogste prioriteit. Zo
zetten de bonden bij de cao-on
derhandelingen van 1992 en
1993 alles op alles om vooral de
ingrepen in ziektewet en wao te
compenseren.
Vanaf 1991 verdwijnt het onder
werp,werkloosheidsbestrijding
langzaam maar zeker naar de
achtergrond. De daaropvolgende
jaren doet het kabinet nog regel
matig een poging de geest van
het GBK weer tot leven te wek
ken. Maar de dialoog komt niet
meer op gang.
De sfeer is er ook niet naar.
Sinds de zomer in 1991 wordt de
discussie vooral beheerst door de
herziening van de ziektwet- en
wao. Een onderwerp dat goed is
voor veel commotie en dat de
onderlinge verstandhouding ver
der verziekt.
Wel neemt het kabinet op z'n
eigen houtje wat initiatieven. Zo
verhoogt het sinds 1991 regel
matig het arbeidskostenforfait,
het fiscale voordeeltje voor wer
kenden. Werklozen worden hier
door 'geprikkeld' weer aan de
slag te gaan.
Maar of dit inderdaad leidt tot
minder werklozen? Op De Vries'
departemënt zijn hierover' igeen
cijfers bekend. Extra banen le
veren de maatregelen in ieder
geval niet op.
Sinds enkele maanden is de dis
cussie over de werkloosheid
weer helemaal terug. Dat is
vooral te danken aan het CPB.
Dat hees dit voorjaar opnieuw
de stormbal: Zonder tegenmaat
regelen telt Nederland in 1994
ruim 715.000 werklozen.
Geschrokken bombarderen de
politieke partijen het thema
'werk' weer tot hoeksteen van
hun verkiezingsprogramma's.
Ook kabinet en sociale partners
komen weer met beide benen op
de grond. Op 18 juni van dit jaar
besluiten ze tot het opstellen van
een gezamenlijk aanpak.
Loonstop
Alleen: het is nog volstrekt on
duidelijk wat die aanpak moet
zijn. Daarover moet het centraal
overleg in oktober duidelijkheid
verschaffen. Het kabinet zet in
ieder geval in op absolute loon
matiging.
De Vries dreigt voor 1994 al met
een loonstop. Voor de vakcentra
les en werkgevers een duidelijke
waarschuwing. De komende we
ken proberen ze het daarom sa
men eens te worden over een
gezamenlijk, in oktober aan het
kabinet te presenteren plan.
In deze opzet kunnen ze echter
alleen maar slagen als beide par
tijen een grote souplesse aan de
dag leggen. De voorstellen die de
werkgevers en werknemers de
afgelopen weken op tafel legden
liggen mijlenver uiteen. De oude
tegenstellingen bestaan nog
steeds.
Toch moeten ze overbrugd wor
den. Na het vertrek van veel
laaggeschoold werk in de jaren
zeventig, komen nu ook de ba
nen van veel hooggeschoolden in
gevaar. Het wordt voor steeds
meer Nederlandse bedrijven in
teressant om werk uit te beste
den in Oost-Europa en grote
delen van Azië. De hoge scho
lingsgraad daar, de moderne en
goede télëc'omlnunicatie- en
transportmogelijkheden maken
zo'n stap eenvoudig.
Minder leuk
Dat deze ontwikkeling Neder
land werkgelegenheid gaat kos
ten, lijkt onontkoombaar. Als die
banen eenmaal weg zijn, komen
ze ook niet meer terug. Maar als
kabinet en sociale partners erin
slagen de bakens bijtijds te ver
zetten, is de schade wellicht te
beperken. Waar het vooral om
draait is de concurrentiekracht
van Nederland. Die moet worden
versterkt.
Juist de punten waarop Neder
land slecht scoort - de hoge
belastingen en sociale premies,
de vele mensen die niet werken,
de technologische ontwikkeling
en scholing - moeten worden
aangepakt.
In de praktijk draait dat waar
schijnlijk uit op nieuwe ingrepen
in de sociale zekerheid. Ook lijkt
het onontkoombaar dat gesleu
teld wordt aan de bestaande ar
beidsvoorwaarden. De vrije za
terdag, overwerkregelingen, toe
slagen: ze moeten minder heilig
worden dan ze de afgelopen ja
ren waren.
Slecht nieuws dus voor werkend
Nederland: Werken wordt min
der leuk.
Miniji
De zaterdag moet weer een gewone werkdag worden.
De Vries (Sociale Zaken) vindt dat werknemers iets van 1
rechten moeten inleveren om de arbeidsmarkt flexibeler'
maken
Nu is werken op zaterdag nog overwerk, maar als het aan t
Vries ligt is dat vanaf 1 januari 1995 afgelopen. Nog dit na»
komt de ministerraad met plannen voor stevige verander^!™
in de arbeidstijdenwet. Dat gaat ook gelden voor ambtenaren ,oor D Langelaan
Naast de zaterdag als werkdag wil de minister dat vroe., a.t was een beetje een vaag beg
werken of later ophouden niet meer als overwerk wj,1 n -- --1-- 1
beschouwd. Zo zouden bedrijven zonder veel extra bos'
kunnen overschakelen op een twee-ploegendienst
De Vries wil bovendien flexibele jaarcontracten mogelijke
ken. Daarbij kan in drukke periodes van het jaar langer wordj
gewerkt en, ter compensatie, in minder drukke tijden korter
jjer jaar later wil niemand er
aan worden herinnerd. De
In 1992 stelde de rijksoverheid 180 miljoen gulden beschilftiBaog aan wor"en "«ruinera, ui
om bouwprojecten versneld uit te voeren in gemeenten. Het» schaart de sociale vernieu-
werkte als katalysator. De gemeenten moesten de plannen h W in rlieu^.e verkiezings-
en klaar hebben en ook zelf fors meebetalen. Nu blijkt dat irogramma koeltjes onder de
injectie van 180 miljoen gulden in totaal voor 600 miljof 'tegenvallers van ka"1_
gulden aan bouwprojecten heeft opgeleverd.
Die werkwijze is het kabinet zo goed bevallen dat als
genheidsimpuls' voor volgend jaar 500 miljoen gulden
baar is. Het is nog niet bekend welke gemeentelijke projêctï
voor de subsidie in aanmerking komen.
Het rijk gaat investeringen voor de dertien stedelijke knooppm
ten mede-financieren. De knooppunten krijgen volgend jaar 5
miljoen gulden waarmee ze naar schatting voor 500 miljoe
gulden kunnen investeren.
De knooppunten, waaronder Breda, moeten begin volgend jaa loud is aangeslagen?
plannen klaar en ingediend hebben bij minister Dales va
Binnenlandse Zaken. Het moet gaan om projecten die
mensen aan het werk helpen en de economische structuur va»
knooppunten verbeteren.
Gemeenten krijgen ieder jaar 50 miljoen van het rijk
investeren in werkgelegenheid, milieu of andere zaken. Dit ju
wil het kabinet het geld niet over alle gemeenten verspreii
maar toespitsen op de dertien knooppunten.
iëSTEM
och ging er een zeker elan va
let zou, na twee CDA/WD-kal
,an de koude sanering naar
'PA en PvdA tekenden ervoor
,et als een belangrijke pijler vai
iet. In het programma van het
BA komt het begrip, beladen
het inmiddels is, niet voor.
t is er fout gegaan? Hoe kon
gn formule die moest staan voor
iet bestrijden van maatschappe-
ijbe achterstand, zo volledig
unslaan tot symbool van politie-
onmacht? En, veel belangrij-
zijn er gemeenten te vinden
r misschien niet de term so-
iale vernieuwing, maar wel de
In een tijd waarin haar meeste collega's de hand op de 1»
moeten houden, mag minister Maij (Verkeer en Waterstaai
miljarden guldens extra uitgeven voor de aanleg en verbeten
van wegen, tunnels, vaarwegen en spoorlijnen.
Deze extra impuls voor de infrastructuur is nodig om i.
doelstellingen van het ingezette verkeer- en vervoerbeleid
halen en tevens meer werkgelegenheid te scheppen. De groeival
het autogebruik moet worden beperkt en Nederland moei
massaal overstappen op het openbaar vervoer, carpooling ende
fiets. Dat beleid begint voorzichtig vruchten af te werpen, i
een nieuwe impuls is nodig.
Maij kreeg daarom acht tot negen miljard gulden om i
komende vijf jaar te besteden aan de infrastructuur. Een g
deel van dat geld gaat naar projecten die de positie i
mainports Rotterdam/Rijnmond en Amsterdam/Schiphol, i
trekkers van de economie, moeten versterken.
De komende maanden zullen knopen worden doorgehakt o
de Betuwelijn en de hogesnelheidslijn (HSL). Voor dat 1
project vindt nu nog een nadere studie plaats naar het mee
gewenste tracé tussen Rotterdam en Antwerpen.
Minister Andriessen (Economische Zaken) laat zijn ambtenai
een dossier aanleggen over de nadelige gevolgen voor
bedrijfsleven van de bonus-malus regeling bij de wao.
regeling is door toenmalig staatssecretaris Ter Veld (Socialij
Zaken) ingevoerd om de groei van het aantal
ten te beperken.
Bedrijven krjgen sinds maart 1992 een boete (malus)
wanneer werknemers in de wao belanden. Neemt een 1
wao-er aan, dan staat daar een beloning (bonus) tegenover.
Sinds de invoering van de regeling klagen de bedrijven steen
been. Belangrijkste bezwaar is dat ze lang niet altijd in sis
zijn om iemand uit de wao te houden. In recent onderzoek i
de Sociale Verzekeringsraad wordt zelfs geconcludeerd dat d(|
werkgevers in de helft van alle gevallen niet kunnen voorkomtij
dat een werknemer arbeidsongeschikt raakt.
Staatssecretaris Wallage (Sociale Zaken) is in zijn
terughoudend over het bonus-malus systeem. Hij schrijft allecal
dat een voorgenomen verscherping van de regeling voorlopig i|
de ijskast is gezet. De bewindsman komt daarmee tegemoet)!
kritiek van de Eerste Kamer.
Kosten voor inzameling en verwerking van glas, papier, blikeri
kunststofverpakkingen komen voortaan voor rekening van iff
producenten van deze materialen. Nu nog betalen gemeente
over het algemeen de rekening.
Milieuminister Alders wil de komende maanden hierover M
crete afspraken maken met het bedrijfsleven. De producers
berekenen naar verwachting die extra kosten door naari
consument.
Het milieubeleid staat in 1994 vooral in het teken van uitvoert!
en handhaving. Alders wijst suggesties om met het milieutóslj
even pas op de plaats te maken, in verband met de i
malaise, resoluut van de hand.
Voor gemeenten geldt vanaf 1 januari 1994 de verplichtingonj
groente-, fruit-, en tuln'afval gescheiden in te zamelen. r
wil Alders de mogelijkheden om terugname van oude apparata]
als koelkasten en wasmachines vergroten. Nu wordt al
van alle afgedankte huishoudelijke koelkasten en
ingezameld. Ook moeten er meer tweedehandsmarkten f'J
reparatiewinkeltjes komen.
Niet verhogen van de uitke
ringen, moeilijker maken
om een werkloosheidsuitke
ring te krijgen, bedrijven de
eerste zes weken zelf laten
opdraaien voor het ziekte-
geld, bij de bijstandsuitke
ring zelf bewijzen dat je
alleen woont.
Het is volgens staatssecretaris
Wallage (Sociale Zaken) nog
maar het begin van een moeilijk
jaar voor de sociale zekerheid in
Nederland.
Rigoreuze veranderingen in het
sociaal zekerheidsstelsel zijn on
vermijdelijk. Zeker na de recente
publicaties van het eindrapport
van de parlementaire enquête
commissie over misbruik van de
ziektewet, de arbeidsongeschik-
tenwet en de werkloosheidswet
en de nota van professor Van der
Zwan over massaal misbruik van
bijstand.
Samen met minister De Vries
doet Wallage een aantal sugges
ties voor een nieuw stelsel. Ze
willen een sterker accent leggen
op preventie; de controle bij de
i stroom in de sociale zekerheid
r oet worden verscherpt en een
i tkeringsgerechtige moet weer
geprikkeld worden om zelf zijn
geld te verdienen.
Het stelsel moet ook in tijden
van recessie houdbaar zijn, het
moet een toereikend uitkerings
niveau garanderen, fraudebe
stendig zijn en eenvoudig uit
voerbaar.
De bewindslieden sommen in
een bijlage bij hun begroting vijf
varianten op: de nul-variant, een
geprivatiseerd stelsel, selectieve
privatisering, een ministelsel en
een opbouwstelsel.
In de nul-variant laat de over
heid de gehele sociale zekerheid
over aan de werkgevers- en
werknemersorganisaties en de
verzekeraars.
In een geprivatiseerd stelsel is de
rol van de overheid beperkt tot
verlening van de bijstand. De
rest van de sociale verzekering
wordt overgelaten aan de sociale
partners.
Beide opties zijn volgens de be
windslieden niet acceptabel om
dat ze niet in overeenstemming
zijn met de grondwet.
Blijft over de selectieve privati
sering waarbij de overheid naast
de bijstand ook zorgt voor be
scherming van het minimum via
volksverzekeringen (bv. aow,
aaw). Werknemersverzekeringen
(bv. ziektewet, wao, ww) komen
geheel voor verantwoording van
de sociale partners.
Wallage
In een ministelsel garandeert de
overheid een sociaal minimum,
zowel op het gebied van de bij
stand als de volksverzekeringen
en de werknemersverzekeringen.
Met de bovenminimale verzeke
ringen bemoeit de overheid zich
niet.
In het opbouwstelsel tenslotte
draagt de overheid ook zorg voor
bovenminimale verzekeringen
voor een bepaalde duur en een
bepaalde hoogte.
Wallage weigert te wachten tot
na de verkiezingen met de keuze
voor een nieuw stelsel. „De pro
blemen zijn zo nijpend dat het
laatste restant van deze kabi
netsperiode gebruikt moet wor
den om de hoofdlijnen uit te
zetten. Langer wachten is onver
antwoord en gaat ten koste van
de mensen die aangewezen zijn
op een uitkering. Er is al genoeg
onrust na alle verhalen over
fraude. De politiek is verplicht
om duidelijkheid te scheppen."
Tijdens de discussies over even
tuele nieuwbouw van de sociale
zekerheid gaat de verbouw ge
woon door:
Per 1 januari worden de uit
keringen niet verhoogd.
Per 1 januari moet een werk
gever de eerste zes ziekteweken
voor zijn rekening nemen. (Be
drijven tot vijftig werknemers
twee weken).
Per 1 januari krijgt een werk
nemer die werkloos wordt, al
leen een uitkering wanneer hij in
de negen maanden voorafgaand
26 weken gewerkt heeft. Nu is de
regel dat iemand de voorafgaan
de 12 maanden 26 weken ge
werkt moet hebben. Hierdoor ra
ken naar schatting 16.000 men
sen direct op de bijstand aange
wezen in plaats van eerst de
hogere ww-uitkering te krijgen.
Om in aanmerking te komen
voor een vervolguitkering ww
moet ook aan strengere regels
worden voldaan. Naar verwach
ting zullen hierdoor 25.200 per
sonen na hun basisuitkering van
een half jaar geen aanspraak
meer kunnen maken op een
voorzetting van de ww.
De Vries gaat ook voorkomen
dat mensen die jaarlijks 10 a 11
maanden werken tegen een hoog
loon en vervolgens 1 2 maan
den lang een ww-uitkering ont
vangen, dat jarenlang kunnen
volhouden. Vooral in de horeca
en bij popgroepen komt dit re
gelmatig voor.
Academici moeten direct solli
citeren op banen op hbo-niveau.
Nu hoeven ze het eerste half jaar
alleen werk op academisch ni
veau te accepteren.
Bijstandaanvragers krijgen in
de toekomst een uitkering die
vijftig procent bedraagt van het
minimumloon. Wie kan bewijzen
dat hij of zij alleen woont krijgt
een toeslag van maximaal twin
tig procent.
Jongeren onder de 21 jaar
krijgen alleen bij zeer hoge uit
zondering bijstand. Van hen
wordt verwacht dat ze studeren
of een baan aannemen via het
Jeugd Werk Garantieplan.
„Ruim driehonderd gulden
pakken ze me af. Om precies te
zijn 314 gulden en 72 cent."
Wao-er Arie (47) rekent het
voor aan de keukentafel in zijn
zelfgebouwde huis.
Op 28 juli van dit jaar schreef
het Sociaal Fonds Bouwnijver
heid hem dat zijn wao-uitke-
ring iets anders zou worden
berekend. Vier dagen later
werd duidelijk dat hij vanaf
die dag geen 1524,67 kreeg
maar 1209,95. Arie: „Netto he.
Bruto gaat het om een dikke
600 gulden."
Arie moet niets hebben van 'die
daar boven', zijn aanduiding
voor de 'Haagse' politici. Kabi
net, fracties, Tweede Kamer,
oppositie: hij kent het verschil
niet. Doet er ook geen moeite
voor, hij voelt zich bedrogen;
door allemaal.
Arie was bouwvakker, met al
leen lagere school. Hij heeft
altijd keihard gewerkt, tot z'n
knieën het begaven. Een snelle
afkeuring volgde, nu vijf jaar
gleden. Tachtig tot honderd
procent arbeidsongeschikt.
Arie kwam even tot rust maar
thuis zitten ging snel vervelen.
Geen enkele instantie kon hem
aan werk helpen. Hij ging zelf
op zoek en vond een baantje
als winkelbediende voor elf uur
in de week. Via de Sociale
Werkvoorziening kon hij een
contract regelen.
„En die zelfwerkzaamheid
breekt me nu op. Oh zeggen ze,
dan ben je niet volledig ar
beidsongeschikt, dan ben je
voor 65 tot 80 procent arbeids
ongeschikt en ze schrappen
314,72 cent. Had ik tien uur
gewerkt dan was er niets aan
de hand geweest."
„Eerst zeiden ze dat de hele
wao op de helling ging, toen
zouden bestaande gevallen als
ik met rust gelaten worden en
nu blijken we toch gepakt te
worden. Wie het snapt mag het
zeggen."
Arie is het slachtoffer van de
nieuwe wet terugdringing be
roep op de arbeidsongeschikt
heidsregelingen (tba). Die trad
op 1 augustus in werking 0®|
bedoeld om het aa
te verminderen.
Staatssecretaris Wallage laat
momenteel uitzoeken hoeveel
werkende wao-ers zoalsiA®
één klap honderden guldens
zijn kwijtgeraakt. Misschien
kan de vermindering over
jaar worden uitgesmeerd-y
zo lang geen besluiten zijnS
nomen wordt de al uitgevoe™
korting niet teruggedraaid
Arie is er niet gerust op;
tuurlijk is dit niet het ein«
bezuinigingen maar door. u
zit ik 's avonds met mijn vr
te praten. Tellen, rekenen,
maar we komen niet rond
cent hebben we opzij ge es
voor ons droomhuis. Dat»-
nu dus een blok aan het be
Ik moet het verkopen enn
een huurhuisje." g
„Die daar boven staan®
bij gevallen zoals ik. "aI1
mijn zestiende elke maan
mijn belasting en premie
rig betaald. Geld waar®,
geleerden in de politiek
studeren. Hoe het nieuw
net er uit moet zien? &z
niet weten, ze maken er
maal een zooitje van.
v
m
hc
s<
D
v:
di
re
zi
D
w
H
zv
33
re
ld
d(
di
zi;
sti
ze
D<
sti
wi
al
ve
aa
va
ge
In
zie
va
KI
M<
rij
ve
afl
ste
urt
Mi
Za
aai
bei
bu
im te lachen
Helmond bestaat een aller-
iefst project. Wie in een 'sociale
lermeuwingswijk' woont en niet
leer zo best ter been is, kan de
uurtbeheerder bellen.
ieze komt persoonlijk een of
ieer trottoirtegels lichten,
aarna de bewoner met korting
lij een bloemenzaak in de buurt
>at plantjes en een zakje aarde
ian kopen. Klaar is het gevel-
lintje; als een paar mensen in
le straat dat doen, oogt deze
eens een stuk vriendelijker,
let is sociale vernieuwing op de
lierkante centimeter, bijna om
ie lachen. Maar het gaat verder.
:iale vernieuwing is ook, en
iet alleen in Helmond: de
luurtbeheerder zelf, die werkt
de banenpool en anders
erkloos thuis zou zitten. De
rneente hoeft maar vijfduizend
Men per jaar bij te lappen
'oor zijn of haar salaris, de rest
itaalt het rijk.
ie buurtbeheerder kan ervaring
ipdoen waarmee hij misschien
lit nog eens op de 'echte' ar-
'idsmarkt terecht kan, en on-
iertussen knapt hij klusjes op,
irgadert met bewoners over de
steding van het wijkbudget,
laar belt ook aan wanneer ie-
land een koelkast of auto-on-
irdelen in de tuin laat liggen
besten.
Burgerzin
Sociale vernieuwing is eigenlijk
Ie terugkeer van de vanzelfspre
kendheid. Gewoon zelf een loon
lerdienen of naar school gaan,
[ontacten hebben in de buurt,
eel uitmaken van groepsver-
janden, verantwoordelijk zijn
[oor het milieu.
pet CDA noemt het de 'verant
woordelijke samenleving', de Pv-
|A 'burgerzin', ze bedoelen on-
jeveer hetzelfde: ze willen iets
pnig wat de afgelopen vijftig
aar teloor is gegaan,
p oorzaken van die afbrokke-
•g zijn in grote lijnen bekend:
i individualisering, het afbrok
kelen van kerkelijke- en maat-
fhappelijke verbanden, de te-
Porgang van het gezin.
Po een tilt er zwaarder aan dan
[e ar)der, maar de gevolgen zijn
Bet weg te poetsen. Ze treden
Fis pijnlijk aan het licht, als in
f tram een bejaarde wordt af-
ftuigd zonder dat iemand een
loor Max de Bok
gisteren door minister Kok
f ende begroting is de vierde
van het kabinet Lubbers/K
f november 1989 aantrad. I
ook de twaalfde die onder
"maatschap van Lubbers
L kwam. Zo gezien sluit di
i §r°üng een tijdperk af.
en Periode die gekenmerkt werd d
elkaar heen buitelende bezuinigin
Sties en VPrrOfTOonrlri inrtrr\r\nM in
Iver
bnpr uuiiciumc
loei S en verregaande ingrepen in
aal stelsel. Een tijdperk waarin he
L Ulsjes werden omver gehaald en
L hardhandig werd bev
LH? verslaving aan de overheid.
,re.uk met het geijkte patroon
lino k altijd meer en vooral lei
De h j°0r mensen te bieden had.
°ucjer va" het record ononderbrol
erinenc*e premier is geen borstkli
emit e' 0ver wat Selukt is Praat hi]
n j n.van 'boeiend' of, zoals verwoi
Slotalinea van de Troonrede: „1
fel ai! gemakkelijk, maar het
'aar t u moeite waard."
rubbers vooral met tevredenh
erslar^Zlet ^at er de laatste jaren g
P8etr^Sms in het financieel beleid
lok" ".^en stevige verdienste
'oer'ro"Sf hii-,Die uitspraak krijgt i
oor m m omdat de premier kort dal
oucho'3ln® gemaakt van 'de kou
ad ffpi, diezelfde Kok over zich hi
o bno/^en toen in november li
Vernam van zÜn voorganger Rud
an ^oeit op de belastingverlagj
Ulra V1er miljard gulden, die 1
