Weekend
Mi
Leven in
de laars
DE STEM
Ieder optrekje heeft van tijd tot
tijd een opknapbeurt nodig. En die
vuistregel geldt ook voor de
Omajaden-moskee in het hartje
van de Oude Stad van Damascus.
Wankele steigers leunen aan tegen
de verweerde muren. Bij de
restauratie van dit pareltje van
vroeg-islamitische bouwkunst
worden de restanten van de nóg
grotere Romeinse Jupitertempel
niet vergeten. De Romeinse
steunberen van het
moskeecomplex worden
gezandstraald, de pilaren worden
zorgvuldig ontdaan van de
roetaanslag die de dagelijkse smog
van Damascus nu eenmaal met
zich meebrengt.
"i t J f
1 I I
Assad wil zijn
macht niet zozeer
laten zien, als
de mensen
het maar weten
De paar moppen
die over Assad
de ronde doen,
hebben een
sinistere ondertoon
Slechts een handjevol Nede;
komt ervoor uit dat ze
Sado-masochistische gevoe
hebben en die eventueel in
brengen. Volgens cijfers lop
aanzienlijk meer mensen mt
kwellende fantasieën rond.
Meijer, voorlichter van het
Informatiepunt en
sado-masochistische organi
VWA, krijgt veel mensen aa
telefoon die daar geen raat
weten of door in de problen
Reden voor de VWA om me
voorlichting het land in te
Een van de bijeenkomsten
plaats in Roosendaal.
-ATERDAG 18 SEPTEMBER 1993 M pg g^EM
Ik zal me maar eens bescheiden
opstellen in Italië. Want wat
weet ik eigenlijk? Bijna niets. Als
ik vroeger buiten wilde eten
noemde ik dat al fresco, maar
iemand die al fresco zit heeft zijn
domicilie in de gevangenis.
Dat het laten van winden in het
openbaar in Italië als een van de
hoofdzonden wordt opgevat wist
ik al, maar nu weet ik pas, dankzij
'Handbook Italia' van William
Ward, waarom je in stille buiten
wijken in zuidelijke Italiaanse ste
den zoveel auto's ziet staan waar
van de ruiten met kranten zijn
dichtgeplakt. Daarin bevinden
zich vrijende paartjes, die zich via
de krant beschermen tegen gluur
ders.
Dankzij de heer Ward eet ik te
genwoordig niet al fresco, maar
all'aperto. Ontwijk de ambtenarij,
want die zal u slechts prikkelen
tot radeloze waanzin en zelfs de
postbode kan u arresteren we
gens belediging van een ambte
naar in functie, 'oltraggio di un
pubblico'. Als de bureaucraat je
echt wil pesten vraagt hij om 'un
certificato di esistenza in vita',
een bewijs van bestaan - en daar
is moeilijk aan te komen zonder
een handvol andere formulieren.
Ik verschaf u deze en enkele an
dere tipjes voor het geval u van
plan bent vermaak en vrede te
zoeken in de laars vol wonderen
en mysteries. Men huwe niet te
snel met een Italiaanse man: de
statistieken wijzen uit dat vrou
wen 36 uur per week in het
huishouden werken en mannen
5,5 uur. Als de vrouw een volledi
ge betrekking naast het huishou
den heeft werken de mannen een
halfuurtje langer voor het gezin: 6
uur per week. Door vele van zijn
vrienden wordt hij dan voor pan
toffelheld aangezien.
Volgens een uit 1987 daterende
statistiek vonden er toen in Italië
elke dag 10 miljoen seksuele ont
moetingen plaats. Als men be
roepscelibatairen, kinderen en
hoogbejaarden buiten beschou
wing laat, zou dat betekenen dat
elke Italiaan om de dag met ie
mand naar bed gaat. Tezelfdertijd
- en dat is een van de vele para
doxen van het bestaan - kampen
miljoenen Italianen met psycho-
seksuele problemen en zijn er
vele mannen 'in crisi' bij wie de
lusten zijn verbleekt.
Wees hyperbeleefd: de titel Pro-
fessore of Maestro gebruike men
voor elke man met een baard en
een pak. Met een ruime fooi in
een bar of op grond van een
gedistingeerd uiterlijk kan men
zich de titel Dottore, Commenda-
tore of Cavaliere verwerven.
Draag oordopjes in Napels: het
gemiddelde aantal decibels
schommelt er tussen de 50 en 60
en in de omgeving van het Lo-
reto-ziekenhuis wordt 80 decibel
gehaald. Emotionele en psychi
sche schade begint bij 65 decibel
te ontstaan. Maak gebruik van het
alom heersende campanilismo,
uitingen van regionaal chauvinis
me.
Alles dat niet deugt in Lucca, van
een halfverkoolde maaltijd tot
een gammele automobiel, wordt
daar Pisano genoemd, gezien de
historisch slechte betrekkingen
met Pisa. Florentijnen mag je
overal buiten Florence uitmaken
voor rotte vis, het grofst in Siena.
In Milaan doet men vaak lelijk
over het arme zuiden en spreekt
men soms verachtelijk over Saoe-
di-Calabria.
Het is algemeen bekend dat klei
ne kinderen, bambini, grondig
worden verwend. Er bestaat zelfs
een sjiek blad, Vogue Bambino,
voor de goedgeklede kleuter. Vol
gens advertentiedeskundigen be
palen kinderen in Italië wat het
reisdoel is als de familie op va
kantie gaat en welk type auto er
wordt aangeschaft. Als ze mis
handeld worden kunnen ze zich
beklagen via de 'telefono azzur-
ro', de blauwe of kindertelefoon.
Een brief van Milaan naar Cagliari
is gemiddeld drie weken onder
weg. Post uw brieven in Rome op
het Sint Pietersplein bij de Vati
caanse post, die ongewoon effi
ciënt is.
Er lopen veel gestoorde mensen
op straat, sedert de psychiatri
sche inrichtingen na een reeks
van diabolische schandalen zijn
opgeheven. Blijf tenslotte vrolijk
en vergeet nimmer dat de Itali
aanse samenleving niet op we
derzijds vertrouwen is gebaseerd.
Door Rogier Slop
i t
""W
n®?
Raak in Damascus een
willekeurige steen aan
en geschiedenis spuit er
uit. Archeologen zijn
het nog steeds niet eens
over de vraag of het nu
Damascus dan wel Jericho is, dat
aanspraken kan maken op de titel
'oudste stad van de wereld'. En dat
is een vraag die, zeker gezien de
recente gebeurtenissen, plotseling
weer uitermate pikant wordt.
Jericho zou de thuisbasis moeten
worden voor Yasser Arafat; Da
mascus is het huis van Hafez al-
Assad, Israels onverbiddelijkste te
genspeler. Maar in tegenstelling tot
Jericho, dat eeuwenlang een slape
rig oaseplaatsje was, is Damascus
altijd een échte stad gebleven. On
danks alle belegeringen, verwoes
tingen en bloedbaden in zijn lange
geschiedenis, heeft de stad een
enorme veerkracht. Het is en blijft
Damascus, een naam die een tril
ling van avontuur en mysterie door
je botten doet gaan.
In de straten rond de moskee
smoort de ijle gebedsoproep - want
ook tijdens de verbouwing is het
'business as usual' - in de herrie
van de dieselgeneratortjes. De
elektriciteitsvoorziening wil het
nog wel eens laten afweten, en een
beetje koopman wil toch graag dat
zijn waren knap worden belicht.
Vooral in de Soek al-Hamidiyeh,
de brede overdekte straat die uit
eindelijk voert naar de grote mos
kee, knorren deze monstertjes on
ophoudelijk.
Het is in deze soek dat 'de laatste
mode' - in de meest blaartrekkende
kleuren - aan de man wordt ge
bracht. Hier zijn ook de winkels
wa'ar men 'echt koper' uit Damas
cus kan kopen, waarschijnlijk
vooral vervaardigd uit kunstig om
gesmolten en nog kunstiger be
schilderde colablikjes. De diesel-
walm, vermengd met stof en je
eigen zweet trekt zo diep in je
poriën, dat je zelfs na enkele dagen
in bad nog steeds dit parfum van
Damascus uitwasemt.
Maar er zijn gelukkig ook nog veel
andere mooie geuren, die even diep
in je huid trekken. Zo ruik je in de
kruidensoek een bedwelmende
mengeling van mint, tijm en ci
troenblad. Zo ruik je een paar
straten verder, bij de meubelma
kers, de geur van vers geschaafd
hout en fineerolie. En zo ruik je, in
het straatje van de slagers, de geur
van enorme spitten shoarma, die
druipen van het vet. En boven dat
alles uit jubelt de geur van de
loeisterke, met kardamon aange
maakte koffie en de verse warmte
van de grote platte broden.
Trots is het sleutelwoord in deze
stad. De kooplieden in de soek
klampen zich niet jammerend aan
je broekspijpen vast, zoals in Cairo.
Als je niet iets van de uitgestalde
prachtwaar wilt kopen, ben je wel
iswaar een beklagenswaardige suk
kel, maar de dienstdoende midden
stander vergeeft het je koeltjes.
Buitenlanders zijn hier nog steeds
aanleiding tot vooral nieuwsgierig
heid, ze worden niet beschouwd als
een bron waaruit de dollars spon
taan opwellen. Niemand probeert
je te bestelen bij het teruggeven
van wisselgeld in de in groot for
maat uitgevoerde coupures. En in
het snikhete en chaotische bussta
tion kun je je koffer uren laten
staan, niemand zal er een vinger
naar uitsteken.
Niet dat Syrië een land is dat blasé
is van de rijkdom, zoals de Golfsta
ten. In feite is het land straatarm.
Maar jatten, bedriegen of je in het
stof wentelen om iets te verkopen,
dat dóe je gewoon niet. Trots moet
je behouden, zelfs in bittere armoe
de.
Dit gevoel van eigenwaarde ligt
Assad is in Syrië alomtegenwoordig. Zijn greep op het land is veel verfijnder dan die van Saddam Husayn op Irak.
Damascus, trotse stad
ook diep verankerd, als het gaat
om het conflict met de erfvijand
Israël. De officiële propaganda is
er niet eens voor nodig om het
besef erin te pompen, dat Syrië het
enige land is dat daadwerkelijk de
strijd aandurfde met de kleine su
permacht in het Midden-Oosten.
„Egypte heeft ons in 1973 verra
den," zegt Omar in het koffiehuis
achter de moskee bitter. Hij vocht
in de Oktoberoorlog van dat jaar
als tank-commandant in de im
mense veldslag op de Golanhoogte.
„Toen Sadat eenmaal had bereikt
wat hij wilde, stopte hij ermee. En
daarna ging hij gauw vrede sluiten.
Maar toen waren we er vlak bij. We
hadden het kunnen winnen. Maar
nadat de Egyptenaren ermee op
hielden, konden de joden, met
Amerikaanse hulp, zich helemaal
op ons concentreren. Wij kregen de
volle laag, en we hebben het toch
nog gered. Egyptenaren, mijnheer,
het zijn lafbekken. Wij vechten
tenminste."
erkwaardig genoeg wordt
Omar in zijn stelling bij
gevallen door de uiterst
rechtse Israëlische gene
raal b.d. Ariel Sharon, de architect
van de bloedige Israëlische invasie
in Libanon van 1982. In een inter
view met het Amerikaanse week
blad Time liet Sharon, toen nog
minister van defensie in het kabi
net-Begin, zich ontvallen dat hij
'als soldaat' alleen respect had voor
de Syriërs. „De meeste Arabieren
gooien hun wapens weg en maken
dat ze wegkomen. De Syriërs niet:
die blijven staan en vechten terug."
Zelden is een Israëliër in Damascus
met meer instemming geciteerd
dan deze rechtse houwdegen.
Op een koel, overdekt terras even
buiten de oude muren van de stad,
beoefenen mannen met veel inzet
het tric-tracspel. Anderen zitten
fanatiek te kaarten. En hoewel de
Syriërs altijd eerst de kat een beet
je uit de boom kijken, word je al
snel aan een tafeltje genood. De
waterpijp wordt aangedragen, de
thee is verkoelend. En daarna volgt
al snel het aloude vraag-en-ant-
woord-spel. Waar kom je vandaan,
wat doe je voor de kost, hoeveel
kinderen heb je - de eventuele
echtgenote doet hier niet echt ter
zake - en vooral vind je Damascus
niet een pracht-stad?
In de menigte wordt snel iemand
opgescharreld die wel eens in Ne
derland is geweest. Beleefd zegt hij
op zijn beurt Amsterdam ook een
pracht-stad te vinden en het zal
nauwelijks verbazen dat niet het
Paleis op de Dam, maar de Wallen
een onuitwisbare indruk op hem
hebben gemaakt. Maar verder is
Hakim die nog wel eens vaker voor
vage 'zaken' naar het Westen gaat,
niet echt tevreden.
„Waar ik ook mijn paspoort laat
zien, overal word ik beschouwd als
een potentiële terrorist", zo klaagt
hij. „Parijs, Amsterdam, New York,
overal is het hetzelfde liedje. Zeker
de Amerikanen hebben er een
handje van; een Syrisch paspoort
maakt ze helemaal gek. En dat is
allemaal jullie schuld, want de me
dia in het Westen schrijven alleen
maar over Syrië als een land van
terroristen. En kijk om je heen: zijn
wij terroristen?)" vraagt hij met
een dramatisch armgebaar.
Na de verplichte erkenning dat je
nergens ook maar een schaduw van
een terrorist ziet, kabbelt het ge
sprek weer rustig voort. De sfeer is
uiterst ontspannen. De behaaglijke
zon van de namiddag kijkt vrien
delijk neer op de stad. Totdat plot
seling een jongeman van een belen
dend tafeltje opstaat en, bijna ge
biedend, vraagt: „Wat vindt u van
onze president, Hafez al Assad?"
De mensen om mij heen verstijven,
maar de vraag zélf is al zo ver
buiten de orde, dat het ook zonder
die lichamelijke waarschuwing al
duidelijk is. Je nekharen gaan even
overeind staan: 'dit is er een'. Ie
mand van het legioen van geheime
diensten. Volgens Amnesty Inter
national zijn het er minstens acht.
Tienduizenden mensen vinden hier
hun emplooi. En nu daagt iemand
je openlijk uit, om iets lelijks over
de president te zeggen.
Het antwoord is op zich niet zo
moeilijk. Als je snel de indrukken
van televisiebeelden en de ronken
de commentaren in de pers bijeen
harkt, kom je al een heel eind.
Natuurlijk is Assad een beste
prachtkerel, alleen maar begaan
met de socialistisch-progressieve,
vredelievende vooruitgang van het
Syrische volk. Als hij er niet was
geweest, dan zou dat zelfde Syri
sche volk zich in een ellendige
toestand bevinden. Etc. etc. Als de
omzittenden besmuikt beginnen te
grinniken, weet je voor altijd wat
de uitdrukking 'iemand het graf in
prijzen' daadwerkelijk betekent.
Ook de vragensteller gaat tevreden
weer zitten. Hij is ook alleen maar
een ijverig ambtenaar, die zijn
werk doet. Uit zijn kontzak steekt
een pistool.
Vanuit zijn gefortificeerde paleis
op de berg Kassioen bekijkt de
Leeuw (Assad betekent in het Ara
bisch 'leeuw') dit soort tafereeltjes
met welgevallen. Hij vindt het niet
zo erg, dat de wriemelende men
senmenigte beneden zo nu en dan
een beetje vertier heeft. Zijn be
wind, hoe absoluut ook, ontbeert
ten enen male de botte bruutheid
die het regime van zijn Iraakse
buurman en diepgehate vijand
Saddam Husayn markeert.
De methode om met een bloedige
bijl in het rond te hakken, is Assad
vrijwel vreemd. Tenzij het natuur
lijk echt nodig is. Maar daar waar
in de kilte van Baghdad de bevol
king in een somber en gelaten stil
zwijgen moet leven, laat de uiterst
ascetische Assad Gods wind over
Gods akkers waaien. De Syriërs
kunnen uitgaan, plezier maken,
zich over alles en nog wat uitspre
ken; totdat Assad het welletjes
vindt, natuurlijk. Zijn systeem is
veel fijnmaziger dan dat in Irak:
Assad wil niet zozeer laten zien dat
hij de macht heeft, als de mensen
het maar weten.
Vanuit het straatarme dorpje Qoer-
daha in Noord-Syrië, waar hij in
1931 werd geboren, tot aan het
paleis op de berg Kassioen, het is
een lange klim geweest voor de
Leeuw. Vanaf zijn geboorte had hij
al een negatief stempel op zijn
voorhoofd. Assad was en is een
alawiet, lid van een sekte die zijde
lingse vertakkingen heeft met de
shi'itische variant van de islam. En
het hielp in die tijd nou niet direct
dat deze alawitische minderheid
tijdens de Franse mandaat-periode
tussen de twee wereldoorlogen
door Parijs uitzonderlijk werd be
voordeeld. De soennitische meer
derheid in Syrië verachtte deze
'collaborateurs'. Alawieten stonden
gelijk aan de Franse verdeel-en-
heers-tactiek.
De ideologie van de Ba'athpartij,
die zich verre hield van religieuze
haarkloverij, was de uitweg voor
de jonge Assad. De wereldse ge
dachte, die Arabische eenheid en
socialisme wilde versmelten, was
de aangewezen doorbraak uit een
geïsoleerd bestaan als treurige, ala-
Assad ziet er uit als 'John Cleese op leeftijd'. Het feit dat Assads
oudste zoon Basil heet, werkt daarbij nog extra op je-lachspieren,
maar zijn bewind is niet om mee te lachen. foto ap
witische verschoppeling.
De hele Ba'ath-gedachte is nu ho
peloos verloederd. Ook Saddam
Husayn beroept zich op dit geeste
lijke erfgoed. Maar de vuistregel is
en blijft dat een land dat zijn
schoolkindertjes uitrust in militai
re uniformen -inclusief de rang
distinctieven - niet echt kan deu
gen. Het Ba'athisme is vandaag de
dag niet meer dan een speelbal in
de hand van dictators, of ze nu
Assad of Saddam heten.
Maar in de vroege jaren vijftig
vormde deze ideologie voor de jon
ge Assad een uitgelezen kans. En
daarbij maakte hij uitmuntend ge
bruik van erfgoed van de Fransen:
het leger. De alawieten vormden de
harde ruggegraat van het Syrische
leger, en dat geldt vandaag de dag
nog steeds.
Assad heeft dankbaar gebruik ge-
maakt van die mogelijkheid. Als
luchtmacht-generaal werd hij plot
seling uiterst snel minister van de
fensie. En vanuit die sleutelrol
pleegde hij in november 1970 een
'papieren staatsgreep'. De toenma
lige president lag toch al in het
ziekenhuis, dus dat scheelde nogal.
En de hele operatie spreidde de
kille efficiency ten toon van de
militair, die Assad altijd is geble
ven. Enkele tegenstanders van
toen, maar ook sommige medestrij
ders, zitten al die tijd al in de
gevangenis. Het gaat niet om
wraaklust of bloeddorstigheid,
want zo denkt Assad niet. Het zijn
gewoon 'praktische overwegingen'.
Deze ascetische, hardwerkende
man is als een pokerspeler, zowel
in interne zaken als aan de interna
tionale onderhandelingstafel. Maar
dan wel een speler die van tevoren
moet weten dat hij de winnende
kaarten heeft getrokken.
Bijna 23 jaar aan de macht,
en in dit geval de ongebrei
delde macht. Assad heeft
niets te maken met intern
gestommel, zoals zijn mede-vetera
nen in het Midden-Oosten Yasser
Arafat en koning Hoessein. Iedere
dag is hij op tv, meestal toegezon
gen door daartoe speciaal in feest
kleding gestoken kinderkoortjes.
Naarmate je er meer naar kijkt,
begin je inderdaad te zien waarom
een collega Assad vergeleek met
'John Cleese op leeftijd'. Het feit
dat Assads oudste zoon Basil heet,
werkt daarbij nog extra op je lach
spieren.
Maar in werkelijkheid valt er wei
nig te lachen als je het hebt over de
Leeuw. Zelfs de weinige moppen
die over hem de ronde doen, heb
ben een sinistere ondertoon. Na de
zoveelste presidentsverkiezingen
waarbij Assad met de hier gebrui
kelijke 99,7 procent is herkozen,
komt de premier hem stralend het
goede nieuws vertellen. „De uilsli
betekent dat maar 0,3 procent ij
de Syriërs niet voor u heeft j
stemd, meneer de president. \I
wilt u nog meer?" Waarop Assf
koeltjes zegt: „Ik wil hun nament
Zijn oude Soennitische vijani
van de 'Islamitische Broeders®
waren hem nog niet vergeten.
26 juni 1980 hadden deze Soera
sche fundamentalisten hem bijna
pakken: Assad zelf slaagde erin|
een handgranaat, die vanuit f
langsrijdende auto was gegc
bijtijds weg te schoppen. Een I
wacht, trouw tot het einde, \vfl
zich met zijn volle gewicht 0
tweede handgranaat. Hém koel
ze met een plamuurmes van!
asfalt schrapen, maar het levenjj
de president was gered. F'
avond nog onthalsden v<
stroepen ruim 500 gevangenen*
de Moslimbroederschap in een J
vangenis bij Palmyra, de t
ravaanstad diep in de woestijn I
Nog erger werd het toen in febrjJ
1982 de stad Hama,
200 kilometer ten noorden vanl]
mascus, in opstand
tanks van Assads broer Bij
maakten korte metten mei
Soennitisch-fundamentalistK
bolwerk. Letterlijk geen steent!
op de andere. Een Britse joui
die drie maanden later de
bezocht, zag alleen maar een
vlakte. „Waar zijn alle huiffljj
bleven," vroeg hij zijn F
„Daar rijden we nu over," was|
kille antwoord. „En de men
in die huizen woonden?'
rijden we nu waarschijnlijk}
over."
De tragedie van Hama 1
aan het licht in de zome"
datzelfde jaar, toen Israel 1
moest verdedigen tegen de g
de kritiek op het bombarder™!
de open stad Beiroet. „Kijk
eens naar Syrië. Daar zijn m®
10.000 mensen vermoord, a
haan die er naar kraait," z° 'n
het wanhopige Israëlische «T
in het aloude spelletje van
ander de schuld geven.
„Israëlische propaganda
mascus strak. Die reactie m
verwachten. Maar niet wat w
„het waren helemaal f
doden. Het waren er
iedereen de boodschap maa-1
goed wilde begrijpen. D® °J
schap -dat iedere potent» 1
schopper in Syrië zich ®a' "J
drie keer moest bedenken --1
dat moment belangrijke
internationale aanzien
land.
Damascus is dit soort dra
lang vergeten. Het zijn
kleine incidentjes in eeng
nis van duizenden jaren,
een landkaart die zich
uitstrekt.
In de koelte van het Hedm1
lummelen alleen nog ma®.
daten rond. Hun Kalashnwj
grimmig geladen, maar ze*
weinig krijgshaftig mee ro
Ik deel mijn shoarma met
ger katje van hoogs
maanden oud. Zeer tot j
van de soldaten, die r.
pure verveling eigen 1
maar pesten.
Groei maar gauw gr°ot' f U
rtomu een SU*' J
va»
Door Joyce Ernest
in Damascus, dat is w<
rel het,®
wat je kunt
bereiken-
grote problemen mam J
Leeuw op de berg, <ke
weg mee.
De burenJ
gluren,
daar heb
een," zeg
als hij of
opmerkin
de lucht gegrepen. H|
bliek geheim in de
soms bezoek ontvang
masochistische spellel
tjes waarbij de ene
wordt vernederd of gej
andere partij graag
zoek voldoet - mee te i
Meijer, een ex-journa|
ken is gegaan, zit
roddels die zijn h|
brengt. Hij is een vad
Nederlanders die er i
komen dat ze sado-
of kortweg sm-gevoeld
die in de praktijk 00J
Als voorlichter van
Media Informatie Puil
VWA (Vereniging Werf
lagnie), een van de zI
gingen in Nederland,!
zelfs mee naar buiterf
die nog geen uitlaat^
kwellende fantasieën
vonden de weg te w|
het alleen maar naar t
„Er lopen veel meer|
sm-fantasieën en
rond dan bij de sn
zijn aangesloten. Voll
gen van Maurice de|
dertien procent van
ders fantasieën die op
sm lijken. Mc Kinsey I
een op drie. Een feit il
ieder geval veel zijn. f
ook dat veel er
weten. Ik heb per we|
vijftien mensen aan
al blij zijn dat ze eerf
kunnen praten. Die f
dekken dat ze niet
Voor de meesten is d|
bevrijdend."
Het is moeilijk om 1
den om over sm te pi]
nog moeilijker om sn
