DE STEM
leeuwse jeugd moet meer lezen
xelse Vlakte in de race voor miljoenen guldens rijkssteun
Trouwkostuums
Toca dtet? ipiJtaa
jnnenkort start waar offensief op alle basisscholen en havo-vwo in Zeeland
Wereldprimeur: oesters bewaken koelwater Dow
EAT</7
Wemeester dreigt met
Suiting disco Boccaccio
Ronselpraktijken Belgische scholen vallen mee
Zeeuwse boer heeft het te
druk voor nieuwe acties
Kamerlid wil snel openheid
over ammoniaktransporten
Verscherpte controles
rijkswacht op expresweg
?04
ESKIST
■TS12.5"
'ales start
nieuw Zeeuws
sirene-net
Burgemeester
Reimerswaal ook
waarnemer in
Sint-Philipsland
§liill
1993
208''8}
}>o;:
I™vo"
h$22>'«>«*»ixr
iT. j%°'- ""wooR ifil-
o;:
l„ 12E* l}~l«
Vo'idxQtvond J9-2II
AAtciidAr, 9_|7
bimte
i/an 11 liter
lenwanden
ang de voorraad strekt
modes
oostburg
Oostburg - Brouwerijstraat 7-01170-52213
Zeeland
e verslaggever
neuzen - De Axelse Vlakte is
j een gerenomeerd onderzoeks-
ijU bestempeld tot 'speerpunt
nationaal belang' en maakt
jnee een goede kans op vele
tenen guldens rijkssteun voor
'verdere ontwikkeling van het
De inhoud van het door het bureau
gemaakte rapport is gisteren bekend
gemaakt in de vergadering van de Raad
van Bestuur van het havenschap Ter-
neuzen.
De 'speerpunt'-aanduiding in de con
clusie van het onderzoeksbureau is vol
gens de Raad van Bestuur van het
havenschap van groot belang. Naast de
Axelse Vlakte is alleen de Rotterdamse
Eems- en Waalhaven eveneens met die
kwalificatie getooid.
Beide projecten doen zodoende mee in
de race om de ettelijke miljarden gul
dens die het Rijk te verdelen heeft uit
de extra aardgasopbrengsten. Voor de
verdere ontwikkeling van de Axelse
Vlakte is een bedrag van 140 miljoen
gulden nodig. Dat geld dient voor het
treffen van infrastructurele maatrege
len (wegen, rioleringen) om de vestiging
van nieuwe industrieën in het gebied
mogelijk te maken.
De Axelse Vlakte is momenteel nog
grotendeels landbouwgebied. Alleen het
Finse staalconcern Outukumpu bouwde
tot nu toe twee fabrieken op de Vlakte.
Het havenschap stelde eerder wel al een
structuurvisie Axelse Vlakte/Autriche-
polder op, die de komende decennia
voorziet in de ontwikkeling van 425
hectare bedrijventerrein langs het ka
naal van Gent naar Terneuzen. Met de
uitvoering daarvan wordt pas begonnen
als er kopers zijn. Er hebben zich bij
het havenschap Terneuzen nog geen
nieuwe gegadigden gemeld voor vesti
ging op de Axelse Vlakte.
De Nationale Havenraad vergadert
donderdag 16 september over het rap
port waarin de Axelse Vlakte en de
Eems- en Waalhaven als goede kandi
daten voor de verlening van overheids
geld zijn genoemd.
L0Ilze verslaggever
lom de Zeeuwse jongeren weer aan het lezen te
Len.
Zeeuwse jeugd, zo blijkt uit
oek, leest alarmerend
Hij, maar als het offensief
j, wordt het vak 'leesbevor-
ling' naast schrijven, rekenen
1 opgenomen in het regu-
ie lespakket van de Zeeuwse
isschool.
ïersvan heel jonge leerlingen
Ëjes een 'voorleescursus'.
de jongeren op het middel-
jr onderwijs komen er literai-
Icafés en literaire filmfestivals.
Ttseen zeer omvangrijk pro-
pdatdrie jaar gaat duren, van
wse Bibliotheek en de
j Lurv, waar vertegen-
«rdigers in zitten van scholen,
geleidingsdiensten, bibliothe-
i, overheid en boekhandels.
It ministerie van WVC heeft er
n in gestoken, de provincie
tad zal waarschijnlijk 25
fee bijdragen.
I verdonk van de Zeeuwse
iliotheek over het waarom:
jt is internationaal onderzoek
dicht naar hoeveel kinderen
Ie. en daaruit kwam Zeeland
I schrik niet, op de dertiende
Bats. Dat is heel laag voor een
p Westerse regio. De jeugd,
na achttien jaar, haakt
fesaal af met lezen en dat is
ir zorgwekkend."
sferen hangen liever voor te-
te en kijken geen boek,
pi of tijdschrift meer in, dat
kt tijdsbeeld. Het leesbevor-
öngsproject dat dat kwaad
pikeren, bestaat uit twee de-
liovember begint het project
|tgericht is op jongeren van 12
H jaar in havo-vwo. Er ko-
jj1 in die maand studiedagen
docenten, waarin aan de
zal worden gesteld of de
■lichte boekeiüijst op de
Ven niet moet worden afge-
pit. Veel jongjeren balen na-
Pik zo van die leesverplich-
"P het middelbaar onder-
at ze daarnaa geen boek
it aanraken. Kunnen de do-
'an onze verslaggever
Middelburg - Met groot ka-
zal minister Dales
inlandse Zaken)
lag 20 september om
kb uur de eerste sirene
at het nieuwe Zeeuwse si—
®eset in gebruik stellen.
nieuwe provinciale
"aarschuwingssysteem is
f8 "iet operationeel, maar
w de gelegenheid zullen
j dat tijstip in Middelburg
[silenes loeien.
as wordt ontvangen op
Middelburgse stadhuis
aanwezigheid van Van
r Ooef, de voorzitter van
agionale Brandweer
-~"d en Van Gelder, de
d»i?Wse Commissaris van
as Koningin.
centen dat anders aanpakken?,
die vraag zal centraal staan.
Voor de jongeren zelf zullen dit
najaar literaire cafés worden ge
houden, waar auteurs zullen
spreken over hun boeken. Omdat
de jongeren zo veel van beeld
houden, komen er tevens literai
re filmfestivals in samenwerking
met de bioscopen, vergezeld van
lespakketten met verfilmde boe
ken.
Hulst krijgt wat Zeeland betreft
de primeur van zo'n filmfestival,
dat staat in oktober of november
te gebeuren.
Het project in het basisonderwijs
begint ook dit schooljaar. Aan
vankelijk zullen in het eerste
jaar vier basisscholen als 'expe-
rimentschool' gaan draaien. De
Marijkeschool in Axel overweegt
om zich als enige Zeeuws-
Vlaamse school aan te melden
voor de proef.
De activiteiten zullen zich op de
basisscholen voornamelijk rich
ten op de leerkrachten en de
ouders. Met begeleiding van het
RPCZ zullen de leerkrachten ge
traind worden in het brengen
van leesbevordering als school
vak. Elly Verdonk: „Nu is er op
de basischolen heel weinig aan
dacht voor. Als het gebeurt, is
het vanwege de voorkeur van
een individuele leerkracht. We
willen de scholen na drie jaar
een, zeg maar, koffer bezorgen
met daarin methoden die een
antwoord geven op de vragen:
wat doe ik in school met proza,
met poëzie, of met prentenboe
ken. Er komen ook videofilms
in."
De ouders van de leerlingen in
de onderbouw kunnen zich ook
opgeven voor een opmerkelijke
cursus: een voorleescursus.
„Want veel ouders kunnen dat
gewoon niet, terwijl het voorle
zen toch de basis is van de latere
liefde voor het boek," aldus Elly
Verdonk.
Al met al moet dat deel van het
project er tot leiden dat het vak
leesbevordering wordt opgeno
men in de schoolwerkplannen
van de Zeeuwse basisscholen.
Van onze verslaggever
Kruiningen - Burgemeester A.
Verbree van de gemeente Rei
merswaal is per 1 oktober be
noemd tot waarnemend burge
meester van Sint-Philipsland.
Verbree blijft gewoon burge
meester van Reimerswaal, maar
doet 'Flipland' erbij. Zoals be
kend, wordt die gemeente per 1
januari bij de gemeente Tholen
gevoegd. Omdat de huidige bur
gemeester T. Vogel op 1 oktober
met pensioen gaat, zou Sint-Phi
lipsland drie maanden lang zon
der burgemeester komen te zit
ten, vandaar dat Verbree is be
noemd.
In de monitor zijn acht oes
ters aangebracht met op beide
schelphelften een sensor die de
bewegingen van de sluitspier
registreert.
Van onze verslaggever
Terneuzen - Oesters bewaken
sinds gisteren de kwaliteit
van het koelwater dat de 29
fabrieken van Dow Benelux
in Terneuzen gebruiken. De
chemie-reus claimt daarmee
een wereldprimeur.
Het is het eerste bedrijf dat een
proeesbewakingssysteem baseert
op de toepassing van levende
organismen. H. Jenner van
Kema kreeg gistermiddag de eer
de installatie in gebruik te stel
len.
Deze zogenoemde biologische
monitor houdt de koelwater-
stroom van de Terneuzense
Dow-vestiging in de peiling. De
ontwikkeling van het systeem is
aan het eind van de jaren tachtig
gestart in nauwe samenwerking
tussen Dow, Kema Milieu Servi
ces en Delta Consult.
Dow gebruikt in de Scheldestad
zeewater uit de Westerschelde
als koelwater. In dat water komt
onder meer mosselbroed voor.
Als dat zich in het koelsysteem
vastzet en vervolgens gaat
groeien, kunnen verstoppingen
en zelfs lekkages ontstaan. Om
dat te voorkomen, voegt Dow
bleekwater toe aan het koelwa
ter. Maar dat houdt uiteraard
een extra belasting van het mi
lieu in.
Daarom ging het chemie-con-
eern al meer dan tien jaar gele
den op zoek naar alternatieve
oplossingen. De oesters geven in
formatie over de exacte (en lich
tere) dosering bleekwater die no
dig is om het mosselbroed snel
uit het koelsysteem te verjagen.
Oesters zijn uiterst gevoelig voor
vervuiling van hun leefomge
ving. Als ze een schadelijke stof
tegenkomen, gaat hun schelp on
middellijk dicht. De biologische
monitor maakt handig gebruik
van deze eigenschap. In de mo
nitor zijn acht oesters aange
bracht met op beide schelphelf
ten een sensor die de bewegingen
van de sluitspier registreert.
Die gegevens komen binnen in
een computer die ze binnen en
kele seconden verwerkt. Op die
manier is precies te bepalen
wanneer de bleekwaterdosering
net groot genoeg is om de oester
schelpen te doen sluiten. En
waar het uiteindelijk om begon
nen is, het mosselbroed uit het
koelwater te verjagen.
Het onderzoek dat tot de bouw
van het systeem heeft geleid,
"onze
verslaggever
a8t m (8) - Burgemeester R. Gijselinck van Destelbergen
"issem s. n§ van de superdiscotheek Boccaccio omdat het
K[3ccioent niet beschikt over een geldige milieuvergunning. De
dermic1 estek>ergen trekt elk weekend duizenden bezoekers,
ook veel uit Zeeuws-Vlaanderen.
Jbater van de discotheek treedt ook op een andere manier de
Houdt 1 P°'itie heeft vastgesteld dat de discotheek zich
is procesan k vast8estelde sluitingsuur.
"iweek'a3aa' °Pgemaafi't nadat bleek dat de Boccaccio op een
ijl dat Se Pas om zes uur *n ochtend de deuren sloot,
gebei^ ®rCWC* van het gemeentelijk reglement een uur vroeger
sa n. De eigenaren van de discotheek krijgen nog twee
m ue milieupapieren in orde te brengen.
Al jaren maken Zeeuws-Vlaamse ouders ge
bruik van de faciliteiten die de scholen net
over de grens bieden. Belangrijkste reden
voor de aanwezigheid van Nederlandse kin
deren op Belgische scholen is dat er in de
grensstreek enkele duizenden gezinnen wo
nen met een Belgische vader of moeder.
„Die zijn bekend met het Belgische onder
wijs en denken vaak dat de kwaliteit van het
onderwijs in België hoger ligt dan in Neder
land." Een tweede belangrijke factor vormen
de betere randvoorwaarden in het Belgische
onderwijs. De buitenschoolse opvang van
kinderen is uitstekend geregeld en veel goed
koper dan in Nederland. Ook bieden de wat
grotere scholen warme maaltijden tussen de
middag.
Tenslotte kijken Zeeuws-Vlaamse ouders
met interesse over de grens heen omdat in
België kinderen al op 2,5 jarige leeftijd
terecht kunnen op de crèche. Bij ons kan dat
pas als ze vier jaar oud zijn. Bovendien is
kinderopvang hier een dure aangelegenheid,
terwijl dat in België gratis is.
Van onze correspondent
Nieuw-Namen/Koewacht - Het ronselen
van basisschoolleerlingen door Bel
gische scholen in de Zeeuws-Vlaamse
grensstreek blijkt enorm mee te vallen.
Het aantal Zeeuws-Vlaamse kinderen dat
een Belgische basisschool bezoekt, blijft de
laatste jaren stabiel. Ongeveer tien procent
van de kinderen tussen vier en twaalf uit de
grensstreek gaat in België op school.
Directeur De Baar van de basisschool in
Nieuw-Namen liet zich enige tijd geleden
kritisch uit over de ronselpraktijken door
Belgische scholen in Zeeuws-Vlaanderen.
Hij stoorde zich eraan dat een school uit het
grensdorp De Klinge (B) vorig jaar zomer
huis-aan-huis folders verspreidde in het na
burige Clinge. „Maar verder valt de agressie
ve werving wel mee," zegt De Baar. De
laatste tien jaar is het incidenteel voorgeko-
De schooldirecties aan Belgische zijde ont
kennen dat ze gerichte acties ondernemen
om Zeeuws-Vlaamse kinderen op hun school
te krijgen. „Wij hebben de laatste jaren
helemaal niets in die richting ondernomen,"
aldus directeur M. Moorthamer van basis
school De Wijzer in Kieldrecht, een dorp dat
op minder dan een steenworp afstand van
Nieuw-Namen ligt.
„Het is zelfs verboden om aan dergelijke
werving te doen." De school van Moortha
mer telt dan ook geen enkele Nederlandse
leerling.
Anders is dat op de basisschool in Belgisch
Koewacht. Daar staan wel enkele tientallen
Nederlandse kinderen ingeschreven. „De
contacten met de collega's aan de andere
kant van de grens zijn uitstekend", zegt
.directeur Van Gijssel. Hij raadt de Neder
landse ouders zelfs aan hun kroost naar een
eigen school te sturen omdat dan de overstap
naar het vervolgonderwijs gemakkelijker
verloopt.
DONDERDAG 9 SEPTEMBER 1993 DEEL
Van onze verslaggever
Goes - In Zeeland zijn
voorlopig geen acties van
protesterende boeren te
verwachten, zoals deze
week wel in Groningen ge
beurde. De Zeeuwse boeren
hebben het veel te druk
met de aardappel- en uien-
oogst.
„Ze kunnen geen dag missen
en bovendien hoef je bij de
boeren hier niet meer aan te
komen met aardappelen stor
ten op marktplaasten om de
aandacht te trekken," zegt
boerin en actieleidster Alie
Wisse.
Er bestaat wel een kans dat de
zuidwestelijke boeren over on
geveer een maand massaal aan
het actievoeren slaan.
Dinsdag hielden enkele' hon
derden boeren en tuinders van
de boerenorganisatie NLTO in
de stad Groningen een protes
tactie tegen de voortdurende
malaise in de land- en tuin
bouw. Aardappelen en papri
ka's werden op de markt ge
stort en voor bodemprijzen
aan het publiek verkocht.
Soortgelijke acties gebeurden
vorig jaar in Goes, Middelburg
en Bergen op Zoom, onder
leiding van Alie Wisse.
Alie Wisse: „Achteraf hoor ik
van de Zeeuwse en Brabantse
boeren dat die acties van ons
toch maar bitter weinig resul
taat hebben opgeleverd. Dit
doen we nooit meer, zeggen ze.
En ach, het is me wel ge
vraagd hoor, deze week, zo
van: zou je de Zeeuwse boeren
meekrijgen. Maar dit is niet
het moment, in Groningen is
het land zo nat dat de boeren
er niet op kunnen werken, dus
daar kunnen ze wel actievoe
ren. En het gebeurt onder de
vlag van een organisatie, bij
ons kwam het van de boeren
zelf, da's een verschil."
Ze sluit echter niet uit dat ook
in het zuidwesten van Neder
land de boze boeren weer de
straat op zullen gaan. „Maar
dan pas na half november, dat
is een betere tijd." Ze maakt
hierbij wel een voorbehoud.
Boze Franse boeren hebben
aangekondigd dat ze met
tweehonderd groepen tracto
ren op 15 september tweehon
derd kruispunten in Parijs
zullen afsluiten. Dan ligt het
verkeer in heel de stad stil.
„Als die actie succes heeft,
sluit ik niet uit dat het over
waait naar ons gebied, dan
kunnen we wat beleven," al
dus Alie Wisse.
Van onze verslaggever
Den Haag - De gevaren voor
omwonenden van ammoniak
transporten over de Wester
schelde èn de onrust daarover
in Zeeland zijn inmiddels
doorgedrongen tot politiek
Den Haag. Het Tweede-Ka
merlid Leerling (RPF) wil dat
de ministeries van Vrom en
Verkeer en Waterstaat het
rapport daarover snel open
baar maken.
Uit een tussen-rapport van het
onderzoeksbureau AVUV uit En
schede blijkt dat het vervoer van
ammoniak over de Westerschel
de mogelijk gepaard gaat met
forse gevaren voor omwonenden.
Het provinciebestuur wilde het
rapport aanvankelijk nog onder
tafel houden. Maar inmiddels
hebben Gedeputeerde Staten, na
ongeruste geluiden vanuit de
staten eind vorige week, tien
mille beschikbaar gesteld voor
verder onderzoek.
Het rapport van het Enschedese
bureau is opgesteld in opdracht
van de twee ministeries en de
provincie Zeeland, naar aanlei
ding van mogelijke risico's van
lpg-transporten over de Wester
schelde. Volgens het rapport zou
echter niet zozeer lpg, maar met
name ammoniak gevaarlijk zijn.
Leerling wil van de verantwoor-
delijke ministers onder meer we
ten welke consequenties het tus
sen-rapport heeft voor bouwac
tiviteiten langs de Westerschel
de. Dat geldt met name voor
M. Leerling Rapport moet
openbaar...
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
Vlissingen, in het rapport aange
merkt als één van de grootste
gevarenzones.
Leerling wil verder een ant
woord op de vraag welke maat
regelen in voorbereiding zijn om
eventuele calamiteiten te voor
komen. In dit verband vraagt hij
ook naar verschil van inzichten
tussen de Belgische en Neder
landse overheden over de trans
porten.
Het Kamerlid wil tenslotte we
ten waarom het tussen-rapport
niet openbaar is gemaakt. Hij
vraagt zich af of dat te wijten is
aan Rijkswaterstaat en de Rijk
sinspectie van Volksgezondheid
voor de Milieuhygiëne.
WH. Jenner van Kema kreeg gistermiddag de eer de installatie in gebruik te stellen.
FOTO'S CAMILE SCHELSTRAETE
bracht nog interessante andere
informatie boven water. Geble
ken is namelijk dat mosselbroed
maar in bepaalde delen van het
jaar voorkomt en zich bij lage
watertemperaturen niet vast
hecht. Ook van die kennis maakt
Dow nu gebruik. In tijden dat er
geen mosselbroed aanwezig is,
blijft de toevoeging van bleek
water zelfs geheel achterwege.
Van onze verslaggever
Gent - De Belgische rijkswacht houdt het komende half jaar
verscherpte snelheidscontroles op de expresweg tussen Ant
werpen en de Belgische kust. Doel van de dagelijkse radar
controles is de snelheid op de als gevaarlijk bekend staande
weg te drukken en zo het aantal verkeersongelukken terug te
dringen.
seos
kf»tijd
De rijkswacht heeft vastgesteld
dat een derde van het aantal
automobilisten dat over de ex
presweg rijdt de toegestane snel
heden overschrijdt. Vorige week
nog fotografeerde de politie een
autobestuurder die met een snel
heid van 176 kilometer per uur
aanstormde op een rood ver
keerslicht.
„Dat duidt op een enorme on
voorzichtigheid die trouwens
veel automobilisten op de ex
presweg te verwijten is", zegt
kapitein Mestag van de Territo
riale groep provincie Oost-
Vlaanderen van de rijkswacht.
Zijn eenheid coördineert de ver
scherpte controle-actie.
De weg tussen Antwerpen en de
Belgische kust wordt door veel
automobilisten gebruikt als au
tosnelweg en rijden daar met
snelheden van 120 kilometer per
uur en harder over heen. „Maar
op de 66 kilometer expresweg
die op Oost-Vlaams grondgebied
liggen, zijn 21 kruispunten met
verkeerslichten", zegt Mestag.
„En dat is nu juist het drama
van deze weg. Er is een menge
ling van langzaam verkeer en
snelverkeer en dat leidt tot ern
stige ongevallen. Automobilisten
negeren eenvoudigweg de ver
keersborden die aanduiden dat
ze ter hoogte van die kruisingen
vaart moeten minderen. Boven
dien begint het negatieve imago
van de expresweg zijn stempel
ook te drukken op de leefbaar
heid van de streek", weet de
rijkswachtkapitein.
„Veel oudere mensen die in de
plaatsen langs de weg wonen,
durven er geen gebruik meer van
te maken uit vrees dat ze gegre
pen worden door een auto. Zelfs
als die mensen met de fiets door
groen licht rijden."
Vandaar dat de rijkswacht sinds
1 september op de expresweg
tussen Beveren en Maldegem da
gelijks met rijdende radarcon
troles patrouilleert. Daarbij
staan op strategische punten nog
eens vaste camera's om wegpira-
ten te verbaliseren.
