Deur naar meer democratie op een kier in Indonesië
Hoeren maken deze buurt de veiligste van Antwerpen
fijfjaren-plan voorziet minder militairen, maar ontziet defensie-industrie
eltsin neemt groot risico met schorsing van opponent Roetskoj
Dit weekend geen trein tussen
Dordrecht en Zwijndrecht.
)ESTEM
BUITENLAND DONDERDAG 2 SEPTEMBER 1993
BUITENLAND KORT
'ashington (rtr) - De Ver-
ïigde Staten zullen de
Bmende jaren scherp
ïoeien in de Amerikaanse
gfensie, maar de defen-
e-industrie daarbij ont-
en. De VS zullen een
anzienlijke militaire aan-
rezigheid in Europa en
zië behouden.
het vijfjaren-plan dat gisteren
erd bekendgemaakt komt de
menkaanse visie op de wereld
a het einde van de Koude Oor-
ig tot uiting.
!et plan - ontwikkeld door het
entagon en inmiddels goedge-
Eurd door president Bill Clin
ton snijdt diep in de bouw van
ïegtuigen en het aantal militai-
3. Het totale aantal manschap-
in gaat terug van 1,7 miljoen
lar 1,4 miljoen, maar de VS
Hen hun twaalf vliegdeksche-
n handhaven om te kunnen
grijpen in toekomstige oorlo-
n rond de wereld,
t voorgestelde FX-gevechts-
tegtuig voor de marine gaat
.et door en volgend jaar zal de
>uw van F16-straaljagers wor-
;n gestaakt. De F18 van de
arine wordt gemoderniseerd,
e ontwikkeling van de voor
dar moeilijke zichtbare F22
tealth'-gevechtsvliegtuig voor
luchtmacht gaat door en de
1 en B2 bommenwerpers wor-
>n aangepast zodat zij behalve
Ernwapens ook 'slimme' bom
en en raketten kunnen vervoe-
n.
et ontwerp voor de Ameri-
lanse defensie na de ineenstor-
ag van de Sovjetunie gaat uit
au handhaving van een brede
ilitaire industriële basis in de
3 en moet nog door het Con
es worden goedgekeurd. De li-
ralen willen dat er dieper in
■fensie wordt gesneden terwijl
conservatieven moord en
and schreeuwen dat de Ameri-
(anse defensie op gevaarlijke
ijze wordt ontmanteld,
ndanks een forse reductie in
?t aantal militaire bases in de
zelf, voorziet het nieuwe
lorstel van Clinton in handha-
ngvan ongeveer 100.000 man
happen en 150 vliegtuigen in
iropa en bijna 100.000 militai-
in in Azië en het gebied van de
;ille Oceaan, waaronder Zuid-
orea en Japan.
resident Clinton beloofde dat
militaire industriële basis in
gen land zou worden be-
hermd.
Vlak voor het pand waar de prostituees hun open dag houden, is het een drukte van jewelste.
FOTO DE STEM DICK DE BOER
m VERVOLG VAN VOORPAGINA
Sofie heeft op haar strakke truitje een
button gespeld met de woorden aan
spreekbare prostituée. Maar ze speelt ook
voor koffiejuffrouw en trakteert bezoe
kers op een tas koffie en een spaatje bruis.
Een pelotonnetje nieuwsgierige Antwer
penaren wipt met het schaamrood op de
kaken over de drempel van Zakstraat 17
en kijkt de ogen uit. Al is er niet veel te
zien. Een verschoten bankstel, een bed
met een rafelige sprei en een roze tl-buis
die voor enige sfeerverlichting moet zor
gen. Aan de wand kleven posters met
jonge, blote meisjes. Kitscherige prullaria
op een kastje moeten een huiselijk sfeer
tje scheppen.
Van dat huiselijke sfeertje is op dit mo
ment geen sprake. Het is in het donkere
pandje een komen en gaan van mensen
die al dan niet op een gratis kopje koffie
met een koekje afkomen. De hoeren vin
den het allang best. Zolang de politie op
afstand blijft, is er voor hen geen vuiltje
aan de lucht.
Sofie is geboren en getogen in dit rosse
buurtje dat pal achter de Jordaenskaai
ligt. Ze werkt er al sinds jaar en dag als
prostituée. „Ik ben hier geboren en wil
hier sterven. Dit is mijn buurt. Ik ga nooit
meer weg."
Maar tussen de bouwval in de Zakstraat
en Burchtgracht doemt al de eerste
nieuwbouw op. Fris beton tussen groeze
lig baksteen. Sofie: „Goed, de huurpand-
jes waarin we werken zien er vervallen
uit. Maar ze horen in dit buurtje. Wij, de
andere buurtbewoners en onze klanten
voelen er zich thuis. Wij willen dan ook
niet wijken voor sociale woningbouw?"
Sofie is niet de enige prostituée die zich
vastklampt aan haar werkterrein. Haar
voornamelijk blanke, wat oudere metge
zellen weigeren te vertrekken naar de
gedoogzone waar jonge, Afrikaanse vrou
wen hun waar aanprijzen.
„Als we moeten verkassen, verliezen we
onze zelfstandigheid. Hier zijn we vrij,
hoeven geen verantwoording af te leggen
aan een pooier. Al 150 jaar lopen in dit
gebied vrouwen van lichte zeden rond. De
buurt is er aan gewend, die heeft geen
problemen met ons, maar het stadsbe
stuur helaas wel," reageert een collega
van Sofie voor nummer 17.
Een buurtbewoonster neemt het voor
haar op. „Door de hoeren is deze buurt
een van de veiligste van Antwerpen. Er is
altijd veel politiecontrole, dus bijna geen
criminaliteit. Dat gaat allemaal verande
ren als de prostituêes hier verdwijnen."
Op dat moment rijdt een politiebusje
stapvoets door de straat. De vrouwen
kijken wantrouwend naar het voertuig.
Maar de agenten houden geen halt en
vervolgen hun weg. „Als ze maar doorrij
den, dan is er niets aan de hand," mom
pelt Sofie.
Jakarta - In de afgelopen
maanden heeft Indonesië
zich toleranter getoond ten
aanzien van politieke
dissidenten. Maar sceptici
geloven pas in werkelijke
verandering als de regering
haar beloften in daden
omzet. Vooralsnog blijven
de werken van de
internationaal vermaarde
schrijver Pramoedya
Ananta Toer in Indonesië
zelfverboden.
Joor Yuli Ismartono (ips)
'esident Soeharto zelf heeft
wee weken geleden bij de 48ste
''«'jaardag van de Indonesische
^afhankelijkheid een nieuw
l'ldperk van openheid beloofd.
Meningsverschillen zullen uit
eindelijk dienen als een binden
de kracht om uit te komen bij
een brede consensus die ten
goede zal komen aan het belang
van eenieder," verklaarde Soe
harto toen.
Volgens sommige waarnemers
heeft de groeiende welvaart in
Indonesië de regering meer ver
trouwen gegeven. Maar anderen
moeten nog zien dat de woorden
van Jakarta vertaald worden in
concrete actie. „We moeten niet
over-optimistisch zijn tot de re
gering stappen zet die duiden
°P een werkelijke wens tot ver
andering," zegt een politiek
waarnemer die anoniem wil
blijven.
Een van de grote testcases voor
de regering om te kunnen laten
zien dat het haar menens is, is
een petitie die onlangs werd
overhandigd over het opheffen
van het verbod op de werken
van de schrijver Pramoedya
Ananta Toer. De romans van
Pramoedya Toer zijn in twintig
talen vertaald. Hij is enkele ma
len genomineerd voor de Nobel
prijs voor literatuur.
Maar de autoriteiten verbieden
publikatie van zijn werk in In
donesië omdat Pramoedya voor
heen lid is geweest van de ver
boden Communistische Partij
van Indonesië. Pramoedya heeft
na de mislukte communistische
staatsgreep van 1965 gevangen
gezeten op het afgelegen eiland
Buru. Na zijn vrijlating in 1979
zette hij zijn schrijven voort.
Maar ook zijn nieuwe werk is
verboden.
In een zeldzame opleving van
solidariteit hebben prominente
leden van de Indonesische lite
raire- en kunstwereld er on
langs bij de minister van On
derwijs en Cultuur, Wardiman
Djojonegoro, op aangedrongen
de censuur op Pramoedya's
werk op te heffen. „We moeten
niet langer bang zijn voor het
communisme omdat ik denk dat
er geen plaats meer voor is onze
maatschappij," zei auteur en
columnist Ajip Rosidi.
Maar Wardiman gaf geen krimp
Pramoedya Ananta Toer: zijn werk blijft in Indonesië verbo
den. FOTO PIET DEN BLANKEN
en zei dat onbeperkte vrijheid niet bestond. „Vrijheid moet in
fases gegeven worden in over
eenstemming met de mogelijk
heid en verantwoordelijkheid
van de samenleving om die vrij
heid te gebruiken," aldus de
minister.
De positieve ontwikkelingen
spelen zich meer af op het poli
tieke toneel. Soeharto heeft zich
bereid getoond om in gesprek te
treden met politieke dissiden
ten. Zijn ontmoeting met gene
raal A.H. Nasution, een oude
held uit de onafhankelijkheids
oorlog, heeft gespeculeerd over
een mogelijke verzoening tussen
de regering en een aantal oppo
sitiegroepen.
Nasution is zelf de leider van
Petisi-50, een belangrijke oppo
sitiegroep waarin voormalige
militaire officieren en rege
ringsfunctionarissen verenigd
zijn. De generaal heeft de afge
lopen tien jaar geen uitreisvi
sum kunnen krijgen. Maar vol
gens geruchten mag hij binnen
kort naar de Verenigde Staten
voor een medische behandeling.
Ook de mensenrechtenactivist
van Nederlandse afkomst Pon-
cke Princen kreeg onlangs een
uitreisvisum.
Vorige week werden zes politie
ke gevangenen vrijgelaten, on
der wie de moslim-leider A.M.
Fatwa. Hij zat sinds 1984 ge
vangen wegens zijn felle preken
waarin hij de regering aan
klaagde. Op de universiteiten
debatteren studenten weer over
controversiële kwesties. In de
jaren zestig en zeventig waren
de campussen een broedplaats
voor politieke actie.
Zelfs discussies over kinderar
beid zijn niet langer taboe. Ja
karta overweegt een verbod op
arbeid voor kinderen onder de
zestien jaar en heeft sterke con
trole op naleving toegezegd.
Maar volgens waarnemers zijn
de ontwikkelingen in de media
het meest bemoedigend. In de
Indonesische pers verschijnen
steeds meer commentaren
waarin gepleit wordt voor meer
democratie. „De situatie vraagt
om normalisering, om grotere
openheid, om een betere vorm
van democratie waarbij ieder
een zich vrij voelt te zeggen wat
men denkt en voelt," stond on
langs in een hoofdartikel in een
dagblad te lezen.
Het Engelstalige dagblad de
'Jakarta Post', dat zich achter
de actie voor publikatie van
Pramoedya's werken heeft ge
steld, schreef dat het met de val
van het communisme tijd is ge
worden om het beleid met be
trekking tot de vrijheid van
creativiteit te herzien.
Maar sommige leden van de
oppositie blijven argwanend als
het gaat om de motieven van de
regering om de teugels wat te
laten vieren. „Het hangt af van
de uitvoering. Laat we eerst
maar eens kijken," verklaarde
Abdurahman Wahid van het
Forum voor Democratie.
•.Ffyona Campbell met haar vriend in de Middellandse Zee.
FOTO EPA
Tanger - Ffyona Campbell, een 26-jarige Engelse die meer dan
16.000 kilometer door Afrika te voet aflegde, is gisteren door
een mensenmenigte feestelijk onthaald in <ie Marokkaanse
havenstad Tanger. In tweeënhalf jaar tijd liep CatSpbelI van
Kaapstad in Zuid-Afrika naar de noordelijke kust vhn het
continent. Campbell, die eerder al door de VS en Australië
wandelde en nu een tocht door Europa plant, hield er wel een
chronische knieblessure aan over.
Zo ongeveer alle denkbare ellende viel haar, sinds het vertrek in
april 1991, ten deel. Burgeroorlogen, gesloten grenzen, malaria
en tyfus. Ze werd geslagen en beroofd, zelfs met stenen bekogeld
door wantrouwige dorpsbewoners. Bovendien belandde ze een
maal achter de tralies op verdenking van spionage, Het Franse
vreemdelingenlegioen bevrijdde de wereldreizigsfêr in 1991 uit
de puinhopen van de Zaïrese burgeroorlog. Met een blauw oog,
een aandenken aan een mislukte verkrachting in de Marokkaan
se hoofdstad Rabat, arriveerde Campbell in Tanger.
IAPA: vliegen in China en India onveilig
Washington - De Internationale Associatie van Luchtvaartpas
sagiers (IAPA) raadt zijn 110.000 leden af te vliegen in China,
India, Zuid-Korea en Colombia. De organisatie rekent de KLM
tot een van de veiligste maatschappijen. De IAPA zegt dat in-
India niet gevlogen moet worden, tenzij Strikt noodzakelijk.
Bokassa vrij uit gevangenschap
Den Haag - Op de twaalfde ambts-verjaardag van de Ceritraala-
frikaanse president André Kolingba is de voormalige keizer
Jean-Bedel Bokassa op vrije voeten gesteld. De 72-jarige
Bokassa, die in 1981 werd afgezet, naar Frankrijkrijk vluchtte,
maar later weer werd uitgeleverd, zat sinds 1986 gevangen in
een militair kamp.
VS zullen Demjanjuk toelaten
Washington - De Amerikaanse regering zal geen beroep aante
kenen tegen het besluit van een rechtbank om tje t&rugkeer van
John Demjanjuk naar de VS goed te keuren. Daarmee heeft zij
de weg vrijgemaakt voor de terugkeer van Demjanjuk, die een
maand geleden door een Israëlische rechtbank Werd vrijgespro
ken van nazi-misdaden. Vandaag dient in Israël echter nög een
beroepszaak tegen Demjanjuk.
(ADVERTENTIE)
Trein
wordt
even
bus.
Het spoortraject tussen Zwijndrecht en Dordrecht
wordt ingrijpend verbeterd.
Zo wordt bijvoorbeeld de brug over de Oude
Maas verhoogd.
Daar hebben we in september en oktober een
aantal weekends voor nodig. Te beginnen met het
weekend van 4 en 5 september a.s.
Van zaterdagavond t/m zondagnacht kunnen
dan op dit traject geen treinen rijden.
In plaats daarvan onderhouden we de dienstre
geling met bussen. Een folder met exacte informatie
ligt voor u klaar bij het loket.
U kunt ook teletekstpagina 754 raadplegen of
even bellen met OV-Reisinformatie: 06-9292 (50 et p/m).
Onze excuses voor het ongemak.
^v3
n^Mwr-i
VS snoeien diep in defensie
)0ronze correspondent
,b Vunderink
oskou - Het offensief is
■gonnen. President Jeltsin is
eer in de aanval. Was het in
aart het parlement dat hij
non-actief probeerde te
ellen, gisteren viel vice-pre-
jent Roetskoj die eer ten
iel. De president neemt deze
>er echter een groot risico.
jk vice-premier Sjoemejko
erd gisteren geschorst, naar
jn zeggen op eigen verzoek,
in lot dient hooguit ter onder-
reping van Jeltsins objectivi
teit of om de oppositie wind uit
de zeilen te nemen.
Jeltsin vindt Roetskojs schorsing
nodig zolang tegen hem een on
derzoek loopt wegens corruptie.
De reputatie van Rusland zou
gevaar lopen.
Vorige week gaf de nationalist
Skoerlatov, vice-voorzitter van
de oppositiepartij Wedergeboor
te, volmondig toe dat al die
corruptieschandalen alleen maar
tot doel hadden Jeltsin en de
democraten onderuit te halen.
De campagne was mislukt, gaf
Skoerlatov toe.
Hij legde de schuld daarvan bij
het Russische publiek: te apa-
tisch. De nationalist kondigde
daarom een nieuw plan aan:
„Russen hebben altijd het land
gehad aan homoseksuelen, dus
hebben we besloten de mensen te
informeren over de homoseksue
le geaardheid van de huidige
ministersploeg."
De schorsing van Roetskoj zou
een strafmaatregel kunnen zijn.
Een dag eerder had hij Jeltsins
kabinet in de krant Selskaja Ziz-
jn nog uitgemaakt voor een stel
letje zuiplappen die Rusland
naar de bliksem hielpen. Het zou
niet de eerste kleinzielige
wraakactie van Jeltsin zijn.
Ooit pakte hij Gorbatsjov zijn
auto en kantoor af. Nog een
argument spreekt tegen de ge
dachte dat er meer achter zit:
Russische politici geven zelden
blijk van het vermogen om meer
dan één zet vooruit te denken.
Toch is een plan niet denkbeel
dig. Jeltsin heeft voor dit najaar
nieuwe parlementsverkiezingen
aangekondigd. Het gevaar be
staat dat de Opperste Sovjet
hem net als in maart schending
van de grondwet in de schoenen
zal schuiven. Het parlement zou
hem uit functie kunnen zetten en
Roetskoj tot president kunnen
uitroepen. Om, dat te voorkomen
moet Jeltsin zo snel mogelijk van
zijn ontrouwe plaatsvervanger
af. Of hem dat zal lukken is nog
maar zeer de vraag.
De oppositie is nu aan zet. De
eerste reactie van parlements
voorzitter Chasboelatov is veel
voorzichtiger dan in maart. Toen
stuurde hij regelrecht aan op
afzetting van Jeltsin, maar het
parlement strafte de eigengerei
de voorzitter af door ook over
zijn afzetting te stemmen. Net
als de president ontsnapte Chas
boelatov op het nippertje aan de
ondergang.
De meest logische tegenzet van
de oppositie is nu toch een be
sluit van de Opperste Sovjet, het
dagelijks parlement, om het uit
gebreide parlement bijeen te
roepen. Opnieuw zal dan de be
schuldiging tegen Jeltsin luiden
dat hij de grondwet heeft ge
schonden.
Opnieuw dreigt dan een afzet
tingsprocedure. Het verschil met
maart is, dat Jeltsin na de con
troversiële roebelsanering in juli
opnieuw aan populariteit heeft
ingeboet. Statistieken bieden
hier geen uitkomst, maar af
gaande op hun intuïtie geloven
waarnemers in Moskou dat Jelt
sin bij een nieuwe stemming in
het Volkscongres niet meer aan
zijn afzetting ontsnapt.
Afrika te voet doorkruist
