Aanleg van
probleemgedrag
erfelijk bepaald
Superbacterie noopt tot herzien van evolutiegeschiedenis
Mens heeft nog tussen de 0,2 en 8 miljoen jaar
Computers beginnen handgeschreven tekst te herkennen
Dekhengst moet plaats
afstaan aan dekmerrie
"Escort SonjcT
A6
WETENSCHAP
A7
Rabobank 0
Onderzoek wetenschapper:
oep
Vergadering
ank te Graauw
WETENSCHAP KORT
USTUS 199B
electric
98
98%
motors
47%
47
Jyear
41
41
rtett-pack.
72
73%
jus.mach
44'/»
44%
tel tel
93
93%
hairlines
19y«
19
donnell
80
80%
ckco
32
31
III oil
78
77%
n central
35%
34%
ips
19%
19%
lerica
57
43%
il dutch
100%
100%
rs roebuck
52%
54%
south pac
18%
18%
acoinc.
64%
64%
ed techn
57%
57%
ïtinghouse
15%
15%
tman corp
14%
14%
jlworth
25%
25%
ud
ewerkt
21,970-22,570 per kg
erkt
24,170 per kg
ver
ewerkt
250-320 per kg
erkt
360 per kg
vk vorige koers
sk slolkoers gisteren
a laten
b bieden
c ex claim
e gedaan bieden
d ex dividend
f gedaan laten
g bieden en ex dividend
h laten en dividend
gedaan en laten ex dividend
I - gedaan en bieden ex dividend
01
9,50
11,50 b
02
4,50
6,50
50
2,60
4,00
49
1,50
2,10
89
0,70
1.10
434
11,90 b
14,00 b
171
7,30
9,00 b
190
4,00
4,80 b
1207
2,70
3,70
1784
1,90
2,60
!67
5,00 b
6,10 b
>06
22,20
24,40
383
15,10
16,70 b
275
1,50
1,70
260
3,20
3,00
393
6,50
9,70
899
4,20
6,00
487
2,50
3,90
331
3,70
4,60
310
1,00
0,70
304
3,80
2,60
373
6,50
4,00
363
2,30 a
1,90
275
3,50
2,40
287
4,80
3,70
272
4,10
3,60
234
9,00
7,50
507
6.60
9,00
3372
2,70
4,20
1195
0,90
1,80
359
4,00
5,50
365
1,90
3,10
277
2,80
4,00 b
559
17,70 b
20,00
254
2,80
3,10
254
2,40 a
2,10
250
1,00 a
1,00
663
2,80
1,90
362
3,20
3,00
282
10,30
9,50
408
25,50
25,50
283
12,80
12,90
274
6,30
6,80
385
1,00 a
1,10
486
1,60
1,80 b
263
17,10
77,60
624
7,20
7,50
320
3,50 a
3,30
244
4,20
4,50
505
2,90 a
2,90
DESTEM
DINSDAG 31 AUGUSTUS 1993
Van onze redactie wetenschap
Queensland - De grootste bacterie
ter wereld is ontdekt, levend in
symbiose binnen de doktersvis, die
voorkomt in de wateren voor de
kust van Australië.
„De bacterie meet 80x600 micrometer
(1000 micrometer=l mm) en vormt, uit
gedrukt in celvolume, de grootste die
ooit is beschreven", meldt een artikel in
het blad Nature. Het is geschreven door
wetenschappers van de Australische Ja
mes Cook Universiteit in Queensland en
de Indiana Universiteit in de VS.
Het organisme was al lange tijd bekend,
maar eerst dacht men door zijn grootte
dat het een amoebe was. Door het
jongste onderzoek is nu echter vast
komen te staan dat het bij 'Epulopis-
cium fishelsoni' een bacterie betreft.
De ontdekking kan van groot belang
zijn voor het interpreteren van de
oudste fossielen op aarde. Bacteriën
zijn zogenaamde prokaryoten, wat wil
zeggen dat hun cellen niet over een
duidelijk te onderscheiden kern be
schikken. Wetenschappers zijn er alge
meen van overtuigd dat de prokaryoten
in de evolutie vooraf zijn gegaan aan de
eukaryoten, de cellen die wel over een
kern beschikken.
De vuistregel luidt dat eukaryoten over
het algemeen groter zijn dan prokaryo
ten. Bij het bestuderen van microfossie
len uit het begin van de geschiedenis
van het leven wordt daar ook van
uitgegaan: het ontbreken van 'grote'
cellen in het fossielenarchief vóór an
derhalf tot twee miljard jaar geleden
werd tot nu toe beschouwd als bewijs
voor de recente oorsprong van eukaryo
ten.
Epulopiscum fishelsoni lijkt die bewe
ring te logenstraffen. Ook het bestaan
van zeer kleine eukaryotische cellen,
zoals de chlorophyt Nanochlorum euka-
ryotum, met een doorsnee van 1-2 mi
crometer, vormt een extra aanwijzing
dat uit de afmetingen van een microfos
siel op zich niet kan worden opgemaakt
of het een pro- dan wel een eukaryoot
betreft.
Bovendien hebben molecuulbiologen
die zich bezighouden met de studie van
de genetica op grond van moleculaire
data aangetoond dat de eerste eukaryo
ten al meer dan 3 miljard jaar geleden
op het toneel moeten zijn verschijnen.
Volgens Nature noopt dit alles tot her
ziening van de vroegste geschiedenis
van het leven op aarde.
Door Martijn Hover
Eindhoven - Is de mens het produkt van zijn opvoeding of van
zijn genen? Is probleemgedrag erfelijk bepaald of is het de
omgeving waarin zij opgroeien, die sommigen over de rand
van het toelaatbare dwingt?
Gay 3 leuke boys
verwennen u privé of hotel
in Vlaanderen.
Tel. 09-3250332208/
semafoon 09-3272754921
Voor dame aan huis of
hotel, gay-boys en heren-
stnptease. 076-425142.
RIA 28). ontv. privé, bubbel
bad aanw. Ma. t/m vrij.
12-21 u. Tel. 01650-40918.
De Rabobank is een
coöperatieve bank. Met
als doelstelling
leden-ondernemers te
financieren legen lage
rente en gunstige
voorwaarden. De
Rabobank is een bank
met leden.
Betrokken mensen,
die via een gekozen
bestuur en de
ledenvergaderingen
invloed kunnen
uitoefenen op het
beleid van hun
plaatselijke bank.
Zo is gegarandeerd dat
bij elke dienst die de
Rabobank verleent het
belang van leden en
cliënten zwaar meetelt.
Deze vragen houden de mens
heid al eeuwenlang bezig. In
deze eeuw is, mede onder in
vloed van een meer sociaal ge
richt denken, de nadruk ver
plaatst van erfelijke factoren
naar de omgeving. Dat sommi
gen het in de maatschappij niet
maken, is niet het gevolg van
'besmet bloed' of 'slechte genen',
maar van hun belabberde sociale
achtergrond. Schep gelijke rech
ten en gelijke kansen voor ieder
een en de mensen zullen vanzelf
gelijk worden, luidde het ada
gium.
De suggestie dat sociaal onaan
vaardbaar gedrag mogelijk voor
een deel erfelijk bepaald zou
zijn, is vooral in 'progressieve'
kringen lange tijd onbespreek
baar geweest, zoals de Leidse
hoogleraar Buikhuisen in 1978
moest ervaren. Zijn plan om de
erfelijke achtergronden van cri
mineel gedrag te bestuderen,
leidde tot een onsmakelijke, door
de columnist Hugo Brandt
Corstius in gang gezette hetze.
Buikhuisen trok zich vervolgens
verbitterd terug.
Inmiddels is er blijkbaar het een
en ander veranderd. Vara-co-
ryfee Paul Witteman discussieert
op de televisie een aantal avon
den uitgebreid met de geneticus
professor Galjaard over het the
ma: 'Alle mensen zijn ongelijk'.
Voor een van huis uit socialis
tische omroep een revolutionaire
stelling. Reacties als bij Buik
huisen bleven echter uit.
De Amsterdamse psycholoog
Edwin van den Oord heeft met
zijn bijdrage aan de discussie
evenmin veel stof doen op
waaien. Terwijl de uitkomst van
zijn onderzoek naar probleemge
drag bij kinderen toch opzienba
rend mag heten. Zijn onderzoek
richtte zich op een groep van
1300 tweelingen in de peuter
leeftijd en op een groep geadop
teerde buitenlandse kinderen in
de leeftijdsgroep 11-15 jaar. Met
name het tweelingen-onderzoek
leidde tot de slotsom dat pro
bleemgedrag - dat bij 10 tot 13
procent van de kinderen voor
komt - in sommige gevallen voor
liefst 65 procent erfelijk bepaald
is.
„Ik ben inderdaad niet het mid
delpunt van een rel geworden,
zoals Buikhuisen destijds", er
kent Van den Oord, die onlangs
op zijn onderzoek promoveerde
aan de Rotterdamse Erasmus
Universiteit. Echt verbaasd is de
psycholoog daar niet over: „Mijn
onderzoek was volkomen legi
tiem. Het lijkt mij belangrijk te
weten hoe verschillen tussen
mensen ontstaan, waarom som
mige mensen wel probleemge
drag vertonen terwijl anderen,
die in praktisch dezelfde om
standigheden zijn opgegroeid,
zich keurig aan de normen van
de samenleving aanpassen."
Nog steeds is het zo, aldus Van
den Oord, dat bij kinderen met
problemen de oorzaak vaak in
de huiselijke kring wordt ge
zocht. „Dat is in veel gevallen
niet eerlijk tegenover de ouders,
die toch min of meer de zwarte
piet krijgen toegespeeld. Zodra
je er echter erfelijke factoren bij
gaat betrekken, ontstaat grote
opschudding. Enerzijds is dat
nog de ongelukkige erfenis van
de Tweede Wereldoorlog, toen
de Nazi's 'eugenetica' toepasten
op basis van onwetenschappelij
ke theorieën. Anderzijds bestaat
bij veel mensen het idee dat
'erfelijk' gelijk is aan 'onveran
derlijk'. Maar dat is beslist niet
waar!"
Erfelijkheid, aldus Van den
Oord, geeft alleen een aanleg
aan voor bepaald gedrag. Hoe
die aanleg zich in de praktijk
vertaalt, is van andere factoren
afhankelijk. En daarbij speelt de
omgeving wel degelijk een be
langrijke rol.
„Uit mijn onderzoek blijkt", ver
telt Van den Oord, „dat sommige
kinderen gevoeliger zijn voor
probleemgedrag dan anderen.
Als je vantevoren weet dat een
kind als gevolg van erfelijke be
lasting dat risico loopt, kun je
daar in de opvoeding op inspe
len."
Van den Oord signaleert een ver
schil tussen de moleculaire gene
tica, die zich bezighoudt met de
eigenschappen van het DNA, het
molecuul dat de erfelijkheid be
paalt, en zijn eigen vak, de ge-
dragsgenetica. „De erfelijke fac
tor voor bruine of blauwe ogen is
gemakkelijk te isoleren omdat
die zich maar op één gen be
vindt. Bij genetisch bepaald ge
drag is dat niet het geval. Een
kind vertoont vaak veel verschil
lende vormen van probleemge
drag die dan ook worden ge
stuurd door een groot aantal
genen."
Bovendien blijft ook de omge
vingsfactor een rol spelen waar
van het belang niet altijd even
goed is vast te stellen. „Sommige
kinderen zijn extreem gevoelig
voor omgevingsfactoren terwijl
andere heel goed functioneren
terwijl ze toch uit een heel moei
lijke omgeving komen. Het is
niet zo dat probleemgedrag van
de ouders automatisch leidt tot
probleemgedrag bij hun kinde
ren. Nogmaals: het is vooral de
aanleg voor zulk gedrag die erfe
lijk bepaald is."
Van den Oord erkent dat 'poli
tiek misbruik' van zijn onder
zoek niet uitgesloten is. „Er zit
een gevaar in dit soort onder
zoek en dat is dat je politici
mogelijk een instrument in han
den geeft om bepaalde beslissin
gen te rechtvaardigen. Als Lub
bers het heeft over kampemen
ten voor criminele jongeren rij
zen mij de haren te berge. Ook
politici moeten de natuurlijke
variatie respecteren die in erfe
lijke eigenschappen nu eenmaal
bestaat. De conclusie dat de er
felijkheid een rol speelt in het
gedrag van mensen, mag nooit
misbruikt worden om 'lastige'
mensen op te sluiten."
De Neanderthaler hield na 200.000 jaar op te bestaan.
Astrofysicus berekent levensduur van intelligente levensvormen
Van onze redactie wetenschap
Princeton - Hoe lang heeft
de mens nog te gaan als de
dominante diersoort op aar
de? Zijn wij, net als de di
nosauriërs, vroeg of laat tot
uitsterven gedoemd?
De Amerikaanse astrofysicus J.
Richard Gott III van de univer
siteit van Princeton vermoedt
van wel. Sterker nog, hij denkt
bij benadering te kunnen bere
kenen hoeveel tijd de mensheid
nog gegeven is.
Gott gaat uit van het Coperni
caanse principe, dat er grof
gezegd op neerkomt dat de
mens en zijn planeet geen bij
zondere plaats innemen in het
heelal. Dat is ook logisch, want
van alle plaatsen waar een in
telligente waarnemer zich in
het heelal kan bevinden, kun
nen er per definitie maar een
paar 'bijzonder' zijn. De onver
mijdelijke conclusie luidt, dat
een waarnemer - waar hij zich
ook bevindt- met aan zeker
heid grenzende waarschijnlijk
heid mag veronderstellen dat
die plaats 'niet bijzonder' is.
Het Copernicaanse principe
kan, aldus Gott, niet alleen
worden toegepast op plaats,
maar ook op tijd. Een waarne
mer, stelt hij, kan een fenomeen
alleen observeren tussen de
tijdstippen Tbegin en Teind
waarbinnen dat fenomeen zich
afspeelt. Het tijdstip van waar
neming, Tnu, ligt per definitie
tussen Tbegin en Temd en is
per definitie niet bijzonder. Dat
wil zeggen dat Tnu elk tijdstip
kan zijn tussen Tbegin en
T eind.
In het ideale geval ligt Tnu
precies midden tussen Tbegin
en Temd, volgens de formule:
1toekomst=(Teind-Tnu)=Tverle
den=(Tnu-Tbegin). In werke
lijkheid zul je dan in de helft
van de gevallen de waarde van
T toekomst overschatten en
haar in de andere helft van de
gevallen onderschatten. Gott
meent daaruit met 95% zeker
heid devolgende formule te
kunnen distilleren:
l/39Tverleden<Ttoefcomst<39T
verleden.
Wat deze formule ons leert,
aldus Gott, is dat als we iets in
het verleden lange tijd hebben
kunnen observeren, dat er
blijkbaar op duidt dat het be
treffende fenomeen calamitei
ten in het verleden goed heeft
weten te weerstaan. Dat ver
mogen duidt er op zijn beurt op
dat het fenomeen vermoedelijk
ook in de toekomst betrekkelijk
bestand zal blijken tegen ver
nietigende krachten.
Gott noemt als voorbeeld het
jaar 1969, waarin hij zowel de
Berlijnse Muur (Tverleden=S
jaar) bezocht als het prehistori
sche monument Stonehenge
(Tverleden=plm. 3868 jaar). Er
van uitgaande dat hij een wille
keurige waarnemer van de
Muur was, veronderstelde Gott
dat hij zich in 1969 op een
willekeurige plek van de tijd
lijn tussen Tbegin en Teind van
de Muur bevond. Inmiddels we
ten we dat de Muur in 1989 is
gevallen, wat betekent dat
Ttoekomst in 1969 gelijk was
aan 20 jaar:
Ttoekomst=2,5.Tverleden. Dat
klopt keurig met Gotts formule,
evenals het feit dat Stonehenge
(dat immers aanzienlijk ouder
is dan de Berlijnse Muur en dus
zijn standvastigheid heeft be
wezen) nog altijd bestaat.
Gott publiceerde zijn bereke
ningen in het Britse tijdschrift
Nature {Tverleden=123 jaar) en
voegt daar meteen de voor de
redactie tamelijk geruststellen
de mededeling aan toe dat haar
blad nog zeker 3,15 jaar zal
voortbestaan, maar waar
schijnlijk niet langer dan 4800
jaar.
Om de levensduur van de
mensheid te berekenen, maakt
Gott vervolgens gebruik van
een aantal andere formules, on
der meer om een schatting te
maken van het aantal intelli
gente levensvormen dat op elk
gegeven moment in het heelal
aanwezig kan zijn. Ervan uit
gaande dat de mensheid in haar
huidige gedaante van Homo sa
piens sapiens bij benadering
200.000 jaar oud is berekent
Gott vervolgens een levensduur
voor onze soort van tussen
0,205 miljoen en 8 miljoen jaar.
Dat komt aardig overeen met
wat bekend is over de gemid
delde levensduur van aardse
levensvormen. Voor de meeste
soorten ligt die tussen 1 miljoen
en 11 miljoen jaar. Onze directe
voorouders springen er dan niet
eens zo gunstig uit: Homo erec-
tus hield het maar ongeveer 1,4
miljoen jaar vol en onze naaste
verwant, de Neanderthaler,
was zelfs binnen 200.000 jaar
van het toneel verdwenen.
Gott trekt daaruit de slotsom
dat we niet zomaar mogen aan
nemen dat onze intelligentie
onze levensduur als soort dras
tisch zal verlengen. Integen
deel: zijn berekeningen lijken
er eerder op te wijzen dat we
onze langste tijd al hebben ge
had.
Hoop doet echter leven: schild
padden, kakkerlakken en kro
kodillen zijn erin geslaagd hon
derden miljoenen jaren in
praktische ongewijzigde vorm
te blijven voortbestaan. En wie
kan met zekerheid zeggen dat
de mens niet vermag, wat de
kakkerlak wel heeft klaarge
speeld?
Bron: Nature
Gedeelte van het DNA-mole-
niul
Door Jos Straathof
Buffalo - Het is lang tobben geweest
met computers die handschrift kun
nen herkennen, maar nu lijkt de
doorbraak nabij.
Onderzoekers van de universiteit van
Buffalo in de VS hebben een systeem
ontwikkeld waarmee computers in 95
procent van de gevallen succesvol hand
geschreven tekst kunnen herkennen en
verwerken, meldt het Amerikaanse we
tenschappelijke blad Science. Met de
conventionele systemen die tot nu toe
gehanteerd werden herkende de compu
ter slechts 58 procent van de krabbels.
Het conventionele systeem identificeerde
een geschreven woord door elke letter te
raden na analyse van de lijnen en boch
ten, en vervolgens een woord uit een
woordenlijst te kiezen dat overeenkwam
met het rijtje geraden letters. Het nieuwe
systeem van de onderzoekers uit Buffalo
voegt daar iets essentieels aan toe: de
computer kijkt ook nog óf de 'herkende'
woorden samen geen volslagen nonsens
vormen. Anders gezegd: de computer
kijkt bij het herkennen van een woord
naar de context. Klopt een woord gram
maticaal niet in een zin, dan pakt de
computer een logischer alternatief.
Nu is het aantal mogelijkheden om een
grammaticaal juiste zin te maken groot,
te groot. Om die mogelijkheden te beper
ken en zo hanteerbaar te maken, maakten
de onderzoekers gebruik van zogeheten
'statistische grammatica' (wat komt in de
praktijk het meeste voor?) in plaats van
de 'formele grammatica' (wat is in theorie
allemaal mogelijk?).
Daaivoor namen de onderzoekers 'elek
tronische post' onder handen. Mededelin
gen verstuurd via de computers vertonen
hetzelfde type informeel taalgebruik als
handgeschreven boodschappen. Daar
naast werd gebruik gemaakt van eerdere
onderzoeken, waaruit bleek dat bepaalde
combinaties veel vaker voorkomen dan
andere. Zo is het waarschijnlijker dat de
letter 'q' in het Engels wordt gevolgd
door een 'u' dan door een 'n', en is het
logisch dat een lidwoord gevolgd wordt
door een zelfstandig naamwoord, en niet
door een werkwoord.
Het systeem van de universiteit van Buf
falo is volgens deskundigen van Apple
'behoorlijk goed'. Zij denken dat het
gebruik van de context bij het herkennen
van woorden een van de sleutel-technie
ken zal zijn om communicatie per compu
ter met handgeschreven boodschappen
mogelijk te maken.
In Nederland is inmiddel de Amstrad
PenPad op de markt. Het is een 'Personal
Digital Assistant' (een PDA), een compu
tertje dat in de palm van de hand past en
met een pen beschreven kan worden. Het
is de toenemende interesse in dit soort
handzame computertjes die het jarenlang
slapende onderzoek naar handschrift
herkenning nieuw leven heeft ingeblazen.
Het onderzoek aan de universiteit van
Buffalo maakt duidelijk dat de ontwikke
ling nog in volle gang is en de PenPad
lijkt dan ook een produkt dat vroeg op de
markt is gegooid om als eerste met iets
dergelijks te kunnen komen.
Met de toepassingen is het in ieder geval
nog behelpen. Zo is er wel een snoertje
Zonbestendige kleding ontwikkeld
Sydney - Australische wetenschappers hebben een manier
gevonden om kleding te voorzien van een beschermingslaag die
beter is dan zonnebrandcrèmes met hoge beschermingsfactoren.
De onderzoekers, die in opdracht van een kledingfabrikant in
Sydney werkten, beweren met een bepaalde chemische verbin
ding kleding te kunnen inpregneren, waardoor de drager vijf tot
negen keer beter is beschermd tegen ultraviolette straling dan
bij gebruik van een zonnebrandmiddel. De chemische stof die op
T-shirts en andere lichtgewicht kledingstukken kan worden
aangebracht, staat met beschermingsfactor 50 tot 90 garant voor
bijna dertien uur protectie tegen de zon. Onbehandelde shirts
bieden maximaal 2,5 uur bescherming tegen UV-straling, de
belangrijkste veroorzaker van huidkanker. Australië heeft te
kampen met het hoogste aantal huidkankerpatiënten.
Campagne tegen platbranden regenwoud
Brasilia - Brazilië is een campagne begonnen tegen het plat
branden van zijn regenwoud door oprukkende boeren en
kolonisten. Bij het project, Amazone Levend geheten, wordt
boeren geleerd de vruchtbaarheid van de grond te bepalen en
alleen kleine stukken grasland plat te branden voor de verbouw
van rijst en groenten. Het plan werd onlangs ceremonieel
vrijgegeven door milieuminister Fernando Coutinho Jorge in de
in het oerwoud gelegen plaats Maraba op 1.800 kilometer ten
noorden van de hoofdstad Brasilia. De deelstaat Para, waarin
Maraba ligt, is een van de gebieden die het zwaarst worden
getroffen door de ontbossing. De jungle wordt er zo vaak in
brand gezet dat vliegvelden regelmatig moeten worden gesloten
wegens de rook. De boeren laten er vier keer zoveel bos
afbranden dan ze aan grond nodig hebben,
Algen en korstmossen vijanden Akropolis
Wellicht is het toch niet de luchtverontreiniging die antieke
monumenten als de Atheense Akropolis doet verweren waar de
toeristen bijstaan. Volgens de Duitse geleerde Wolfgang Krum-
bein bestaan de ware vijanden van het oude marmer uit algen,
korstmossen en zwammen.
Kru nbein is als microbioloog verbonden aan de Akropolis-ad-
viesgroep van Unesco. Hij heeft vastgesteld dat de groei van de
micro-organsimen wordt 'gestuurd' door klimaatveranderingen.
Volgens Krumbein was de rossige gloed die in de vorige eeuw
blijkens schilderijen over de Akropolis lag, het gevolg van
korstmossen die goed gedijden in het toenmalige hete, droge
klimaat. Rond de eeuwwsisseling werd het koeler en vochtiger
en maakten de korstmossen plaats voor algen, die het monument
een zwart-groen tintje gaven.
De afgelopen tientallen jaren zijn in Griekenland gekenmerkt
door variabele weersomstandigheden. Dat heeft tot gevolg
gehad dat de micro-organismen zich onder het oppervlak
hebben 'ingegraven', waardoor de monumenten van binnenuit
worden aangevreten. Krumbein is nu op zoek naar een methode
om de organismen te doden zonder het marmer te beschadigen.
Levende bacteriën in mastondontmaag
Wesley - „Het leek wel science fiction", vond een van de
wetenschappers die op de universiteit van Wesley, Ohio, de
resten hebben onderzocht van een 11.600 jaar oude mastodont.
In de ingewanden van het dier werden bacteriën aangetroffen"
die zich in een kweekje prompt begonnen te vermenigvuldigen.
De bacteriën waren in hun zuurstofvrije omgeving bijna 12.000
jaar in leven gebleven.
De mastodont werd gevonden in een moeras in Ohio door
bouwvakkers die bezig waren met het aanleggen van een
golfbaan. Blijkbaar was het dier ten prooi gevallen aan mense
lijke jagers. De geleerden hebben aanwijzingen dat het dier
geslacht was. Ook was een aantal botten gespleten, vermoedelijk
om het merg eruit te halen. De onderzoekers vermoeden dat de
jagers het vlees en de botten die ze niet onmiddellijk konden
meenemen, onder water hebben opgeslagen.
In de maag van het dier werden ook de resten van zijn laatste
maaltijd aangetroffen. Hoewel bekend is dat mastondonten zich
doorgaans voedden met jonge loten en twijgjes, is dit exemplaar
zich te buiten gegaan aan waterlelies en moerasgras. Volgens de
biologe Dee Anne Wymer betrof het hier 'een echte lekkerbek'.
Van onze redactie wetenschap
Boston - Voor volbloed renpaarden worden vaak gigantische
bedragen neergeteld, zeker als zo'n dier kan bogen op een
indrukwekkende stamboom.
om de PDA op de printer te kunnen
aansluiten, maar aan een snoertje van de
PDA naar de bureau-computer wordt nog
gewerkt.
De gebruiker van de PDA moet eerst
netjes het hele ABC op het schermpje
schrijven, waarna de computer de tekens
van het handschrift leert en zodoende in
het vervolg kan herkennen. Als er ten
minste zo geschreven blijft worden. De
context blijft buiten beschouwing. Bo
vendien kan de computer slechts één
handschrift aan, vandaar dat het een
'personal assistent' wordt genoemd.
Volgens een woordvoerder van Amstrad
is er wel 'een dagje stoeien' voor nodig
voordat de computer de lettertekens her
kent en kan omzetten in computer-tekst.
Of dat in alle gevallen goed gaat, is nog
niet bekend: cijfers over doelmatigheid
zijn er niet.
Het blijft onduidelijk wie er nu verlegen
zit om een notitie-computertje dat in de
handpalm past. De woordvoerder van
Amstrad denkt bijvoorbeeld aan 'energie
bedrijven, die de PDA mee kunnen geven
aan de meteropnemer'.
De vraag is echter of de paar-
denboeren bij hun pogingen om
steeds snellere dieren te fokken
niet op het verkeerde paard heb
ben gewed.
Volgens deskundigen is er de
afgelopen driehonderd jaar in de
paardenfokkerij met zo'n be
perkt aantal bloedlijnen ge
werkt, dat ernstige inteelt onver
mijdelijk is geworden. Naar
schatting is de gemiddelde mo
derne volbloed meer 'ingeteeld'
dan het produkt van een paring
tussen broer en halfzuster. Daar
door kunnen genetische afwij
kingen zich in de renpaardenpo
pulatie vrijelijk verspreiden met
als gevolg dat twee van elke drie
veulens die door volbloedheng-
sten worden verwekt, de ren
baan nooit halen.
Over de erfelijke kwaliteit van
renpaarden bestaat echter nog
veel onduidelijkheid omdat er
nog nauwelijks onderzoek naar
is gedaan. Mede daarom heeft de
Massachusetts Thoroughbred
Breeders Association een beurs
van 10.000 dollar beschikbaar
gesteld voor en genetisch onder
zoek naar het presteren van ren
paarden. Met dat geld kan de
veterinaire onderzoekster Acacia
Alcivar-Warren haar onderzoek
voortzetten naar het mitochond-
riale DNA (mtDNA) van ren
paarden.
Mitochondriën zijn de energiele
veranciers van de cellen. Alci
var-Warren wil het mtDNA van
volbloeden van verschillende
rassen vergelijken om te kijken
in hoeverre het een rol speelt bij
de prestaties van de dieren.
Als de onderzoekster gelijk heeft
met haar stelling dat het mtDNA
van beslissende invloed is op het
presteren van renpaarden, zou
dat de hele paardenfokkersge
meenschap op zijn kop zetten,
meent het Amerikaanse tijd
schrift Science. Het mtDNA (en
dus mogelijk ook het prestatie
vermogen) wordt uitsluitend
doorgegeven door de moeder.
Dat is in tegenspraak met de
gevestigde mening in de fokkers
wereld, waar het al smds jaar en
dag om hengsten draait. Vaak
wordt de stamboom van merries
niet eens bijgehouden. Alcivar-
Warren zou met haar onderzoek
wel eens een einde kunnen ma
ken aan de onantastbare positie
van de dekhengst ten gunste van
de dekmerrie.
Bron: Science
Inteelt lijkt onvermijdelijk geworden te zijn.
FOTO PIET DEN BLANKEN
